Uitspraak
vonnis
RECHTBANK HAARLEM
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 107315 / HA ZA 04-1609
Vonnis van 25 januari 2006
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
MATIX SOUVENIRS B.V.,
gevestigd te Volendam, gemeente Edam-Volendam,
eiseres,
procureur mr. H.K. Garvelink,
advocaat mr. P.W. Snoeker te Amsterdam,
tegen
1. de vennootschap onder firma
DECO WORLD,
gevestigd te IJmuiden, gemeente Velsen,
2. R.A.J. T.W..,
wonende te [woonplaats],
3. M.Th.G. T.W.,
wonende te [woonplaats],
4. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
DECO LAMPEN B.V.,
gevestigd te IJmuiden, gemeente Velsen,
gedaagden,
procureur mr. M. Bitter.
Partijen zullen hierna Matix en Deco c.s. genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding
- de akte overlegging producties
- de conclusie van antwoord
- de conclusie van repliek
- de conclusie van dupliek
de pleitnota’s
1.2. Matix heeft exemplaren van 4 verschillende modellen molentjes aan de rechtbank ter beschikking gesteld ten behoeve van het vonnis. Deco c.s. heeft 6 verschillende modellen molentjes van Deco c.s. alsmede 3 exemplaren van verschillende modellen molentjes van Buis B.V. aan de rechtbank ter beschikking gesteld. Deco c.s. heeft eveneens aan de rechtbank ter beschikking gesteld een zestal exemplaren van molentjes op een plank naast elkaar gemonteerd met stickers met de aanduiding 1991, 1995, 1999, 2002 en 2003.
Deco c.s. heeft eveneens ter gelegenheid van het pleidooi haar catalogi van 1991, 1995, 1999 en 2002 ter beschikking gesteld.
1.3. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. Matix drijft een onderneming die gespecialiseerd is in het ontwerpen, laten fabriceren en verhandelen van souvenirartikelen. Zij verkoopt haar producten aan detaillisten en aan consumenten.
2.2. Matix brengt in Nederland onder meer 12 cm hoge molentjes in een serie van 4 verschillende modellen op de markt. De serie van Matix bestaat uit 1 poldermolen met gele kap en 3 stellingmolens, respectievelijk met een groene kap, een gele kap en een stenen kap. Alle modellen zijn geplaatst op een bruin-rode voetplaat met een goudkleurig plaatje met de tekst “Holland”.
[afbeeldingen]
2.3. Volgens een uittreksel uit het handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Amsterdam houdt Deco c.s. zich bezig met de import en export van - en de groot-, detail- en markthandel in souvenir-, en geschenk-, en verlichtingsartikelen, alsmede in- en verkoop van consumptie-ijs. Gedaagden sub 2, 3 en 4 zijn vennoten van gedaagde sub 1.
2.4. In Nederland brengt Deco c.s. thans onder meer 12 cm hoge molentjes, uitgevoerd in polystone, in een serie van 6 verschillende modellen op de markt. De serie van Deco c.s. bestaat uit 1 poldermolen met stenen kap, 1 wipmolen met gele kap en 4 stellingmolens met respectievelijk een houten, groen, gele en licht-groene kap. Alle modellen zijn geplaatst op een bruin-rode voetplaat met een goudkleurig plaatje met de tekst “Mill from Holland”.
[afbeeldingen]
2.5. In een brief van 15 januari 2004 van Deco c.s. aan Matix is, voor zover van belang, vermeld:
“
(...)
Wij refereren aan de verschillende gesprekken op de beurs Regards, inzake de kunsthars molens.
Voor de goede orde het volgende:
Onze serie kunsthars molens hebben wij ruim 10 jaar in onze collectie. Deze serie heb je verschillende keren besteld voor de winkel To-Days in Volendam, waarvan je mede-eigenaar bent en wij ervan uit kunnen gaan, dat deze serie jou bekend is.
Op de beurs Regards 2002 heb je een eigen serie kunsthars molens geïntroduceerd, hetgeen je goed recht is. Aangezien jouw molens er gedetailleerder uitzagen en bovendien zeer gunstig in de prijs liggen, waren wij hier zakelijk gezien niet blij mee. That’s business, en wij accepteerden ons verlies resp. nederlaag t.a.v. de kwaliteit en prijs. Het idee echter van Nederlandse kunsthars molens in de vorm zoals wij deze reeds 10 jaar hebben, en jij de imitatie 1 jaar, is van Deco !
We hebben nu op de beurs Regards 2003 onze eigen serie molens ten toon gesteld, die we reeds 10 jaar op de markt brengen. Inderdaad fraaier dan onze oude serie, de techniek verbetert en we zijn nooit te oud om iets te leren. De modellen hebben wij al 10 jaar in de collectie!
In principe heb je nu hetzelfde gevoel, dat wij tijdens de beurs Regards 2002 hadden t.a.v. de door jou van ons geïmiteerde serie kunsthars molens! Heet dit “een koekje van eigen deeg” ? Jouw opstelling is kinderachtig te noemen.
(...)”
3. Het geschil
3.1. Matix vordert – zakelijk weergegeven – dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad en uitvoerbaar op alle dagen uren
1. Deco c.s. zal gebieden de inbreuk op het auteursrecht van Matix op de Matix-molentjes, alsmede het onrechtmatig handelen jegens Matix, zoals omschreven in het lichaam van de dagvaarding met onmiddellijke ingang na betekening van het ten deze te wijzen vonnis te staken en gestaakt te houden;
2. Deco c.s. zal gebieden binnen tien werkdagen na betekening van dit vonnis aan Deco c.s., aan de advocaat van Matix schriftelijk, door een registeraccountant gecertificeerde, met deugdelijke bescheiden gestaafde opgave te doen van:
I. de totale hoeveelheid van de inbreukmakende molentjes die bij Deco c.s., dan wel enige aan hen verbonden (rechts)personen, per de datum van het vonnis aanwezig zijn;
II. de totale hoeveelheid inbreukmakende molentjes die door Deco c.s., dan wel enig aan hen verbonden (rechts)personen, zijn ingekocht dan wel zijn vervaardigd;
III. de door Deco c.s. intern gerekende kostprijs dan wel betaalde inkoopprijs, alsmede de door Deco c.s. gehanteerde verkoopprijzen, voor de inbreukmakende molentjes;
IV. het totale bedrag van de door Deco c.s., als gevolg van de verhandelingen van de inbreukmakende molentjes genoten winst;
V. de namen en adressen van alle bij de verhandelingen en vervaardiging van de inbreukmakende molentjes betrokken (rechts)personen (waaronder de namen en adressen van alle leveranciers), alsook de namen en adressen van de (rechts)personen aan welke de inbreukmakende molentjes zijn geleverd;
3. Deco c.s. zal bevelen binnen twee dagen na betekening van dit vonnis aan al hun afnemers en/of afnemers van de aan hen gelieerde vennootschappen een brief te zenden met de volgende inhoud, onder gelijke toezending van een afschrift van de verzonden brieven aan de advocaat van Matix:
(Briefpapier Deco)
“Bij vonnis van de rechtbank te Haarlem d.d. ... is vastgesteld dat de door ons aan u op ....... geleverde 12 cm-“Deco molentjes” inbreuk maakt op de rechten van Matix Souvenirs B.V. te Volendam.
Wij verzoeken u c.q. sommeren u om binnen twee dagen na betekening van deze brief de exemplaren van de 12 cm-hoge Polystone Deco molentjes die un uw bezit zijn aan ons te retourneren. Wij zullen u de consumentenprijs en alle eventueel door u met betrekking tot het retourneren te maken kosten vergoeden.
Hoogachtend, Deco World v.o.f.”
of een zodanige brief als de rechtbank in goede justitie juist acht.
4. Deco c.s. zal bevelen binnen tien werkdagen na betekening van dit vonnis de voorraden inbreukmakende molentjes bij hun afnemers op te kopen tegen betaling van de door die afnemers gevraagde verkoopprijs waarvoor de inbreukmakende molentjes aan eindgebruikers worden aangeboden alsmede afnemers met terugbetaling gemoeide kosten en aan de advocaat van eisers een schriftelijke en door een registeraccountant gecontroleerde en gewaarmerkte opgaaf te doen van de bij de afnemers teruggehaalde inbreukmakende molentjes;
5. Deco zal bevelen binnen vijf werkdagen na verstrijking van de termijn onder 4 de totale bij Deco c.s. aanwezige voorraad inbreukmakende molentjes, waaronder begrepen de door de afnemers van Deco c.s. geretourneerde inbreukmakende molentjes, op eigen kosten aan Matix af te geven op het adres Donata Steurhof 119 te Volendam, opdat Matix die kan doen vernietigen, de kosten van die vernietiging te betalen door Deco c.s.;
6. Zal bepalen dat Deco c.s. aan Matix een dwangsom verbeurt bij iedere gehele of gedeeltelijke overtreding van de hiervoor sub 1 tot en met 5 verzochte verboden c.q. geboden van EUR 5.000,-- per dag of gedeelte daarvan dat de overtreding voortduurt en per product waarvoor de hiervoor sub 1 tot en met 5 verzochte verboden c.q. geboden niet worden nagekomen door Deco c.s.;
7. Deco c.s. zal veroordelen om aan Matix tegen behoorlijk bewijs van kwijting te betalen de door Deco c.s. door hun onrechtmatig handelen genoten winst (te berekenen volgens de formule: verkoopprijs minus inkoopprijs maal verkocht aantal inbreukmakende molentjes) alsmede tot vergoeding van door Matix geleden schade, alles nader op te maken bij staat en te vergoeden volgens de wet;
8. Deco c.s. hoofdelijk, des dat de een betalende de aanderen zullen zijn bevrijd, zla veroordelen om binnen 10 werkdagen na betekening van dit vonnis aan Matix tegen behoorlijk bewijs van kwijting ten titel van voorschot op de ex sub 7 hierboven te betalen bedragen, te betalen de somma van EUR 25.000,--;
9. Deco c.s. hoofdelijk, des dat de een betalende de anderen zullen zijn bevrijd, zal veroordelen in de kosten van het geding, daaronder begrepen de buitengerechtelijke kosten waaronder die van de advocaat van Matix.
3.2. Deco c.s. voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
4.1. Veronderstellenderwijs ervan uitgaande dat er auteursrecht rust op de door Matix gevoerde molentjes, en dat Matix – en niet bijvoorbeeld haar Chinese toeleverancier – de auteursrechthebbende in deze is, overweegt de rechtbank als volgt.
4.2. Matix legt aan haar vordering ten grondslag dat Deco c.s. inbreuk maakt op de auteursrechten van Matix, dan wel Matix slaafs nabootst omdat Deco c.s. molentjes verkoopt die grote gelijkenis vertonen met de molentjes van Matix, zowel wat betreft het concept als wat betreft de vormgeving. Het totaalbeeld van de molentjes die Deco c.s. sinds 2003 op de markt brengt komt overeen met het totaalbeeld van de molentjes van Matix. De oudere modellen van Deco c.s. geven daarentegen een andere totaalindruk, aldus Matix. Deco c.s. betwist de stellingen van Matix en stelt daartoe dat zij reeds sinds 1990 molentjes in verschillende grootte voert. De huidige serie van 6 modellen van 12 cm hoog, waar het in onderhavig geschil om gaat, voert zij al sinds 1994 en bestond oorspronkelijk uit 12 verschillende modellen. Later is de serie teruggebracht naar het huidige aantal. Deco c.s. heeft, aldus haar stelling, haar molentjes in de afgelopen jaren steeds verder verfijnd en geperfectioneerd.
4.3. Hoewel Matix (zij het bij gebrek aan wetenschap) heeft betwist dat Deco c.s. sinds 1991 verschillende modellen molentjes in China laat fabriceren, gaat de rechtbank bij gebreke van een nadere onderbouwing van dit verweer door Matix op grond van de door Deco c.s. overgelegde catalogi uit 1991, 1995, 1999 en 2002 van Deco c.s. er vanuit dat Deco c.s. de in die catalogi weergegeven modellen molentjes in dat betreffende jaar heeft laten fabriceren en op de markt heeft gebracht. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking de onweersproken stelling van Deco c.s. dat zij die molentjes ook aan (een winkel van) Matix heeft verkocht.
4.4. Zoals de rechtbank uit eigen waarneming heeft kunnen constateren staat vast dat geen van de 6 modellen van Deco c.s. identiek zijn aan de 4 modellen van Matix. Voorts heeft de rechtbank geconstateerd dat van de getoonde molentjes van Deco c.s. die op de plank waren gemonteerd, de exemplaren uit respectievelijk het jaar 1991, 2002 en 2003 telkens hetzelfde model molentje betreft. Voor het getoonde exemplaar van 1995 en 2002 geldt eveneens dat het om hetzelfde model molentje gaat. De catalogi van Deco c.s. van de verschillende jaargangen tonen voorts dat de afzonderlijke modellen molentjes met onderscheidenlijk de nummers 18001, 18002, 18004, 18005, 18006 aangeduid, steeds hetzelfde model betreffen. Slechts voor het model met nummer 18003 is een afwijkende ontwikkeling waar te nemen, waarvan Deco c.s. onweersproken heeft gesteld dat de ontwikkeling van dit model het resultaat is van een combinatie van 3 oudere modellen. Op grond van die ontwikkeling is bij de laatste versie van de molentjes van Deco c.s. een stijlbreuk te constateren ten aanzien van haar oudere modellen. Vast staat voorts dat de molentjes van Deco c.s. sinds 2003, nadat Matix in 2002 haar eigen serie van 4 molentjes op de markt heeft gezet, op een soortgelijke voetplaat zijn bevestigd als de molentjes van Matix. Dat de kleurstelling van de molentjes van Deco c.s. van 2003 grote gelijkenis vertonen met Matix, ontkent Deco c.s. op zichzelf niet.
4.5. Op zichzelf genomen is het idee om een serie souvenirs van bepaalde molentypes te vormen door Matix noch door Deco c.s. te monopoliseren. Op grond van de constatering dat elk van de 10 verschillende modellen een andere uitvoering van een molen voorstelt waarbij de plaatsing en de vorm van de bijgebouwen, de boompjes en de poppetjes bij elk model verschillend zijn, is de rechtbank van oordeel dat de individuele molentjes van Deco c.s. niet zijn aan te merken als verveelvoudigingen van de molentjes van Matix en dat op grond daarvan geen sprake is van inbreuk op mogelijke auteursrechten ten aanzien van de afzonderlijke modellen. Matix kan zich ook niet beroepen op bescherming van haar serie molens op grond van de gemeenschappelijke kenmerken van de individuele molentjes. Het auteursrecht geeft geen bescherming aan een bepaalde stijl waarin bepaalde werken zijn gemaakt. Dit geldt temeer waar het hier gaat om souvenir-molentjes die een nogal realistische weergave zijn van molens zoals die het Nederlandse landschap in werkelijkheid sieren.
4.6. Dat Deco c.s. voor de versie van 2003 dezelfde rechthoekige wieken voert die Matix ook op haar molens gebruikt, doet aan het voorgaande niet af. In het midden kan dan ook blijven of Deco, zoals zij heeft aangevoerd, al sinds 1990 deze wieken voert voor andere molentjes uit haar collectie en reeds in 2002 deze rechte versie van de wieken los had besteld bij haar fabrikant teneinde alle schuin toelopende wieken op haar oude modellen 12 cm molens te vervangen. Dat zowel bij Matix als bij Deco c.s. de molentjes zijn geplaatst op een bruin-rode voetplaat, met een soortgelijk goudkleurig plaatje met opschrift, kan Matix evenmin baten. Blijkens de getoonde catalogi komt het gebruik van een voetplaat, al dan niet met een aanduiding met de tekst “Holland” bovendien veelvuldig voor bij andere fabrikanten in de souvenirbranche en ook bij andere artikelen dan molentjes. Matix kan zich ook ten aanzien van de maatvoering van haar molentjes niet beroepen op auteursrechtelijke bescherming. Daarbij verdient nog opmerking dat de molentjes van Deco c.s. weliswaar voorheen 11 cm maten en thans – net als die van Matix – 12 cm meten, maar de rechtbank heeft kunnen constateren dat dit hoogteverschil geheel verklaard wordt door de toegevoegde voetplaat. De conclusie is dat de molentjes van Deco c.s. geen inbreuk maken op enig auteursrecht van Matix.
4.7. De in r.o. 4.1 veronderstellenderwijs bevestigend beantwoorde vraag of Matix auteursrechthebbende is op de door haar verhandelde molentjes behoeft daarom geen behandeling meer.
4.8. Evenmin is sprake van slaafse nabootsing door Deco c.s. van de molentjes van Matix. De serie molentjes van Matix vertoont weliswaar grote gelijkenis met de serie molentjes van Deco c.s. van 2003, maar die borduren op hun beurt overduidelijk voort op de eerdere versies van de door haar op de markt gebrachte modellen. Deco c.s. heeft, onder meer door plaatsing van poppetjes die bij Matix niet aanwezig zijn, haar modellen verder gedetailleerd. Het enkel navolgen van een bepaalde stijl brengt nog niet met zich dat sprake is van nabootsing. Bovendien valt niet uit te sluiten dat de overeenkomsten mede het gevolg zijn van het feit dat Matix haar molentjes kennelijk laat vervaardigen door dezelfde Chinese producenten waarvan Deco c.s. haar molentjes al vele jaren betrekt. De rechtbank komt daarom op grond van de ontwikkeling die de Deco-molentjes hebben doorgemaakt en waarbij de afzonderlijke modellen van Deco c.s. in essentie steeds dezelfde basisvormen en compositie van gebouwen hebben behouden, tot het oordeel dat geen sprake is van nabootsing van Matix door Deco c.s.
4.9 De vorderingen van Matix zullen worden afgewezen. Matix zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Deco c.s. worden begroot op:
- explootkosten EUR 140,80
- vast recht 550,00
- salaris procureur 1.356,00 (3,0 punten × tarief EUR 452,00)
Totaal EUR 2.046,80
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. wijst de vorderingen af,
5.2. veroordeelt Matix in de proceskosten, aan de zijde van Deco c.s. tot op heden begroot op EUR 2.046,80,
5.3. verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. Th.S. Röell en in het openbaar uitgesproken op 25 januari 2006.?