Uitspraak
RECHTBANK LEEUWARDEN
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 87527 / HA ZA 08-132
Vonnis van 27 augustus 2008
in de zaak van
de besloten vennootschap
NRG BENELUX B.V.,
gevestigd te 's-Hertogenbosch,
eiseres,
procureur: mr. J.B. Dijkema,
advocaat: mr. L.P. Schuttelaar te 's-Hertogenbosch,
tegen
1. [a],
wonende te Leeuwarden,
2. [b],
wonende te Leeuwarden,
3. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
DOCUNED B.V.,
gevestigd te Leeuwarden,
4. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
DOCUNED BEHEER B.V.,
gevestigd te Leeuwarden,
gedaagden,
procureur: mr. P. Tuinman.
Eiseres zal hierna "NRG" en gedaagden zullen hierna "[a]", "[b]", "Docuned" en "Docuned Beheer", en gezamenlijk "Docuned c.s." genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding
- de conclusie van antwoord
1.2. Vervolgens heeft de rolrechter de zaak aangehouden om te beslissen of een comparitie zal worden gelast. Bij brief van 20 mei 2008 heeft de rechtbank partijen bericht dat de comparitie zal plaatsvinden op 4 augustus 2008. Hierna heeft de rechtbank partijen bij brief van 5 juni 2008 bericht dat de comparitie nader is bepaald op 8 september 2008.
Bij brief van 6 juni 2008 heeft de advocaat van NRG de rechtbank verzocht af te zien van het houden van een comparitie en direct over te gaan tot het wijzen van vonnis. Bij brief van dezelfde datum heeft de procureur van Docuned c.s. zich terzake gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank.
1.3. Het vonnis is bepaald op heden.
2. De vordering
2.1. NRG vordert dat de rechtbank, bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
I. Docuned c.s. hoofdelijk veroordeelt tot voldoening van een schadevergoeding aan NRG van € 20.000,-, althans een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag, binnen veertien dagen na het in dezen te wijzen vonnis, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag te rekenen vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag der algehele voldoening;
II. Docuned c.s. veroordeelt in de kosten van het geding, te voldoen binnen veertien dagen na dagtekening van het in dezen te wijzen vonnis, en -voor het geval voldoening binnen deze termijn niet plaatsvindt- te vermeerderen met de wettelijke rente te rekenen vanaf de hiervoor bedoelde termijn voor voldoening, alsmede in de nakosten met een bedrag van € 131,-, dan wel, indien betekening van het in dezen te wijzen vonnis plaatsvindt, een bedrag van € 199,-.
2.2. Docuned c.s. heeft geconcludeerd tot afwijzing van de vorderingen van NRG, met veroordeling van NRG -uitvoerbaar bij voorraad- in de kosten van het geding.
3. De vaststaande feiten
In dit geding zal van de volgende vaststaande feiten worden uitgegaan.
3.1. NRG houdt zich onder meer bezig met de verhuur van printapparatuur aan zakelijke klanten. [a], handelende onder de naam Docuned B.V. i.o., exploiteerde een groothandel in printapparatuur die zich in de praktijk ook bezighield met de verhuur van dergelijke apparatuur.
3.2. De algemene voorwaarden die NRG hanteert in het kader van huurovereenkomsten terzake printapparatuur bevatten -voor zover relevant- de volgende bepalingen:
'Artikel 1 - Duur, prijs en facturering
(…)
1.7. Relatie zal de overeenkomst niet tussentijds kunnen opzeggen.'
(…)
Artikel 9 - Wijze van gebruik
Relatie is verplicht het object overeenkomstig de bestemming te gebruiken. Het is relatie niet toegestaan het object uit het perceelgedeelte, waar het is geïnstalleerd, te verwijderen, tenzij met voorkennis van en na schriftelijke toestemming van Nashuatec. Indien het object, op verzoek van relatie, door Nashuatec wordt verhuisd of verplaatst, zal Nashuatec dienaangaande kosten aan relatie in rekening brengen. Deze kosten worden begroot aan de hand van de op dat moment in gebruik zijnde tabel verhuiskosten (inclusief installatie) per gewichtsgroep.
Artikel 10 - Eigendomsrecht
10.1 Het object inclusief alle toebehoren blijft volledig eigendom van Nashuatec.
10.2. Relatie mag het object niet verhuren, onder enige titel aan derden in gebruik afstaan, verpanden, verkopen, vervreemden of anderszins bezwaren of op enige andere wijze aan derden afstaan.'
3.3. Medio 2006 is NRG tot de ontdekking gekomen dat een aantal apparaten die haar in eigendom toebehoren, en die aan huurders waren verhuurd, zich niet meer bij de huurders bevond. [a], h.o.d.n. Docuned B.V. i.o., bleek de huurders van NRG te hebben benaderd, met hen een huurovereenkomst voor andere apparatuur te zijn aangegaan en de apparatuur van NRG bij de huurders te hebben opgehaald, waarna de apparatuur bij [a], h.o.d.n. Docuned B.V. i.o., is opgeslagen.
3.4. In een door NRG aanhangig gemaakt kort geding tegen [a], h.o.d.n. Docuned B.V. i.o., is laatstgenoemde door de voorzieningenrechter van deze rechtbank bij kort-geding-vonnis van 21 december 2006 veroordeeld om (i) opgave te doen van alle aan NRG in eigendom toebehorende apparatuur die door haar bij huurders van NRG is opgehaald, (ii) opgave te doen van alle huurders van NRG met wie zij een huurovereenkomst heeft gesloten en (iii) om de door of namens haar opgehaalde apparatuur die eigendom is van NRG aan NRG af te geven. Tevens is het aan [a], h.o.d.n. Docuned B.V. i.o., verboden om verdere inbreuken te maken op de eigendomsrechten van NRG door het ophalen van apparatuur van NRG bij huurders van NRG. Ter zake van iedere inbreuk is voorts door de voorzieningenrechter bepaald dat [a], h.o.d.n. Docuned i.o., een dwangsom verbeurt van € 1.000,- voor iedere dag of gedeelte van een dag dat deze inbreuk voortduurt, met een maximum van € 20.000,-.
3.5. De betekening van voormeld kort geding vonnis heeft plaatsgevonden op 22 december 2006.
3.6. Docuned B.V. i.o. is -zo volgt uit het Handelsregister- op 3 januari 2007 opgeheven met terugwerkende kracht per 20 december 2006. Docuned B.V. i.o. stond in het Handelsregister ingeschreven onder nummer 01112633.
3.7. Bij statutenwijziging van 20 december 2006 heeft er een naamswijziging plaatsgevonden van de op 10 december 2002 opgerichte besloten vennootschap Loonbedrijf Jellesma B.V. De nieuwe naam van de vennootschap is Docuned B.V. (gedaagde sub 3). Docuned B.V. staat in het Handelsregister ingeschreven onder nummer 01098228. Docuned Beheer B.V. (gedaagde sub 4) is de bestuurder van Docuned. [a] en [b] zijn de bestuurders van Docuned Beheer. Docuned B.V. houdt zich in de praktijk bezig met dezelfde activiteiten als [a], destijds h.o.d.n. Docuned B.V. i.o. en Docuned gebruikt voorts dezelfde website, handelsnaam en logo. Ook het adres en telefoonnummer zijn identiek. Voorts worden de door Docuned B.V. i.o met haar huurders gesloten overeenkomsten feitelijk voortgezet door Docuned B.V. en voert Docuned B.V. feitelijk dezelfde activiteiten uit als Docuned B.V. i.o.
3.8. NRG heeft een huurovereenkomst voor een kopieerapparaat gesloten met Milo Waar VOF, welke overeenkomst loopt tot 31 december 2010, en waarop de algemene voorwaarden van NRG van toepassing zijn. Docuned heeft dit kopieerapparaat bij Milo Waar VOF opgehaald en vervolgens bij haarzelf opgeslagen. Dit is schriftelijk bevestigd in een vrijwaringsverklaring die Docuned B.V. op 13 september 2007 door Milo Waar VOF heeft laten ondertekenen.
3.9. In een door NRG aanhangig gemaakt kort geding tegen Docuned B.V. is tegen laatstgenoemde -bij vonnis van 21 november 2007- door de voorzieningenrechter van deze rechtbank eenzelfde veroordeling uitgesproken als eerder tegen Docuned B.V. i.o. (zie hiervoor onder 3.4.) Verder heeft de voorzieningenrechter de door NRG mede gevorderde schadevergoeding van € 20.000,- afgewezen, onder meer vanwege het ontbreken van een spoedeisend belang.
4. Het standpunt van NRG
4.1. NRG vordert van Docuned c.s. betaling van een schadevergoeding ten bedrage van € 20.000,-. NRG heeft daartoe aangevoerd dat door Docuned B.V. i.o. te ontbinden en een reeds bestaande B.V. (Loonbedrijf Jellesma) een naamswijziging te laten ondergaan in die zin dat zij thans onder de naam Docuned B.V. staat ingeschreven, Docuned c.s. het aan NRG feitelijk onmogelijk heeft gemaakt het vonnis van 21 december 2006 te executeren, en NRG heeft gedwongen om in 2007 een procedure tegen Docuned B.V. te beginnen voor dezelfde inbreuken als door Docuned B.V. i.o. begaan waren. Docuned B.V. heeft zichzelf op deze wijze de mogelijkheid verschaft om het onrechtmatig handelen jegens NRG voort te zetten, zonder hierbij de opgelegde dwangsommen te verbeuren. Hiermee wordt volgens NRG misbruik gemaakt van het identiteitsverschil tussen twee verschillende rechtspersonen, te weten Docuned B.V. i.o. en Docuned B.V. Dit misbruik moet worden aangemerkt als een onrechtmatige daad van zowel Docuned B.V. als haar bestuurder Docuned Beheer B.V., als van [a] en [b] -als bestuurders van Docuned Beheer B.V.-, welke onrechtmatige daad hen verplicht tot het vergoeden van de schade die door het misbruik aan NRG wordt toegebracht.
4.2. De omvang van de schade is volgens NRG gelijk aan de hoogte van de dwangsommen die door [a], h.o.d.n. Docuned B.V. i.o. zouden zijn verbeurd op grond van het kort geding vonnis van 21 december 2006, maar die enkel door de omstandigheid dat Docuned B.V. i.o. van rechtspersoonlijkheid is gewisseld, niet daadwerkelijk zijn verbeurd, te weten een bedrag van € 20.000,-. Het maximum aan dwangsommen ad € 20.000,- is verbeurd, omdat in het tweede kort geding is komen vast te staan dat Docuned B.V. i.o. niet aan het eerste kort geding vonnis, waarbij deze dwangsommen zijn opgelegd, heeft voldaan.
5. Het standpunt van Docuned c.s.
5.1. Docuned c.s. betwisten dat de keuze om niet over te gaan tot het oprichten van de B.V. i.o., maar om alle activa en activiteiten in een andere B.V. (Loonbedrijf Jellesma) onder te brengen, plaatsvond met als oogmerk het niet hoeven naleven van het kort geding vonnis van 21 december 2006. Om onder meer fiscale redenen is gekozen voor een andere B.V. Er is volgens Docuned c.s. dan ook geen misbruik gemaakt van het identiteitsverschil tussen twee rechtspersonen. Van onrechtmatig handelen van Docuned c.s. is dan ook geen sprake.
5.2. Indien destijds wel zou zijn overgegaan tot oprichting van Docuned B.V. i.o., dan zou aan NRG geen vordering toekomen terzake verbeurde dwangsommen. Het feit dat Docuned machines van huurders van NRG in bewaring heeft genomen, levert geen inbreuk op op het eigendomsrecht van NRG. De machines konden door NRG namelijk op elk gewenst moment worden opgehaald. NRG wilde de machines echter niet in ontvangst nemen. NRG is tot dagvaarding overgegaan, om aldus ten onrechte aanspraak te kunnen maken op dwangsommen.
6. De beoordeling van het geschil
6.1. In dit geding staat de vraag centraal of er sprake is van misbruik van het identiteitsverschil tussen twee rechtspersonen. In het Rainbow-arrest (HR 13 oktober 2000, NJ 2000, 698) heeft de Hoge Raad in dat verband overwogen dat door degene die (volledige of overheersende) zeggenschap heeft over twee rechtspersonen, misbruik kan worden gemaakt van het identiteitsverschil tussen deze rechtspersonen, en dat hetgeen met zodanig misbruik werd beoogd, in rechte niet behoeft te worden gehonoreerd. Het maken van zodanig misbruik zal in de regel moeten worden aangemerkt als een onrechtmatige daad, die verplicht tot het vergoeden van de schade die door het misbruik aan derden wordt toegebracht. Deze verplichting tot schadevergoeding zal dan niet alleen rusten op de persoon die met gebruikmaking van zijn zeggenschap de betrokken rechtspersonen tot medewerking aan dat onrechtmatig handelen heeft gebracht, maar ook op deze rechtspersonen zelf, omdat het ongeoorloofde oogmerk van degene die hen beheerst rechtens dient te worden aangemerkt als een oogmerk ook van henzelf.
6.2. De rechtbank stelt voorop dat NRG het eigendomsrecht met betrekking tot de door haar aan de huurders ter beschikking gestelde printapparatuur heeft. De huurders van NRG hebben van NRG het recht gekregen om van de printapparatuur gebruik te maken. Zij mogen -zo volgt uit artikel 9 en 10 van de algemene voorwaarden van NRG- de aan hen verhuurde printapparatuur echter niet aan derden afstaan. Indien dit wel gebeurt, bijvoorbeeld door het (laten) ophalen en in opslag (laten) nemen van deze apparatuur door een derde, dan wordt er door deze derde en de betreffende huurder gezamenlijk inbreuk gemaakt op het eigendomsrecht van NRG, hetgeen onrechtmatig is jegens NRG.
6.3. De omstandigheid dat Docuned B.V. in de loop van 2007 een door NRG aan haar huurder Milo Waar VOF ter beschikking gesteld kopieerapparaat bij deze huurder heeft opgehaald en vervolgens zelf in opslag heeft genomen, brengt met zich dat Docuned B.V. daarmee inbreuk heeft gemaakt op het eigendomsrecht van NRG, en derhalve onrechtmatig jegens NRG heeft gehandeld. Hieraan doet niet af dat Docuned c.s., zoals zij heeft aangevoerd, het apparaat op elk gewenst moment aan NRG wilde afstaan, en dat NRG dit geweigerd heeft. Dit betoog ziet er namelijk aan voorbij dat het ophalen en in bewaring nemen van het kopieerapparaat van NRG al een inbreuk op haar eigendomsrecht oplevert.
6.4. Indien deze inbreuk door Docuned B.V. als rechtsopvolgster van Docuned B.V. i.o. zou zijn begaan, zou het in het kort geding vonnis van 21 december 2006 uitgesproken verbod op verdere inbreuken op het eigendomsrecht van NRG zijn overtreden. Nu Docuned B.V. i.o. echter niet is opgericht, en deze vennootschap in oprichting is ontbonden per 20 december 2006, terwijl een reeds bestaande B.V. (Loonbedrijf Jellesma) een naamswijziging heeft ondergaan in de zin dat zij thans onder de naam Docuned B.V. staat ingeschreven, heeft Docuned c.s. het NRG onmogelijk gemaakt om het vonnis van 21 december 2006 te executeren. Hiermee is naar het oordeel van de rechtbank misbruik gemaakt van het identiteitsverschil tussen Docuned B.V. i.o. en Docuned B.V., nu het doen eindigen van de activiteiten van Docuned B.V. i.o. en het doen voortzetten van dezelfde activiteiten door Docuned B.V. geen ander oogmerk had dan de executie van voormeld kort geding vonnis te frustreren. Daartoe zijn, in onderling verband en samenhang bezien, de volgende omstandigheden van belang:
(i) [a] handelde onder de naam Docuned B.V. i.o. en is thans (mede-) bestuurder van Docuned B.V.;
(ii) Docuned B.V. houdt zich bezig met dezelfde activiteiten als destijds Docuned B.V. i.o. en zij heeft de activa van Docuned B.V. i.o overgenomen;
(iii) De handelsnamen van Docuned B.V. i.o. en Docuned B.V. zijn vrijwel identiek;
(iv) Docuned B.V. gebruikt dezelfde website, logo, adres en telefoonnummer als Docuned B.V. i.o.;
(v) Docuned B.V. heeft de door Docuned B.V. i.o. met haar huurders gesloten huurovereenkomsten voortgezet;
(vi) De datum van opheffing van Docuned B.V. i.o. -20 december 2006- is dezelfde als die waarop de naam van Loonbedrijf Jellesma B.V. is gewijzigd in Docuned B.V.;
(vii) De opheffing van Docuned B.V. i.o. is met terugwerkende kracht gedaan tot de dag voordat het kort geding vonnis is gewezen.
6.5. Gelet op het hiervoor vastgestelde misbruik van het identiteitsverschil tussen Docuned B.V. i.o. en Docuned B.V. doet het niet (meer) terzake of Docuned i.o., zoals door Docuned c.s. is aangevoerd, mede om fiscale redenen tot het onderbrengen van haar activa en activiteiten in een andere B.V. is overgegaan.
6.6. Het misbruik van het identiteitsverschil door Docuned B.V. i.o. en Docuned B.V. dient als een onrechtmatige daad te worden beschouwd, die verplicht tot het vergoeden van de schade die daardoor door NRG is geleden. De schade van NRG bestaat hierin, dat Docuned B.V. het onrechtmatig handelen van Docuned B.V. i.o. jegens NRG heeft voortgezet zonder dat de in het kort geding vonnis van 21 december 2006 aan Docuned B.V. i.o. opgelegde dwangsommen door Docuned B.V. konden worden verbeurd. Waar vast staat dat Docuned B.V. het eigendomsrecht van NRG heeft geschonden in het hiervoor genoemde geval van Milo Waar VOF, zou Docuned B.V., als zij niet van rechtspersoonlijkheid was gewisseld, de maximaal te verbeuren dwangsommen van € 20.000,- hebben verbeurd. Daarmee kan de schade van NRG door het mislopen van deze dwangsommen worden vastgesteld op € 20.000,-.
6.7. De verplichting tot vergoeding van deze schade rust allereerst op [a], nu zij met gebruikmaking van haar zeggenschap Docuned B.V. i.o. en (in haar hoedanigheid van bestuurder) Docuned B.V. tot medewerking aan het onrechtmatig handelen jegens NRG heeft gebracht, en voorts op Docuned B.V. zelf, omdat het ongeoorloofde oogmerk van degene die de vennootschap beheerst ([a]) rechtens dient te worden aangemerkt als een oogmerk van de vennootschap zelf. De vordering van NRG is dan ook in ieder geval toewijsbaar jegens [a] en Docuned B.V.
6.8. NRG heeft aangevoerd dat de verplichting tot schadevergoeding ook rust op Docuned Beheer B.V., als bestuurder van Docuned B.V., en op [b], als bestuurder van Docuned Beheer B.V. Anders dan NRG heeft betoogd, kan het ongeoorloofde oogmerk van [a] rechtens niet worden aangemerkt als een ongeoorloofd oogmerk van Docuned Beheer, nu gesteld noch gebleken is dat Docuned Beheer heeft meegewerkt aan het onrechtmatig handelen jegens NRG. Voorts kan [b] als (indirect) bestuurder van Docuned B.V. slechts dan aansprakelijk worden gehouden voor een handelen of nalaten van deze vennootschap wanneer hem terzake van het ontstaan van de schade een persoonlijk verwijt treft. NRG heeft echter in onvoldoende mate onderbouwd waarom [b], los van het onrechtmatig handelen van Docuned B.V. i.o en Docuned B.V., persoonlijk onrechtmatig heeft gehandeld jegens NRG. Voor zover de vordering van NRG is ingesteld tegen Docuned Beheer B.V. en [b], zal deze dan ook worden afgewezen.
6.9. [a] en Docuned B.V. zullen als de in het ongelijk te stellen partij in de kosten van het geding worden veroordeeld. Deze kosten worden aan de zijde van NRG als volgt vastgesteld:
- dagvaardingskosten € 83,56
- vast recht € 445,00
- salaris procureur € 579,00 (1 punt x tarief III)
------------
totaal € 1.107,56
6.10. De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten zal worden afgewezen, nu [a] en Docuned B.V. met de betaling van deze kosten niet in verzuim zijn.
6.11. NRG heeft ten slotte een veroordeling van Docuned c.s. in de nakosten gevorderd. Deze vordering zal ook worden afgewezen, nu de wet voor het aanspraak maken op deze kosten een aparte procedure kent (artikel 237 lid 4 Rv).
7. De beslissing
De rechtbank:
veroordeelt [a] en Docuned B.V. hoofdelijk, des dat de één betalende de ander in zoverre zal zijn bevrijd, tot betaling van een schadevergoeding aan NRG van € 20.000,-, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf 8 februari 2008, zijnde de dag der dagvaarding, tot aan de dag der algehele voldoening;
veroordeelt [a] en Docuned B.V. in de kosten van het geding, tot op heden aan de zijde van NRG vastgesteld op € 1.107,56;
verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;
wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. Th.G. Lautenbach en in het openbaar uitgesproken op 27 augustus 2008.
fn 343