Uitspraak
RECHTBANK MAASTRICHT
Sector Civiel
Datum uitspraak : 3 mei 2005
Zaaknummer : 103990 / HA ZA 05-850
De enkelvoudige kamer, belast met de behandeling van burgerlijke zaken, heeft het navolgende vonnis gewezen
inzake
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid [Naam b.v.],
eiseres sub 1;
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid RBF ASSETS B.V.,
eiseres sub 2,
beiden gevestigd te [vestigingsplaats],
3. [Naam eiser sub 3],
wonende te [woonplaats],
eiser sub 3,
procureur mr. M.J.A.M. Tonnaer;
tegen:
de publiekrechtelijke rechtspersoon KAMER VAN KOOPHANDEL & FABRIEKEN ZUID-LIMBURG,
gevestigd en kantoorhoudende te Maastricht,
gedaagde,
procureur mr. F.G.F.M. Tripels.
1. Het verloop van de procedure
Eisers hebben gedaagde, hierna te noemen “de KvK”, bij exploot van 11 augustus 2005 gedagvaard voor deze rechtbank en gesteld en geconcludeerd als in die dagvaarding vermeld. Nadien hebben eisers bij akte producties in het geding gebracht. De KvK heeft daarna onder het overleggen van producties geantwoord.
Op de voet van artikel 131 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering is een comparitie na antwoord gelast. Eisers hebben tijdens de comparitie nog een akte houdende inbreng producties genomen. Van het verhandelde ter comparitie is proces-verbaal opgemaakt, dat zich bij de stukken bevindt.
De uitspraak van het vonnis is vervolgens bepaald op heden.
2. Het geschil
2.1 Een ATA-carnet wordt verstrekt ingevolge de “Douaneovereenkomst inzake carnet ATA voor de tijdelijke invoer van goederen, met Bijlage; Brussel, 6 december 1961” (ATA-Overeenkomst, Trb. 1963 nr. 128, iwtr. 30 juli 1963). De ATA-overeenkomst heeft als doel om specifiek voor het bedrijfsleven de tijdelijke aangifte van bepaalde goederen (bijvoorbeeld monsters en stalen, beroepsmateriaal en tentoonstellingsmateriaal) bij de douane te vergemakkelijken. Met een bepaald douane document, ATA-carnet, kunnen goederen vrij van invoerrechten en andere belastingen tijdelijk worden ingevoerd. In Nederland zijn de Kamers van Koophandel belast met afgifte van het ATA-carnet.
In het tijdsbestek van 18 december 2002 tot 18 december 2004 zijn in het kader van de geleidelijke invoer van een nieuw model ATA-carnet twee carnetmodellen in omloop geweest (nota van 19 december 2002 van de International Chamber of Commerce, Brussel).
2.2 Op 15 juni 2004 heeft eiser sub 3 ([Naam]) namens rbF International Exhibition Services B.V. bij de KvK een aanvraag ter verkrijging van een ATA-carnet ingediend. [Eiser sub 3] heeft de aanvraag ingediend voor de tijdelijke in- en uitvoer van tentoonstellingsgoederen voor een presentatie in Rusland in het Kempinski Hotel Moskou. In het aanvraagformulier dat door [Eiser sub 3] namens rbF International Exhibition Services B.V. is ondertekend staan onder meer de navolgende bepalingen:
“D. Aanvaardt/aanvaarden: ...
4. dat de Kamer van afgifte niet aansprakelijk is voor de gevolgen van het eventueel niet of onjuist of onvolledig vermeld zijn op het carnet van de vereiste gegevens; ...
6. dat het carnet geenszins een garantie biedt voor ongehinderd passeren van de douanegrenzen.”.
2.3 Op 15 juni 2004 is door de KvK aan [Eiser sub 3] het ATA-carnet NL 14/04.023 verstrekt voor de duur van één jaar. [Eiser sub 3] heeft vervolgens op of omstreeks 22 juni 2004, met gebruikmaking van het ATA-carnet, getracht om bij de grens van Letland met Rusland zijn goederen in te voeren. De Russische douane heeft het ATA-carnet echter geweigerd. [Eiser sub 3] is met de goederen terug naar Nederland gereisd.
2.4 Bij brieven van 7 september 2004 en 3 november 2004 heeft rbF International Exhibition Services B.V. de KvK aansprakelijk gesteld voor geleden schade als gevolg van het bij de Russische grens geweigerde ATA-carnet NL 14/04.023. Bij schrijven van 4 november 2004 heeft de KvK vermeld dat zij dienaangaande geen enkele aansprakelijkheid erkent.
2.5 Eisers stellen - samengevat en voor zover thans van belang - dat het door de KvK verstrekte ATA-carnet NL 14/04.023 onvoldoende is gewaarmerkt. [Eiser sub 3] is de ondeugdelijkheid van het ATA-carnet eerst gebleken bij de Russische grens. Aldaar heeft de douane hem herhaaldelijk geweigerd om aan de hand van het ATA-carnet de op de ATA-carnetlijst vermelde goederen in te voeren. [Eiser sub 3] heeft dienaangaande aangevoerd dat Russische douanebeambten het ATA-carnet niet hebben geaccepteerd, omdat op het carnet, op de eerste pagina in een omlijnd kader met de tekst “Countries which recently became a Contracting Party to the ATA-Convention”, ten onrechte de tekst: “Russian Federation: Chamber of Commerce and Industry of the Russian Federation, Moscow, Russian Federation” stond getypt in plaatst van gedrukt. Daarnaast was de bijgetypte tekst niet gewaarmerkt.
Eisers hebben in dat kader nog verwezen naar het emailbericht van 2 maart 2005 van
[Naam], teamleider vakspecialisten bij de Kamer van Koophandel Centraal Gelderland, waarin hij vermeldt dat in de handleiding ATA carnets staat dat toevoegingen door de KvK moeten worden gewaarmerkt. Eisers vermoeden dat vorenstaande opmerking reeds in juni 2004 in de leidraad ATA carnets was opgenomen. Eisers hebben daarbij aangevoerd dat problemen zoals [Eiser sub 3] bij de Russische douaneposten zijn overkomen al jaren moeten bestaan.
2.6 Eisers voeren verder aan dat de KvK onzorgvuldig heeft gehandeld door het ATA-carnet NL 14/04.023 conform oud model, ondanks dat er reeds een nieuw model in de omloop was, te verstrekken. Bij de douaneposten bij de Russische grens was volgens eisers alleen het nieuwe model ATA-carnet bekend.
2.7 Eisers stellen dat zij de vordering van rbF International Exhibition Services B.V. op de KvK hebben gekocht. Zij verwijzen daarbij naar de vaststellingsovereenkomst en akte van levering en cessie van 1 juni 2005.
2.8 Eisers stellen ten slotte - onder verwijzing naar genoemde akte van levering en cessie van 1 juni 2005 - dat zij schade hebben geleden tengevolge van het door de KvK aan [Eiser sub 3] verstrekte ondeugdelijke ATA-carnet. De KvK kan zich verder volgens eisers niet op goede grond beroepen op genoemde exoneratieclausule D 4, nu zij als bestuursorgaan het ATA-carnet heeft verstrekt en de clausule bovendien alleen ziet op de door de aanvrager verstrekte gegevens.
2.9 Eisers hebben op grond van het vorenstaande gevorderd bij vonnis, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad,
1. voor recht te verklaren dat de KvK aansprakelijk is voor de (vermogens)schade die [Eisers] hebben geleden;
2. de KvK te veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting te betalen aan [Eisers], des aan de een wordt betaald de anderen kwijting verlenen, een bedrag aan schade nader op te maken bij staat, vermeerderd met de wettelijke rente ex artikel 6:119 BW vanaf de dag der dagvaarding over het nader bij staat op te maken schadebedrag, tot de dag der algehele voldoening;
3. de KVK te veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting te betalen aan [Eisers], des aan de een wordt betaald de anderen kwijting verlenen, gezamenlijk of naar rato een vergoeding van de kosten van juridische bijstand tot de dag der dagvaarding op grond van artikel 6:96 lid 2 sub c BW, begroot op € 15.000,00 zijnde buitengerechtelijke kosten, of zoveel meer of minder als de rechtbank in goede justitie bepaalt.
Tevens is gevorderd de KvK te veroordelen in de kosten van de procedure.
2.10 De KvK voert verweer hetwelk - samengevat en voor zover thans van belang – het volgende inhoudt. De omstandigheid dat het op 15 juni 2004 aan [Eiser sub 3] verstrekte ATA-carnet NL 14/04.023 is opgesteld conform het oude model, maakt niet dat het ATA-carnet daardoor niet geldig zou zijn geweest. Immers gedurende de periode van 18 december 2002 tot 18 december 2004 mocht zowel het oude als het nieuwe carnetmodel gebruikt worden. Die overgangsperiode gold ook voor Rusland. De KvK stelt verder dat op het moment dat de KvK [Eiser sub 3] het ATA-carnet NL 14/04.023 verstrekte, zij nog niet beschikte over nieuwe carnetmodellen; die modellen lagen nog bij de drukkerij.
2.11 De KvK stelt verder dat zij navraag heeft gedaan naar de door [Eiser sub 3] geschetste controles bij de Russische douane. De Kamer van Koophandel heeft aan de Russische douane de vraag voorgelegd of er een douane-instructie of verordening in Rusland bestaat met betrekking tot de wijze van het vermelden van de Russische gegevens op ATA-carnetvoorbladen sinds 2003. Het antwoord luidde dat er nooit een instructie is geweest aan de Russische douane om bepaalde vereisten te stellen aan het vermelden van de Russische gegevens op de carnetvoorbladen. De KvK vindt het voorts onlogisch dat feitelijke en controleerbare gegevens zouden moeten worden gewaarmerkt. De KvK stelt verder dat uit de door eisers overgelegde producties niet gebleken is dat het ontbreken van een stempel de reden tot weigering is geweest.
2.12 De KvK is derhalve van mening dat zij het ATA-carnet NL 14/04.023 correct heeft ingevuld en voldoende heeft gewaarmerkt, weshalve de Russische douane het formulier had moeten accepteren. Dat de Russische douane desondanks het ATA-carnet heeft geweigerd valt de KvK derhalve niet toe te rekenen.
2.13 Overigens biedt volgens de KvK een ATA-carnet niet de garantie voor het ongehinderd kunnen passeren van de douanegrenzen, waarbij RbF International Exhibition Services B.V. bovendien het exonoratiebeding D 4 heeft aanvaard.
3. De beoordeling
3.1 De rechtbank overweegt allereerst dat zij de ter comparitie van partijen op 9 januari 2006 door partijen opgeworpen discussie over de bevoegdheid van de rechter begrijpt als gevoerd in het kader van de ontvankelijkheid van eisers. Partijen discussiëren over de vraag of de KvK naar aanleiding van de aansprakelijkstelling een bestuursbesluit had dienen af te geven. Toetsing van de afwijzing van de gevorderde schade had dan door de bestuursrechter moeten plaatsvinden. Dienaangaande wordt het volgende overwogen.
3.2 Blijkens een opsomming in de Staatscourant van 10 april 2006, nr. 71, pagina 13, onder “Vaststelling Selectielijst neerslag handelingen Kamers van Koophandel en Fabrieken vanaf 1 januari 1998 ingediend door Vereniging van Kamers van Koophandel en Fabrieken in Nederland, II Selectielijsten, (82.)” is de grondslag tot het afgeven van ATA-carnets door de Kamers van Koophandel gelegen in voornoemde ATA-overeenkomst, het Protocol tussen nationale organisaties van Kamers van Koophandel van 28 juni 1963 (document nr. 550/286), de beschikking van het Ministerie van Financiën van 26 juni 1963 (nr. 145), laatstelijk gewijzigd bij besluit van 18 augustus 1999 (nr. DA1999-00358), en de overeenkomsten tussen de Kamers van Koophandel in Nederland en de Kamer van Koophandel voor Amsterdam.
3.3 Om te kunnen beoordelen of de afgifte van een ATA-carnet door de KvK kan worden gekwalificeerd als een besluit in de zin van artikel 1:3 lid 1 Algemene wet bestuursrecht, een feitelijke handeling of een privaatrechtelijke overeenkomst, benodigt de rechtbank de hiervoor onder 3.2 genoemde stukken.
3.4 Gelet op het feit dat zowel de beschikking van 28 juni 1963 als de wijzigingsbeschikking van 18 augustus 1999 niet zijn gepubliceerd in de Staatscourant, heeft de rechtbank de afdeling juridische zaken van het Ministerie van Financiën verzocht om haar - met name - de beschikking van 28 juni 1963 over te leggen. In verband met een verhuizing van een deel van het archief van het Ministerie van Financiën, dat tijdelijk elders is ondergebracht, beschikt het Ministerie echter vooralsnog niet binnen afzienbare tijd over de gevraagde beschikking. Alleen een (gedateerde) wijzigingsbeschikking van 28 december 1992, nr. DA92/1332 was voorhanden.
3.5 Om verdere tijdsvertraging te voorkomen stelt de rechtbank partijen in de gelegenheid het Protocol tussen nationale organisaties van Kamers van Koophandel van 28 juni 1963 (document nr. 550/286), de beschikking van het Ministerie van Financiën van 26 juni 1963 (nr. 145) en de wijzigingsbeschikking van 18 augustus 1999 (nr. DA1999-00358) bij akte in het geding te brengen.
3.6 In afwachting daarvan zal iedere verdere beslissing worden aangehouden.
4. De beslissing
De rechtbank:
verwijst de zaak naar de rol van 31 mei 2006 teneinde partijen in de gelegenheid te stellen bij akte stukken over te leggen als in dit vonnis is bepaald;
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mr. I.M. Etman, rechter, en in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier.
CM