ECLI:NL:RBGEL:2025:1371

Uitspraak

RECHTBANK Gelderland

Civiel recht

Zittingsplaats Zutphen

Zaaknummer: C/05/407634 / HZ ZA 22-252

Vonnis van 19 februari 2025

in de zaak van

[eiser in conv. en verweerder in reconv.],

in haar hoedanigheid van executeur en erfgename in de nalatenschap van de oorspronkelijk eisende partij in conventie/verwerende partij in reconventie, wijlen [overledene]

te [plaats 1] , gemeente [plaats 2] ,

eisende partij in conventie,

verwerende partij in reconventie,

hierna te noemen: [eiser in conv. en verweerder in reconv.] ,

advocaat: mr. D.D. Senders,

tegen

[gedaagde in conv. en eiser in reconv.] , handelend onder de naam Viba Bouwbedrijf,

te [vestigingsplaats 1] , gemeente [vestigingsplaats 2] ,

gedaagde partij in conventie,

eisende partij in reconventie,

hierna te noemen: [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] ,

advocaat: mr. W. Blansjaar.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het tussenvonnis van 14 juni 2023 (hierna: het tussenvonnis)
- het exploot van oproeping van 22 februari 2024, waarbij aan [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] is aangezegd dat de procedure vanwege het overlijden van [overledene] is geschorst en dat [eiser in conv. en verweerder in reconv.] de procedure hervat

- het deskundigenbericht van 3 september 2024

- de begrotingsbeschikking van 9 oktober 2024

- de conclusie na deskundigenbericht, tevens vermeerdering/wijziging van eis van [eiser in conv. en verweerder in reconv.] van 6 november 2024

- de akte na gerechtelijk deskundigenbericht van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] van 6 november 2024

- de akte uitlaten vermeerdering van eis van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] van 4 december 2024.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2.De verdere beoordeling

in conventie

De vraagstelling aan de deskundige

2.1.

Bij het tussenvonnis heeft de rechtbank de heer ir. J.C.A. van den Bergh van Bureau voor Bouwpathologie benoemd tot deskundige ter beantwoording van de volgende vragen:

1. Wat zijn de kosten die moeten worden gemaakt om de werkzaamheden aan het dak af te ronden?
Hierbij moet de offerte van 8 maart 2021 als uitgangspunt worden genomen, met inachtneming van de volgende (nadere) afspraken die tussen partijen zijn gemaakt:

verwijderen en afvoeren dakshingles;

Keralit is Vynil plus geworden;

Monier dakpannen zijn Laumans dakpannen geworden;

plaatsing vogelschroot met flap;

dakkapellen afgewerkt met gevelpannen; en

montage van twee HR++ kozijnen.

2. Zijn er nog andere punten die u naar voren wilt brengen waarvan de rechter volgens u kennis moet nemen bij de verdere beoordeling?

Het deskundigenbericht

2.2.

Op 3 september 2024 heeft de deskundige zijn rapport uitgebracht. Dit luidt onder meer als volgt.

“(…)
Vraag 1:(…)

Antwoord:(…)

Zoals opgemaakt kan worden uit de status quo van het werk(…)
zijn de dakshingles niet verwijderd alvorens het dak is voorzien van tengels, panlatten en folies. Dit in tegenstelling tot hetgeen in wezen verwacht mocht worden en omschreven is in het vonnis in punt 2.9. Ondergetekende moet er dus vanuit gaan bij het bepalen van de kosten voor het afmaken dat alsnog de dakshingles verwijderd en afgevoerd worden. Dit impliceert dat een groot deel van het reeds uitgevoerde werk van partij [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] ongedaan moet worden gemaakt. Bijkomend probleem hierbij is dat de shingles, volgens zegge, verkleefd zijn aan de daaronder aanwezige bestaande dakisolatie (piepschuim (EPS, polystyreen), van circa 4 cm). Bij verwijderen van de shingles zal de betreffende laag isolatiemateriaal eveneens beschadigen en dus vervangen dienen te worden. In de offerte van partij [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] , d.d. 25 februari 2021, is niets opgenomen qua isolatievoorzieningen. Volgens de offerte wordt alleen de afwerking van het dak vernieuwd, niet het dakbeschot en de isolatie. In dat geval zou de isolatie voldoen aan de minimaal gestelde eis van Rc is groter of gelijk aan 1,3 m2K/W

Wanneer de isolatielaag vervangen gaat worden geldt een andere eis, namelijk dat de Rc-waarde groter of gelijk is aan 2,0 m2L/W. In dat geval dient extra te worden geïsoleerd.

De kosten voor het verwijderen en (deels) afvoeren van de folies, tengels, panlatten, verholen goten shingles en isolatiemateriaal, worden geraamd op:

Circa € 16.000,-- (excl. BTW). Uitgaande van circa 40 uur werk voor circa 3 vaklieden, inclusief materiaal en materieel.

Als het dakpakket dikker wordt door de dikkere nieuwe isolatieplaat, en de daktengels, en de panlatten en de dakpannen wordt het watervoerende vlak, daklijn, ook hoger en dienen dus de goten en dergelijke ook hierop aangepast te worden om het water vanaf de dakpannen op de juiste manier op te vangen, zodat het bijvoorbeeld niet over de goten heen stroomt. Ook de overige details, ter plaatse van de dakranden(zijkanten) en de aansluitingen op de dakkapellen en het opgaande metselwerk dienen dan hierop aangepast te worden. Dit betekent dat de reeds in het metselwerk ingewerkte loketten loodvervanger, vervangen moeten worden evenals de betimmerde dakranden aan de zijkanten van de woning. Maar ook de zinken verholen goten verwijderd moeten worden en de reeds gerealiseerde zinken bakgoten en gootomtimmeringen weer vervangen moeten worden door een variant met de juiste hoogte, afmetingen. Maar ook de omtimmering van de dakkapellen(rondom) dienen alsdan gewijzigd te worden.

De kosten voor het verwijderen en (deels) afvoeren van de loodloketten, zinken bakgoten en gootomtimmering, dakranden en dakkapel aansluitingen worden geraamd op:

Circa € 8.000,-- (excl. BTW). Uitgaande van circa 20 uur werk voor circa 3 vaklieden, inclusief materiaal en materieel.

Conform het vonnis, punt 2.10, dienen ook aanvullende, noodzakelijke werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld het verzwaren van de dakconstructie om de nieuwe dakbedekking (keramische pannen zwaarder dan shingles), opgenomen te worden in de kostenberekening van het afmaken van het dak. Naar de mening van ondergetekende zal een constructeur ingeschakeld moeten worden om de nodige modificaties aan de dakconstructie te bepalen. De kosten voor de in te schakelen constructeur en een inschatting van de kosten van de nodige constructieve modificaties worden dus in de kostenraming van ondergetekende meegenomen.

Kostenraming constructeur voor bestuderen huidige dakconstructie, maken controleberekeningen en uitwerken constructieve modificaties.Circa € 3.000,-- (excl. BTW). Uitgaande van circa 24 uur werk voor een constructeur.

De benodigde constructieve modificaties (verzwaren) van de houten gordingen en spanten worden vooralsnog geraamd op:

Circa € 4.000,-- (excl. BTW). Uitgaande van circa 24 uur werk voor 2 vaklieden, inclusief materiaal en materieel.

Vervolgens dient het dakvlak (inclusief) dakkapellen voorzien te worden van nieuwe folies(dampremmend), isolatiemateriaal, waterkerende folies, tengels, verholen goten, dakpannen en nokvorsten. De kosten hiervoor worden geraamd op:

Circa € 15.000,-- (excl. BTW). Uitgaande van circa 40 uur werk voor 4 vaklieden, inclusief materiaal(deels aanwezig) en materieel.

Daarnaast dienen dan de details inzake de zinken goten inclusief gootomtimmering, betimmerde dakranden, ingewerkte loketten met loodvervanger(inclusief schoorsteen), en omtimmering dakkapellen, cv doorvoer, 2 kozijnen(dakkapel) aangebracht/aangepast te worden. De kosten hiervoor worden geraamd op:

Circa € 20.000,-- (excl. BTW). Uitgaande van circa 40 uur werk voor 4 vaklieden, inclusief materiaal(deels aanwezig) en materieel. Waarbij uitgegaan wordt van de juiste maatvoering en specificaties van de alsnog leveren van de reeds aangeschafte, gefabriceerde en opgeslagen kozijnen en HR++plus beglazing. Anders dient rekening gehouden te worden meet meerpost van circa € 7.500,-- (excl. BTW).

Totaal worden de kosten van het afronden van de dakwerkzaamheden van betreffende woning geraamd op circa € 66.000,00 (excl. BTW). Inclusief (hergebruik)materiaal en materieel. (of € 73.500,-- excl. BTW)

Algemene toelichting herstelkostenraming:

Alle opgevoerde kosten voor het herstel betreffen ramingen gebaseerd op uitvoering door één bedrijf dan wel aangestuurd door één bedrijf en door goed geoutilleerd personeel. De uitvoering zal met zorg en aandacht moeten worden verricht. De kostenraming op basis van eenheidsprijzen is gebaseerd op prijzen, die op basis van nacalculatie van vergelijkbare werkzaamheden zijn verkregen. De eenheidsprijzen zijn bepaald aan de hand van ervaringen opgedaan bij vergelijkbare projecten. In de bedragen is opgenomen arbeid, materiaal en materieel. In de kosten zijn meegenomen de staartkosten. Onder staartkosten vallen onder andere een post onvoorzien, algemene bedrijfskosten, algemene bouwplaats kosten, winst & risico en verzekeringen. Wat betreft de arbeid is ondergetekende er van uitgegaan dat de werkzaamheden worden uitgevoerd tijdens normale aaneengesloten werktijden. Bij de bepaling van de herstelkosten van het noodzakelijk geachte herstel, is ondergetekende uitgegaan van een gemiddeld uurloon van € 60,-- excl. B.T.W.. Alle genoemde bedragen zijn totaalprijzen exclusief 9% en 21% B.T.W.. Bij het bepalen van de herstelkosten is geen rekening gehouden met het eventueel ontruimen van woningen en/of kosten gemoeid met tijdelijk andere huisvesting.

De door Bouwpathologie genoemde herstelkosten zijn bepaald op basis van een stabiele marktsituatie. Op dit moment is de bouw zodanig gespannen dat prijzen/offertes van aannemers sterk uiteen kunnen lopen. Zo ook zal de constatering bij zogenaamd “besmet werk” voor aannemers zeer prijsverhogend kunnen werken.

Vraag 2:(…)

Antwoord:

Onder antwoord 1 zijn de navolgende zaken reeds genoemd welke de deskundige bij het antwoord bij vraag 2, nader naar voren heeft willen brengen waarvan naar de mening van de deskundige de rechter kennis moet nemen bij de verdere beoordeling

Het toepassen van dakshingles op PS isolatie zonder scheidingslaag heeft tot gevolg dat de dakshingles verkleven aan de PS isolatie door de warmte bij zonbeschijning. Dit heeft tot gevolg dat naar verwachting de dakshingles niet zonder schade aan de PS isolatie kunnen worden verwijderd. Het verwijderen van de bestaande PS isolatie en dan het aanbrengen van een nieuwe isolatie zijn dan ook werkzaamheden die niet in de offerte zijn genoemd of voorzien maar wel het gevolg zullen zijn van het wegnemen van de dakshingles. Hier wordt in het vonnis door partijen ook over gesproken.

Vanuit het Bouwbesluit februari 2021 is er een eis gesteld aan de minimale isolatiewaarde van een dak in geval de isolatielaag gaat worden vervangen. Deze Rc-waarde voor het dak is groter of gelijk aan 2,0 m2K/W. Dit zou betekenen dat bij vervanging van de PS isolatie een ander type isolatiemateriaal (lagere Lambda-waarde, met deze beperkte dikte geen gangbaar product, maatwerk met hoge kosten) dient te worden aangebracht of een gelijk type isolatiemateriaal maar dan van een grotere dikte (ruim beschikbaar in de handel). Uitgaande van een ander type materiaal met gelijke dikte zouden hier de gevolgen kunnen stoppen. In geval van een dikker isolatiemateriaal heeft dit gevolgen voor de goten, dakranden etc..

Bij een dikker isolatiemateriaal zal de nieuwe dakafwerking hoger komen te liggen dan de bestaande waardoor onder andere de dakranden zullen moeten worden verhoogd.

Het constructief aanpassen van de dakconstructie als gevolg van de toename van de belasting vanuit de afwerking van het dak is eveneens een gevolg van de aangeboden werkzaamheden in de offerte van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] . Staat evenwel in deze offerte niet omschreven of is op andere wijze voorzien.

(…)”

De reactie van [eiser in conv. en verweerder in reconv.] op het deskundigenbericht

2.3.

In reactie op het deskundigenbericht heeft [eiser in conv. en verweerder in reconv.] aangevoerd dat de werkelijke herstelkosten veel hoger zullen uitvallen dan door de deskundige is begroot. [eiser in conv. en verweerder in reconv.] heeft het rapport van de deskundige voorgelegd aan een aannemer ( [aannemer] in [plaats 3] , hierna: [aannemer] ). Dit is de aannemer die [eiser in conv. en verweerder in reconv.] bereid heeft gevonden het werk af te maken. [aannemer] becijfert een commerciële prijs van in totaal € 176.655,49 inclusief btw, maar exclusief levering en montage van de ramen/kozijnen.

2.4.

Primair stelt [eiser in conv. en verweerder in reconv.] zich op het standpunt dat het door [aannemer] begrote bedrag van € 176.655,49 inclusief btw nodig is om het werk af te maken. Daarbij komt een bedrag van € 9.075,00 inclusief btw voor vervanging van de kozijnen. In totaal bedragen de kosten voor het afmaken van het werk dus € 185.730,49, aldus [eiser in conv. en verweerder in reconv.] . Als bij de verbouwing alles goed zou zijn gegaan, zou deze in totaal € 56.770,00 hebben gekost. Van dat bedrag is inmiddels € 50.177,30 betaald. [eiser in conv. en verweerder in reconv.] stelt dat zij nu een bedrag van (€ 50.177,30 + € 176.655,49 + € 9.075,00 oftewel) € 235.907,79 kwijt zal zijn indien het werk alsnog wordt afgemaakt zoals het de bedoeling was. Dat is (€ 235.907,79 minus € 56.770,00 oftewel) € 179.137,79 meer dan was overeengekomen met [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] , zodat de schade
€ 179.137,79bedraagt, aldus [eiser in conv. en verweerder in reconv.] .

2.5.

Subsidiair stelt [eiser in conv. en verweerder in reconv.] zich op het standpunt dat de kosten om het werk af te maken volgens de gerechtelijk deskundige € 73.500,00 exclusief btw bedragen, oftewel € 88.935,00 inclusief btw. [eiser in conv. en verweerder in reconv.] herhaalt in het kader van haar subsidiaire standpunt dat als bij de verbouwing alles goed zou zijn gegaan, deze in totaal € 56.770,00 zou hebben gekost, waarvan inmiddels € 50.177,30 is betaald. [eiser in conv. en verweerder in reconv.] stelt dat zij nu een bedrag van (€ 50.177,30 + € 88.935,00 oftewel) € 139.112,30 kwijt zal zijn indien het werk alsnog wordt afgemaakt zoals het de bedoeling was. Dat is (€ 139.112,30 minus € 56.770,00 oftewel) € 82.342,30 meer dan was overeengekomen met [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] , zodat de schade
€ 82.342,30bedraagt, aldus [eiser in conv. en verweerder in reconv.] .

2.6.

Gelet hierop wijzigt [eiser in conv. en verweerder in reconv.] haar eis in die zin, dat haar vordering onder b zoals verwoord in de dagvaarding komt te luiden als volgt:

“
tot betaling, tegen behoorlijk bewijs van kwijting, van een bedrag van (primair) EUR 179.137,79 dan wel (subsidiair) EUR 82.342,30, althans een door u naar alle redelijkheid vast te stellen bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 23 februari 2022 (datum e-mail en stoppen werkzaamheden), althans vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag der algehele voldoening”. Daarnaast vordert zij vergoeding van de beslagkosten ter hoogte van € 2.684,28. Voor het overige handhaaft zij haar vorderingen zoals verwoord in het petitum van de dagvaarding.

De reactie van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] op het deskundigenbericht en op de offerte van [aannemer]

2.7.

Volgens [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] is het aldus door [eiser in conv. en verweerder in reconv.] gevorderde bedrag buiten alle proporties. Er zijn geen gebreken, de dakwerkzaamheden zijn al zo goed als afgerond en het gaat alleen nog om de laatste afrondende fase. Ten aanzien van de kozijnen stelt [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] dat deze gereed zijn, klaarliggen bij de fabrikant en kunnen worden geleverd aan [eiser in conv. en verweerder in reconv.] . [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] maakt bezwaar tegen de offerte van [aannemer] , nu deze uitgaat van het demonteren en afvoeren van het gehele dak en de bouw van een heel nieuw dak. Dat is niet de wijze van herstel/afmaken die de gerechtelijk deskundige voorstaat, aldus [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] .

2.8.

[gedaagde in conv. en eiser in reconv.] heeft Holland Bouwadvies B.V. (hierna: Holland Bouwadvies) verzocht een contra-expertise te verrichten en gevraagd (i) aan te geven in welke mate een keten van gevolgtrekkingen van uit te voeren werkzaamheden ontstaat wanneer bestaande, verkleefde dakshingles worden verwijderd en (ii) kostenramingen op te stellen voor de uit te voeren werkzaamheden voor het afmaken van het dak conform de uitgangspunten uit de offerte van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] en de bevindingen uit de eigen rapportage. Holland Bouwadvies heeft daarop een rapport uitgebracht. Volgens Holland Bouwadvies bestaat geen technische noodzaak om de bestaande shingles te verwijderen, mits de waterdichte folie op de juiste wijze wordt aangebracht. De keten van gevolgtrekkingen waarvan de gerechtelijk deskundige melding maakt, ontstaat volgens Holland Bouwadvies alleen in het geval van het toepassen van dikkere isolatiematerialen aan de buitenzijde. Dat laatste is volgens Holland Bouwadvies echter niet direct noodzakelijk. Zij noemt twee gebruikelijke manieren van isoleren die niet resulteren in een dikkere dakconstructie: isolatie aan de buitenzijde met Kingspan Therma TP 10 Renova of isolatie aan de binnenzijde. Het rapport van Holland Bouwadvies bevat drie kostenramingen:

i) kostenraming 1: verwijderen shingles waardoor complete dakisolatie moet worden verwijderd en vervangen: € 47.000,00 exclusief btw (buitenzijde isolatie);
ii) kostenraming 2: verwijderen shingles waardoor complete dakisolatie ook moet worden verwijderd maar geen nieuwe isolatie wordt aangebracht: € 37.000,00 exclusief btw;
iii) kostenraming 3: niet verwijderen shingles en bestaande dakisolatie intact laten: € 27.000,00 exclusief btw.

2.9.

Onder verwijzing naar het rapport van Holland Bouwadvies voert [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] aan dat de keten van gevolgtrekkingen die Bureau voor Bouwpathologie beschrijft niet nodig is – ten eerste omdat de shingles niet hoeven te worden verwijderd en ten tweede, als de shingles wel worden verwijderd, de aanvullende kosten binnen de perken kunnen blijven door bijvoorbeeld buitenisolatie toe te passen –, laat staan dat het gehele dak inclusief alle gebruikte materialen moet worden gedemonteerd en vervangen. Als de offerte van [aannemer] zou worden gevolgd, zou dat betekenen dat [eiser in conv. en verweerder in reconv.] een geheel nieuw dak krijgt, terwijl dat niet tussen partijen is overeengekomen. Bovendien vermeldt de offerte van [aannemer] materialen waarvan de rechtbank juist expliciet heeft bepaald dat die geen deel uitmaken van de overeenkomst, aldus [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] .

2.10.

[gedaagde in conv. en eiser in reconv.] wijst ook nog op andere discrepanties tussen de offerte van [aannemer] en het rapport van de gerechtelijk deskundige en concludeert dat de offerte van [aannemer] geen deugdelijke onderbouwing is voor de bij wijziging/vermeerdering van eis ingestelde vordering. [aannemer] offreert werkzaamheden die niet overeenkomen met wat de rechtbank heeft beslist over de inhoud van de overeenkomst. De offerte is ook geen juiste weerspiegeling van de werkzaamheden die de gerechtelijk deskundige nodig acht voor het afronden van de werkzaamheden. Het uitgangspunt van de offerte van [aannemer] is totaal anders dan dat van de gerechtelijk deskundige en de rechtbank, aldus [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] . Ten aanzien van het subsidiair gevorderde bedrag voert [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] aan dat [eiser in conv. en verweerder in reconv.] wel heel makkelijk voorbijgaat aan het feit dat een deel van het bestaande materiaal kan worden hergebruikt, waar ook de gerechtelijk deskundige in beginsel van uitgaat. Ook voert [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] aan dat de kozijnen klaar zijn en aan [eiser in conv. en verweerder in reconv.] kunnen worden geleverd, zodat voor de kozijnen geen bedrag hoeft te worden gerekend.

Het oordeel van de rechtbank

2.11.

Zoals de rechtbank heeft geoordeeld in het tussenvonnis, kan [eiser in conv. en verweerder in reconv.] in beginsel aanspraak maken op schadevergoeding vanwege het niet binnen een redelijke termijn opleveren van het werk door [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] . Het gaat daarbij om de kosten die [eiser in conv. en verweerder in reconv.] moet maken om het werk door een derde te laten afmaken.

2.12.

De deskundige heeft deze kosten begroot. Naar het oordeel van de rechtbank is het deskundigenrapport in beginsel volledig, begrijpelijk en logisch te volgen. De rechtbank gaat niet mee in de kostenbegroting van [aannemer] die [eiser in conv. en verweerder in reconv.] daar tegenover heeft gezet. De kosten die volgens [aannemer] met het afmaken van de werkzaamheden zijn gemoeid, zijn naar het oordeel van de rechtbank namelijk buitenproportioneel. [aannemer] komt uit op een bedrag van € 176.655,49 inclusief btw. Dat staat in geen verhouding tot de oorspronkelijke aanneemsom van € 52.000,00 inclusief btw. Zoals [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] terecht aanvoert, offreert [aannemer] werkzaamheden en materialen die niet stroken met wat de rechtbank heeft overwogen over de inhoud van de overeenkomst. Als de offerte van [aannemer] zou worden gevolgd, zou [eiser in conv. en verweerder in reconv.] een compleet nieuw dak krijgen, inclusief nieuwe isolatie en dakbeschot, terwijl dat niet tussen partijen is overeengekomen. Verder gaat [aannemer] uit van het gebruik van Keralit, terwijl Vinyl plus is overeengekomen. Ook overigens brengt [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] terechte bezwaren tegen de offerte naar voren. Zo rekent [aannemer] een hoger uurtarief dan de deskundige, begroot [aannemer] het plaatsen van een toiletwagen terwijl van het toilet in de woning gebruik kan worden gemaakt en offreert [aannemer] een isolatiewaarde van Rc=3,5 terwijl de deskundige uitgaat van Rc=2,0. Verder gaat [aannemer] uit van vervanging van de dakranden en loodaansluitingen terwijl dat niet aan de orde is bij toepassing van Rc=2,0 zoals de deskundige voorstaat, en van het leveren en aanpassen van loodvervanger ten behoeve van de kozijnen, schoorsteen en opgaande zijgevel, terwijl deze posten niet terugkomen in het rapport van de deskundige en voortvloeien uit de hogere isolatiewaarde waarvan [aannemer] uitgaat. [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] voert terecht aan dat dit keuzes voor meerwerk betreft en geen vereisten op grond van het vonnis en dat dit ook niet strookt met het rapport van de deskundige. Ook wijst [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] er terecht op dat [aannemer] het reinigen van de gevels offreert terwijl de deskundige dit niet benoemt en dat [aannemer] zinken hemelwaterafvoeren offreert terwijl dit niet nodig is volgens de deskundige. Voorts voert [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] aan dat [aannemer] de levering offreert van 300 dakpannen, 25 gevelpannen, vier beginkepervorsten en één eindvorst, terwijl alle materialen – dakpannen, gevelpannen en hulpstukken – al aanwezig zijn op locatie. [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] voert in dit verband terecht aan dat [eiser in conv. en verweerder in reconv.] niet onderbouwt welke materialen volgens haar niet kunnen worden hergebruikt en waarom niet. Verder zijn diverse door [aannemer] geoffreerde materialen volgens [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] elders goedkoper te verkrijgen en rekent [aannemer] ten onrechte zestien uur aan kraankosten voor het omhoog brengen van dakpannen terwijl dit normaal gesproken gebeurt met een ladderlift, wat vele malen goedkoper is.

2.13.

Mede in het licht van deze bezwaren van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] is de rechtbank van oordeel dat de offerte van [aannemer] niet als een deugdelijk gemotiveerde betwisting van het rapport van de deskundige kan worden beschouwd. De rechtbank gaat dan ook aan de offerte van [aannemer] voorbij.

2.14.

De deskundige heeft bij zijn begroting van de kosten die zijn gemoeid met het laten afmaken van de werkzaamheden door een derde tot uitgangspunt genomen dat de dakshingles moeten worden verwijderd. Dat is in lijn met het oordeel daarover van de rechtbank in de tussenvonnissen, namelijk dat het verwijderen van de dakshingles deel uitmaakt van de overeenkomst. De rechtbank ziet echter in de bevindingen van de deskundige aanleiding om terug te komen van haar oordeel dat de dakshingles van het dak moeten worden verwijderd. Het deskundigenrapport maakt namelijk duidelijk dat door het alsnog verwijderen van de dakshingles een groot deel van het door [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] verrichte werk ongedaan moet worden gemaakt, met hoge extra kosten tot gevolg. Het verwijderen van de dakshingles zal leiden tot beschadiging van het dakisolatiemateriaal, zodat de isolatielaag moet worden vervangen. Er moet dan extra worden geïsoleerd, omdat de normen die daarvoor gelden inmiddels zijn aangescherpt. Door de extra isolatie wordt het dakpakket dikker. Door het dikkere dakpakket moeten de goten worden aangepast, omdat anders het water daaroverheen stroomt. Ook andere details, zoals bij de dakranden, de aansluitingen op de dakkapellen en het opgaande metselwerk moeten daarop dan worden aangepast. Als gevolg daarvan moeten de in het metselwerk ingewerkte loketten loodvervanger worden vervangen, net als de betimmerde dakranden, de zinken verholen goten, de zinken bakgoten en gootomtimmeringen en de omtimmeringen van de dakkapellen. Deze vergaande consequenties van het (alsnog) verwijderen van de dakshingles hebben partijen niet voorzien bij de oorspronkelijke opdracht. De aanneemsom voorziet hierin ook niet. Op dit punt is dan ook sprake van een leemte in de overeenkomst. Die leemte moet worden ingevuld in overeenstemming met de eisen van redelijkheid en billijkheid in de zin van artikel 6:248 van het Burgerlijk Wetboek (BW). De vraag is dan of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat [eiser in conv. en verweerder in reconv.] in aanvulling op de overeenkomst aanspraak kan maken op verrichting van al het extra werk dat het alsnog verwijderen van de dakshingles met zich brengt, zonder dat daar een bedrag tegenover staat. Naar het oordeel van de rechtbank is dat niet het geval. De extra werkzaamheden die het gevolg zijn van het verwijderen van de dakshingles zijn aan te merken als meerwerk. Dat zal voor rekening van [eiser in conv. en verweerder in reconv.] moeten komen. Het ligt niet voor de hand dat [eiser in conv. en verweerder in reconv.] voor dat meerwerk, waaraan een fors prijskaartje hangt, zal willen betalen. De rechtbank zal zich hierna dan ook beperken tot een beoordeling van de werkzaamheden die nodig zijn om het werk af te maken – waarbij uitgangspunt is dat de dakshingles blijven zitten – en van de kosten daarvan.

2.15.

Nu de dakshingles niet hoeven te worden weggehaald, kan de door de deskundige begrote kostenpost van € 16.000,00 exclusief btw voor het verwijderen en (deels) afvoeren van de folies, tengels, panlatten, verholen goten shingles en isolatiemateriaal in beginsel achterwege blijven. Wat betreft de folies verwijst de rechtbank echter naar wat zij daarover hierna in 2.18 overweegt.

2.16.

Er hoeft dan ook geen nieuw, dikker isolatiemateriaal te worden aangebracht, zodat ook geen sprake zal zijn van een dikker dakpakket met noodzaak van aanpassing van de goten en overige details tot gevolg. De kosten voor het verwijderen en (deels) afvoeren van de loodloketten, zinken bakgoten en gootomtimmering, dakranden en dakkapelaansluitingen zijn door de deskundige geraamd op ongeveer € 8.000,00 exclusief btw. Ook deze kostenpost kan door het handhaven van de dakshingles achterwege blijven.

2.17.

De deskundige beschrijft verder dat de nieuwe dakbedekking, bestaande uit keramische pannen, zwaarder is dan de dakbedekking die bestaat uit dakshingles. De dakconstructie zal daarom moeten worden verzwaard. Volgens de deskundige zal een constructeur moeten worden ingeschakeld om de nodige modificaties aan de dakconstructie te bepalen. De deskundige begroot de kosten van een constructeur voor het bestuderen van de huidige dakconstructie, het maken van controleberekeningen en het uitwerken van constructieve modificaties op circa € 3.000,00 exclusief btw, uitgaande van vierentwintig uur werk voor een constructeur. Daarnaast heeft de deskundige voor de benodigde constructieve modificaties (verzwaren) van de houten gordingen en spanten vooralsnog een bedrag geraamd van ongeveer € 4.000,00 exclusief btw, uitgaande van ongeveer vierentwintig uur werk voor twee vaklieden, inclusief materiaal en materieel.

Naar de rechtbank begrijpt, zullen deze werkzaamheden ook moeten plaatsvinden als de dakshingles blijven liggen. Ook als de dakshingles blijven liggen, zal de dakconstructie moeten worden verzwaard in verband met de zwaardere, keramische pannen die op het dak moeten komen. Deze beide kostenposten komen de rechtbank redelijk voor. Zij zullen dan ook worden meegenomen bij de vaststelling van de kosten om de werkzaamheden af te maken.

2.18.

Als de folies, tengels, panlatten, verholen goten shingles en isolatiemateriaal niet hoeven te worden verwijderd, hoeven deze ook niet nieuw te worden aangebracht. De kostenpost die de deskundige met die werkzaamheden begroot – € 15.000,00 exclusief btw – kan dan ook achterwege blijven. De rechtbank merkt hierbij wel op dat het haar niet helemaal duidelijk is of de folies ook bij het handhaven van de dakshingles kunnen blijven zitten. Volgens Holland Bouwadvies moet de waterdichte folie namelijk op de juiste wijze worden aangebracht. Dat roept de vraag op of dit betekent dat nieuwe folies moeten worden aangeschaft en aangebracht – met extra kosten tot gevolg – of dat kan worden volstaan met het alsnog op de juiste wijze bevestigen van de bestaande folies, waarmee minder kosten zullen zijn gemoeid.

2.19.

Ten aanzien van de overige kosten die de deskundige heeft begroot – circa € 20.000,00 exclusief btw voor het aanbrengen/aanpassen van de details inzake de zinken goten inclusief gootomtimmering, betimmerde dakranden, ingewerkte loketten met loodvervanger (inclusief schoorsteen) en omtimmering dakkapellen, cv-doorvoer en twee kozijnen (dakkapel) – is de rechtbank niet geheel duidelijk of al deze werkzaamheden uitsluitend het gevolg zijn van het verwijderen van de dakshingles of dat deze ook allemaal moeten worden verricht als de dakshingles blijven zitten.

2.20.

De rechtbank ziet ervan af om hierover nadere vragen te stellen aan de deskundige. Hiervoor is redengevend dat het lang heeft geduurd voordat het deskundigenrapport beschikbaar kwam, zodat er rekening mee moet worden gehouden dat het antwoord op nadere vragen ook niet op korte termijn valt te verwachten. Bovendien zullen met nadere vragen aan de deskundige extra kosten zijn gemoeid. Met extra vertraging in de procedure en extra kosten is geen van beide partijen gebaat.

2.21.

In de contra-expertise die op verzoek van [gedaagde in conv. en eiser in reconv.] door Holland Bouwadvies is uitgevoerd, zijn drie kostenramingen gemaakt. De derde kostenraming (ter hoogte van € 27.000,00 exclusief btw) gaat ervan uit dat de dakshingles niet worden verwijderd en dat de bestaande dakisolatie intact wordt gelaten. Gelet op wat de rechtbank hierboven heeft overwogen, lijkt dit de meest voor de hand liggende optie. Holland Bouwadvies gaat er op basis van de foto’s uit het deskundigenrapport – zij heeft het werk niet op locatie kunnen beoordelen – van uit dat de volgende werkzaamheden moeten worden verricht om het werk degelijk te kunnen voltooien:

lood(slabben en loketten) inwerken bij schoorsteen;
afdichting op orde brengen tussen losse delen van boeidelen;
uit laten voeren van controleberekeningen door een constructeur wegens het toegenomen gewicht van de dakconstructie door toepassing van dakpannen.

De hoogte van de kostenraming in het deskundigenrapport is volgens Holland Bouwadvies aannemelijk voor de werkzaamheden die de deskundige omschrijft. De door de deskundige beschreven aanpassingen aan de dakaansluitingen, vanwege de aangepaste constructiedikte, zijn volgens Holland Bouwadvies niet ontegenzeggelijk noodzakelijk. De kosten zoals geraamd door de deskundige zouden exclusief de aanpassingen aan de dakranden en loodaansluitingen ongeveer € 45.500,00 bedragen (€ 77.500,00 minus € 8.000,00 minus € 20.000,00), aldus Holland Bouwadvies.

2.22.

[eiser in conv. en verweerder in reconv.] heeft zich over de bevindingen van Holland Bouwadvies nog niet kunnen uitlaten. De rechtbank zal de zaak naar de rol verwijzen om [eiser in conv. en verweerder in reconv.] daartoe alsnog in de gelegenheid te stellen.

2.23.

Ook deze rolverwijzing leidt onvermijdelijk tot verder oponthoud in de procedure, die inmiddels al geruime tijd duurt. De rechtbank geeft partijen dan ook dringend in overweging om alsnog te proberen hun geschil in onderling overleg op te lossen.

2.24.

De rechtbank zal nu iedere verdere beslissing aanhouden.

3.De beslissing

De rechtbank

3.1.

bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van
woensdag 5 maart 2025voor het nemen van een akte door [eiser in conv. en verweerder in reconv.] over wat is vermeld onder 2.21-2.22,

3.2.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. F.M.C. Boesberg en in het openbaar uitgesproken op 19 februari 2025.

JE/FB