Uitspraak
RECHTBANK HAARLEM
Sector kanton
Locatie Haarlem
zaak/rolnr.: 497048 / CV EXPL 11-1337
datum uitspraak: 16 juni 2011
VONNIS VAN DE KANTONRECHTER
inzake
[eiser]
te [woonplaats]
eiser
hierna te noemen [eiser]
gemachtigde: mr. U. Hoogland
tegen
de besloten vennootschap ALPHA FLIGHT SERVICES BV
te Boesingheliede, gemeente Haarlemmermeer
gedaagde
hierna te noemen Alpha
gemachtigde: mr. R.B.M. van Poorten
De procedure
[eiser] heeft Alpha op 18 januari 2011 gedagvaard. Alpha heeft schriftelijk geantwoord. De kantonrechter heeft bij tussenvonnis van 10 maart 2011 een comparitie van partijen gelast, die heeft plaatsgevonden op 18 mei 2011. De gemachtigde van [eiser] heeft pleitnotities overgelegd. De griffier heeft aantekeningen gemaakt van wat partijen verder naar voren hebben gebracht. [eiser] heeft, voorafgaande aan de mondelinge behandeling, zijn eis gewijzigd en stukken in het geding gebracht.
De feiten
1. Alpha is een vliegtuigcateringbedrijf dat restauratieve en logistieke diensten verleent aan luchtvaartmaatschappijen.
2. [eiser], 37 jaar oud, is op 1 juni 2007 bij Alpha in dienst getreden als Controller. Hij is vanaf 1 oktober 2009 werkzaam in de functie van Commercieel Manager tegen een salaris van € 5.305,65 bruto per maand exclusief vakantiegeld en overige emolumenten.
3. Tot de taken van [eiser] als Commercieel Manager behoren (onder andere) het verrichten van calculerende en operationele werkzaamheden, waaronder het voorbereiden van aanbestedingsprocedures voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van contracten met luchtvaartmaatschappijen (de zogenoemde tenders), het maken van kostprijs-berekeningen en het opstellen en beoordelen van contractanalyses.
4. Partijen zijn op 23 oktober 2009 een nieuwe arbeidsovereenkomst aangegaan in verband met de promotie van [eiser] naar de functie van Commercieel Manager. Partijen zijn daarbij een concurrentiebeding overeengekomen, dat onder andere als volgt luidt:
“Het is [eiser] verboden binnen een tijdvak van één jaar na het eindigen van de arbeidsovereenkomst binnen Nederland in enigerlei vorm werkzaam te zijn bij een bedrijf gelijk, gelijksoortig of aanverwant aan dat van Alpha, hetzij tegen vergoeding, hetzij om niet, of daarin aandeel van welke aard dan ook te hebben, tenzij [eiser] daartoe voorafgaande schriftelijke toestemming van Alpha heeft gekregen […].”
5. Op 27 september 2010 heeft [eiser] met Gate Gourmet Amsterdam B.V. (hierna: Gate Gourmet) overeenstemming bereikt over aanvaarding door [eiser] van de functie van Manager Business Development Benelux bij Gate Gourmet.
6. Blijkens een door [eiser] in het geding gebrachte functieomschrijving is de Manager Business Development Benelux “responsible for identifying and developing business opportunities for both Gate Gourmet entities in NL and BE” en behoort tot zijn kerntaken onder andere “Developing and implementing strategies for new products and services”. Zijn verantwoordelijkheden omvatten onder andere: “To pro-activily hunt for target organisations and establish communications with those businesses that can benefit from gategroup’s services”, “To develop the corporate brand strategy”, en “To increase gategroup’s involvement with existing customers”.
7. In een gesprek op 28 september 2010 heeft [eiser] aan de General Manager van Alpha[XXX] (hierna: [XXX]), medegedeeld dat hij voornemens was bij Gate Gourmet in dienst te treden. Bij brief van dezelfde datum heeft [eiser] zijn dienstverband bij Alpha per 1 december 2010 opgezegd.
8. Op 1 oktober 2010 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen [eiser], [XXX] en de Financial Director van Al[YYY] (hierna: [YYY]).
9. Bij brief van 6 oktober 2010 heeft [YYY] onder meer het volgende aan [eiser] medegedeeld:
U hebt ons 1 oktober jl. medegedeeld dat u voornemens bent om per 1 december 2010 in dienst te treden van Gate Group en/of Gate Gourmet, luchtvaartcateraar, feitelijk de grootste concurrent van Alpha. U bent van oordeel dat u hiermee niet in strijd handelt met het non-concurrentie beding in uw arbeidsovereenkomst omdat u niet bij Gate Group en/of Gate Gourmet in dienst treedt in de functie van Commercial Manager maar voor Gate Group en/of Gate Gourmet werkzaam zult zijn in de functie van Business Development Manager.
Wij hebben u op 1 oktober 2010 medegedeeld dat wij van oordeel zijn dat u, gelet op de concurrerende positie van Gate Group en/of Gate Gourmet en de evidente raakvlakken, in strijd handelt met het in uw arbeidsovereenkomst opgenomen non- concurrentiebeding indien en zodra u voor Gate Group en/of Gate Gourmet werkzaamheden gaat verrichten. Wij hebben u medegedeeld dat wij een schending van het non-concurrentiebeding niet zullen accepteren.
10. Bij brief van 14 april 2011 heeft Gate Gourmet aan [eiser] medegedeeld zich genoodzaakt te zien om “in de met u overeengekomen proeftijd, de arbeidsovereenkomst met u op te zeggen gezien het feit dat u ten gevolge van de perikelen met Alpha Flight Services B.V. niet in staat was om de overeengekomen arbeid […] te verrichten.”
De vordering
[eiser] vordert, na zijn vordering te hebben gewijzigd respectievelijk vermeerderd, (samengevat) veroordeling van Alpha tot:
Primair:
I. Vernietiging van het concurrentiebeding in zoverre dat het volgende relatiebeding resteert:
Het is [eiser] verboden binnen een tijdvak van één jaar na het eindigen van de arbeidsovereenkomst in Nederland, dat wil zeggen ten behoeve van de Nederlandse markt, contact te onderhouden met relaties bij klanten van Alpha die hij door zijn dienstverband kent. Bij overtreding van dit verbod verbeurt [eiser] ten behoeve van Alpha een dadelijk opvorderbare boete van € 1.000,00 euro voor elke dag dat [eiser] in overtreding is, onverminderd het recht van Alpha op vergoeding van de door haar geleden schade, strekkende deze boete uitsluitend en alleen als prikkel tot nakoming van het relatiebeding in al zijn onderdelen.
II. Veroordeling van Alpha om aan [eiser] te betalen een vergoeding van € 3.280,80 bruto voor iedere maand na 1 december 2010 dat [eiser] aan het concurrentiebeding wordt gehouden, in de zin van artikel 7:653 lid 4 BW.
III. Veroordeling van Alpha in de kosten van de procedure.
Subsidiair:
IV. Vernietiging van het concurrentiebeding in zoverre dat haar werking wordt beperkt naar een duur van zes maanden of andere in goede justitie te bepalen tijdstip, ingaande per 1 oktober 2010, op grond van artikel 7:653 lid 2 BW, daar [eiser] onbillijk wordt benadeeld;
V. Veroordeling van Alpha om aan [eiser] te betalen een vergoeding van € 3.280,80 bruto voor iedere maand na 1 december 2010 dat [eiser] aan het concurrentiebeding wordt gehouden, in de zin van artikel 7:653 lid 4 BW.
VI. Veroordeling van Alpha in de kosten van de procedure.
Meer subsidiair:
VII. Veroordeling van Alpha om aan eiser te betalen een vergoeding van € 3.280,80 bruto voor iedere maand na 1 december 2010 dat [eiser] aan het concurrentiebeding wordt gehouden, in de zin van artikel 7:653 lid 4 BW.
VIII. Veroordeling van Alpha in de kosten van de procedure.
[eiser] legt aan zijn vordering het volgende ten grondslag.
[eiser] zit in een fase dat hij verder wil groeien, het liefst op internationaal niveau. [eiser] heeft bij Alpha echter zijn plafond bereikt: binnen Alpha wordt geen actief HR-beleid gevoerd in de zin van het aanbieden van trainingen of ervaringsplaatsen, en om door te kunnen groeien moet [eiser] wachten tot er een plaats vrij komt. Gate Gourmet biedt [eiser] wel de mogelijkheid om zijn ambities te realiseren. In de functie van Manager Business Development gaat [eiser] zich met name bezighouden met de ontwikkeling van nieuwe concepten en het aanpassen van concepten uit Amerika voor de Europese markt. In eerste instantie ligt de nadruk op het opzetten van een afdeling in Brussel; daarna zal de reeds operationele afdeling in Amsterdam onder [eiser] gaan vallen.
Het concurrentiebeding belemmert [eiser] in het nemen van een grote stap in zijn carrière. Bij Gate Gourmet hebben de werkzaamheden een internationaal karakter en krijgt [eiser] een grotere verantwoordelijkheid dan bij Alpha. Hij zal daar leiding geven aan een grotere groep mensen, werkzaam bij meerdere afdelingen. Ook zijn de arbeidsvoorwaarden bij Gate Gourmet aanzienlijk gunstiger dan bij Alpha: [eiser] gaat € 700,00 bruto per maand meer verdienen, krijgt een auto van de zaak ter beschikking, maakt recht op een bonusregeling en op een volledig door de werkgever bekostigde pensioenvoorziening.
[XXX] heeft bij het gesprek op 28 september 2010 getracht [eiser] voor Alpha te behouden, maar heeft, toen [eiser] voet bij stuk hield, begrip getoond voor de beslissing van [eiser]. Hij heeft hem met zijn stap gefeliciteerd en met geen woord gerept over het concurrentiebeding. [eiser] mocht er dan ook van uitgaan dat het concurrentiebeding geen belemmering voor hem zou vormen om bij Gate Gourmet in dienst te treden. Daarom heeft hij diezelfde dag zijn arbeidsovereenkomst met Alpha opgezegd. Pas op 1 oktober 2010 heeft [YYY] aangegeven dat Alpha hem aan het concurrentiebeding wenste te houden.
Hierdoor wordt [eiser] onbillijk benadeeld in vergelijking met het belang van Alpha bij handhaving van het concurrentiebeding. Niet alleen is hij thans werkloos - Alpha houdt hem aan de opzegging van zijn dienstverband -, maar ook mist hij een kans om op een hoger niveau werkzaam zijn dan bij Alpha en om verder door te groeien. [eiser] heeft dan ook een groot belang bij de vernietiging van het concurrentiebeding.
Het belang van Alpha daarentegen bij de handhaving van het beding is beperkt. In de eerste plaats zal [eiser] zijn werkzaamheden voor Gate Gourmet voor een groot deel in België verrichten, terwijl het beding alleen ziet op de bescherming van het bedrijfsbelang van Alpha binnen Nederland. Daar komt bij dat [eiser] bij Gate Gourmet op een ander gebied werkzaam zal zijn dan bij Alpha: niet binnen het productie- en logistieke proces, zoals bij Alpha, maar op het gebied van het ontwikkelen van concepten en het managen van projecten. De kennis die [eiser] heeft opgedaan van de prijzen en prijsstellingen van Alpha, speelt bij de werkzaamheden die hij voor Gate Gourmet gaat verrichten helemaal geen rol. Bovendien is die kennis snel verouderd en spelen, behalve de prijs, nog veel meer aspecten een rol bij de keuze die een luchtvaartmaatschappij maakt voor een bepaalde aanbieder.
Het verweer
Alpha betwist de vordering en voert daartoe het volgende aan.
Vliegtuigcateraars zoals Alpha zijn voor hun voortbestaan afhankelijk van het behoud van bestaande en het verwerven van nieuwe contracten met vliegtuigmaatschappijen. Het verlies van één klant aan een concurrent kan Alpha tussen 1% en 25% van haar totale omzet schelen. De inflight catering is een ‘vechtmarkt’: de verschillende vliegtuigcateraars zijn voortdurend bezig om bij de klanten van hun concurrenten een voet tussen de deur te krijgen door ongevraagd aanbiedingen te doen van hun producten tegen steeds gunstiger prijzen.
[eiser] heeft al zijn kennis op het gebied van winstmarges bij Alpha opgedaan. Hij is bekend met de strategie van Alpha, haar wijze van prijsopbouw en prijsstructuur. Hij is bij Alpha verantwoordelijk geweest voor contractanalyses en kostprijsberekeningen, het voorbereiden van en deelnemen aan presentaties en het berekenen van verkoopprijzen. Hij heeft een sleutelrol gespeeld bij het behoud van bestaande klanten en in alle tenderprocedures, gericht op acquisitie van nieuwe klanten. Met de kennis van de wijze waarop Alpha haar processen organiseert, van haar strategie bij het vaststellen van prijsopbouw- en prijsstructuur, kan een concurrerende onderneming haar eigen prijsstellingen gemakkelijk aanpassen.
Gate Gourmet is de belangrijkste concurrent van Alpha. De functie waarin [eiser] bij Gate Gourmet werkzaam wil zijn, is vergelijkbaar met die hij bij Alpha vervulde. Als Manager Business Development zal hij verantwoordelijk zijn voor het ontwikkelen van producten en diensten voor bestaande en potentiële nieuwe klanten. Daarbij kan Gate Gourmet profiteren van de commerciële knowhow die [eiser] bij Alpha heeft verworven. Hoewel in het concurrentiebeding alleen sprake is van het verrichten van werkzaamheden in Nederland, geldt het, gelet op de aard en de strekking van het beding en de kennelijke bedoeling van partijen, ook voor werkzaamheden die worden verricht vanuit het buitenland. Ook vanuit België kan [eiser] immers invloed uitoefenen op de activiteiten van Gate Gourmet in Nederland.
Het belang dat Alpha heeft bij de bescherming van haar bedrijfsdebiet dient dan ook zwaarder te wegen dan het belang van [eiser] bij de vernietiging van het concurrentiebeding. Er is geen sprake van dat [XXX] [eiser] heeft gefeliciteerd met de overstap naar Gate Gourmet. Bij het gesprek op 1 oktober 2010 heeft Alpha [eiser] er nadrukkelijk op gewezen dat hij, door in dienst te treden bij Gate Gourmet, handelt in strijd met het concurrentiebeding. Toch heeft [eiser] ervoor gekozen om de opzegging van zijn dienstverband te handhaven en een arbeidsovereenkomst met Gate Gourmet aan te gaan, terwijl hij wist dat hij gebonden was aan een concurrentiebeding. Het gaat dan niet aan om de gevolgen van zijn opzegging op Alpha af te wentelen.
[eiser] had ook binnen Alpha kans op een ander werkveld en een internationale baan. Alpha heeft [eiser] vanaf zijn indiensttreding perspectief en mogelijkheden geboden zich stapsgewijs te ontwikkelen. Zo is [eiser] uitgenodigd voor UK Sales Meetings en is hij betrokken bij internationale projecten, zoals de Europese distributie van United Airlines. [eiser] heeft zichzelf echter niet de tijd gegeven om zich binnen de Alpha Group te ontwikkelen.
De beoordeling
a. Vast staat dat [eiser] door ondertekening van zijn nieuwe arbeidsovereenkomst bij Alpha op 23 oktober 2009 uitdrukkelijk akkoord is gegaan met het concurrentiebeding. [eiser] heeft als belang bij schorsing van het concurrentiebeding gesteld dat hij de kans heeft zich persoonlijk verder te ontwikkelen tegen betere arbeidsvoorwaarden. Alpha heeft als belang bij handhaving van het concurrentiebeding aangevoerd dat zij haar bedrijfsgegevens wil beschermen nu [eiser] naar een rechtstreekse concurrent wil overstappen.
b. De strekking van het concurrentie is te voorkomen dat [eiser] de specifieke kennis en ervaring die hij in de functie van Commercieel Manager bij Alpha heeft verworven ten nadele van Alpha in een dienstverband bij een concurrent gaat benutten. Alpha heeft haar belang bij handhaving van het beding alleszins aannemelijk gemaakt. Alpha is een van de vijf ondernemingen in Nederland die actief zijn in de vliegtuigcatering. Haar is er veel aan gelegen haar positie te behouden en, waar mogelijk, te verbeteren. Zij opereert in een branche met grote tegenspelers, waarvan Gate Gourmet de een na grootste ter wereld is. Alpha heeft onbetwist gesteld dat sprake is van scherpe concurrentie ten gevolge van een relatief beperkte vraag en een overcapaciteit van vliegtuigcateraars.
c. Tussen partijen staat vast dat [eiser] in zijn functie van Commercieel Manager bij Alpha specifieke kennis over de klanten en de prijzen voor de diensten van Alpha heeft opgedaan. [eiser] kan niet worden gevolgd in zijn stelling dat hij die kennis niet bij Gate Gourmet zal aanwenden, nu hij bij Gate Gourmet op een geheel ander terrein actief zal zijn dan bij Alpha. Voor de kans van slagen van nieuwe concepten en strategieën is immers het kostenaspect van die concepten en strategieën (mede) van groot belang. Het is onvermijdelijk dat [eiser] bij het ontwikkelen van nieuwe concepten en strategieën bij Gate Gourmet gebruik zal kunnen maken van de kennis die hij heeft van de wijze waarop Alpha tot haar kostprijsberekeningen komt. De kans dat Alpha ten gevolge daarvan klanten gaat verliezen en daardoor haar omzet zal zien dalen, is dan ook niet denkbeeldig. Dat Alpha dat wil voorkomen is een rechtens te respecteren belang.
d. Tegenover het belang van Alpha staat het belang van [eiser] om elders een aantrekkelijke en uitdagende functie te kunnen verwerven tegen betere arbeidsvoorwaarden en met doorgroeimogelijkheden. Dit belang legt echter onvoldoende gewicht in de schaal bij de belangenafweging tussen partijen en wel om de volgende reden. [eiser] is nog jong. Gezien zijn opleiding aan de Hogere Hotelschool en de kennis en ervaring die hij, voordat hij bij Alpha in dienst trad, in het hotelwezen en de catering heeft opgedaan, kan ervan worden uitgegaan dat hij, in ieder geval gedurende de looptijd van het concurrentie-beding, een passende functie zal kunnen vinden in een functie buiten de inflight catering branche.
e. Daar komt bij dat [eiser] op eigen initiatief bij Alpha is vertrokken, ondanks een poging van Alpha om hem te behouden. Los van de vraag of [XXX] [eiser] met zijn functie bij Gate Gourmet heeft gefeliciteerd - Alpha heeft dit gemotiveerd betwist - het had van [eiser] mogen worden verwacht dat hij zich er rekenschap van had gegeven dat het concurrentiebeding in zijn arbeidsovereenkomst aan een overstap naar Gate Gourmet in de weg zou kunnen staan. Dat [eiser], zoals hij ter zitting heeft aangevoerd, daar niet bij heeft stil gestaan, kan slechts hemzelf worden verweten. Hij heeft immers willens en wetens met het concurrentiebeding ingestemd. Door zonder voorafgaande toestemming van Alpha een functie bij Gate Gourmet te aanvaarden en, na door Alpha op het concurrentiebeding te zijn gewezen, daarin te volharden, heeft [eiser] een onnodig risico genomen.
f. Het voorgaande moet tot de conclusie leiden dat voor toewijzing van de primaire vordering tot vernietiging van het concurrentiebeding geen gronden bestaan, zodat deze zal worden afgewezen. Hetzelfde heeft te gelden voor de subsidiaire vordering. De duur van 1 jaar is voor een concurrentiebeding als het onderhavige, gelet op de te beschermen belangen van Alpha, aan te merken als redelijk. Voor de vordering tot beperking van de duur van het beding tot zes maanden is derhalve evenmin aanleiding.
g. Nu het concurrentiebeding (volledig) gehandhaafd blijft, dient beoordeeld te worden of [eiser] in aanmerking komt voor een door Alpha te betalen maandelijkse vergoeding op basis van artikel 7:653 lid 4 BW. Voorop staat dat voor toewijzing van een door de werkgever aan de werknemer te betalen vergoeding voor de duur van het concurrentie-beding vereist is, dat het beding de werknemer in ernstige mate belemmert om anders dan in dienst van de werkgever werkzaam te zijn. Het enkele feit dat [eiser] door het concurrentiebeding wordt belemmerd om bij Gate Gourmet of een andere concurrent van Alpha een functie te verwerven, is niet voldoende voor toewijzing van de door [eiser] gevorderde vergoeding. Nu [eiser] onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat voor hem geen mogelijkheden bestaan om een werkkring te aanvaarden bij een bedrijf dat niet als inflight cateraar actief is, is er geen reden om een vergoeding aan hem toe te kennen voor de periode dat hij aan het concurrentiebeding gebonden is. De primaire, subsidiaire en meer subsidiaire vorderingen zullen derhalve ook in zoverre worden afgewezen.
h. [eiser] zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van de procedure.
De beslissing
De kantonrechter:
- wijst de vordering af;
- veroordeelt [eiser] tot betaling van de proceskosten, die aan de kant van Alpha tot en met vandaag worden begroot op € 500,00 aan salaris van de gemachtigde.
Dit vonnis is gewezen door mr. F.J.P. Veenhof en uitgesproken op de openbare terechtzitting van bovengenoemde datum.