2.1De rechtbank gaat uit van de volgende vaststaande feiten.
a. [eiser sub 1] is vergunninghouder en exploitant van de coffeeshops Skunk en Relax te Sittard waarin al voor het jaar 1990 (sub 1 dagvaarding) onder meer softdrugs werden verkocht. De gemeente verleende vergunning op basis van de APV van de gemeente (derde bullit pag. 1 productie 1 dagvaarding).
De bij beschikking van 25 april 2012 aan Relax verleende vergunning (productie 36 dupliek) houdt in, voor zover hier van belang:
“(…)
Per1 mei 2012worden in de gemeenten van de provincies Limburg, Zeeland en Noord-Brabant het (…) ingezetenencriterium (I) ingevoerd (…).
Nieuwe vergunning
(…)
28. Coffeeshoplidmaatschappen mogen met ingang van 1 mei 2012 alleen worden afgegeven aan ingezetenen van Nederland van 18 jaar of ouder, (…)
Bent u het er niet mee eens?
Als u het met dit besluit niet eens bent, dan kunt u bezwaar aantekenen. U kunt dit doen op basis van de Algemene wet bestuursrecht. (…)”.
De aan Skunk afgegeven vergunning kent een vergelijkbaar I-criterium.
b. Bij overeenkomst van 23 december 2011 (productie 1 dagvaarding) zijn eisers en Hebi B.V. met de gemeente overeengekomen dat de nering van beide coffeeshops zou worden verplaatst van de locatie Stationsstraat 29 (Skunk) en Steenweg 3 (Relax) naar de begane grond van het pand Stationsplein 1a/b te Sittard (hierna het pand) waarvan de gemeente toen eigenaar was. De gemeente sprak in die overeenkomst verder haar bereidheid uit om het pand te verkopen aan Hebi B.V.
De overeenkomst houdt verder in, voor zover van belang:
“(…)
overwegende:
(…)
• dat partijen overleg hebben gevoerd over mogelijke verplaatsing van de beide coffeeshops naar een gezamenlijke locatie met betere randvoorwaarden voor de ontsluiting en exploitatie van beide coffeeshops;
• dat partijen daarbij overeenstemming hebben bereikt over aankoop van het bij de gemeente in eigendom zijnde pand Stationsplein la/b en over het opheffen van de beide exploitaties en gelijktijdige verplaatsing van de beide coffeeshops naar de beganegrondverdieping van het pand Stationsplein la/b
komen als volgt overeen:
art. 1
De verkoper/gemeente zal zich met inachtneming van haar publiekrechtelijke taak inspannen om:
a. binnen de mogelijkheden van het op 7 juli 2004 door de burgemeester van Sittard-Geleen vastgestelde coffeeshopbeleid, de bepalingen in de APV Sittard-Geleen aan partij 1 (Rb: Relax
) en partij 2 (Rb: [eiser sub 1] als vergunninghouder van Skunk
) ieder een vergunning voor het exploiteren van een coffeeshop op de beganegrondverdieping van het pand Stationsplein la/b te verlenen
b. een omgevingsvergunning voor het verbouwen van dit pand, e.e.a. overeenkomstig de inrichting zoals door partijen 1 en 2 aangegeven in hun d.d. 7 september 2011 aangevraagde en door de plaatselijke welstandscommissie op 12 juli 2011 goedgekeurde omgevingsvergunning te verlenen.
Aan de te verlenen vergunningen op basis van het gemeentelijk coffeeshopbeleid zal de intrekking van geldende vergunningen voor de panden Steenweg 3 en Stationsstraat 29 gekoppeld worden.
Vergunningverlening vindt plaats onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat gelijktijdig met het starten van de exploitaties in het pand Stationsplein la/b de exploitaties in de panden
Steenweg 3 en Stationsstraat 29 beëindigd worden.
(…)
Art. 3
Verkoper/gemeente is bereid aan Hebi BV te verkopen en in eigendom aan haar te leveren het op bijgevoegde tekening aangegeven gedeelte van het perceel Stationsplein la/b, (…) met de daarop aanwezige opstallen en in de staat, waarin het zich thans bevindt, gelijk Hebi BV bereid is dit vastgoed te kopen en in eigendom te aanvaarden, zulks voor een koopprijs van € 460.000,-- k.k., e.e.a door kopers en verkoper nader uit te werken in een koop/verkoopovereenkomst.
Met deze koop/verkoopovereenkomst beogen partijen verplaatsing van de in de panden
Steenweg 3 en Stationsstraat 29 gevestigde coffeeshops naar de beganegrondverdieping van het door hen aan te kopen pand Stationsplein la/b mogelijk te maken en op de bovenverdiepingen daarvan woonfuncties te realiseren.
Deze koop- en verkoopovereenkomst zal plaatsvinden onder de opschortende voorwaarden
dat voor de gevraagde verbouw van het pand Stationsplein 1a/b uiterlijk op 1januari 2014
een onherroepelijke omgevingsvergunning en/of tevens exploitatievergunningen voor 2
coffeeshops op de beganegrondverdieping verleend zijn.
Levering van het vastgoed zal vóór 1 april 2012 dienen plaats te vinden.
Art. 4
De kopers en partij 1 en 2 zullen de gemeente niet aansprakelijk stellen voor de resultaten
van haar inspanningen waartoe zij zich in art. 1 verplicht heeft. Evenmin zullen zij de gemeente aansprakelijk stellen voor de gevolgen van mogelijke wijzigingen in het Rijksbeleid.
(…)”.
c. Bij akte van levering van 16 mei 2013 (productie 2 dagvaarding) heeft de gemeente het pand geleverd aan [eiser sub 1] . Skunk en Relax hebben hun winkels aan de Stationsstraat 29 en Steenweg 1 gesloten en hebben hun nering met elk een eigen ingang met ingang van 28 juli 2014 voortgezet in het pand.
d. Bij brief van de ministers van VWS en van Veiligheid en Justitie van 27 mei 2011, Kamerstukken II 2010 – 2011, 24 077, nr. 259, laat de regering weten dat doordat het Nederlandse drugsbeleid in andere landen niet wordt nagevolgd, in Nederland sprake is van ‘drugstoerisme’, waarbij buitenlanders naar plaatsen in Nederland komen waar een coffeeshop is gevestigd en daar drugs kopen. In de brief aan de Tweede Kamer is de aan te pakken problematiek door de betrokken ministers samengevat als volgt: “Om overlast en criminaliteit die verband houden met coffeeshops en de handel in verdovende middelen tegen te gaan, zal een einde worden gemaakt aan het huidige ‘open-deur-beleid’ van de coffeeshops. Coffeeshops moeten kleiner en beheersbaar worden gemaakt. (…) De aantrekkingskracht van het Nederlandse drugsbeleid op gebruikers afkomstig uit het buitenland moet worden teruggedrongen. Coffeeshops worden klein en besloten en zullen zich in hun verkoop moeten gaan richten op de lokale markt. De handel in drugs is vergroot, geprofessionaliseerd en vercommercialiseerd. De aanpak georganiseerde (drugs)criminaliteit moet dan ook worden geïntensiveerd. (...)”.
Met het oog hierop hebben de ministers aangekondigd dat coffeeshops zouden moeten worden omgevormd tot besloten clubs voor de lokale markt. Om dit te realiseren zouden uitsluitend meerderjarige inwoners van Nederland toegang mogen krijgen tot een coffeeshop, op vertoon van een geldig identiteitsbewijs en op basis van het persoonlijk lidmaatschap van de desbetreffende coffeeshop. Het lidmaatschap zou worden gecontroleerd aan de hand van wat later in de volksmond “de wietpas” is gaan heten. Niet-ingezetenen van Nederland zouden geen lid kunnen worden.
e. Aan dit gewijzigde beleid werd vorm gegeven door een herziening van de Aanwijzing Opiumwet d.d. 29 november 2011, 2011A021, Stcrt. 2011 nr. 22936. Per 1 januari 2012 is het gedoogbeleid van het Openbaar Ministerie aangescherpt door de toegang tot coffeeshops te beperken tot, voor zover hier relevant, ingezetenen van Nederland van achttien jaar en ouder (het I-criterium). Het I-criterium is met ingang van 1 mei 2012 in de provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland gehandhaafd (nr. 11 dagvaarding en nr. 47 blad 16 conclusie van antwoord). Het I-criterium is tot op heden niet landelijk ingevoerd.
f. De gemeente is begin mei 2013 gestopt met de handhaving van het I-criterium (nr. 14 dagvaarding en nr. 16 conclusie van repliek bezien in samenhang met blad 10, derde alinea conclusie van antwoord en pag. 5 van productie 3 dagvaarding, het stuk “Coffeeshops in Sittard-Geleen. Een inventarisatie” d.d. november 2015). De burgemeester van de gemeente heeft besloten om met ingang van 1 juni 2016 de handhaving van het I-criterium weer te hervatten (nr. 53 en nr. 159 conclusie van antwoord en pag. 1 productie 28 conclusie van antwoord).