Uitspraak
vonnis
RECHTBANK LEEUWARDEN
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 117843 / KG ZA 12-38
Vonnis in kort geding van 28 maart 2012
in de zaak van
PATRICK VAN RHIJN,
wonende te Haarlem,
eiser,
advocaat mrs. P.C. Schouten en R.M. van Rompaey, beiden kantoorhoudende te Breda,
tegen
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
STEVEN DEJONG PRODUCTIES B.V.,
gevestigd te Hartwerd,
gedaagde,
advocaat mr. R. Glas, kantoorhoudende te Leeuwarden.
Partijen zullen hierna worden aangeduid als Van Rhijn en De Jong BV
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding
- de door Van Rhijn overgelegde producties 1-21C en kostenspecificatie met bijlagen
- de door De Jong BV overgelegde producties 1-3
- de mondelinge behandeling van 14 maart 2012
- de pleitnota van Van Rhijn
- de pleitnota van De Jong BV.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. Van Rhijn is de schrijver van de in hoofdzaak autobiografische boeken met de titels "Weg van Lila" en "Vaderstad" (hierna ook wel: de boeken). Daarnaast heeft Van Rhijn een treatment geschreven voor een filmbewerking van de boeken.
2.2. Bij e-mailbericht van 20 september 2010 heeft De Jong BV aan Van Rhijn gevraagd of de rechten om de boeken te verfilmen nog beschikbaar zijn. Van Rhijn heeft die vraag bevestigend beantwoord en heeft de boeken en het treatment aan De Jong BV doen toekomen.
2.3. Bij e-mailbericht van 10 november 2010 heeft De Jong BV aan Van Rhijn bericht, voor zover hier van belang:
k heb ook inmiddels Vaderstad gelezen,,goed gedaan man! Weg van Lila heeft me een paar dagen flink in mn lijf gezeten,maar nu gaat het wel weer! (…) Vind je het goed dat ik probeer het van de grond te trekken? das nie zo makkelijk maar ik moet natuurlijk wel eerst toestemming hebben van jou) (…)
2.4. Partijen hebben elkaar op 11 november 2010 gesproken. Bij e-mailbericht van 14 november 2010 heeft De Jong BV aan Van Rhijn bericht, voor zover hier van belang:
zoals beloofd even een formeel mailtje, kun je actie ondernemen, ik zet het nog in een standaardcontractje (…)
betreft; optie/verfilmingsovereenkomst - weg van lila&vaderstad-!
een film v patrick en steven
we werken samen aan een scenario en proberen nog een derde schrijver er bij te halen, alles in goed gezamenlijk overleg.
voor de optie ontvang je het wereldbedrag van 1 euro!
mocht de film worden gerealiseerd ontvang je 3000 euro!
we werken onder het principe van;
het boek is het boek, en de film is de film!
dat betekent dat jullie alle opbrengsten 'boek' mogen houden en dat ik baas blijf over de evt. 'film' opbrengsten.(…)
2.5. Bij e-mailbericht heeft Van Rhijn aan De Jong BV een tegenvoorstel gedaan, welk tegenvoorstel door De Jong BV bij e-mailbericht van 18 november 2010 is verworpen. Laatstbedoeld e-mailbericht luidt onder meer:
Helaas kan ik niet op onderstaand bod ingaan! Daarvoor is het een te groot gevecht om überhaupt met veel eigen geld en energie een film te kunnen realiseren. Ik verfilm dan liever mijn eigen verhaal.
2.6. Bij e-mailbericht van 26 november 2010 heeft De Jong BV aan Van Rhijn bericht, voor zover hier relevant:
K ben wel bezig met mn eigen echtscheidingsverhaal, k maak daar een scenario van en heb dan ook geen rechten perikelen …
2.7. Bij e-mailbericht van 18 december 2010 heeft De Jong BV aan Van Rhijn - onder meer - laten weten:
Aangezien het nu nogal druk is zet ik je verhaal in de wachtkamer en geef ik prio aan o.a. mn eigen (echtscheidings)verhaal! (…) De situatie is aan het veranderen Patrick, … in Omroep/Filmland. Onlangs werd ik benaderd door een Belgische uitgever die zelf geld meebrengt om zijn boek te laten verfilmen. Hij denkt door een film veel meer boeken te verkopen en daar heeft ie m.i. gelijk in! Misschien zien jullie dat ook tzt zitten om mee te investeren in een verfilming!
2.8. Op 2 augustus 2011 heeft Van Rhijn via zijn agent Henneman Agency overeenstemming bereikt over de licentie van de rechten om het boek "Weg van Lila" te verfilmen door filmproducent NL Film. Daarbij is een licentievergoeding van € 55.000,00 afgesproken indien de film in exploitatie wordt genomen en daarnaast zullen de rechthebbenden 7,5% van de netto winst voor NL Film ontvangen.
2.9. Op 24 oktober 2011 heeft De Jong BV aan uitgeverij FMB/Dutch Media (hierna: FMB) via de e-mail een script toegestuurd met daarbij de volgende tekst:
Bij deze het script van Janey (roepnaam Jan), kind van de rekening!
Een echtscheidingsdrama als Kramer versus Kramer (rauwer dan Kluun, heter dan Heleen) misschien kunnen we er ook een boek van maken.
K draai de film in Februari/Maart en hij komt in t najaar 2012 in de bioscoop. Met de Telegraaf gaan we flink herrie maken aangezien ze partner zijn! K hoor graag of jullie mogelijkheden zien voor een super - samenwerking.
2.10. Op 25 oktober 2011 heeft de Telegraaf een krantenartikel over de film van De Jong BV gepubliceerd. De inhoud van dat artikel luidt, voor zover hier van belang:
Steven de Jong (40) geeft zich bloot. Bij de regisseur/producent/acteur, die momenteel aan de 'echtscheidingsfilm' Janey, kind van de rekening werkt, komen door dit nieuwe project alle emoties van zijn eigen scheiding weer boven.
2.11. Bij e-mailbericht van 1 november 2011 heeft M. Griffioen van FMB aan De Jong BV - onder meer - bericht:
Ik heb het scenario aan mijn daartoe meest geschikte collega gegeven. Mijn collega meldde mij kort daarna dat haar bij lezing onmiddellijk opviel dat de inhoud van het scenario de inhoud van het boek betreft van één van onze auteurs, te weten de heer Patrick van Rhijn.
2.12. Eind november 2011 heeft NL Film aan Van Rhijn laten weten dat zij verdere beslissingen over de verfilming van het boek "Weg van Lila" uitstelt totdat er duidelijkheid is over de auteursrechtelijke inbreuk van de aangekondigde film Janey op de boeken.
2.13. Op 5 februari 2012 heeft De Jong BV aan Van Rhijn bericht dat de rechten om Janey te filmen zijn overgedragen.
2.14. Op 7 februari 2012 heeft Bies van Ede als volgt schriftelijk verklaard, voor zover hier van belang:
Van het bestaan van de auteur Patrick Van Rhijn was ik tot onlangs niet op de hoogte. Zijn werk heb ik tot op heden niet gelezen. Toen ik in december 2010 - januari 2011 een scenario schreef voor de film met de werktitel 'Roepnaam Jan', deed ik dat op basis van een kort treatment (een in scènes samengevatte verhaallijn) dat Steven de Jong schreef. Die verhaallijn werkte ik met de nodige aanpassingen uit tot een werkbaar scenario.
2.15. Het e-mailbericht van 9 februari 2012 van De Jong BV aan Van Rhijn kent navolgende passage:
Samen met Bies ben ik lang bezig geweest om er een mooi scenario van te maken, en we hebben echt niets gepikt uit je boek
2.16. Bij e-mailbericht van 15 februari 2012 heeft NL Film aan Van Rhijn onder meer meegedeeld:
(…)
- Omdat bleek dat er een andere producent voornemens was een film te ontwikkelen met bijna gelijk thema en hierin ook al een voorspong had qua tijd, konden wij niet anders (…) dan van de optie af te zien. De Nederlandse markt is te klein voor twee films die een dusdanig vergelijkbaar thema hebben.
- Zo lang (…) de andere film nog gerealiseerd gaat worden is er voor NL Film zakelijk geen mogelijkheid om verder te gaan met het project op basis van het boek van Patrick van Rhijn. (…)
3. Het geschil
3.1. Van Rhijn vordert dat de voorzieningenrechter bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
primair
1. De Jong BV gebiedt zich met onmiddellijke ingang na betekening van dit vonnis te onthouden van iedere directe en indirecte inbreuk op de auteursrechten en persoonlijkheidsrechten van Van Rhijn terzake van de boeken "Weg van Lila" en "Vaderstad" en het treatment of enig ander werk van Van Rhijn, en derhalve het openbaar maken en/of verveelvoudigen van dit werk, op welke wijze ook, derhalve ook in gewijzigde vorm, te staken en gestaakt te houden;
2. De Jong BV gebiedt om binnen uiterlijk vijf dagen na betekening van dit vonnis een bericht te doen plaatsen in De Telegraaf, in hetzelfde formaat als het in productie 15 verschenen bericht (de voorzieningenrechter leest: één van de als productie 17 overgelegde berichten), althans in een door de voorzieningenrechter te bepalen vergelijkbaar medium en formaat, en met uitsluitend de volgende inhoud:
Bij vonnis van … heeft de Voorzieningenrechter van de rechtbank Leeuwarden in kort geding geoordeeld dat de filmbewerking "Janey, kind van de rekening" inbreuk maakt op de auteursrechten en persoonlijkheidsrechten van auteur Patrick van Rhijn, in het bijzonder op de boeken "Weg van Lila" en "Vaderstad", die op deze wijze niet verfilmd mogen worden door Steven Dejong Producties BV.
althans, met een door de voorzieningenrechter in goede justitie vast te stellen inhoud, onder gelijktijdige mededeling aan de advocaat van eiser, mr. P.C. Schouten, van het moment waarop en het medium waarin dit bericht zal worden geplaatst en met toezending van een kopie van het bericht;
3. De Jong BV veroordeelt tot betaling aan Van Rhijn van een dwangsom van € 10.000,00 (zegge: tienduizend euro), althans een door de voorzieningenrechter in goede justitie te bepalen dwangsom, voor iedere dag dat De Jong BV met de gehele of gedeeltelijke nakoming van de in het petitum onder 1. en 2. verzochte bevelen in gebreke blijft;
4. De Jong BV veroordeelt in de kosten van het geding, ex artikel 1019h Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) te begroten conform de door Van Rhijn overgelegde specificatie, althans op een door de voorzieningenrechter in goede justitie vast te stellen bedrag;
5. de termijn als bedoeld in art. 1019i Rv bepaalt op 6 maanden;
zowel primair als subsidiair
6. De Jong BV gebiedt om binnen uiterlijk zeven dagen na betekening van dit vonnis aan alle subsidiegevers, sponsors, adverteerders, investeerders en andere (rechts)personen, die ooit door De Jong BV zijn aangeschreven om hen te interesseren voor een participatie of deelname in de film Janey, een bericht te zenden per TNT Post, met gelijke inhoud als die welke staat geschreven onder punt 2 van het petitum, en onder gelijktijdige mededeling aan de advocaat van eiser, mr. P.C. Schouten, een opgave te doen van de namen en het adres van de (rechts)personen aan wie dit bericht is verzonden;
7. De Jong BV gebiedt met onmiddellijke ingang na betekening van dit vonnis bekend te maken aan welke partij(en) de verfilmingsrechten zijn overgedragen c.q. toegestaan, alsook welke partijen bij de bedoelde verfilming zijn betrokken, en deze partij(en) een verbod op te leggen om te gaan filmen, althans - voor zover de verfilming reeds is aangevangen - het filmen direct te staken en gestaakt te houden;
8. De Jong BV veroordeelt tot betaling aan Van Rhijn van een dwangsom van € 5.000,00 (zegge: vijfduizend euro), althans een door de voorzieningenrechter in goede justitie te bepalen dwangsom, voor iedere dag dat De Jong BV met de gehele of gedeeltelijke nakoming van de in dit petitum onder punt 6 en 7 verzochte bevelen in gebreke blijft, met veroordeling van De Jong BV in de kosten van het geding;
subsidiair
9. De Jong BV gebiedt om met onmiddellijke ingang na betekening van dit vonnis ieder onrechtmatig handelen jegens Van Rhijn, bestaande uit het verspreiden of onder de aandacht brengen van het inbreukmakende filmscript aan subsidiegevers, sponsors, adverteerders, investeerders, het filmen, doen verfilmen, dan wel elke andere vorm van onrechtmatig handelen zoals in het lichaam van deze dagvaarding genoemd, te staken en gestaakt te houden, zulks op straffe van een door De Jong BV bij niet-naleving van dit bevel aan Van Rhijn te verbeuren dwangsom van € 5.000,-- (zegge: vijfduizend euro), althans een door de voorzieningenrechter in goede justitie te bepalen dwangsom, voor iedere dag dat De Jong BV met de gehele of gedeeltelijke nakoming van dit bevel in gebreke blijft, met veroordeling van De Jong BV in de kosten van dit geding.
3.2. De Jong BV voert verweer, met conclusie tot afwijzing van de vordering met veroordeling van Van Rhijn in de proceskosten, bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad.
3.3. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
4.1. Van Rhijn legt aan zijn primaire vorderingen ten grondslag dat De Jong BV inbreuk maakt op zijn auteursrechten door in strijd met art. 13 Auteurswet zonder zijn toestemming zijn boeken te verveelvoudigen. Van Rhijn stelt dat het - in de procedure overgelegde - filmscript "Janey, kind van de rekening" een ongeoorloofde verveelvoudiging is van het boek "Weg van Lila" terwijl in het filmscript volgens Van Rhijn ook een aantal auteursrechtelijk beschermde elementen aan het boek "Vaderstad" zijn ontleend. Van Rhijn heeft verwezen naar door hem overgelegde samenvattingen die hij van zijn boeken en het filmscript van De Jong BV heeft gemaakt, alsmede naar een lijst van 136 punten van overeenstemming tussen de boeken en het filmscript en een overzicht van 48 in het filmscript aan de boeken ontleende karakteristieken en elementen.
4.2. De Jong BV betwist dat het filmscript is ontleend aan de boeken van Van Rhijn. De Jong BV voert aan dat voorwaarde voor toepasselijkheid van art. 13 Auteurswet is dat er sprake is van overname van auteursrechtelijk beschermde trekken. Volgens De Jong BV is aan die voorwaarde niet voldaan en vertonen de boeken enerzijds en het filmscript anderzijds wel een zekere gelijkenis, maar berust die gelijkenis op onbeschermde aspecten zodat geen sprake is van een ongeoorloofde nabootsing.
4.3. Naar vaste rechtspraak (HR 29 november 2002, LJN AE8456) wettigt inderdaad niet reeds het enkele feit dat tussen een werk waarvoor auteursrechtelijke bescherming wordt ingeroepen en een als inbreuk makend bestreden voortbrengsel punten van overeenstemming bestaan het vermoeden dat het laatste de vrucht is van bewuste of onbewuste ontlening. Daartoe is een mate van overeenstemming vereist die van een zodanige aard en omvang is dat, indien het bedoelde vermoeden niet wordt ontzenuwd, geoordeeld moet worden dat van een ongeoorloofde verveelvoudiging in auteursrechtelijke zin sprake is. Bij de beantwoording van de vraag of sprake is van overeenstemming tussen twee werken komt het er op aan of het beweerdelijk inbreukmakende werk in zodanige mate de auteursrechtelijk beschermde trekken van het eerdere werk vertoont dat de totaalindrukken die de beide werken maken te weinig verschillen voor het oordeel dat het eerstbedoelde werk als een zelfstandig werk kan worden aangemerkt.
4.4. Hierna volgt eerst een, door Van Rhijn opgestelde, samenvatting van de boeken en het filmscript. Daarna wordt meer specifiek ingegaan op punten van overeenstemming. De Jong BV heeft de hiervoor bedoelde samenvatting niet, althans niet voldoende gemotiveerd betwist, zij het dat De Jong BV stelt dat de ouders van de hoofdpersoon in de boeken niet gescheiden zijn. Het boek "Weg van Lila" omvat evenwel beschrijvingen waaruit valt op te maken dat de ouders van de hoofdpersoon gescheiden zijn (geweest). Op bladzijde 155/156 van het boek is over de jeugd van de hoofdpersoon opgenomen: "Op de bank zit mijn vader, zijn handen voor zijn gezicht geslagen. Zo heb ik hem nog nooit gezien. (…) 'Djonnie… ik… ben bang… dat ik vreselijk nieuws voor je heb.' Ik krijg een angstig voorgevoel en kan geen vin verroeren. 'Je… je moeder en Angie zijn weg'" en op bladzijde 194/195 van het boek is over de jeugd van de hoofdpersoon vermeld: "Ik stap ons lege huis binnen (…). De deur van Angies kamertje staat open. Zes dozen speelgoed, kleertjes en ander peuterspul dat mam niet heeft meegenomen, schreeuwen me tegemoet (…)."
- De samenvatting van het boek Weg van Lila luidt als volgt:
Djon Maas werkt als regisseur bij MTV in Londen en later Bussum. Niet alleen werkt hij met allerlei grote artiesten. Hij versiert de ene babe na de andere. Aan zijn leven van wilde feesten en vrouwen komt tijdelijk een einde als hij Mikki leert kennen en hij eindelijk de confrontatie aangaat met zichzelf en zijn verleden (Djon kan zich moeilijk binden door de scheiding van zijn eigen ouders vroeger). Hij trouwt met Mikki en niet lang daarna wordt Lila geboren. Het vaderschap maakt van Djon een ander mens. Maar onder andere door de lange dagen die hij maakt in de MTV-studio en het flirten met een bekende zangeres houdt het huwelijk geen stand en Mikki besluit Djon te verlaten om terug te keren naar haar geboorteland Zweden en tijd te nemen om tot zichzelf te komen. Eerst laat ze Lila vrijwillig bij Djon achter, maar al snel eist ze dat het meisje bij haar komt wonen. Djon, die vanaf Mikki's vertrek met vallen en opstaan voor Lila zorgt, weigert en de twee komen in de rechtszaal lijnrecht tegenover elkaar te staan. Een uitputtende juridische loopgravenoorlog begint waarin uiteindelijk de Raad voor de kinderbescherming de rechters adviseert om Lila bij haar vader te laten. Djon voedt - terwijl zijn Casanova kant soms blijft trekken - zijn dochtertje met ziel en zaligheid op. Zijn werk leidt eronder en Djon wordt uiteindelijk na een aantal incidenten door zijn bazin bij MTV ontslagen omdat zijn televisiewerk en de zorg voor zijn dochtertje steeds minder goed te combineren zijn. Dan schuiven de rechters onverwacht het advies van de Raad terzijde en wordt Lila tot Djons verbijstering aan de moeder toegewezen. Hoe houdt hij zich staande na dit verschrikkelijke verlies?
- De samenvatting van het boek Vaderstad luidt als volgt:
Na het oordeel van de rechters stort Djon aanvankelijk in en neemt hij, als hij voorgoed het contact met Lila dreigt te verliezen, het recht in eigen hand door zonder dat iemand dat weet met Lila te verdwijnen naar een huisje op de Zweedse heide. Maar als hij leert inzien dat hij alleen voor zijn eigen belangen aan het strijden is en hij de belangen van zijn dochter door alle emoties uit het oog verloren is, draagt hij Lila aan haar moeder over en vindt hij troost in het inzicht dat ze ook op afstand met elkaar verbonden zijn; Door naar dezelfde maan te kijken voelen ze zich toch verbonden en dichtbij. Hoe ver ze ook bij elkaar vandaan zijn.
- De samenvatting van het filmscript luidt als volgt:
Frenk Cramer werkt als dj bij een populair radiostation in Hilversum en ontmoet vele artiesten. Zijn ouders zijn gescheiden toen hij nog een kind was en daar heeft hij het onderhuids nog steeds wel moeilijk mee. Ondanks dat hij getrouwd is verslindt hij vrouwen bij de vleet en is hij weinig thuis bij zijn vrouw en kind. Als hij op een nacht na een avontuurtje met een beroemde zangeres thuiskomt is de maat voor zijn vrouw Monique vol en verlaat ze hem, met achterlating van hun dochter bij Frenk. Ze moet tot zichzelf komen, zo stelt ze. Eerst onhandig en noodgedwongen, maar gaandeweg steeds meer toegewijd zorgt hij voor het meisje. Dat gaat met vallen en opstaan, want niet alleen de scheiding op zich en de impact daarvan op zowel vader als dochter, maar ook de combinatie van een pittige fulltime baan en het leren een goede zorgende vader te zijn zetten het leven van Frenk flink onder druk. Helmaal omdat de moeder na een paar maanden weer opduikt en haar kind opeist. Frenk weigert, waarna er een heftige strijd tussen de ex-geliefden losbarst om de voogdij. Frenk doet er alles aan om zijn dochter bij zich te kunnen houden. Ondanks dat hij niet al zijn streken verliest ontwikkelt hij zich tot een verantwoordelijk vader. De raad voor de kinderbescherming komt langs om te bekijken bij wie het dochtertje het best af is en adviseert de rechtbank in Frenks voordeel, maar als hij na een aantal incidenten op het werk door zijn bazin in de radiostudio wordt ontslagen, omdat de ouderlijke zorg en een drukke radiobaan voor Frenk moeilijk te combineren zijn, besluiten de rechters het advies van de raad opzij te schuiven en beslissen ze onverwacht dat het meisje naar haar moeder moet vertrekken. Frenk stort aanvankelijk in, om zich uiteindelijk - in het belang van zijn dochter - te herpakken en troost te vinden in het levensinzicht dat hij en zijn dochter ook op afstand met elkaar verbonden zijn. Door naar dezelfde maan te kijken kunnen ze zich toch dichtbij elkaar voelen.
4.5. De voorzieningenrechter is het met De Jong BV eens dat het enkele idee van het schrijven van een, al dan niet eigen, verhaal over een echtscheiding en de daaraan verwante problematiek over bij wie van de ouders het kind zal gaan wonen, niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt en dat de uitwerking van dat idee al snel leidt tot voor de hand liggende keuzes zoals (een) gerechtelijke procedure(s), de inmenging van de Raad voor de kinderbescherming, een ouder - veelal de vader - die wat betreft de woonplaats van het kind aan het kortste eind trekt en de gevolgen van dat alles voor de band tussen ouder(s) en kind(eren). Voor zover de overeenstemming tussen de boeken en het filmscript berust op dergelijke voor de hand liggende keuzes, komt aan die overeenstemming voor de beoordeling van de inbreukvraag weinig betekenis toe. Het staat in die zin De Jong BV vrij om een verhaal over een echtscheiding en de daaraan verwante problematiek over bij wie van de ouders het kind zal gaan wonen te verfilmen. In dit kort geding ligt enkel ter beantwoording de vraag voor of het overgelegde filmscript inbreuk maakt op de auteursrechten en persoonlijkheidsrechten van Van Rhijn.
4.6. Van Rhijn heeft het idee zoals dat hiervoor is omschreven, in de boeken echter zodanig oorspronkelijk uitgewerkt dat dit aanleiding geeft tot auteursrechtelijke bescherming. In die uitwerking en het - overgelegde - filmscript constateert de voorzieningenrechter navolgende punten van overeenstemming, waaraan naar het oordeel van de voorzieningenrechter bij de beoordeling van de inbreukvraag een zeker gewicht toekomt:
1. In zowel het boek "Vaderstad" als het filmscript keert de maan gedurende het hele verhaal regelmatig nadrukkelijk terug in scènes met en gesprekken tussen de hoofdpersoon en de dochter.
2. In zowel het boek "Vaderstad" als in het filmscript krijgt de hoofdpersoon nadat hij de rechtszaak heeft verloren, het inzicht dat de maan zijn verbondenheid op afstand symboliseert met zijn dochter nu zij beiden naar dezelfde maan kijken.
3. In het boek "Weg van Lila" zijn flashbacks door het verhaal verwerkt naar de jeugd van de hoofdpersoon, waarin ruzie tot de scheiding van zijn ouders leidt. In het filmscript bevatten filmscènes flashbacks van ruzies tussen de ouders van de hoofdpersoon, die leiden tot scheiding van zijn ouders.
4. In het boek "Weg van Lila" krijgt de hoofdpersoon in de openingsscène van het boek in het bijzijn van zijn dochtertje van zijn advocate via de telefoon te horen dat ze afschuwelijk nieuws voor hem heeft (waardoor de lezer weet dat hij de rechtszaak heeft verloren). Hier stopt de scène aanvankelijk, maar in het aansluitende vervolg van deze scène verderop (blz. 275) van het boek slaat de hoofdpersoon zijn hand voor zijn mond en stort in de tuin in het bijzijn van zijn kind in elkaar. Op bladzijde 4 van het filmscript krijgt de hoofdpersoon in het bijzijn van zijn dochtertje onverwacht bezoek van zijn advocate, die hem vertelt dat hij de rechtszaak heeft verloren, waarop hij in bijzijn van zijn kind in elkaar stort in de gang. Haar gesproken tekst stopt precies nadat zij de mededeling heeft gedaan dat ze verloren hebben, wel zie je haar doorpraten onder de titelsong.
5. Na de proloog in het boek "Weg van Lila", die eindigt met de dramatische mededeling van de advocate dat de zaak verloren is, stopt het verhaal en meldt een titel op een lege pagina dat het verhaal een sprong terug maakt in de tijd. De titel op de verder lege pagina luidt: "Londen, zeven jaar eerder". Dan begint het verhaal te vertellen hoe het tot dit heftige punt gekomen is. Na de eerste filmscène (bladzijde 4) gaat het beeld op zwart en precies hetzelfde moment als in het boek "Weg van Lila" (het inzinken van het vreselijke nieuws van de advocate) en verschijnt er alleen een titel in beeld die luidt: "Een jaar eerder". Nu begint het verhaal te vertellen hoe het tot de zojuist gestopte dramatische scène gekomen is.
6. De verhaallijn in het boek "Weg van Lila": op pagina 275 wordt de proloog/openingsscène herhaald (Advocate: "Djon, ik ben bang dat ik vreselijk nieuws voor je heb" - we hebben verloren) en loopt dan 'in het heden' verder naar het einde van het boek, met de wetenschap dat de vader zijn dochter kwijtraakt en ze een dramatisch afscheid tegemoet gaan. Scène 118 in het filmscript (Advocate: "Frenk, we hebben verloren") is een herhaling van scène 4 (op bladzijde 3, 4) waarop de film 'in het heden' verder gaat, met de wetenschap dat vader en dochter een dramatisch afscheid tegemoet gaan.
7. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript flirt de hoofdpersoon met een beroemde Nederlandse zangeres.
8. De werkplek van de hoofdpersoon in het boek "Weg van Lila" lijkt sterk op de werkplek van de hoofdpersoon in het filmscript en daarmee op de omgeving waarin een deel van het verhaal zich afspeelt. De werkplek van de hoofdpersoon in het boek "Weg van Lila" is MTV en TMF in Bussum. De werkplek van de hoofdpersoon in het filmscript is de studio van Pale 3FM/Radio 538 in Hilversum. De beide werkplekken vertonen overeenkomsten ten aanzien van bekendheden, taalgebruik, presentaties, studio-omgeving, aftellen, techniek, reizen, op locatie filmen, kijk/luistercijfers.
9. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript heeft de hoofdpersoon een vrouwelijke baas/collega. Eerst staan ze op goede voet met elkaar, maar de vrouwelijke baas maakt het de hoofdpersoon steeds moeilijker als werk en privéleven niet te combineren lijken en uiteindelijk ontslaat ze hem.
10. Beide hoofdrolspelers zijn vrouwenversierders en vrouwonvriendelijk.
11. In zowel het boek "Weg met Lila" als het in het filmscript laat een verwarde moeder na de breuk met de hoofdpersoon de dochter bij de onwennige vader achter om tot zichzelf te komen; de hoofdpersonen zorgen met vallen en opstaan voor hun dochtertjes
- In het boek "Weg met Lila" gaat de hoofdpersoon met zijn dochter rijden terwijl hij gevaarlijk moe is.
- In het filmscript gaat de hoofdpersoon uit en laat hij zijn dochter alleen thuis.
12. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript komt de dochter per ongeluk in opnamen terecht.
13. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript moet de hoofdpersoon naar het buitenland met artiesten wat lastig is als alleen-zorgende vader.
14. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript flirt de hoofdpersoon met een meisje en krijg op de stoep van de uitgaansgelegenheid een klap/trap.
- In het boek "Weg van Lila" krijgt Djon het aan de stok met een uitsmijter, die hem uiteindelijk buiten op de stoep van de uitgaansgelegenheid een trap verkoopt.
- In het filmscript krijgt Frenk het aan de stok met een bouwvakker, die hem uiteindelijk buiten op de stoep van de uitgaansgelegenheid een klap verkoopt.
15. De naam van de beste vriend van de hoofdpersoon in het boek "Weg van Lila", te weten Siep, lijkt op de naam van beste vriend van de hoofdpersoon van het filmscript, namelijk Syb. De karakters lijken op elkaar en ze geven op elkaar lijkende adviezen die ertoe strekken de relatie met de moeder te behouden.
16. Zowel in het boek "Weg van Lila" als in het filmscript laadt de hoofdpersoon de spullen die hem aan de moeder doen denken in dozen. In het boek "Weg van Lila" laat de hoofdpersoon een foto van de moeder op het prikbord hangen en houdt hij hun trouwboek. In het filmscript laat de hoofdpersoon een lijstje met een foto van moeder en dochter staan en het geboortekaartje van de dochter.
17. Zowel in het boek "Weg van Lila" als in het filmscript kruipt de hoofdpersoon op moeilijke momenten bij zijn dochter in bed.
18. In zowel het boek "Vaderstad" als in het filmscript is sprake van een moeder (in het boek gaat het om de moeder van de nieuwe vriendin van de hoofdpersoon en in het filmscript gaat het om de moeder van de hoofdpersoon) die de kinderen laat wachten op de komst van de vader terwijl zij de vader verboden heeft contact met de kinderen te hebben.
19. Zowel in het boek "Weg van Lila" als in het filmscript komt de moeder terug en eist dat de dochter bij haar komt wonen met als argument dat dit in het belang van de dochters is. In zowel het boek "Weg van Lila" als het filmscript komt in de discussie die daarop volgt komt ter sprake dat de hoofdpersoon niet wil dat zijn dochter te maken krijgt met een nieuwe relatie van de moeder.
20. Zowel in het boek "Weg van Lila" als het filmscript wordt beschreven dat de hoofdpersoon zijn dochtertje in een park aan de moeder meegeeft waarbij het dochtertje wordt opgetild en moeder en dochter een rondje draaien.
21. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript is de hoofdpersoon bang dat de moeder het kind niet terugbrengt na omgang.
22. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript wordt de hoofdpersoon door een advocaat over de streep getrokken om een rechtszaak te beginnen.
23. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript is de advocaat van de hoofdpersoon zwanger.
24. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript besluit de hoofdpersoon om zijn dochter een konijn te geven om het advies van de Raad voor de kinderbescherming positief te beïnvloeden, zijn de dochters dolblij als ze het konijn krijgen en staat op het moment dat een vertegenwoordiger van de Raad bij de hoofdpersoon thuis langs komt een konijnenhok op het balkon.
25. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript speelt bij het bezoek van de vertegenwoordiger van de Raad voor de kinderbescherming zelfgebakken taart een rol.
26. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript is de advocate van de hoofdpersoon positief over de uitkomst van de rechtszaak omdat de hoofdpersoon een procedure in kort geding heeft gewonnen en een voor hem gunstig advies van de Raad voor de kinderbescherming heeft gekregen, maar verliest de hoofdpersoon toch de bodemprocedure.
27. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript krijgt de hoofdpersoon een woordenwisseling met (een) bekende artiest(en) die hij interviewt.
28. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript heeft de hoofdpersoon financiële problemen omdat de moeder al het geld van de gezamenlijke rekening heeft gehaald.
29. In zowel het boek "Vaderstad" als in het filmscript kampt de hoofdpersoon met geldgebrek en wordt beschreven dat de dochter geld wil voor een speeltoestel bij een supermarkt.
30. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript is de hoofdpersoon ontroerd wanneer de dochter bij het bezoek van de vertegenwoordiger van de Raad voor de kinderbescherming (in eerste instantie) precies de juiste dingen zegt en doet.
31. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript gooit de hoofdpersoon in zijn woede een vaas met bloemen om wat voor een ravage zorgt.
32. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript trakteert de dochter op school de dag vóór zij van school wisselt omdat zij bij haar moeder gaat wonen.
33. Zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript kent een scène waarin het Sinterklaasfeest wordt gevierd.
34. In zowel het boek "Vaderstad" als in het filmscript valt het seksleven van de hoofdpersoon in duigen door de strijd om de dochter.
35. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript wordt verwezen naar Moszkowicz. In het boek is geschreven dat de hoofdpersoon vindt dat het Bram Moszkowicz-gehalte van zijn advocate de lucht in knalt als zij haar toga aantrekt. In het filmscript heeft de ex-echtgenote van de hoofdpersoon een advocaat met de naam Moszkowitz.
36. In zowel het boek "Weg van Lila" als in het filmscript wordt de hoofdpersoon geadviseerd door een ervaringsdeskundige voor de gevaren van het verliezen van het contact met je kind als vader als gevolg van de echtscheiding. De hoofdpersoon in het boek "Weg van Lila" wordt geadviseerd door de broer van zijn moeder, terwijl de hoofdpersoon in het filmscript wordt geadviseerd door zijn vader.
37. In zowel het boek "Vaderstad" als in het filmscript boort de hoofdpersoon tevergeefs zijn oude netwerk aan om een baan te vinden.
4.7. De Jong BV heeft echter gewezen op navolgende verschillen tussen de boeken en het filmscript:
1. In het boek "Weg van Lila" heeft de hoofdrolspeler een functie bij een tv-station, terwijl in het filmscript de hoofdpersoon bij de radio werkt.
2. In het boek "Weg van Lila" gaat de hoofdrolspeler tijdens zijn huwelijk niet meer vreemd en heeft de echtscheiding hoofdzakelijk te maken met zijn werk, terwijl in het script de hoofdpersoon tijdens zijn huwelijk wel vreemd gaat en is dat in hoofdzaak oorzaak van de echtscheiding.
3. In het boek "Weg van Lila" wordt uitgebreid beschreven hoe de hoofdrolspeler en zijn vrouw elkaar hebben leren kennen en speelt dit ook in het vervolg van het boek een belangrijke rol, terwijl in het filmscript de hoofdpersoon al getrouwd is.
4. In de boeken is de dochter van de hoofdpersoon veel jonger dan in het filmscript.
5. In het filmscript is de vader van de hoofdrolspeler niet zijn biologische vader.
6. In het boek "Weg van Lila" neemt de hoofdrolspeler het initiatief voor de gang naar de rechter, terwijl in het filmscript de moeder het initiatief neemt.
7. In het boek "Weg van Lila" krijgt de moeder een verhouding met iemand uit haar land van herkomst, terwijl in het script de moeder een verhouding met de directeur van een concurrerend radiostation krijgt, die bovendien de hoofdpersoon afwijst als hij solliciteert.
8. In het filmscript krijgt de hoofdpersoon problemen door onbetaalde verkeersboetes, wat in de boeken niet speelt.
9. In het filmscript wordt na de uitspraak van de rechtbank in de bodemprocedure niet verder geprocedeerd, terwijl in het boek nog een hoger beroep volgt.
4.8. De(ze) punten van verschil, die zich - inderdaad - ook voordoen oordeelt de voorzieningenrechter niet wezenlijker dan de punten van overeenkomst, zoals die hiervoor zijn vastgesteld.
4.9. De karakters en de voortgang en ontwikkeling en het plot in de verhaallijn van de boeken en het filmscript vertonen naar het oordeel van de voorzieningenrechter, alles in onderling verband en samenhang beschouwd, mede in aanmerking genomen het hier aan de orde zijnde genre (een echtscheidingsverhaal met de daaraan verwante problematiek over bij wie van de ouders het kind/de kinderen gaan wonen) een zo grote gelijkenis dat de indruk die het filmscript achterlaat in teveel essentiële en karakteristieke aspecten identiek is aan die van de boeken om het als onafhankelijke schepping te kunnen aanmerken. De voorzieningenrechter verwerpt daarmee het door De Jong BV ter zitting aangevoerde verweer dat zij de grens tussen toegelaten inspiratie en verboden imitatie niet heeft overschreden en zij zich door de boeken van Van Rhijn alleen heeft laten inspireren, zoals zij zich ook heeft laten inspireren door de schrijver Kluun en door de film Kramer versus Kramer.
4.10. De Jong BV heeft nog aangevoerd dat het filmscript is gebaseerd op de echtscheiding van haar directeur Steven de Jong. Tijdens de zitting heeft S. de Jong verklaard dat hij zijn eigen verhaal heeft herkend in de boeken van Van Rhijn. De verklaring is onvoldoende. Naar vaste rechtspraak (HR 18 februari 2000, LJN: AA4872) dient de onwaarschijnlijkheid dat de overeenstemming tussen twee werken louter toevallig is, immers op meer te berusten dan de verklaringen van de ontwerper van het werk waarvan wordt gesteld dat het inbreuk maakt.
4.11. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat het filmscript inbreuk maakt op de auteursrechtelijk beschermde trekken van de boeken van Van Rhijn, zodat de daarop betrekking hebbende primaire vordering onder 1 in zoverre en op de wijze als in het dictum te melden zal worden toegewezen. De voorzieningenrechter zal daaraan een dwangsom verbinden als in het dictum te melden. Andere werken dan de boeken en het treatment zijn er niet, zo heeft Van Rhijn tijdens de zitting verklaard. Het onder 1 gevorderde gebod ten aanzien van "enig ander werk" zal dan ook worden afgewezen.
4.12. De voorzieningenrechter wijst de vorderingen voor zover zij zien op het treatment af. De Jong BV heeft betwist dat het treatment voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt en Van Rhijn heeft geen feiten gesteld waarop gebaseerd kan worden dat het treatment van de boeken naast de beide boeken als een werk in de zin van art. 13 Auteurswet kan worden aangemerkt. Dit laat onverlet dat het treatment niet mag worden verfilmd, nu het treatment auteursrechtelijk beschermde trekken van de boeken van Van Rhijn bevat. Verfilming van het treatment zal derhalve leiden tot auteursrechtinbreuk op de boeken van Van Rhijn.
4.13. Met de inbreuk is de schending op de persoonlijkheidsrechten van Van Rhijn gegeven. Vast staat dat niet Van Rhijn in het filmscript en in de publicaties daarover (onder meer in het dagblad De Telegraaf) als maker van het werk wordt vermeld, maar anderen. Van Rhijn heeft daarom belang bij de door hem onder 2 gevorderde rectificatie. Gelet daarop zal de vordering onder 6 worden afgewezen, nu Van Rhijn daarvoor geen (afzonderlijk) belang heeft gesteld. De vorderingen onder 2 zullen worden toegewezen, zij het dat de rectificatie een omvang zal dienen te hebben als hierna in het dictum te melden. De voorzieningenrechter zal aan het in dit kader aan De Jong BV op te leggen gebod een dwangsom verbinden als in het dictum te melden.
4.14. Ter zitting heeft De Jong BV verklaard dat zij de verfilmingsrechten heeft overgedragen en dat daartoe een overeenkomst op papier is gezet. Gelet op de inbreuk heeft Van Rhijn naar het oordeel van de voorzieningenrechter belang bij een afschrift van die overeenkomst. De vordering onder 7 zal aldus worden toegewezen dat De Jong BV een afschrift van die overeenkomst aan Van Rhijn moet doen toekomen. Voor het overige zal de vordering onder 7 worden afgewezen nu zij lijkt te zien op auteursrechtinbreuk door derden, die zelfstandig door Van Rhijn in rechte kunnen worden betrokken. De voorzieningen-rechter zal aan de veroordeling een dwangsom verbinden als in het dictum te melden.
4.15. De Jong BV zal als de hoofdzakelijk in het ongelijk te stellen partij in de proceskosten worden veroordeeld. Van Rhijn heeft (gemotiveerd) verzocht om vergoeding van de advocaatkosten (ter hoogte van € 22.280,44) op grond van artikel 1019h Rv.
De voorzieningenrechter zal ten aanzien van het salaris van de advocaat aansluiten bij de indicatietarieven in IE-zaken. In dit geval wordt het indicatietarief van een kort geding van maximaal € 15.000,00 redelijk en evenredig geacht. De voorzieningenrechter zal de kostenveroordeling waar het salariskosten advocaat betreft dan ook matigen tot genoemd bedrag. De kosten van Van Rhijn worden gezien het voorgaande, begroot op een bedrag van € 15.343,17, zijnde € 267,00 aan griffierecht, € 76,17 aan dagvaardingskosten en € 15.000,00 aan salaris van de advocaat.
5. De beslissing
De voorzieningenrechter
1. gebiedt De Jong BV om zich met onmiddellijke ingang na betekening van dit vonnis te onthouden van iedere directe en indirecte inbreuk op de auteursrechten en persoonlijkheidsrechten van Van Rhijn terzake van de boeken "Weg van Lila" en "Vaderstad" en derhalve het openbaar maken en/of verveelvoudigen van dit werk te staken en gestaakt te houden;
2. bepaalt, dat zo De Jong BV niet aan deze veroordeling onder 1 voldoet, zij aan Van Rhijn een dwangsom verbeurt van € 10.000,00 (tienduizend euro) voor iedere dag dat De Jong BV met de gehele of gedeeltelijke nakoming van het gebod onder 1 in gebreke blijft;
3. verbindt aan de aldus onder 2 te verbeuren dwangsommen een maximum van € 200.000,00 (tweehonderdduizend euro);
4. gebiedt De Jong BV om binnen vijf dagen na betekening van dit vonnis in het dagblad De Telegraaf de volgende, duidelijk leesbare, tekst te doen plaatsen in zwarte letters op een witte achtergrond, gelijkmatig in een kader van circa 5 x 8 centimeter, en zonder toegevoegd commentaar:
RECTIFICATIE
Bij vonnis van 28 maart 2012 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Leeuwarden in kort geding geoordeeld dat het in opdracht van Steven Dejong Producties BV gemaakte filmscript "Janey, kind van de rekening" inbreuk maakt op de auteursrechten en persoonlijkheidsrechten van auteur Patrick van Rhijn op zijn boeken "Weg van Lila" en "Vaderstad" en dat dit script daarom niet verfilmd mag worden.
onder gelijktijdige mededeling aan de advocaat van Van Rhijn, mr. P.C. Schouten, van het moment waarop dit bericht in De Telegraaf zal worden geplaatst en met toezending van een kopie van het bericht;
5. bepaalt, dat zo De Jong BV niet aan deze veroordeling onder 4 voldoet, zij aan Van Rhijn een dwangsom verbeurt van € 2.500,00 (tweeduizend vijfhonderd euro) voor iedere dag dat De Jong BV met de gehele of gedeeltelijke nakoming van het gebod onder 4 in gebreke blijft;
6. verbindt aan de aldus onder 5 te verbeuren dwangsommen een maximum van € 50.000,00 (vijftigduizend euro);
7. gebiedt De Jong BV om binnen uiterlijk zeven dagen na betekening van dit vonnis een kopie van de overeenkomst waarin zij de verfilmingsrechten van de film "Janey, kind van de rekening" heeft overgedragen aan (een) derde(n) aan Van Rhijn, althans diens advocaat mr. P.C. Schouten te doen toekomen;
8. bepaalt, dat zo De Jong BV niet aan deze veroordeling onder 7 voldoet, zij aan Van Rhijn een dwangsom verbeurt van € 2.500,00 (tweeduizend vijfhonderd euro) voor iedere dag dat De Jong BV met de gehele of gedeeltelijke nakoming van het gebod onder 7 in gebreke blijft;
9. verbindt aan de aldus onder 8 te verbeuren dwangsommen een maximum van € 50.000,00 (vijftigduizend euro);
10. bepaalt de termijn waarbinnen op grond van artikel 1019i Rv een bodemprocedure aanhangig dient te worden gemaakt op zes maanden vanaf heden;
11. veroordeelt De Jong BV in de proceskosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Van Rhijn vastgesteld op € 15.343,17;
12. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;
13. wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. C.M. Telman en in het openbaar uitgesproken op 28 maart 2012.