Uitspraak
vonnis
RECHTBANK LIMBURG
Burgerlijk recht
Zittingsplaats Maastricht
Zaaknummer / rolnummer: C/03/311769 / HA ZA 22-526
Vonnis bij vervroeging van 27 september 2023 in de zaak van:
1.[eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] ,
2.
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2],
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2],
beiden wonend te [woonplaats] ,
eisers in conventie,
verweerders in reconventie,
advocaat mr. G.J.J.A. van Zeijl,
tegen:
1.[gedaagde in conventie, eiser in reconventie sub 1] ,
2.
[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie sub 2],
[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie sub 2],
beiden wonend te [woonplaats] ,
gedaagden in conventie,
eisers in reconventie,
advocaat mr. P.M.H. Cruts.
Partijen zullen hierna [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] en [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] genoemd worden in mannelijk enkelvoud.
1.De procedure
1.1.
Het (verder) verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 25 januari 2023,
- de conclusie van antwoord in reconventie van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] ,
- het proces-verbaal van de descente en aansluitend de mondelinge behandeling van 11 juli 2023,
- het B-16 formulier van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] (op de roldatum) van 23 augustus 2023, waarin deze de rechtbank vraagt vonnis te wijzen.
1.2.
Ten slotte is bepaald dat vonnis zal worden gewezen.
2.De feiten
2.1.
Partijen zijn elkaars buren.
2.2.
Blijkens een op 13 en 18 oktober 2017 ondertekende ‘koopovereenkomst bouwkavel’ (productie 1 bij dagvaarding) heeft [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] van BAM Wonen B.V. gekocht:
“(…)
een perceel/de percelen grond bestemd tot bouwterrein ter grootte van circa 342 m² overeenkomstig de bij [naam notaris] te Gulpen (…) gedeponeerde situatietekening aangeduid met het/de bouwnummer(s) [bouwnummer 1] gelegen [woonplaats] , kadastraal bekend als [kadasternummer 1](…)”
een perceel/de percelen grond bestemd tot bouwterrein ter grootte van circa 342 m² overeenkomstig de bij [naam notaris] te Gulpen (…) gedeponeerde situatietekening aangeduid met het/de bouwnummer(s) [bouwnummer 1] gelegen [woonplaats] , kadastraal bekend als [kadasternummer 1](…)”
2.3.
Bij notariële leveringsakte van 26 januari 2018 (productie 4 bij dagvaarding) is het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] aan hem geleverd, waarbij het geleverde is omschreven als:
“(…)
een perceel bouwterrein, plaatselijk bekend kavel [bouwnummer 1] in het bouwplan [naam bouwplan] , gelegen aan de [adres 1] te [woonplaats] , kadastraal bekend [kadasternummer 1] , waaraan door het kadaster een voorlopige kadastrale grens en oppervlakte is toegekend, ter grootte van (een beoogde oppervlakte van) ongeveer drie are en tweeënveertig centiare(…)”
een perceel bouwterrein, plaatselijk bekend kavel [bouwnummer 1] in het bouwplan [naam bouwplan] , gelegen aan de [adres 1] te [woonplaats] , kadastraal bekend [kadasternummer 1] , waaraan door het kadaster een voorlopige kadastrale grens en oppervlakte is toegekend, ter grootte van (een beoogde oppervlakte van) ongeveer drie are en tweeënveertig centiare(…)”
2.4.
Het perceel grond van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] is ter plaatse bekend als [adres 1] en kadastraal bekend als: [kadasternummer 1] .
2.5.
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] is eigenaar van het belendend perceel (voorheen kavel [bouwnummer 2] ) met nieuwbouw-woonhuis – vanaf de straatzijde bezien: ter rechterzijde gelegen – aan de [adres 2] , kadastraal bekend als: gemeente [kadasternummer 2] . Het perceel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] is als eerste bebouwd.
2.6.
Bij de koopovereenkomsten van de percelen van partijen waren situatietekeningen van 25 januari 2017 gevoegd (productie 5 bij dagvaarding), welke hieronder aan elkaar gekopieerd staan weergegeven en door de rechtbank zijn voorzien van markeringen die in het proces-verbaal van de descente en mondelinge behandeling zijn geduid:
2.7.
Geonius is ter plaatse gekomen en heeft een grensuitzetting met betrekking tot de percelen van partijen verricht, waarvan een op 24 mei 2022 gedateerde tekening is gemaakt (productie 7 bij dagvaarding). Op deze tekening is weergegeven dat de oppervlakte van het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] 345 m² bedraagt en dat de oppervlakte van het perceel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] 318 m² bedraagt.
2.8.
[eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft met de hiervoor onder 2.7 genoemde tekening van Geonius ingestemd.
2.9.
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] heeft in een – onder meer aan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] gericht – e-mailbericht van 25 mei 2022 (productie 8 bij de dagvaarding) als volgt gereageerd:
“
(…) Vielen Dank dafür, dass Sie durch die Geonius-Vermessung Klarheit über die Grundstücksgrenzen geschaffen haben. Ich bin mit den Grenzen des Grundstücks [adres 1] / Familie [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] und [adres 2] / Familie [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] einverstanden.”
(…) Vielen Dank dafür, dass Sie durch die Geonius-Vermessung Klarheit über die Grundstücksgrenzen geschaffen haben. Ich bin mit den Grenzen des Grundstücks [adres 1] / Familie [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] und [adres 2] / Familie [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] einverstanden.”
2.10.
Het Kadaster heeft op 10 juni 2022 een Relaas van bevindingen opgemaakt (productie 13 bij dagvaarding vanaf het derde blad), waarin onder meer is opgenomen:
“
Omschrijving van de aangewezen kadastrale grenzen(…)De grens tussen percelen [kadasternummer 1] en [kadasternummer 2] bestaat uit de NW-gevel garage/muur huisnummer [adres 2] en verlengde richting NO en ZW.(…)Aanwijzingen van de verschenen belanghebbenden zijn niet eensluidend en onverenigbaar met de omschrijving in de akte.(…)Na aanleiding van een bezwaar van de eigenaren perceel [kadasternummer 2] op de TVL procedure is er een 3e aanwijs gepland op 1-8-2022 (…)(…)De partijen zijn erop gewezen dat de nieuwe grens niet eensluidend is aangewezen, hierdoor kan de grens niet definitief worden vastgesteld. (…)”
Omschrijving van de aangewezen kadastrale grenzen(…)De grens tussen percelen [kadasternummer 1] en [kadasternummer 2] bestaat uit de NW-gevel garage/muur huisnummer [adres 2] en verlengde richting NO en ZW.(…)Aanwijzingen van de verschenen belanghebbenden zijn niet eensluidend en onverenigbaar met de omschrijving in de akte.(…)Na aanleiding van een bezwaar van de eigenaren perceel [kadasternummer 2] op de TVL procedure is er een 3e aanwijs gepland op 1-8-2022 (…)(…)De partijen zijn erop gewezen dat de nieuwe grens niet eensluidend is aangewezen, hierdoor kan de grens niet definitief worden vastgesteld. (…)”
2.11.
In een aan mevrouw [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] gerichte brief van 11 augustus 2022 (productie 9 bij dagvaarding) heeft het Kadaster onder meer geschreven:
“
De landmeter van het Kadaster verzocht u en [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] , [gedaagde in conventie, eiser in reconventie sub 1] , [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie sub 2] , (…) drie maal de grens aan te wijzen.Eén maal door de grens ter visie te leggen.
De landmeter van het Kadaster verzocht u en [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] , [gedaagde in conventie, eiser in reconventie sub 1] , [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie sub 2] , (…) drie maal de grens aan te wijzen.Eén maal door de grens ter visie te leggen.
Drie maal door aanwijs in het terrein.
Daarbij bleek dat u het niet met elkaar eens bent over de nieuwe grens.
Omdat de omschrijving van de grens in de akte ook geen volledige duidelijkheid verschaft, heb ik besloten de voorlopige grenzen niet vast te stellen. (…)”
2.12.
In een aan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] gerichte brief van het Kadaster van 3 november 2022 (productie 13 bij dagvaarding) is – samengevat – onder meer opgenomen dat het bezwaarschrift van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] van 19 september 2022 betreffende het perceel met de kadastrale aanduiding [kadasternummer 1] kennelijk ongegrond is en dat het voormelde perceel thans de aantekening heeft “voorlopig, partijen oneens (grensvaststelling opgeschort)”.
2.13.
Het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] is (vrijwel) vlak en ligt ongeveer 50 centimeter lager dan het perceel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] . Naast de linker buitenmuur van de woning van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] bevindt zich een bruin/rode buis en is piepschuim zichtbaar.
3.Het geschil
in conventie
3.1.
[eisers in conventie, gedaagden in reconventie] vordert dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad voor zover de wet zulks toelaat:
de erfgrens tussen enerzijds het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] , ter plaatse bekend als [adres 1] en kadastraal bekend als: [kadasternummer 1] , en anderzijds het perceel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] , ter plaatse bekend als [adres 2] en kadastraal bekend als: gemeente [kadasternummer 2] , vaststelt conform de tekening van 24 mei 2022 van de firma Geonius, in dier voege dat deze grens is gelegen (vanaf de straatzijde gezien) pal naast de NW linker zijgevel van het woonhuis van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] en in het verlengde daarvan, in één rechte lijn tot aan de erfgrens met de achtergelegen percelen met kadastrale nummers [kadasternummer 3] en [kadasternummer 4] , en voor het overige zoals door de rechtbank eventueel in goede justitie nader te bepalen,
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] – zowel ieder afzonderlijk als gezamenlijk – veroordeelt om overeenkomstig de onder 1 gevorderde rechterlijke grensvaststelling medewerking te verlenen aan een grensaanwijzing door partijen ten overstaan van het Kadaster, zodat de kadastrale grens (definitief) kan worden vastgesteld, en zoals door het Kadaster (nader) te bepalen, binnen één (1) maand na betekening van het in dezen te wijzen vonnis, en bij niet-nakoming op verbeurte van een dwangsom van € 250,- per dag of gedeelte van een dag dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daarmee in verzuim mocht blijven, met een maximum van € 10.000,-,
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] veroordeelt om alle aan hen toebehorende (on)roerende zaken, die zich bevinden boven, op of onder het maaiveld van het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] te verwijderen en verwijderd te houden, uiterlijk binnen één (1) week na betekening van het in dezen te wijzen vonnis, bij niet-nakoming op verbeurte van een dwangsom van € 500,- per dag of gedeelte van een dag dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daarmee in verzuim mochten blijven, met een maximum van € 20.000,-, namelijk in ieder geval de hemelwaterafvoer met toebehoren en delen piepschuim (styropor) die op het niveau van de fundering over de erfgrens heen steken,
die veroordeling uitspreekt c.q. die beslissing neemt of datgene bepaalt wat de rechtbank in goede justitie vermeent verder nog te behoren, teneinde het tussen partijen bestaande burengeschil te beëindigen,
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] veroordeelt in – kort gezegd – de kosten van dit geding.
3.2.
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] voert verweer. Hij heeft in conventie verzocht dat de rechtbank bij vonnis, zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad zowel in de hoofdzaak als in de kosten van het geding:
I. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] – kort gezegd – in hun vorderingen niet-ontvankelijk verklaart, dan wel deze vorderingen af te wijzen, met veroordeling van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] in de kosten van de procedure, te vermeerderen met wettelijke rente,
II. de erfgrens bepaalt tussen het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] en het perceel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] langszij het fundament incluis de beschermlaag van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ,
III. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] – zowel ieder afzonderlijk als gezamenlijk –veroordeelt om overeenkomstig onder II medewerking te verlenen aan een grensaanwijzing door partijen ten overstaan van het Kadaster, en bij niet-nakoming op verbeurte van een dwangsom van € 250,- per dag dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] daarmee in verzuim mocht blijven, met een maximum van € 10.000,-, althans een bedrag als door de rechtbank in goede justitie te bepalen.
3.3.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
in reconventie
3.4.
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] vordert dat de rechtbank bij vonnis, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, zowel in de hoofdzaak als in de kosten van het geding:
I. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] veroordeelt om binnen 14 dagen na het door de rechtbank te wijzen vonnis [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] toe te staan van zijn ladderrecht gebruik te kunnen maken, op straffe van een dwangsom van € 500,- per dag, met een maximum van € 20.000,-, althans een bedrag als door de rechtbank in goede justitie te bepalen,
II. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] veroordeelt om, ingeval fundament met beschermlaag van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] op de grond van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] zou liggen, aan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] tegen schadeloosstelling een erfdienstbaarheid tot het handhaven van de bestaande toestand te verlenen wegens onevenredig zware benadeling van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] en/of overdracht van dat gedeelte van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] aan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] , een en ander onder straffe van een dwangsom van € 500,- per dag, met een maximum van € 20.000,- voor zover [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] weigert om medewerking te verlenen,
III. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] veroordeelt in – kort gezegd – de kosten van de procedure, te vermeerderen met wettelijke rente.
3.5.
[eisers in conventie, gedaagden in reconventie] voert verweer.
3.6.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4.De beoordeling
In conventie
Vaststelling van de erfgrens
4.1.
Zoals door [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] tijdens de mondelinge behandeling op 11 juli 2023 desgevraagd is verklaard, baseert [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] zijn vordering onder 1 (alleen) op artikel 5:47 BW. Op grond van dit artikel kan ieder der eigenaars te allen tijde vorderen dat de rechter de grens bepaalt, indien de loop van de grens tussen twee erven onzeker is. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft gesteld dat de loop van de grens tussen de percelen van partijen – geobjectiveerd gezien – onzeker is, omdat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] niet wenst mee te werken aan vaststelling van de erfgrens conform de tekening van Geonius van 24 mei 2022, terwijl [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daar wel mee akkoord is gegaan. Volgens [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft Geonius vastgesteld dat de eigendomsgrens – en daarmee de kadastrale grens – is gelegen pal naast de zijmuur van de nieuwbouwwoning van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] en voor het overige – naar achteren – in het verlengde daarvan.
4.2.
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] heeft in de conclusie van antwoord aangevoerd dat zowel [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] als hij een akkoord heeft gegeven op de tekening van Geonius. Tijdens de mondelinge behandeling heeft [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] evenwel betwist dat hij een akkoord heeft gegeven op de tekening van Geonius. Uit alle stukken blijkt volgens [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] dat hij zijn akkoord heeft herroepen.
4.3.
Hoewel uit het door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] verstuurde e-mailbericht van 25 mei 2022 (zie rov. 2.9) onmiskenbaar volgt dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] akkoord (“einverstanden”) was met de tekening van Geonius van 24 mei 2022, hoeft de rechtbank niet in te gaan op de stelling van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] dat hij daarvan is teruggekomen. Tijdens de mondelinge behandeling hebben partijen immers eenstemmig de linkerzijde van het bebouwingsvlak van kavel 18 (de kavel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ) aangewezen als de erfgrens, zoals de rechtbank met de gele pijlen op de (samengevoegde) situatietekening in het proces-verbaal (onder rechtsoverweging 2.6 weergegeven) heeft aangeduid. Dit komt overeen met de grensuitzetting van Geonius, namelijk dat de eigendomsgrens is gelegen pal naast de (witte) zijmuur van de nieuwbouwwoning van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] en voor het overige – naar achteren – in het verlengde daarvan (tot aan de erfgrens met de achtergelegen percelen met kadastrale nummers [kadasternummer 3] en [kadasternummer 4] ), zoals [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] onweersproken heeft gesteld. In die zin is [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] dus alsnog (of wederom) akkoord gegaan met de grensuitzetting door Geonius.
4.4.
De vordering van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] onder 1 zal daarom worden toegewezen, waarbij de rechtbank nader zal bepalen dat de grens is aangeduid met de hiervoor genoemde gele pijlen. Hetgeen [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] in zijn conclusie van antwoord op pagina 6 onder conclusie, sub II, “vordert” of anderszins als voorstel heeft geformuleerd, komt daarmee niet voor toewijzing in aanmerking en is overigens ook niet als eis in reconventie gevorderd. Het voorstel onder sub III van voornoemde conclusie deelt hetzelfde lot.
Grensaanwijzing door partijen ten overstaan van het Kadaster
4.5.
De vordering van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] onder 2 borduurt voort op de toe te wijzen vordering onder 1 en daartegen heeft [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] als zodanig ook geen (inhoudelijk) verweer gevoerd, zodat ook deze vordering zal worden toegewezen. De hieraan verbonden dwangsom zal eveneens – als niet door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] weersproken – worden toegewezen. Deze dwangsom geldt als prikkel voor [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] om de veroordeling na te komen, zodat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] er ook geen last van heeft indien hij deugdelijk nakomt.
Verwijdering van aan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] toebehorende (on)roerende zaken
4.6.
De rechtbank stelt het volgende voorop ten aanzien van de vordering van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] onder 3. De zaken die volgens [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] verwijderd zouden moeten worden, en die ook tijdens de plaatsopneming door de rechtbank en partijen zijn geconstateerd, betreffen alleen de hemelwaterafvoer (de bruin/rode buis) met toebehoren en delen oranje piepschuim (styropor) op het niveau van de fundering (van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ). Gelet op de bepaling van de erfgrens staat niet langer ter discussie dát deze zaken zich op het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] bevinden, zodat deze in beginsel verwijderd moeten worden.
4.7.
De vordering onder 3 ten aanzien van de hemelwaterafvoer (de bruin/rode buis) met toebehoren zal de rechtbank toewijzen. Tijdens de mondelinge behandeling heeft [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] immers aangegeven dat de bruin/rode buis is afgekoppeld en verwijderd kan worden. De rechtbank zal ook de in dit verband gevorderde dwangsom toewijzen als prikkel voor [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] om de veroordeling in dit kader ook daadwerkelijk na te komen. Hierbij geldt wel dat indien [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] blijft persisteren in zijn weigering om [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] toegang te verschaffen tot zijn perceel, hij daarmee belet dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] kan voldoen aan de veroordeling. De aan deze veroordeling verbonden dwangsom wordt in dat geval niet verbeurd.
4.8.
De vordering onder 3 ten aanzien van de delen oranje piepschuim (styropor) zal de rechtbank hierna in samenhang met de vorderingen in reconventie beoordelen.
4.9.
Ten aanzien van de vordering onder 4 is niet duidelijk geworden welk soort veroordeling [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] wenst. De rechtbank begrijpt de wens om het burengeschil te beëindigen, maar onduidelijk is op welke wijze [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] daar verder vorm aan wil geven. Is bedoeld dat partijen samen een barbecue organiseren en nuttigen, dat zij samen een Oktoberfest zullen bezoeken of dat zij elkaar voortaan vriendelijk groeten op straat? De vordering onder 4 is kortom te onbepaald om voor toewijzing in aanmerking te kunnen komen. Bovendien is daarvoor een juridische grondslag nodig, welke grondslag niet is aangevoerd.
4.10.
De gevorderde proceskosten onder 5 zal de rechtbank na de vorderingen in reconventie beoordelen.
In reconventie
Het ladderrecht
4.11.
Ter onderbouwing van zijn vordering onder I heeft [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] gesteld dat hij [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] herhaaldelijk heeft verzocht om gebruik te mogen maken van zijn ladderrecht om zijn zijgevel af te kunnen werken. Dit betreft ongeveer een halve dag pleisterwerk. Nu [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] zijn gevel niet kan afwerken, is deze niet beschermd tegen weersinvloeden en lijdt [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daardoor schade aan de gevel, aldus [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] .
4.12.
[eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft zich hiertegen verweerd door aan te voeren dat de vordering van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] prematuur en overbodig is. Nadat de rechter de erfgrens (tussen de percelen van partijen) heeft bepaald, wenst [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] eerst zijn tuin op orde te brengen, vooraleer [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] toestemming geeft aan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] om gebruik te mogen maken van het ladderrecht.
4.13.
In dit kader is artikel 5:56 BW van toepassing, dat bepaalt: wanneer het voor het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van een onroerende zaak noodzakelijk is van een andere onroerende zaak tijdelijk gebruik te maken, is de eigenaar van deze zaak gehouden dit na behoorlijke kennisgeving en tegen schadeloosstelling toe te staan, tenzij er voor deze eigenaar gewichtige redenen bestaan dit gebruik te weigeren of tot een later tijdstip te doen uitstellen.
4.14.
In de dagvaarding (randnummer 27) heeft [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] gesteld dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] bereid is eventuele schade als gevolg van de uitoefening van het ladderrecht te vergoeden. Naar het oordeel van de rechtbank heeft [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] geen gewichtige redenen aangevoerd op grond waarvan hij het tijdelijk gebruik van zijn perceel door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] kan weigeren. Zoals in conventie zal worden toegewezen, dient [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] sowieso de bruin/rode buis weg te halen, waarvoor hij over het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] zal moeten gaan. Niet valt in te zien welk (zwaarwegend) belang [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft om [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] (vervolgens) niet of later toe te staan om met gebruikmaking van het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] werkzaamheden te verrichten die bestaan uit “een halve dag pleisterwerk”, hetgeen een korte periode is. Dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] eerst zijn tuin op orde wil brengen, is geen gewichtige reden, ook omdat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] niet heeft toegelicht waarom dit noodzakelijkerwijs vóór de werkzaamheden van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] moet worden gedaan en [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] evenmin heeft toegelicht hoeveel tijd daarmee is gemoeid. Het lijkt de rechtbank juist in het belang van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] het pleisterwerk uitvoert voordat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] zijn tuin op orde brengt. Zo lang de tuin niet is aangelegd, is er immers minder kans op schade.
4.15.
Conclusie van het voorgaande is dat de reconventionele vordering onder I zal worden toegewezen. Tegen de hieraan door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] verbonden termijn, namelijk hem toe te staan om binnen veertien dagen na het te wijzen vonnis gebruik te laten maken van zijn ladderrecht, heeft [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] zich niet verzet, zodat dit toewijsbaar is, met dien verstande dat het op de weg van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ligt om vooraf een behoorlijke kennisgeving aan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] te richten. Dit zal de rechtbank hierna verdisconteren in het dictum. Ook de aan deze veroordeling verbonden dwangsom zal de rechtbank toewijzen als prikkel voor [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] om de veroordeling daadwerkelijk na te komen.
In conventie en in reconventie
Erfdienstbaarheid tot handhaving van de bestaande toestand tegen schadeloosstelling of verwijdering van het piepschuim (styropor)?
4.16.
Ter onderbouwing van de vordering onder II heeft [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] gesteld dat indien zijn fundering met de beschermlaag een paar centimeter over de erfgrens heen zou liggen, van kwade trouw aan de zijde van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] geen sprake is. De aannemer van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] (en ook van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] ) is uitgegaan van de tekening van Geonius, zodat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] geen verwijt valt te maken en hem een beroep op artikel 5:54 lid 1 BW toekomt. Dit betekent dat hem tegen schadeloosstelling een erfdienstbaarheid tot het handhaven van de bestaande toestand moet worden verleend wegens onevenredig zware benadeling van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ten opzichte van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] . [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] is later dan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] begonnen met de bouw en heeft de grond naast het fundament afgegraven, waardoor het fundament vrij is komen te liggen. Het verwijderen van de beschermlaag van het fundament (styropor) zou ertoe leiden dat het fundament op termijn zijn stevigheid zal verliezen. Ook kan het fundament dan vochtig worden en zou er water omhoog kunnen trekken, waardoor [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] mogelijk schimmel- en constructieproblemen krijgt, aldus [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] .
4.17.
[eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft in dit kader aangevoerd dat het piepschuim (styropor) een bekisting is, dat niet tot de fundering van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] behoort en verder geen functie heeft, zodat dit moet worden verwijderd (zie de vordering in conventie onder 3). [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] heeft ook niet aangetoond of zelfs aannemelijk gemaakt dat het een functie heeft. De aanwezigheid van het piepschuim is derhalve niet noodzakelijk. Indien dit wordt verwijderd, kan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] grondkerende (L-)elementen zodanig plaatsen dat hij een behoorlijke carport kan realiseren. Deze carport dient drie meter breed te zijn, aldus [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] .
4.18.
De rechtbank overweegt als volgt.
4.18.1.
[eisers in conventie, gedaagden in reconventie] baseert zijn vordering tot verwijdering van het piepschuim kennelijk op artikel 5:1 BW, in die zin dat hij niet hoeft te dulden dat een zaak van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] op zijn eigendom rust (de exclusiviteit van het eigendomsrecht). Hier staat tegenover dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] een beroep heeft gedaan op artikel 5:54 lid 1 BW, dat – voor zover van belang – luidt: is een gebouw of werk ten dele op, boven of onder het erf van een ander gebouwd en zou de eigenaar van het gebouw of werk door wegneming van het uitstekende gedeelte onevenredig veel zwaarder benadeeld worden dan de eigenaar van het erf door handhaving daarvan, dan kan de eigenaar van het gebouw of werk te allen tijde vorderen dat hem tegen schadeloosstelling een erfdienstbaarheid tot het handhaven van de bestaande toestand wordt verleend.
4.18.2.
[gedaagden in coventie, eisers in reconventie] heeft voldoende gemotiveerd gesteld dat het piepschuim (styropor) een functie heeft, namelijk het isoleren van diens fundering, en dat het weghalen daarvan mogelijk tot schade kan leiden. Het is een feit van algemene bekendheid dat piepschuim een isolerende functie heeft. De blote betwisting van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] , inhoudende dat het piepschuim “geen enkele functie” heeft, acht de rechtbank daarom onvoldoende onderbouwd.
4.18.3.
De percelen van partijen zijn gekocht met een hoogteverschil van 50 centimeter, waarbij een talud in het midden tussen de woningen van partijen was voorzien (zie de situatietekening onder rechtsoverweging 2.6). [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] heeft ervoor gekozen dit (beoogde) talud niet in stand te laten en de grond tot aan de erfgrens (met [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ) af te graven tot op het 0-peil van zijn woning. Hierdoor is de fundering van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] (en het piepschuim) zichtbaar geworden. Het 0-peil van de woning van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] is immers 50 centimeter hoger. Als [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] het talud had gerespecteerd, zou het piepschuim niet zichtbaar zijn geworden.
4.18.4.
Voorts had [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] bij het bouwen van zijn woning rekening kunnen houden met het feit dat hij (minimaal) drie meter breedte nodig had naast zijn woning voor de realisatie van een carport. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] , die dezelfde aannemer als [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] had, is immers later met de bouw begonnen dan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] . [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] had het zichzelf gemakkelijker kunnen maken door zijn woning iets verderop, bijvoorbeeld vier tot vijf meter van de woning van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] te plaatsen, zoals [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] heeft aangevoerd. Dan zou [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] in ieder geval genoeg ruimte over hebben voor de beoogde carport. Het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] biedt daar voldoende mogelijkheden toe. Het kan niet aan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] worden tegengeworpen dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] , zoals hij stelt, nu ruimte tekort heeft.
4.18.5.
De rechtbank stelt ten slotte vast dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] er qua oppervlakte niet op achteruit is gegaan. Hij heeft een perceel gekocht van 341,8 m² (zie rov. 2.6), maar heeft door de grensaanwijzing van Geonius een perceel tot zijn beschikking (gekregen) van 345 m² (zie rov. 2.7), ergo: 3,2 m². Het uitstekende gedeelte van het piepschuim is beperkt in omvang, namelijk maximaal 13 centimeter over een lengte van 10,38 meter, hetgeen afgerond 1,35 m² is. Dit is slechts 0,4% van de totale oppervlakte van het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] en minder dan het stuk grond dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] in feite “te veel” heeft gekregen.
4.19.
Op grond van voorgaande feiten en omstandigheden komt de rechtbank tot de conclusie dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] door wegneming van het uitstekende gedeelte (piepschuim) onevenredig veel zwaarder zou worden benadeeld dan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] door handhaving van de situatie, zodat de vordering van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] onder II tot – kort gezegd – het verlenen van een erfdienstbaarheid toewijsbaar is op de wijze zoals in het dictum is bepaald. Dit betekent tegelijkertijd dat de vordering van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] tot – kort gezegd – verwijdering van het piepschuim (styropor) moet worden afgewezen.
In reconventie
4.20.
Weliswaar heeft [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] ook overdracht van het stuk grond onder het piepschuim gevorderd, maar hij heeft die vordering niet van enige onderbouwing of toelichting voorzien, zodat dit deel van het gevorderde onder II niet toewijsbaar is.
De schadeloosstelling
4.21.
Ten aanzien van de aan de erfdienstbaarheid gekoppelde schadeloosstelling overweegt de rechtbank als volgt. De verplichting tot schadeloosstelling van artikel 5:54 BW wordt beheerst door artikel 6:95 en volgende van het BW. Volgens artikel 6:97 BW begroot de rechter de schade op de wijze die het meest met de aard ervan in overeenstemming is. Kan de omvang van de schade niet nauwkeurig worden vastgesteld, dan wordt zij geschat.
Partijen hebben geen standpunt ingenomen over de hoogte van de schadeloosstelling en hebben zich niet uitgelaten over de vraag waarmee bij de vaststelling van de schadeloosstelling rekening moet worden gehouden. Naar het oordeel van de rechtbank dient de schadeloosstelling naar redelijkheid te worden vastgesteld, rekening houdend met de omstandigheden van het geval, waaronder de omvang, de aard en de ligging van de grensoverschrijdende bouw, de (verminderde) gebruiksmogelijkheden en de (verminderde) waarde van het overblijvende gedeelte (vergelijk de uitspraak van het Hof Leeuwarden van 22 november 1995, KG 1996/22).
4.22.
Zoals de rechtbank hiervoor heeft vastgesteld, is de omvang van de grensoverschrijding (zeer) beperkt. De grensoverschrijding is zichtbaar geworden door toedoen van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] (het afgraven van de grond tot aan de erfgrens op het 0-peil van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] ). En hoewel [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] stelt dat hij door de aanwezigheid van het piepschuim wordt beperkt in zijn mogelijkheden om een carport te realiseren, hetgeen gemotiveerd is betwist door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] door aan te voeren dat er tal van bouwkundige oplossingen te bedenken zijn, zou dat een omstandigheid zijn die [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] aan zichzelf te wijten heeft (zie rov. 4.18.4 hiervoor). Bovendien is er niets gesteld of gebleken op grond waarvan moet worden aangenomen dat de waarde van het (overblijvende gedeelte van het) perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] sterk is verminderd. Gelet op deze feiten en omstandigheden zal de rechtbank de hoogte van de schadeloosstelling enkel relateren aan de grondprijs per vierkante meter van het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] , zijnde een bedrag van (de koopprijs van € 109.900,- : 342 m² =) € 321,-. Het gedeelte van het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] waarvoor een erfdienstbaarheid zal worden verleend, wordt daarmee gewaardeerd op (1,35 x 321 =) € 433,- en dit is dan ook het bedrag dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] als schadeloosstelling aan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] dient te voldoen. De rechtbank zal dit bedrag hierna opnemen in het dictum.
4.23.
Ook de door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] gevorderde dwangsom zal worden toegewezen als prikkel voor [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] om de veroordeling in dit verband daadwerkelijk na te komen. [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] zal de dwangsom van € 500,- per dag verbeuren vanaf het moment dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] weigert zijn medewerking te verlenen aan het verlenen van een erfdienstbaarheid na het eerste gedane verzoek van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] hieromtrent.
In conventie en in reconventie
Uitvoerbaar bij voorraad
4.24.
Zowel in conventie als in reconventie is de gevorderde uitvoerbaarverklaring bij voorraad niet weersproken. Deze zal worden toegewezen zoals gevorderd.
Proceskosten
4.25.
De rechtbank acht de vorderingen in conventie en in reconventie zo met elkaar verweven, dat zij in feite als één geheel (en één geschil) moeten worden gezien. Aangezien partijen over en weer in het gelijk (en ongelijk) zijn gesteld, ziet de rechtbank grond om de proceskosten tussen partijen, zowel in conventie als in reconventie, te compenseren.
4.26.
Het meer of anders gevorderde zal worden afgewezen.
5.De beslissing
De rechtbank:
in conventie
5.1.
stelt de erfgrens tussen enerzijds het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] , ter plaatse bekend als [adres 1] en kadastraal bekend als: [kadasternummer 1] , en anderzijds het perceel van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] , ter plaatse bekend als [adres 2] en kadastraal bekend als: gemeente [kadasternummer 2] , vast conform de tekening van 24 mei 2022 van de firma Geonius, in dier voege dat deze grens is gelegen (vanaf de straatzijde gezien) pal naast de NW linker zijgevel van het woonhuis van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] en in het verlengde daarvan, in één rechte lijn tot aan de erfgrens met de achtergelegen percelen met kadastrale nummers [kadasternummer 3] en [kadasternummer 4] , zoals door de rechtbank met de gele pijlen aangeduid op de situatietekening onder rechtsoverweging 2.6,
5.2.
veroordeelt [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] om overeenkomstig de onder 5.1 besliste grensvaststelling medewerking te verlenen aan een grensaanwijzing door partijen ten overstaan van het Kadaster, zodat de kadastrale grens (definitief) kan worden vastgesteld, en zoals door het Kadaster (nader) te bepalen, binnen één maand na betekening van dit vonnis,
5.3.
bepaalt dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] bij niet-nakoming van het bepaalde onder 5.2 een dwangsom verbeurt van € 250,- per dag dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daarmee in verzuim mocht blijven, met een maximum van € 10.000,-,
5.4.
veroordeelt [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] om de hemelwaterafvoer (de bruin/rode buis) met toebehoren te verwijderen en verwijderd te houden, uiterlijk binnen één week na betekening van dit vonnis,
5.5.
bepaalt dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] bij niet-nakoming van het bepaalde onder 5.4 een dwangsom verbeurt van € 500,- per dag dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daarmee in verzuim mocht blijven, met een maximum van € 20.000,-, met dien verstande dat [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] geen dwangsom verbeurt indien [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] hem in dit kader weigert toegang te verschaffen tot zijn perceel en [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] daardoor niet kan voldoen aan de veroordeling onder 5.4,
5.6.
verklaart dit vonnis in conventie tot zover uitvoerbaar bij voorraad,
5.7.
wijst het meer of anders gevorderde af,
in reconventie
5.8.
veroordeelt [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] om binnen veertien dagen na dit vonnis, doch niet eerder dan na een behoorlijke kennisgeving door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] , [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] toe te staan van zijn ladderrecht gebruik te kunnen maken ten behoeve van werkzaamheden van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] aan de zijgevel van zijn woning,
5.9.
bepaalt dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] bij niet-nakoming van het bepaalde onder 5.8 een dwangsom verbeurt van € 500,- per dag dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] daarmee in verzuim mocht blijven, met een maximum van € 20.000,-,
5.10.
veroordeelt [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] om aan [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] , tegen een door [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] aan [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] te betalen schadeloosstelling van € 433,-, een erfdienstbaarheid tot het handhaven van de bestaande toestand te verlenen voor wat betreft het op het perceel van [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] aanwezige piepschuim (styropor),
5.11.
bepaalt dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] bij niet-nakoming van het bepaalde onder 5.10 – na het eerste gedane verzoek van [gedaagden in coventie, eisers in reconventie] tot het verlenen van een erfdienstbaarheid – een dwangsom verbeurt van € 500,- per dag dat [eisers in conventie, gedaagden in reconventie] daarmee in verzuim mocht blijven, met een maximum van € 20.000,-,
5.12.
verklaart dit vonnis in reconventie tot zover uitvoerbaar bij voorraad,
5.13.
wijst het meer of anders gevorderde af,
in conventie en in reconventie
5.14.
compenseert de proceskosten tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.
Dit vonnis is gewezen door mr. M. Driever en in het openbaar uitgesproken op 27 september 2023. [1]