Uitspraak
RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND
Afdeling Civiel recht
kantonrechter
locatie Utrecht
zaaknummer: 3049665 UE VERZ 14-312 VS/4192
Beschikking van 23 mei 2014
inzake
de naamloze vennootschap
SNS Reaal N.V.,
gevestigd te Utrecht,
verder ook te noemen SNS Reaal,
verzoekende partij,
gemachtigde: mr. G.W. Roeters van Lennep,
tegen:
[verweerder],
wonende te [woonplaats], gemeente [woonplaats],
verder ook te noemen [verweerder],
verwerende partij,
gemachtigde: mr. C.N. van den Heuvel.
1.De procedure
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het verzoekschrift met producties (14)
- de producties van [verweerder] (2)
- de pleitnota van [verweerder]
- de mondelinge behandeling op 9 mei 2014.
Hierna is uitspraak bepaald.
2.De feiten
2.1.
[verweerder], geboren op [1958], is op 1 juni 2008 in dienst getreden van Zwitserleven N.V. en per 1 januari 2010 – na acquisitie van Zwitserleven door een dochtervennootschap van SNS Reaal – bij SNS Reaal. Zijn functie is senior jurist. Het maandsalaris bedraagt € 7.014,58 bruto per maand exclusief vakantietoeslag en dertiende maand.
2.2.
SNS Reaal heeft [verweerder] een mobiele telefoon en een laptop met softphone-functie ter beschikking gesteld.
2.3.
Binnen SNS Reaal en Zwitserleven geldt een aantal gedragsregels ter zake internet- en e-mailgebruik en het gebruik van de ter beschikking gestelde bedrijfsapparatuur.
2.4.
In de “Gedragscode Zwitserleven” staat, voor zover hier van belang, vermeld:
“gebruik de geautomatiseerde systemen alleen voor zakelijke doeleinden”.
“gebruik de geautomatiseerde systemen alleen voor zakelijke doeleinden”.
In de Gedragscode internet- en e-mailgebruik Zwitserleven N.V. staat, voor zover van belang, het volgende:
“(…)
3.1
Het gebruik van internet en e-mail door de medewerker is primair toegestaan voor zakelijke doeleinden. Dat wil zeggen, dat het gebruik direct dient te zijn verbonden met de taken en bezigheden die voortvloeien uit de functie (…).
4.Bijzondere gedrags- en gebruiksregels
Internetsites die mogelijk kwetsende of aanstootgevende informatie bevatten, mogen door de medewerker niet worden bezocht.
Internetsites die mogelijk kwetsende of aanstootgevende informatie bevatten, mogen door de medewerker niet worden bezocht.
(…)
Het is de medewerker niet toegestaan deel te namen aan chatgroepen.
Het is de medewerker niet toegestaan deel te namen aan chatgroepen.
(…)”
In de “Telewerkregeling” van SNS Reaal is onder artikel 5.1 opgenomen dat de ter beschikking gestelde laptop en smartphone uitsluitend door de werknemer gebruikt mogen worden in het kader van het verrichten van werkzaamheden op grond van de bestaande arbeidsovereenkomst.
In de “Regeling telewerkhulpmiddelen” is in artikel 4 (gebruiksvoorschriften) onder meer opgenomen dat telewerkhulpmiddelen worden verstrekt voor zakelijk gebruik en dat de werknemer wordt geacht zich te houden aan de interne gedragsregels zoals die zijn vastgelegd in de “Gedragscode gezond verstand en gezond geweten”.
2.5.
Naar aanleiding van een melding op 27 maart 2014 van telefoonprovider KPN dat vanaf één van de door SNS Reaal ter beschikking gestelde mobiele telefoons veelvuldig werd gebeld naar een 0906-servicenummer en dat de kosten daarvan aanzienlijk opliepen, heeft Veiligheidszaken van SNS Reaal een onderzoek ingesteld.
2.6.
Op 3 april 2014 heeft Veiligheidszaken in het kader van dit onderzoek een gesprek gevoerd met [verweerder].
Dit gesprek is vastgelegd in een verklaring die door [verweerder] is ondertekend. In de verklaring is, voor zover hier van belang, het volgende opgenomen:
“(…)
Wij hebben een overzicht ontvangen van het gebruik van jouw telefoons. Daaruit komen hoge kosten voor het bellen naar een 0906 nummer. Wat kun jij daarover verklaren?
Dat klopt dat ben ik geweest. Dat is helemaal uit de hand gelopen. Ik heb gebeld voor de gezelligheid. Dat werkt verslavend kan ik zeggen. (…) Ik denk dat ik ongeveer eind februari 2014 ben gestart met het bellen naar het 0906 nummer.
(…)
Waarom heb jij dit nummer gebeld met de zakelijke middelen?
Mijn vrouw heeft mijn laptop en telefoon. De lijn tussen zakelijk en privé loopt teveel door elkaar heen. Ik vind het heel vervelend om dit gesprek nu te voeren.
Ik ben uiteraard bereid om de kosten terug te betalen.
(…)”.
2.7.
Bij brief van 4 april 2014 heeft SNS Reaal aan [verweerder] medegedeeld dat hij per direct wordt geschorst voor de duur van het onderzoek.
2.8.
Veiligheidszaken heeft van haar bevindingen een rapport opgemaakt.
In dit rapport staat, voor zover hier van belang, het volgende vermeld:
“(…)
Uit onderzoek van de door KPN beschikbaar gestelde data is gebleven dat er vanaf het vaste telefoonnummer [nummer] in gebruik bij de heer [verweerder]:
- in de periode van 2 maart 2014 tot en met 22 maart 2014
- in 508 uitgaande oproepen
- voor een bedrag van € 749,91
naar het telefoonnummer [nummer] is gebeld. Dit vaste telefoonnummer [nummer] is het softphone nummer van de heer [verweerder]. Deze softphone is geïnstalleerd op de persoonlijke zakelijke laptop van de heer [verweerder]. (…)
Daarnaast is er vanaf het mobiele nummer [nummer] in gebruik bij de heer [verweerder]:
- in de periode van 26 februari 2014 tot en met 27 maart 2014
- in 707 uitgaande oproepen
- voor een totaal bedrag van € 1.071,99 naar [nummer] is gebeld.
Het telefoonnummer [nummer] is volgens de heer [verweerder] gelinkt aan een soort van flirtsite. Door te bellen naar dit nummer ontvang je een code waarmee je een chatbericht kunt versturen. Als je het nummer [nummer] belt wordt er gezegd dat de kosten van bellen naar dit nummer € 1,40 per gesprek zijn plus de normale gesprekskosten. (…)
Naar aanleiding van de verklaring van de heer [verweerder] heeft Veiligheidszaken onderzoek gedaan naar zijn internet gebruik in de periode 1 januari 2013 tot 3 april 2014. Hieruit is naar voren gekomen dat hij vanaf 26 februari meerdere malen sites heeft bezocht waarin in de URL het woord seks/sex voorkomt.
(…)”.
2.9.
In de brief van SNS Reaal van 11 april 2014 staat, voor zover hier van belang, het volgende:
“(…)
Op donderdag 10 april 2014 heeft u een gesprek gehad met uw leidinggevende [A] en de directeur Juridische Zaken, [B]. Tijdens dit gesprek hebben zij o.a. aan u aangegeven dat de bovengenoemde constateringen door SNS REAAL als dringende reden voor een beëindiging van het dienstverband worden aangemerkt en dat deze constateringen wat SNS REAAL betreft zelfs een ontslag op staande voet kunnen rechtvaardigen. Gelet op uw persoonlijke omstandigheden hebben wij echter gemeend dat een ontslag op staande voet een te ingrijpende maatregel is.
Wij zijn bereid om u een eenmalig voorstel te doen om wederzijds goedvinden uit elkaar te gaan. Mocht u van dit aanbod geen gebruik maken dan zullen wij de rechter vragen om tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst over te gaan.
(…)”
2.10.
[verweerder] heeft bij brief van 18 april 2014 aan SNS Reaal te kennen gegeven dat hij niet akkoord gaat met de voorstellen van SNS Reaal. Voorts heeft [verweerder] zich bereid verklaard de overeengekomen werkzaamheden op eerste vordering van SNS Reaal te hervatten.
2.11.
Op 2 mei 2014 heeft [verweerder] SNS Reaal gedagvaard in kort geding. Hij vordert - kort gezegd - veroordeling van SNS Reaal om hem toe te laten tot zijn werkzaamheden.
3.Het verzoek en het verweer
3.1.
SNS Reaal verzoekt de kantonrechter de arbeidsovereenkomst met [verweerder] te ontbinden wegens gewichtige redenen in de zin van verandering in de omstandigheden zoals bedoeld in art. 7:685 BW.
3.2.
SNS Reaal onderbouwt het verzoek als volgt. De handelingen van [verweerder] vormen op zichzelf een dringende reden voor beëindiging van het dienstverband. SNS Reaal heeft daartoe echter niet besloten en [verweerder] een voorstel gedaan voor beëindiging in minnelijk overleg. [verweerder] is hier niet op ingegaan. SNS Reaal is door de gedragingen van [verweerder] het vertrouwen in een verdere samenwerking met [verweerder] verloren. Het gedrag van [verweerder] is door de gestelde stoornis in het autisme spectrum mogelijk niet of minder verwijtbaar, maar SNS Reaal is niet bereid aan te nemen dat een en ander uitsluitend berust op naïviteit en dat [verweerder] niet wist wat hij deed. Daarbij acht SNS Reaal onder meer van belang dat iedere (1200) keer dat [verweerder] het 0906-nummer belde, hij werd gewaarschuwd dat dit
€ 1,40 zou kosten. Desalniettemin heeft [verweerder] deze activiteiten voortgezet. Volgens SNS Reaal kan er niet gesproken worden van een naïef gebruik van de mobiele telefoon, maar van een welbewust gebruiken van de telefoon voor betaalde diensten, wetende dat de kosten ten laste van SNS Reaal zouden komen. SNS Reaal dient erop te kunnen vertrouwen dat iemand in de positie van [verweerder], die vrijwel geheel zelfstandig zijn werkzaamheden verricht, de interne gedragsregels volledig naleeft.
3.3.
[verweerder] heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Hij betreurt de gedragingen waarop het ontbindingsverzoek is gegrond. Deze kunnen echter worden verklaard door de autisme spectrum stoornis (hierna: ASS) waaraan hij lijdt, in combinatie met recente stressvolle gebeurtenissen zijn leven, aldus [verweerder].
3.4.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4.De beoordeling
4.1.
De kantonrechter heeft zich ervan vergewist of het verzoek verband houdt met het bestaan van enig opzegverbod, hetgeen niet het geval is.
4.2.
In artikel 7:685 BW is bepaald dat ieder van partijen te allen tijde bevoegd is zich tot de kantonrechter te wenden met het verzoek de arbeidsovereenkomst wegens gewichtige redenen te ontbinden. Als gewichtige redenen worden beschouwd omstandigheden die een dringende reden als bedoeld in artikel 7:677 lid 1 BW opleveren alsmede veranderingen in de omstandigheden die van dien aard zijn dat de arbeidsovereenkomst billijkheidshalve behoort te worden beëindigd.
4.3.
[verweerder] heeft tegenover Veiligheidszaken erkend dat hij met de hem ter beschikking gestelde bedrijfsmiddelen heeft gebeld met een 0906-nummer. Niet in geschil is dat de kosten van het bellen naar dit nummer € 1,40 per gesprek bedragen, exclusief de normale gesprekskosten. Nu [verweerder] voorts heeft verklaard dat dit helemaal uit de hand is gelopen, is voldoende aannemelijk dat [verweerder] veelvuldig gebruik heeft gemaakt van de bedrijfsmiddelen voor niet zakelijke doeleinden. Onweersproken is dat dit in strijd is met de verschillende binnen SNS Reaal geldende, onder 2.4. aangehaalde, gedragsregels.
4.4.
Vooropgesteld wordt dat het misbruik van de bedrijfsmiddelen in de vorm en omvang zoals in het onderhavige geval aan de orde, in beginsel een zodanige vertrouwensbreuk oplevert dat ontbinding van de arbeidsovereenkomst gerechtvaardigd is. Een werkgever hoeft dergelijk gedrag van haar werknemer niet te accepteren. Dit kan mogelijk anders zijn als dit gedrag de werknemer niet is te verwijten omdat het een gevolg is geweest van een psychische stoornis.
4.5.
Nu [verweerder] stelt dat de hem verweten gedragingen onder invloed van ASS hebben plaatsgevonden, ligt het op zijn weg aannemelijk te maken dat die gedragingen uitingsvormen/symptomen zijn van die stoornis. [verweerder] heeft ter onderbouwing van zijn stelling een intakeverslag van Scelta, gedateerd 19 juli 2012, overgelegd, waarin de resultaten van de bij [verweerder] afgenomen testen staan vermeld, die, volgens de onderzoekers, “
overwegend[wijzen]
in de richting van een autisme spectrum stoornis”.
overwegend[wijzen]
in de richting van een autisme spectrum stoornis”.
4.6.
De kantonrechter constateert dat [verweerder] geen andere gegevens betreffende de gestelde diagnose of een behandelingstraject naar aanleiding van de intake bij Scelta in 2012 in het geding heeft gebracht. Ter zitting heeft [verweerder] weliswaar gesteld dat hij onder behandeling van een psychiater is (geweest) en ook de echtgenote van [verweerder] heeft verklaard dat zij van de psycholoog heeft vernomen dat [verweerder] ten tijde van de hem verweten gedragingen in ‘fase 3 qua prikkeling’ verkeerde en ‘volkomen was doorgedraaid’, maar deze stellingen kan de kantonrechter, zonder schriftelijke toelichting daarop van een arts of behandelaar van [verweerder], niet beoordelen.
Uitgaande van de thans voorhanden zijnde gegevens over de (psychische) gesteldheid van [verweerder], overweegt de kantonrechter dat een direct verband tussen de aandoening en het gedrag van [verweerder] in februari en maart 2014 - dat neigt naar het niet kunnen controleren van bepaalde impulsen c.q. wel obsessief gedrag - onvoldoende aannemelijk is geworden. Op grond van de in het geding gebrachte stukken kan een dergelijk verband niet aangenomen worden. Zo is in het intakeverslag uit 2012 dit specifieke gedrag door de onderzoekers van [verweerder] niet genoemd als uitingsvorm van ASS. Ook de algemene informatie uit de overgelegde informatiefolder van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie met de titel “in gesprek over: Autisme Spectrum Stoornissen bij volwassenen” biedt onvoldoende concrete aanknopingspunten voor de aanname dat het gestelde dwangmatige gedrag het directe gevolg is van ASS.
Maar ook indien wordt verondersteld dat sprake is van causaal verband, dan wordt daarmee niet verklaard waarom [verweerder] ten behoeve van het dwangmatig deelnemen aan chatsessies gebruik heeft gemaakt van de hem ter beschikking gestelde bedrijfsmiddelen. [verweerder] heeft ter zitting gesteld dat hij geen keuze had en dat hij een telefoon pakte die voorhanden was, maar hij heeft op geen enkele manier aannemelijk gemaakt dat de kennelijk door hem ervaren dwang om deel te nemen aan chatsessies zo sterk was dat daar terstond, met welk middel dan ook, aan moest worden voldaan. Daarbij wordt opgemerkt dat [verweerder], zij het in mindere mate, gebruik heeft gemaakt van zijn huistelefoon. Het had op de weg van [verweerder] gelegen ook dit veronderstelde verband tussen ASS en het gebruik van de bedrijfsmiddelen op de manier zoals [verweerder] in februari en maart 2014 heeft gedaan, inzichtelijk te maken door het overleggen van, bijvoorbeeld, een ondersteunende verklaring hierover van zijn behandelaar.
4.7.
De stelling van [verweerder] dat SNS Reaal zijn aandoening niet serieus neemt en dat van SNS Reaal als goed werkgever mag worden verwacht dat zij naar aanleiding van de door [verweerder] verstrekte informatie nader onderzoek doet naar de medische achtergrond van [verweerder], volgt de kantonrechter niet. Onder omstandigheden is het denkbaar dat de werkgever de werknemer in de gelegenheid stelt een nadere onderbouwing te geven van het verweer dat zijn gedrag niet verwijtbaar is, maar van dergelijke omstandigheden is de kantonrechter niet gebleken. Daartoe is in de eerste plaats van belang dat SNS Reaal niet wist en ook niet kon vermoeden dat bij [verweerder] sprake was van ASS. [verweerder] heeft SNS Reaal daarvan niet op de hoogte gebracht; niet ten tijde van de verweten gedragingen, noch op enig moment daarvoor. Nadat [verweerder] op 3 april 2014 is geconfronteerd met zijn gedragingen, heeft hij weliswaar zijn direct leidinggevende verteld over zijn stoornis en de bedrijfsarts bezocht, maar hij heeft vervolgens niet bewerkstelligd dat de bedrijfsarts hierover heeft gerapporteerd aan SNS Reaal. SNS Reaal heeft ter zitting verklaard dat zij de bedrijfsarts heeft benaderd, maar dat deze geen informatie over [verweerder] heeft verstrekt vanwege haar geheimhoudingsplicht. In dit licht bezien kan het SNS Reaal niet worden tegengeworpen dat zij niets heeft gedaan met de door [verweerder] verstrekte en, naar het oordeel van kantonrechter, summiere algemene informatie over de aandoening ASS. Het had op de weg van [verweerder] gelegen de bedrijfsarts te ontslaan uit haar geheimhoudingsverplichting. [verweerder] heeft dat niet gedaan en de gevolgen daarvan komen voor zijn risico. Daar komt nog bij dat [verweerder], zoals SNS Reaal ter zitting heeft opgemerkt, in een kort gedingprocedure om wedertewerkstelling heeft verzocht en daarmee zelf heeft bewerkstelligd dat de onderhavige procedure, die gelijktijdig met het kort geding is behandeld, is versneld.
4.8.
Gelet op het voorgaande is voldoende aannemelijk dat SNS Reaal als gevolg van het gedrag van [verweerder] het vertrouwen in hem heeft verloren. Dit vormt een gewichtige reden die ontbinding van de arbeidsovereenkomst rechtvaardigt, zodat het verzoek zal worden toegewezen. Wat betreft de datum waarop de arbeidsovereenkomst zal worden ontbonden sluit de kantonrechter aan bij het bepaalde in de eerder door SNS Reaal aan [verweerder] voorgestelde regeling. De arbeidsovereenkomst zal daarom worden ontbonden met ingang van 1 augustus 2014.
4.9.
Voor toekenning van een vergoeding is geen grond, nu de reden voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst volledig in de risicosfeer van [verweerder] ligt.
4.10.
De proceskosten zullen gezien de aard van deze procedure worden gecompenseerd.
5.De beslissing
De kantonrechter:
ontbindt de arbeidsovereenkomst tussen partijen met ingang van 1 augustus 2014,
compenseert de proceskosten in die zin, dat partijen de eigen kosten dragen.
Deze beschikking is gegeven door mr. R.C. Hartendorp, kantonrechter, en is in aanwezigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op 23 mei 2014.