Uitspraak
RECHTBANK GELDERLAND
Team strafrecht
Zittingsplaats Arnhem
Parketnummer: 05/075231-95
Datum uitspraak: 5 juli 2024
Beslissingvan de meervoudige kamer als bedoeld in artikel 6:6:10 van het Wetboek van Strafvordering
in de zaak van
de officier van justitie
tegen
[betrokkene] , (hierna: betrokkene),
geboren op [geboortedag] 1972 te [geboorteplaats] ,
verblijvende bij Centrum voor Transculturele Psychiatrie (CTP) Veldzicht in Balkbrug (hierna: de kliniek).
Raadsman: mr. N.A. Heidanus, advocaat te Groningen.
Procedure
Betrokkene is op 24 september 1996 bij vonnis van de arrondissementsrechtbank te Arnhem veroordeeld tot (onder meer) terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege. Deze maatregel is ingegaan op 8 juni 1997.
Bij beslissing van de rechtbank Gelderland van 27 mei 2016 is de verpleging van
overheidswege voorwaardelijk beëindigd. Op 1 maart 2019 heeft deze rechtbank bevolen dat
de verpleging van overheidswege wordt hervat. Bij beslissing van 6 oktober 2023 is de maatregel voor het laatst verlengd.
Bij vordering van 30 april 2024, bij de griffie van deze rechtbank ingekomen op dezelfde dag, heeft de officier van justitie gevorderd dat de maatregel wordt verlengd met twee jaren.
De rechtbank heeft verder kennis genomen van de volgende processtukken:
- het adviesrapport van de kliniek van 3 april 2024, waarin wordt geadviseerd de terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege te verlengen met twee jaren;
- de wettelijke aantekeningen.
Ter zitting van 21 juni 2024 zijn gehoord:
- betrokkene;
- zijn raadsman mr. N.A. Heidanus;
- deskundige [naam 1] , verpleegkundig specialist GGZ;
- deskundige [naam 2] , reclasseringswerker; en
- de officier van justitie, mr. A.C. Waterman.
De standpunten
De officier van justitie heeft ter zitting gevorderd dat de maatregel wordt verlengd voor de duur van één jaar, om een vinger aan de pols te houden en om dan nader geadviseerd te worden over de voortgang van het traject. Aan de voorwaarden voor verlenging van de maatregel is voldaan. Het is spijtig dat er afgelopen jaar geen stappen in het resocialisatietraject zijn gezet. Ook kan dan over een jaar worden geadviseerd over een (voorwaardelijke) beëindiging van de maatregel. Dat is nu nog niet aan de orde. Verder zal de officier van justitie intern voor volgend jaar aangeven dat onderzocht moet worden of de Wet Forensische Zorg toegepast kan worden.
De raadsman van betrokkene heeft aangevoerd dat betrokkene op 21 juni 2024 goed nieuws heeft gekregen: hij kan worden geplaatst bij [locatie] via een machtiging transmuraal verlof, onder begeleiding van Veldzicht. Voor hem voelt het alsof hij de loterij heeft gewonnen, want hij verlangt naar een nieuwe stap. Het is een positieve ontwikkeling en hij heeft nu meer perspectief. Vorig jaar is echter al uitgesproken dat hij was aangemeld bij [locatie] en dat de plaatsing spoedig zou worden gerealiseerd. Betrokkene is warm gemaakt met een traject, waarop hij onwaardig lang heeft moeten wachten. Er zijn valse verwachtingen gewekt. De rechtbank heeft uitdrukkelijk het belang van de start van het resocialisatietraject gemotiveerd en de hoop uitgesproken dat de resocialisatie van de grond zou komen. Daar is niets mee gebeurd. Het is wenselijk dat de maatregel voor de duur van één jaar wordt verlengd, zodat binnen dit jaar naar een voorwaardelijke beëindiging van de maatregel kan worden gewerkt. Ook is het wenselijk dat over een jaar een maatregelrapport is opgesteld, zodat geadviseerd kan worden of een voorwaardelijke beëindiging reëel is of dat een zorgmachtiging tot de mogelijkheden behoort.
De beoordeling
Indexdelict
De terbeschikkingstelling is opgelegd vanwege een verkrachting. Daarmee is de maatregel opgelegd in verband met een veroordeling voor een misdrijf dat gericht was tegen of gevaar veroorzaakte voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen (te gelden als een geweldsdelict), zodat op grond van artikel 38e Sr de maatregel niet gemaximeerd is.
Stoornis
Uit het rapport blijkt dat betrokkene lijdt aan een verstandelijke beperking, schizofrenie en middelenproblematiek (veelal gedwongen in remissie)
De stoornissen zijn nog altijd aanwezig.
Verloop van de maatregel
Het toestandsbeeld van betrokkene is in de kliniek gestabiliseerd. De structuur en het
supportieve milieu van de afdeling en begeleiding, tezamen met het medicatiebeleid (waarmee betrokkene instemt) bieden voldoende bescherming en compenseren zijn tekorten in copingvaardigheden. Hij is medicatietrouw, heeft ziektebesef, wil het graag goed doen en stelt zich begeleidbaar op.
Vanaf het moment van opname op afdeling Noord 2 is betrokkene open over wat hem bezighoudt. Wanneer hem iets dwarszit, of wanneer hij het ergens niet mee eens is geeft hij dit op een correcte manier aan. In de afgelopen periode heeft hij een positief en stabiel beeld laten zien.. Betrokkene is vaak op de afdeling aanwezig en goed in contact met het behandelteam. Hij slikt zijn medicatie vrijwillig, waarmee de schizofrenie doorgaans goed behandeld is. Op sommige momenten zijn er milde psychotische overschrijdingen, die getriggerd worden in situaties van meer druk en stress. Er is in de afgelopen periode geen sprake geweest van incidenten en hij heeft geen positieve urinecontroles gehad. Hij blijft bij zijn standpunt geen middelen meer te willen gebruiken. Hij werkt goed mee aan zijn behandeling en gaat naar de geboden arbeidsblokken.
Betrokkene heeft op dit moment begeleid regioverlof met één sociotherapeut en dat verloopt goed, zij het dat hij van tijd tot tijd wel enige aansturing en begrenzing nodig heeft bij zaken zoals verantwoordelijkheden en regie nemen, omgangsnormen en verkeersveiligheid. De gedane observaties onderstrepen de noodzaak tot begeleiding en de geringe zelfredzaamheid van betrokkene. Wanneer patronen ingesleten zijn, zoals binnen de kliniek, kan hij zich relatief goed redden. Gezien wordt dat hij zich inzet om zijn zelfredzaamheid te vergroten en aangeleerde copingvaardigheden toe te passen. Het verloop van de begeleide verloven hebben eveneens vragen doen rijzen over cognitieve stoornissen en cognitief verval, mede gezien bij mensen met schizofrenie er mogelijk sprake is van cognitieve achteruitgang. Naar zijn cognitieve functioneren is in januari 2024 opnieuw neuropsychologisch onderzoek uitgevoerd. Hieruit is naar voren gekomen dat er sprake is van cognitieve uitval op alle geheugengebieden, evenals sprake van het functioneren op licht verstandelijk beperkt niveau. Vergeleken met de ‘nulmeting’ uit januari 2023 is evenwel geen noemenswaardige verslechtering opgetreden. Gesteld kan worden dat hij hoogstwaarschijnlijk blijvend afhankelijk is van begeleiding en ondersteuning, gezien zijn zwakke integratie en zwak vermogen tot het omgaan met probleemsituaties, waardoor hij vooralsnog een onvermogen heeft om zich zelfstandig te redden.
Als het toestandsbeeld zich voor langere tijd bestendigt na de verhuizing naar [locatie] , is het voorstelbaar dat geadviseerd wordt om de maatregel om te zetten naar een voorwaardelijke beëindiging. Op dit moment adviseert de kliniek om de maatregel met twee jaren te verlengen.
Ter zitting heeft de deskundige [naam 1] het rapport aangevuld in die zin dat nu duidelijk is geworden dat betrokkene inmiddels kan worden geplaatst bij [locatie] en dat er voor hem een plek is gereserveerd. Verlof wordt in samenspraak tussen de kliniek en [locatie] besproken. De kliniek blijft verantwoordelijk. Sinds bekend is geworden dat betrokkene rechtmatig in Nederland verblijft is de kliniek druk geweest om hem aan te melden bij [locatie] . Echter, er is een wachtlijst geweest. De kliniek blijft bij het advies om de maatregel te verlengen voor de duur van twee jaar. Het is voor betrokkene weer een stap in zijn traject en in de praktijk is te zien dat men toch vaak een aantal maanden moet wennen. Vervolgens wordt verlof opgebouwd. Het is lastig om daar termijnen aan te verbinden. De verdediging heeft de vraag opgeworpen of een overgang naar een zorgmachtiging ook mogelijk is. Daar is over nagedacht, maar het is van belang dat betrokkene nog een aantal stappen zet voor daaraan gedacht kan worden. Mocht over een tijd worden toegewerkt naar een voorwaardelijke beëindiging, dan kan dat niet in [locatie] . Betrokkene moet dan doorstromen naar een andere plek.
Recidivegevaar
De kans op herhaling van het indexdelict of het begaan van een vergelijkbaar delict is laag binnen het huidige kader. Binnen de huidige context, met afdoende ondersteuning, toezicht en begrenzing, en medicatie, worden de tekorten in copingvaardigheden, het adequaat omgaan met allerlei dagelijkse problemen (deels) gecompenseerd en kan er tijdig actief ingespeeld worden op potentieel delictgedrag. Betrokkene functioneert al geruime tijd stabiel, zonder incidenten of conflicten. Daarnaast stelt hij zich open op en doet hij zijn best om goed mee te werken aan de behandeling. De problematiek, maar ook de valkuilen van betrokkene (middelengebruik, beperkte coping vaardigheden en zelfredzaamheid, et cetera) lijken helder.
Het recidiverisico in geval van beëindiging van toezicht of de maatregel wordt hoog ingeschat. Indien betrokkene in ongunstige levensomstandigheden komt, is de kans op herhaling van een vermogensdelict en/of een seksueel delict groot. De verwachting is dat hij dan niet in staat is om adequate oplossingen te zoeken, dat hij middelen gaat gebruiken, psychotisch wordt en dat hij impulsief gaat handelen, de aangeleerde normen vergeet, diefstal zal plegen als gevolg van slechte financiële omstandigheden en dan mogelijk grensoverschrijdend gedrag richting een vrouwelijk persoon zal laten zien, vanuit zijn behoefte aan een partner.
Conclusie
Uit het advies, en uit de ter terechtzitting door de deskundige [naam 1] gegeven toelichting, blijkt dat de risicobepalende stoornissen nog aanwezig zijn en het recidiverisico hoog is bij directe beëindiging van de maatregel. Op grond van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat de veiligheid van anderen en de algemene veiligheid van personen de verlenging van de maatregel vereist.
Bij de vorige verlenging is gesproken over het toewerken naar een overplaatsing naar [locatie] teneinde het abrupt afgebroken resocialiseringstraject weer op te pakken. De rechtbank heeft er in haar beslissing van 6 oktober 2023 bij de kliniek op aangedrongen om zich in te spannen betrokkene een voorrangspositie op eventuele wachtlijsten te geven en om het resocialisatietraject met voorrang en spoed onder de aandacht te brengen:
“Het is ongebruikelijk dat de verlengingsrechter zich al te expliciet uitlaat over het resocialiseringstraject, laat staan over bevoegdheden van andere autoriteiten daarin, maar de rechtbank hoopt ten zeerste dat betrokkene zo spoedig mogelijk de benodigde verlofmachtiging krijgt om het beoogde traject vorm te geven. Gezien de hele voorgeschiedenis, die volgens de niet onbegrijpelijke stellingname van de advocaat een “ereschuld” van de overheid met zich brengt, kan de rechtbank zich voorstellen, en dringt er zelfs op aan, dat zoveel mogelijk getracht wordt betrokkene bij wijze van uitzondering een voorrangspositie te geven op eventuele wachtlijsten. Betrokkene heeft nu wel lang genoeg gewacht op hervatting van zijn re-integratie.” [1]
Gelukkig is een machtiging transmuraal verlof inmiddels verleend.
De rechtbank moet echter constateren dat er in het afgelopen jaar niet erg veel lijkt te zijn gebeurd van de kant van de kliniek. Ter zitting is geen enkele verheldering gekomen over wat de kliniek feitelijk allemaal gedaan heeft om de beoogde overplaatsing een duwtje in de rug te geven. Het zou – en zeker in het geval van betrokkene en de hele voorgeschiedenis – gepast zijn geweest als er meer aandacht was geweest voor een spoedige hervatting van zijn resocialisatietraject en hier meer vaart achter was gezet. Het is spijtig dat dit niet is gebeurd en lastig uit te leggen. Het resocialisatietraject lijkt nog steeds erg stroperig en moeizaam te verlopen en dat is juist in deze casus zeer betreurenswaardig.
Inmiddels blijkt dat betrokkene geplaatst kan worden bij [locatie] . Hij is toegelaten en er wordt voor hem een plek vrijgehouden en naar verwachting zal hij binnen twee weken verhuizen. De kliniek zal verantwoordelijk blijven.
Om de voortgang van zijn traject te monitoren en gelet op het stroperige verloop van het traject tot nu toe acht de rechtbank het van belang dat er over één jaar weer een toetsmoment is.
Een voorwaardelijke beëindiging of een zorgmachtiging is op dit moment nog niet aan de orde, gelet op de stand van het resocialisatietraject. De rechtbank verzoekt de kliniek dan wel het openbaar ministerie wel om bij de volgende verlenging een maatregelrapport te laten opmaken om te onderzoeken of een beëindiging van de verpleging onder voorwaarden mogelijk is. Ook de mogelijkheden van een zorgmachtiging zouden kunnen worden onderzocht, zoals door de officier van justitie is aangegeven.
Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat de veiligheid van anderen, de algemene veiligheid van personen de verlenging van de maatregel vereist. De maatregel zal worden verlengd met een periode van één jaar.
De beslissing
De rechtbank:
verlengtde termijn van de terbeschikkingstelling van [betrokkene] met
één jaar.
één jaar.
Deze beslissing is gegeven door mr. F.J.H. Hovens, als voorzitter, mr. M.L. Braaksma en mr. W. Bruins, als rechters in tegenwoordigheid van mr. S.A. Teger, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van deze rechtbank op 5 juli 2024.