ECLI:NL:RBLIM:2023:5101

• Datum uitspraak: 23 augustus 2023
• Publicatiedatum: 29 augustus 2023
• Zaaknummer: C/03/309105/ HA ZA 22-405
• Instantie: Rechtbank Limburg
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: E.C.M. Hurkens
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Geschil over erfgrens met betrekking tot kadastrale grenzen en eigendomsrechten

In deze zaak, die zich afspeelt in Maastricht, betreft het een geschil over de erfgrens tussen twee percelen. De eisende partijen, bestaande uit [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] en [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2], zijn eigenaren van een perceel dat zij sinds 3 mei 2021 in eigendom hebben. De gedaagde partij, [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie], is eigenaar van een aangrenzend perceel. De percelen zijn gedeeltelijk van elkaar gescheiden door een hek en een haag. In 2021 heeft de gedaagde partij een schuur gebouwd, wat aanleiding gaf tot het geschil. De eisende partijen hebben een grensreconstructie laten uitvoeren door een landmeter van het Kadaster, die de kadastrale grenzen heeft vastgesteld. De eisende partijen vorderen onder andere dat de gedaagde partij wordt verplicht om bepaalde zaken van hun perceel te verwijderen en dat de juridische grens wordt vastgesteld conform de kadastrale grens. De gedaagde partij voert verweer en vordert in reconventie onder andere dat de huidige feitelijke grens als juridische grens wordt erkend, en dat erfdienstbaarheden worden vastgesteld. De rechtbank heeft besloten tot een plaatsopneming en bezichtiging om de feitelijke situatie ter plaatse te beoordelen, en heeft een deskundige benoemd om de kadastrale grens opnieuw zichtbaar te maken. De zaak is aangehouden voor verdere behandeling.

Uitspraak

RECHTBANK Limburg

Civiel recht

Zittingsplaats Maastricht

Zaaknummer: C/03/309105 / HA ZA 22-405

Vonnis van 23 augustus 2023

in de zaak van

1. [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] ,

wonend te [woonplaats] ,
2.
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] ,

wonend te [woonplaats] ,

eisende partijen in conventie,

verwerende partijen in reconventie,

hierna afzonderlijk te noemen ‘ [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] ’ en ‘ [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] ’

en gezamenlijk ‘ [eisers in conventie, verweerders in reconventie] ’,

advocaat: mr. S.M.M. Hamers,

tegen

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] ,

gevestigd te [vestigingsplaats] ,

gedaagde partij in conventie,

eisende partij in reconventie,

hierna te noemen: ‘ [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] ’,

advocaat: mr. L.M. Bischof.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding, met producties 1 tot en met 10;
- de conclusie van antwoord in conventie en eis in reconventie, met producties 1 tot en met 11;
- de brief van 16 november 2022 waarin een mondelinge behandeling is bepaald;

- de conclusie van antwoord in reconventie;
- het B8-formulier van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] met producties 12 en 13;

- het B16-formulier van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] met producties 11 en 12;
- het B8-formulier van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] met productie 13;

- het proces-verbaal van mondelinge behandeling, gehouden op 17 maart 2023;

- de brief van 27 maart 2023 van mr. Bischof met opmerkingen naar aanleiding van het proces-verbaal;

- de brief van 28 maart 2023 van mr. Hamers met opmerkingen naar aanleiding van het proces-verbaal;

- de brief van 30 mei 2023 van mr. Hamers, met de mededeling dat de heer [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] (eiser sub 1) is overleden.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

2.1.

[eisers in conventie, verweerders in reconventie] zijn eigenaar van het perceel aan het adres [adres 1] te [woonplaats] . [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] heeft dit perceel sinds 3 mei 2021 in eigendom. Ongeveer drie weken voor de mondelinge behandeling in de onderhavige zaak is [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] gehuwd met [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] . Door dat huwelijk is ook [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] eigenaar van het perceel geworden.

2.2.

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] is eigenaar van het perceel op het adres [adres 2] te [vestigingsplaats] .

2.3.

De percelen van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] en [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] grenzen gedeeltelijk aan elkaar, te weten op de percelen met de kadastrale aanduiding [kadasternummer 1] (in eigendom bij [eisers in conventie, verweerders in reconventie] ) enerzijds en [kadasternummer 2] en [kadasternummer 3] (in eigendom bij [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] ) anderzijds.

2.4.

De percelen van partijen zijn voor een deel feitelijk van elkaar gescheiden door een hek, waarlangs (aan de zijde van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] ) een meidoornhaag groeit.

2.5.

In 2021 heeft [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] een schuur met fundering en dakoverstek gebouwd.

2.6.

Op 13 januari 2022 heeft [naam landmeter] , landmeter specialist grensreconstructie bij het Kadaster, in opdracht van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] een grensreconstructie uitgevoerd. Bij die grensreconstructie was [eiseres in conventie, verweerster in reconventie sub 2] aanwezig. Het naar aanleiding van deze grensreconstructie opgestelde relaas van bevindingen – dat tevens een meetschets bevat – vermeldt:

“
Omschrijving van de aangewezen kadastrale grenzen

De uitgezette grens wordt aangegeven door verfstip op fundering schuur vervolgens in zuidelijk richting naar verfstip op fundering naar kei naar ijzeren buis.

De grens is onzichtbaar.”

2.7.

Bij brief van 18 maart 2022 heeft de heer [naam] , werkzaam bij DAS rechtsbijstand, [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] namens [eisers in conventie, verweerders in reconventie] meegedeeld dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] inbreuk maakt op het eigendomsrecht van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] en haar gesommeerd over te gaan tot verwijdering van de op het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] aangebrachte bestrating, bekabeling en andere leidingen, het overhangende dak van de schuur en de op het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] opgeslagen goederen. Daarnaast is [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] gesommeerd over te gaan tot aanpassing van de afwatering van haar opstallen, zodat het hemelwater niet meer wordt afgevoerd op het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] .

2.8.

De daaropvolgende correspondentie tussen (de rechtsbijstandverleners van) partijen heeft niet tot overeenstemming geleid.

3. Het geschil

in conventie

3.1.

[eisers in conventie, verweerders in reconventie] vorderen, naar de rechtbank begrijpt, samengevat, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

- [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] , op straffe van een dwangsom, te gebieden de op het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] aangebrachte zaken, waaronder in ieder geval bestrating, opgeslagen goederen, bekabeling, leidingen en het dak en de fundering van de schuur, te verwijderen en verwijderd te houden, binnen zeven dagen na het wijzen van vonnis dan wel het betekenen van het vonnis;

- te verklaren voor recht dat sprake is van een onrechtmatige situatie, namelijk dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] handelt in strijd met artikel 5:52 BW;

- [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] , op straffe van een dwangsom, te gebieden ervoor zorg te dragen dat zij de afdekking van haar gebouwen en werken zodanig inricht dat het hemelwater daarvan niet op het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] afwatert, zulks binnen twee weken na het te wijzen vonnis dan wel het betekenen van het vonnis;

- [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] te veroordelen tot betaling van de buitengerechtelijke incassokosten van € 925,–, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag der algehele voldoening;

met veroordeling van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] in de proceskosten en (na)kosten met rente;

althans een zodanige beslissing als de rechtbank in goede justitie vermeent te behoren.

3.2.

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] voert verweer.

3.3.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover nodig, nader ingegaan.

in reconventie

3.4.

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] vordert, naar de rechtbank begrijpt, samengevat, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

primair

I. te verklaren voor recht dat wegens verjaring de huidige feitelijke grens tussen de percelen van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] en [eisers in conventie, verweerders in reconventie] de juridische grens tussen beide percelen vormt, althans de grens ingevolge art. 5:47 BW tussen de percelen van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] en [eisers in conventie, verweerders in reconventie] nader te bepalen en vast te stellen dat de feitelijke grens thans ook de juridische grens tussen de percelen van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] en [eisers in conventie, verweerders in reconventie] vormt, althans de grens op een door de rechtbank nader te bepalen wijze vast te stellen;

II. te verklaren voor recht dat geen hemelwaterafvoer van het perceel van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] via het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] plaatsvindt, althans dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] wegens verjaring het recht van erfdienstbaarheid heeft om hemelwater via het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] te doen afvoeren, althans dat [eisers in conventie, verweerders in reconventie] zijn gehouden te gehengen en te gedogen dat hemelwater van het perceel van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] via hun perceel wordt afgevoerd;

subsidiair

III. te verklaren voor recht dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] wegens verjaring het recht van erfdienstbaarheid heeft, strekkende tot gebruik van de aan [eisers in conventie, verweerders in reconventie] in eigendom toebehorende onderdelen van hun percelen, althans dat [eisers in conventie, verweerders in reconventie] gehouden zijn om het huidige gebruik zijdens [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] te gehengen en te gedogen;

IV. te verklaren voor recht dat geen hemelwaterafvoer via het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] plaatsvindt, althans dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] het recht van erfdienstbaarheid heeft om hemelwater via het perceel van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] te doen afvoeren, althans dat [eisers in conventie, verweerders in reconventie] gehouden zijn te gehengen en te gedogen dat hemelwater van het perceel van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] via hun perceel wordt afgevoerd;

zowel primair als subsidiair

V. [eisers in conventie, verweerders in reconventie] te veroordelen tot medewerking aan de inschrijving in de openbare registers van de eigendom en/of erfdienstbaarheden, binnen één kalendermaand na betekening van dit vonnis en te bepalen dat bij gebreke van voldoening aan het voorgaande dit vonnis in de plaats komt van de hiervoor door [eisers in conventie, verweerders in reconventie] noodzakelijke (rechts)handelingen ex art. 3:300 BW, althans aan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] vervangende toestemming te verlenen om alle noodzakelijke (rechts)handelingen te verrichten om de inschrijving in de openbare registers te voltooien, althans aan de medewerking een dwangsom te verbinden;

VI. [eisers in conventie, verweerders in reconventie] te veroordelen tot verwijdering van de op het perceel van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] overhangende takken van de op hun perceel staande heggen en beplantingen, op hun kosten en binnen veertien dagen na dagtekening van het te wijzen vonnis, op straffe van verbeurte van een dwangsom;

met veroordeling van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] in de proceskosten en (na)kosten in reconventie;

althans een zodanige beslissing te nemen als de rechtbank in goede justitie vermeent te behoren.

3.5.

[eisers in conventie, verweerders in reconventie] voeren verweer.

3.6.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover nodig, nader ingegaan.

4. De beoordeling

Overlijden partij [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1]

4.1.

De rechtbank heeft bij schrijven van mr. Hamers van 30 mei jl. vernomen dat de heer [eiser in conventie, verweerder in reconventie sub 1] is overleden. Door [eisers in conventie, verweerders in reconventie] zijn daaraan – overeenkomstig artikel 225, lid 4 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering – geen processuele gevolgen verbonden. Dit tussenvonnis wordt dan ook gewezen tussen de oorspronkelijke partijen.

Opmerkingen over het proces-verbaal

4.2.

Mr. Hamers heeft bij brief van 28 maart 2023 opmerkingen gemaakt naar aanleiding van het proces-verbaal van de mondelinge behandeling. Het is juist dat – anders dan uit het proces-verbaal blijkt – zijdens [eisers in conventie, verweerders in reconventie] kenbaar is gemaakt dat de toelichting op het relaas van bevindingen van het Kadaster kan worden overgelegd voor zover dat nodig wordt geacht. De rechtbank komt hierop terug in rov. 4.6.

4.3.

Mr. Bischof heeft bij brief van 27 maart 2022 (de rechtbank begrijpt: 2023) opmerkingen gemaakt naar aanleiding van de mondelinge behandeling. Het is juist dat zijdens [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] is aangevoerd dat de meetschets bij de grensreconstructie geen, althans onvoldoende duidelijke referentiepunten hanteert, waardoor, aldus [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] , niet inzichtelijk wordt waar de opgemeten punten liggen. De rechtbank komt hierop terug in rov. 4.8. De overige door mr. Bischof gemaakte opmerkingen geven de rechtbank in dit stadium van het geding geen aanleiding deze in de beoordeling te betrekken.

4.4.

De rechtbank heeft verder geconstateerd dat in het proces-verbaal op pagina 4 de opmerking van de rechter niet juist is weergegeven. De rechter heeft de eerste drie zinnen uitgesproken (“ik zie … punt 3, 6 en 51”). De daaropvolgende twee zinnen (“Die lijn is volgens de reconstructie… (etc.)”) zijn niet door de rechter uitgesproken.

Inhoudelijke beoordeling

4.5.

Kern van het geschil is de vraag waar de juridische grens tussen de percelen van partijen loopt. [eisers in conventie, verweerders in reconventie] stellen dat de juridische grens samenvalt met de door het Kadaster bij de grensreconstructie aangeduide kadastrale grens, terwijl [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] stelt dat de juridische grens zich bevindt ter plaatse van de feitelijke erfafscheiding (het hek met de haag). Het debat tussen partijen is daarbij – naast het beroep op verjaring zijdens [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] – onder meer gericht op de vraag waar de kadastrale grens in het terrein moet worden geplaatst.

4.6.

De rechtbank constateert dat (in haar procesdossier) als productie 3 bij dagvaarding slechts een kopie in zwart-wit van het relaas van bevindingen van het Kadaster is gevoegd, zonder toelichting van de in de meetschets gebruikte symbolen. Hierdoor is, mede gelet op de betwisting door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] , niet zonder meer vast te stellen wat de in de meetschets gebruikte lijnen en symbolen betekenen. De rechtbank zal daarom [eisers in conventie, verweerders in reconventie] bevelen bij akte een goed leesbare afdruk in kleur van het relaas van bevindingen van het Kadaster over te leggen, voorzien van de door het Kadaster gehanteerde toelichting op dat relaas van bevindingen.

4.7.

Verder is de rechtbank naar aanleiding van de mondelinge behandeling gebleken dat het voor een goede beoordeling van de vorderingen in conventie en reconventie van belang is dat zij een beter beeld krijgt van de feitelijke situatie ter plaatse. De rechtbank zal daarom een plaatsopneming en bezichtiging bevelen, in aanwezigheid van partijen en hun advocaten.

4.8.

Daarbij heeft de rechtbank – mede gelet op het door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] gevoerde verweer dat in de reconstructie onvoldoende duidelijke referentiepunten zijn opgenomen, zodat niet inzichtelijk wordt waar de opgemeten punten liggen – in het bijzonder behoefte aan nadere informatie over het verloop van de kadastrale grens. Gelet hierop oordeelt de rechtbank het raadzaam om tijdens de plaatsopneming de gereconstrueerde kadastrale grens (opnieuw) in het terrein te laten aanwijzen door een medewerker van het Kadaster.

4.9.

De rechtbank is in dat verband voornemens als deskundige te benoemen [naam landmeter] , landmeter specialist grensreconstructie bij het Kadaster, die de grensreconstructie op 13 januari 2022 heeft uitgevoerd en het relaas van bevindingen heeft opgesteld, teneinde tijdens de plaatsopneming de kadastrale grens opnieuw zichtbaar te maken en, indien nodig, vragen over de grensreconstructie te beantwoorden. Bij verhindering van de heer of mevrouw Hennissen, kan een collega in zijn of haar plaats als deskundige optreden.

4.10.

De rechtbank stelt de volgende opdracht aan de deskundige voor (ter plaatse uit te voeren tijdens de plaatsopneming in deze zaak, in het bijzijn van de rechter en partijen):

1. het (opnieuw) in het terrein zichtbaar maken van de op 13 januari 2022 gereconstrueerde kadastrale grens tussen het perceelnummer [kadasternummer 1] enerzijds en de perceelnummers [kadasternummer 2] en [kadasternummer 3] anderzijds;

2. het beantwoorden van eventuele vragen van de rechtbank of partijen over de grensreconstructie.

4.11.

Het voorschot voor de kosten van deze (tweede) grensreconstructie zal bij partijen gezamenlijk (ieder voor een gelijk deel) in rekening worden gebracht, nu de inbreng van de deskundige ten dienste staat van zowel de grondslag van de vordering als het verweer in conventie. De rechtbank zal bij de deskundige navraag doen omtrent de hoogte van dit voorschot en partijen hierover nader berichten.

4.12.

De rechtbank zal partijen in de gelegenheid stellen zich uit te laten over de voorgenomen benoeming van de deskundige en de voorgestelde vraagstelling. De zaak zal daartoe, en voor opgave van verhinderdata, op de rol van 6 september 2023 worden geplaatst.

5. De descente

5.1.

Ten aanzien van de te bevelen descente merkt de rechtbank nog het volgende op. Alle bescheiden, die op deze zaak betrekking hebben of kunnen hebben, dienen uiterlijk tien dagen vóór de plaatsopneming en bezichtiging aan de rechtbank en in afschrift aan partijen te zijn overgelegd.

5.2.

De rechtbank wijst erop dat zij uit een niet verschijnen van een partij ter gelegenheid van de plaatsopneming de gevolgtrekkingen – ook in het nadeel van die partij – kan maken die zij geraden zal achten.

5.3.

De behandeling van de zaak zal in beginsel de volgende onderwerpen bevatten. De

rechter zal beginnen met een aantal formaliteiten. Vervolgens zal de rechter de plaatselijke

situatie in ogenschouw nemen en zo nodig vragen stellen over de feiten. Partijen zullen

alsdan in de gelegenheid worden gesteld om opmerkingen te maken en verzoeken te doen.

5.4.

Aansluitend aan de plaatsopneming en bezichtiging zal een (voortgezette) mondelinge behandeling plaatsvinden. Ter plaatse zal worden beslist of deze zal plaatsvinden op locatie of op de rechtbank. Deze aansluitende mondelinge behandeling dient tot het uitwisselen van standpunten naar aanleiding van de plaatsopneming. Daarnaast kan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] tijdens deze mondelinge behandeling desgewenst reageren op productie 13 van [eisers in conventie, verweerders in reconventie] . De stellingen zijn al toegelicht op de eerste mondelinge behandeling, zodat daarvoor niet nogmaals gelegenheid (‘spreektijd’) zal worden geboden.

5.5.

Tevens zal, eventueel aan de hand van een voorlopig oordeel over de zaak, worden

nagegaan hoe de verdere gang van de procedure moet zijn. Daarbij kan ook de mogelijkheid

van een schikking of inschakeling van een mediator aan de orde komen. De plaatsopneming,

bezichtiging en eventuele mondelinge behandeling eindigen met een aantal formaliteiten.

5.6.

In afwachting van deze plaatsopneming, bezichtiging en mondelinge behandeling zal de rechtbank iedere verdere beslissing aanhouden.

6. De beslissing

De rechtbank

in conventie

6.1.

beveelt [eisers in conventie, verweerders in reconventie] om op de rol van
woensdag 6 september 2023 in het geding te brengen:

• een goed leesbaar afschrift in kleur van het relaas van bevindingen van de grensreconstructie van 13 januari 2022;
• de door het Kadaster gehanteerde toelichting op dat relaas van bevindingen;

6.2.

bepaalt dat de zaak op de rol zal komen van
woensdag 6 september 2023 voor uitlating van partijen met betrekking tot de voorgenomen benoeming van de deskundige en de voorgestelde opdracht;

in conventie en in reconventie

6.3.

beveelt een plaatsopneming en/of bezichtiging, door mr. drs. E.C.M. Hurkens, vergezeld van de griffier, op de percelen gelegen aan de adressen
[adres 2] en
[adres 1] te [woonplaats] , op een door de rechtbank vast te stellen datum en tijd;

6.4.

gelast partijen in persoon en/of rechtsgeldig vertegenwoordigd door een persoon die van de zaak op de hoogte is en gemachtigd om een regeling te treffen, vergezeld van hun

raadslieden, aldaar te verschijnen;

6.5.

bepaalt dat de zaak op de rol zal komen van
woensdag 6 september 2023 voor het opgeven van de verhinderdagen van de partijen en hun advocaten in de maanden
december 2023 tot en met
maart 2024 , waarna dag en uur van de plaatsopneming en bezichtiging zullen worden bepaald;

6.6.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. drs. E.C.M. Hurkens en in het openbaar uitgesproken op 23 augustus 2023.

EH