Uitspraak
RECHTBANK Gelderland
Civiel recht
Zittingsplaats Zutphen
Zaaknummer: C/05/411942 / HZ ZA 22-344
Vonnis van 11 oktober 2023
in de zaak van
[eis.conv./verw.reconv.],
te [plaats] ,
eisende partij in conventie,
verwerende partij in reconventie,
hierna te noemen: [eis.conv./verw.reconv.] ,
advocaat: mr. A.J.C.M. van Acht te Oosterbeek,
tegen
1.[ged.conv./eis.reconv. 1] ,
te [plaats] ,
hierna te noemen: [ged.conv./eis.reconv. 1] ,
2.
[ged.conv./eis.reconv. 2],
2.
[ged.conv./eis.reconv. 2],
te [plaats] ,
hierna te noemen: [ged.conv./eis.reconv. 2] ,
gedaagde partijen in conventie,
eisende partijen in reconventie,
hierna afzonderlijk te noemen: [ged.conv./eis.reconv. 1] en [ged.conv./eis.reconv. 2] en samen: de broers,
advocaat: mr. A.C. van der Bent te Rotterdam.
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het incidenteel vonnis van 8 februari 2023
- de akte voortprocederen van [eis.conv./verw.reconv.]
- de akte voortprocederen van [eis.conv./verw.reconv.]
- de akte uitlating voortprocederen van de broers.
1.2.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2.De feiten
2.1.
[ged.conv./eis.reconv. 1] , [ged.conv./eis.reconv. 2] en [eis.conv./verw.reconv.] zijn respectievelijk broers en zus van elkaar.
2.2.
De moeder van partijen (hierna ook te noemen: erflaatster) heeft bij testament van 16 december 2002 over haar nalatenschap beschikt. In dit testament heeft zij partijen voor gelijke delen tot haar erfgenamen benoemd. Op 4 april 2003 heeft erflaatster een handgeschreven aanvullend testament opgemaakt (hierna: het holografisch testament). In dit testament heeft erflaatster het naar Frans recht ‘vrij beschikbare deel’ van haar nalatenschap aan [eis.conv./verw.reconv.] gelegateerd. [eis.conv./verw.reconv.] heeft de nalatenschap beneficiair aanvaard.
2.3.
[eis.conv./verw.reconv.] en haar echtgenoot [naam echtgenoot erflaatster] (hierna: [naam echtgenoot erflaatster] ) zijn eigenaars van een woning die zij van erflaatster hebben gekocht in mei 2014. Blijkens de door [eis.conv./verw.reconv.] als productie 6 overgelegde koopovereenkomst bedroeg de koopprijs € 761.000,00. Erflaatster zou dit bedrag gebruiken om de zorg die zij nodig had te betalen.
2.4.
In april 2016 is erflaatster vanuit Frankrijk verhuisd naar een verzorgingstehuis in [plaats+naam verzorgingstehuis] .
2.5.
Productie 2 van de broers is een e-mail van [ged.conv./eis.reconv. 2] aan [eis.conv./verw.reconv.] van 1 augustus 2016 waarin hij schrijft:
“(…)
wat is de huidige balans van Moe’s “verzorgingskapitaal”(…)
houden jullie een formele boekhouding bij? Zou ik daar eens een kopie van kunnen krijgen?
wat is de huidige balans van Moe’s “verzorgingskapitaal”(…)
houden jullie een formele boekhouding bij? Zou ik daar eens een kopie van kunnen krijgen?
Kunnen jullie mij ook de structuur van de aankoop van het huis in Eze nog eens uitleggen?”.
2.6.
Op 19 september 2016 heeft [eis.conv./verw.reconv.] aan [ged.conv./eis.reconv. 2] en [ged.conv./eis.reconv. 1] gemaild:
“(…)
We hebben dit jaren geleden al met jullie besproken. Je weet wat de mogelijkheden zijn, wat er gebeuren kan als moe haar banktegoeden op zijn, en daar had je toen geen enkel probleem mee. Er is niets veranderd, ik ga er gewoon van uit, dat je nog precies weet wat we toen hebben gezegd.
We hebben dit jaren geleden al met jullie besproken. Je weet wat de mogelijkheden zijn, wat er gebeuren kan als moe haar banktegoeden op zijn, en daar had je toen geen enkel probleem mee. Er is niets veranderd, ik ga er gewoon van uit, dat je nog precies weet wat we toen hebben gezegd.
Over ‘de boekhouding’ die we voor moe voeren, er zijn gewoon haar rekening afschriften, waarop je precies kan zien wat er de afgelopen jaren met (Pa en) Moe’s geld is gebeurd,(…)
En wat betreft het contract wat je zelf mede hebt ondertekent, ik raad je aan voortaan een kopie te bewaren van wat je (jullie beiden) ondertekent. Daarnaast was er nog een kopie van pa en jullie hebben toch zijn papieren bewaard? Drie keer een kopie van een koopcontract zoek is op zijn zachts gezegd opmerkelijk.”.
2.7.
Erflaatster is op 22 juni 2017 overleden te [plaats] . De vader van partijen was op dat moment al overleden. De broers en [eis.conv./verw.reconv.] zijn erfgenamen van erflaatster.
2.8.
In 2018 heeft [ged.conv./eis.reconv. 2] bij deze rechtbank in kort geding gevorderd dat [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] rekening en verantwoording afleggen over het door hen gevoerde beheer van het vermogen van erflaatster. De voorzieningenrechter heeft zich onbevoegd verklaard omdat de Franse rechter bevoegd is.
2.9.
Tijdens de mondelinge behandeling van 5 juni 2020 in onderhavige procedure is afgesproken dat [eis.conv./verw.reconv.] bankafschriften en aangiftes inkomstenbelasting vanaf mei 2013 op een usb-stick zou zetten en deze aan haar broers zou zenden. Daarna zouden zij overleggen over hoe zij verder willen met de procedure. De zaak is verwezen naar de rol van 5 augustus 2020 voor akte uitlaten voortprocederen partijen aan beide zijden. Na diverse uitstelverzoeken is de procedure op 14 april 2021 doorgehaald.
2.10.
Op 8 november 2020 verzochten de broers om onderhavige procedure op te brengen op de rol van 30 november 2022 om een incidentele vordering te kunnen instellen tot afgifte van stukken ex artikel 843a Rv. Bij incidenteel vonnis van 8 februari 2023 zijn de incidentele vorderingen van de broers afgewezen. Vervolgens is de zaak verwezen naar de rol voor het nemen van een akte door beide partijen over de voortzetting van de procedure.
2.11.
[ged.conv./eis.reconv. 1] en [ged.conv./eis.reconv. 2] zijn een procedure bij de Franse rechter gestart met als inzet dat [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] rekening en verantwoording afleggen. Uit het door [eis.conv./verw.reconv.] als productie 19 overgelegde stuk van de rechtbank te Nice van 4 juli 2022 volgt dat deze procedure is ‘doorgehaald’ in de zin van artikel 801 van de
code de procédure civile.
code de procédure civile.
2.12.
[ged.conv./eis.reconv. 1] en [ged.conv./eis.reconv. 2] zijn bij de Franse rechter ook een procedure gestart tegen [eis.conv./verw.reconv.] , [naam echtgenoot erflaatster] en de bij de onder r.o. 2.3 bedoelde koop/verkoop betrokken notaris. In die procedure vorderden de broers onder meer vernietiging van de overeenkomst. Op 5 januari 2023 heeft de rechtbank te Nice uitspraak gedaan. De broers zijn niet-ontvankelijk verklaard omdat de procedure niet was ingeschreven in het Franse Kadaster (en zij dit gebrek -ook al hadden zij hier wel gelegenheid voor- niet hebben hersteld), hetgeen een vereiste voor ontvankelijkheid is in Frankrijk.
2.13.
Door deze rechtbank, locatie Arnhem is een voorlopig deskundigenbericht als bedoeld in artikel 202 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) bevolen. Grafoloog [naam grafoloog] heeft onderzoek gedaan naar de authenticiteit van het holografisch testament. In haar eindrapport van 18 april 2023 constateert [naam grafoloog] dat de handtekening en het handschrift op het holografisch testament van erflaatster zijn.
3.Het geschil
In conventie
3.1.
[eis.conv./verw.reconv.] vordert na eiswijziging dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad:
Voorwaardelijk, voor het geval de rechtbank van oordeel is dat een notariële boedelbeschrijving noodzakelijk is om tot een verdeling van de nalatenschap te komen, bij tussenvonnis:
I. Dhr. mr. H.A.W. Megens, werkzaam als notaris bij het notariskantoor Ten Berge Notarissen N.V. te Nijmegen, te gelasten een boedelbeschrijving op te stellen van de nalatenschap van erflaatster, met bepaling dat de kosten die [naam notaris] voor deze werkzaamheden in rekening brengt ten laste komen van de nalatenschap,
Bij eindvonnis:
II. voor recht zal verklaren dat [eis.conv./verw.reconv.] als erfgenaam gerechtigd is tot ½-deel van erflaatsters nalatenschap en dat gedaagden, ieder voor zich als erfgenamen, gerechtigd zijn tot ¼-deel van de nalatenschap van erflaatster,
III. primair de verdeling van de nalatenschap vast zal stellen op de wijze zoals omschreven zoals onder punt 21 van de dagvaarding, althans subsidiair de wijze van verdeling zal gelasten ten overstaan van notaris [naam notaris] , althans meer subsidiair de wijze van verdeling zal gelasten op de wijze die de rechtbank in goede justitie vermag,
IV. de broers hoofdelijk zal veroordelen in de proceskosten, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het vonnis althans 14 dagen na het vonnis,
V. de broers hoofdelijk zal veroordelen in de nakosten te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het vonnis althans 14 dagen na het vonnis.
3.2.
De broers voeren verweer. De broers concluderen met betrekking tot vordering I. dat de rechtbank [eis.conv./verw.reconv.] bij tussenvonnis zal bevelen het stuk waarmee de procedure is ingeleid te verbeteren op haar kosten, de broers in de gelegenheid zal stellen om hun stellingen aan de dan toepasselijke regels aan te passen en de zaak voor zover het de vordering betreft tot het bevelen van een boedelbeschrijving, te verwijzen naar de kantonrechter van de rechtbank Den Haag. De broers concluderen ten aanzien van vordering II. en III. primair tot niet-ontvankelijkheid van [eis.conv./verw.reconv.] , dan wel tot afwijzing van de vorderingen van [eis.conv./verw.reconv.] , met uitvoerbaar bij voorraad te verklaren veroordeling van [eis.conv./verw.reconv.] in de kosten van deze procedure. Subsidiair concluderen zij ten aanzien van vordering II: een verklaring voor recht dat partijen ieder gerechtigd zijn tot ⅓-deel van erflaatsters nalatenschap en ten aanzien van vordering III: dat de toewijzing van de vordering niet uitvoerbaar bij voorraad wordt verklaard en dat aan de toewijzing de voorwaarde van zekerheidstelling door [eis.conv./verw.reconv.] wordt verbonden.
In voorwaardelijke reconventie
3.3.
In voorwaardelijke reconventie vorderen de broers, dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad vonnis [eis.conv./verw.reconv.] zal veroordelen tot het stellen van zekerheid voor haar mogelijke overbedeling, met veroordeling van [eis.conv./verw.reconv.] in de proceskosten en de nakosten te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 14 dagen na het vonnis. De voorwaarde is dat de rechtbank vordering III. in conventie zal toewijzen en dat in conventie geen mogelijkheid bestaat daaraan de voorwaarde tot zekerheid te verbinden. Op het moment dat de broers deze vordering hebben ingesteld, voor de eiswijzing in conventie, vorderde [eis.conv./verw.reconv.] onder III. dat de rechtbank de verdeling van de nalatenschap vast zal stellen op de wijze zoals omschreven zoals onder punt 21 van de dagvaarding, althans op de wijze die de rechtbank geraden acht.
3.4.
[eis.conv./verw.reconv.] voert verweer en concludeert tot niet-ontvankelijkheid van de broers in hun vorderingen, althans afwijzing van die vorderingen, met veroordeling van de broers in de proceskosten en de nakosten, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de datum van het vonnis.
3.5.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover nodig, nader ingegaan.
4.De beoordeling
4.1.
De samenhang van de conventie en de voorwaardelijke reconventie vormt aanleiding om deze samen te beoordelen.
4.2.
In het incidenteel vonnis is reeds ingegaan op de bevoegdheid van de Nederlandse rechter en het toepasselijke recht.
Boedelnotaris
4.3.
Haar eerste vordering heeft [eis.conv./verw.reconv.] ingesteld, zo begrijpt de rechtbank, onder de voorwaarde dat de rechtbank van oordeel is dat een notariële boedelbeschrijving noodzakelijk is om tot de verdeling van de nalatenschap te komen. Deze vordering moet volgens de broer worden ingesteld bij de kantonrechter in Den Haag op grond van artikel 672 Rv, zij verlangen verwijzing naar die rechter. Inhoudelijk is de vordering volgens de broers prematuur en komt deze niet voor toewijzing in aanmerking. De rechtbank zal de vordering onder I. afwijzen. Reden daarvoor is dat een notariële boedelbeschrijving niet noodzakelijk is voor de beoordeling van de verdelingsvordering, zodat niet aan de door [eis.conv./verw.reconv.] aan haar vordering verbonden voorwaarde is voldaan. De verdeling kan ook plaatsvinden met een onderhandse boedelbeschrijving, zoals die door [eis.conv./verw.reconv.] in de procedure is ingebracht. Voor zover er geschillen zijn gerezen over de daarop wel of niet vermelde boedelbestanddelen, is het aan de rechtbank (en niet aan de notaris) om daarover te beslissen.
Vereffening
4.4.
[eis.conv./verw.reconv.] heeft de nalatenschap beneficiair aanvaard. De broers worden op grond van artikel 4:192 lid 4 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) ook geacht de nalatenschap beneficiair te hebben aanvaard, omdat zij de nalatenschap niet binnen drie maanden nadat zij op de hoogte zijn geraakt van de beneficiaire aanvaarding door [eis.conv./verw.reconv.] zuiver hebben aanvaard of verworpen. Wanneer een nalatenschap door een of meer erfgenamen beneficiair is aanvaard, moet de nalatenschap op grond van artikel 4:202 lid 1 aanhef en onder a BW worden vereffend. Partijen zijn allen vereffenaar (artikel 4:195 BW). In dit geval (artikel 4:221 BW) moet voor de vereffening slechts een boedelbeschrijving worden opgemaakt (artikel 4:211 lid 3 BW), de bekende schuldeisers moeten worden opgeroepen per brief (artikel 4:214 lid 2 BW) en de schulden van de nalatenschap moeten worden voldaan. Er is door [eis.conv./verw.reconv.] een onderhandse boedelbeschrijving in het geding gebracht en de broers hebben hierop gereageerd. Dat moeder schulden had ten tijde van haar overlijden is niet gebleken. De broers stellen dat [eis.conv./verw.reconv.] dit onvoldoende heeft onderbouwd, maar daar gaat de rechtbank niet in mee. Volgens [eis.conv./verw.reconv.] hebben zich sinds het overlijden van moeder geen schuldeisers gemeld en is uit de administratie niet gebleken dat moeder schulden had. De broers hebben ook niet onderbouwd welke schulden moeder mogelijk had. De rechtbank komt daarom tot het oordeel dat de vereffening is voltooid en gaat over tot de verdeling.
Verklaring voor recht grootte erfdelen
4.5.
Niet in geschil is dat uit het holografisch testament volgt dat [eis.conv./verw.reconv.] als erfgenaam recht heeft op ½-deel van de nalatenschap en [ged.conv./eis.reconv. 1] en [ged.conv./eis.reconv. 2] als erfgenaam ieder op ¼-deel. Aanvankelijk voerden de broers aan dat het holografisch testament ongeldig is, maar dit verweer hebben zij laten vallen nadat het deskundigenonderzoek (2.13) is afgerond. Zij hebben echter niet hun verweer bij de gevorderde verklaring voor recht laten vallen. De broers zijn van oordeel dat [eis.conv./verw.reconv.] niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat zij niet heeft gesteld welk belang zij heeft bij de gevorderde verklaring voor recht. De broers betwisten dat er een belang is, gelet op het feit dat er (ook) een afzonderlijke verdelingsvordering is ingesteld. In dit verweer worden de broers echter niet gevolgd. Weliswaar is de door [eis.conv./verw.reconv.] voorgestane omvang van de erfdelen het uitgangspunt bij de verdere verdeling, maar dat laat onverlet dat [eis.conv./verw.reconv.] ook belang heeft bij de gevorderde verklaring voor recht die enkel ziet op die omvang. Dat de broers hun verweer met betrekking tot de geldigheid van het holografisch testament laten vallen, betekent immers niet dat zij in rechte de juistheid van de gestelde erfdelen erkennen. Verder is niet is gebleken dat de broers nadeel ondervinden van de gevorderde verklaring voor recht nu zij de door [eis.conv./verw.reconv.] gestelde erfdelen niet langer betwisten. De rechtbank zal de gevorderde verklaring voor recht daarom toewijzen.
Omvang nalatenschap
4.6.
Vervolgens is de vraag waaruit de nalatenschap van erflaatster bestaat. Het startpunt daarbij is de boedelbeschrijving zoals deze door [eis.conv./verw.reconv.] in het geding is gebracht. Deze ziet er als volgt uit:
Bezittingen
Bank [banknr.] € 183.523,09
Vorderingen Borg [naam verzorgingstehuis] € 4.250,00
Roerende zaken
1. Een (1) 3-zits bank € 50,00
2. Drie (3) fauteuils € 50,00
3. Zwarte Fauteuil € 25,00
4. Antiek dames bureau € 250,00
5. Antieke Hollandsche Louis XVI eettafel plus € 3.500,00
acht (8) Louis XVI stoelen
acht (8) Louis XVI stoelen
6. Acht (8) antieke Louis XVI stoelen € 1.500,00
(gezamenlijke waarde)
(gezamenlijke waarde)
7. Dressoir, gevuld met linnengoed, tafelzilver € 50,00
8. Diverse oude foto's nihil
9. Grote antieke spiegel (1 bij 2 m) met € 100,00
vergulde lijst
vergulde lijst
10. Meerdere IKEA kledingkasten waaronder € 25,00
dressoir van [eis.conv./verw.reconv.]
dressoir van [eis.conv./verw.reconv.]
11. Verlichting € 10,00
12. Kerstdecoraties € 10,00
13. Keuken inhoud; drie (3) serviezen € 50,00
en glaswerk, waaronder kandelaars
en thee/ koffieserviezen en bestek
en glaswerk, waaronder kandelaars
en thee/ koffieserviezen en bestek
14. Delfts blauw aardewerk € 450,00
(voornamelijk borden)
(voornamelijk borden)
15. Een (1) Litho van Chagall € 5.000,00
16. Twee (2) Olieverf schilderijen Jan Janssen € 500,00
17. Circa 2 m3 boeken € 10,00
18. Boek Bibi in Denemarken nihil
19. Zilver: Antiek Zilveren koffie en thee servies € 750,00
20. Zilver: Samovar antiek Russisch thee schenk stel € 1.000,00
21. Zilver: Twee (2) kandelaars € 500,00
22. Zilver: Honderd (100)-delig massief € 1.500,00
zilveren bestekset
zilveren bestekset
23. Antiek metalen schommelbank € 50,00
met kussens
met kussens
24. Foto’s [Familienaam] van [eis.conv./verw.reconv.] , ouders nihil
en grootouders
en grootouders
25. Films [Familienaam] van [eis.conv./verw.reconv.] en ouders nihil
Subtotaal € 15.380,00
Totaal bezittingen € 203.153,09
Schulden€ 0,00
Waarde erfdelen[eis.conv./verw.reconv.] € 101.576,55
[ged.conv./eis.reconv. 1] € 50.788,27
[ged.conv./eis.reconv. 2] € 50.788,27
4.7.
De broers stellen dat de op de boedelbeschrijving van [eis.conv./verw.reconv.] opgenomen lijst van roerende zaken incompleet is. Zij missen de volgende goederen:
A. 2 Chanel horloges waarvan één met diamanten
A. 2 Chanel horloges waarvan één met diamanten
B. Overige sieraden
C. Antieke kroonluchter
D. Grote bruine kast eet-/zitkamer
D. Grote bruine kast eet-/zitkamer
E. Tiffany lamp
F. Zilverachtige tafellamp
G. Meerdere andere lampen
H. Groot schilderij dat op de bovenste verdieping in de hal hing
I. Kerstservies
J. Ander servies en glazen
K. Dressoir slaapkamer
L. Hermès shawls
M. Chanel schoudertas
N. Vleugel
O. Zilveren fotolijsten
P. Ligstoelen buiten
Q. Ovalen tafel (stond naast bed van onze moeder)
R. Dure merkkleding en -schoenen; Valentino, Chanel, Sonia Rykiel
S. Antieke geborduurde tasjes (Brodner, Wenen)
T. Beddengoed en tafellinnen.
4.8.
[eis.conv./verw.reconv.] betwist dat één Chanel-horloge onder A., de Tiffany lamp onder E., het schilderij onder H., en de vleugel onder N. eigendom van erflaatster waren en dus tot de nalatenschap behoren. Het horloge heeft [eis.conv./verw.reconv.] naar eigen zeggen cadeau gekregen. Met de lamp is zij niet bekend. Het schilderij zou door haar zijn verkregen bij aankoop van de woning en de vleugel stelt [eis.conv./verw.reconv.] te hebben gekocht in 1987. De broers zijn niet meer ingegaan op deze betwisting van [eis.conv./verw.reconv.] ter zitting. De rechtbank volgt daarom [eis.conv./verw.reconv.] in haar betwisting. Deze goederen maken geen onderdeel uit van de nalatenschap.
4.9.
Het andere horloge (A.) en de overige sieraden (B.) zijn volgens [eis.conv./verw.reconv.] reeds verdeeld onder diverse familieleden. Dit geldt tevens voor M. (volgens [eis.conv./verw.reconv.] in bezit van de dochter van [ged.conv./eis.reconv. 1] ). [eis.conv./verw.reconv.] heeft daarmee niet betwist dat deze bij de nalatenschap hoorden. Echter komt de rechtbank op basis van de, eveneens onbetwiste, opmerkingen van [eis.conv./verw.reconv.] tot het oordeel dat partijen deze zaken al hebben verdeeld. Partijen hebben geen stellingen ingenomen op grond waarvan deze eerdere partiële verdeling nu kan worden meegenomen, bijvoorbeeld door verrekening met de waarde van de eerdere verdeling. De slotsom is dat deze zaken niet meer verdeeld hoeven worden.
4.10.
Een deel van de zaken heeft [eis.conv./verw.reconv.] niet opgenomen op de boedelbeschrijving omdat deze volgens haar in overleg met de broers zijn afgevoerd (C., D., G., K. en Q.), De broers hebben dit niet betwist, zodat de rechtbank ervan uitgaat dat de zaken inderdaad zijn afgevoerd. Dat betekent dat deze zaken wel bij de nalatenschap hoorden, maar niet meer kunnen worden verdeeld.
4.11.
J., L., O., R., S. en T. heeft [eis.conv./verw.reconv.] niet opgenomen op de boedelbeschrijving omdat onbekend is waar deze zaken zich bevinden. Bij de vaststelling van de omvang van de nalatenschap is dat echter niet relevant. Het gaat erom welke zaken ten tijde van het overlijden van moeder haar eigendom waren. J., L., O., R., S. en T. zullen dan ook worden verdeeld, met dien verstande dat onduidelijk blijft waar deze goederen zich momenteel bevinden.
4.12.
De zaken F., I. en P. moeten nog wel worden verdeeld. [eis.conv./verw.reconv.] erkent dat F. en P. onderdeel zijn van de nalatenschap en over I. heeft [eis.conv./verw.reconv.] alleen aangegeven dat dit servies in Èze sur Mer ligt omdat het door haar en moeder gezamenlijk is beschilderd.
4.13.
Resumerend bestaat de nog te verdelen nalatenschap naast wat in de boedelbeschrijving van [eis.conv./verw.reconv.] staat, uit de volgende roerende zaken: F., I., J., L., O., P., R., S. en T. De broers en [eis.conv./verw.reconv.] hebben geen waarde gegeven aan deze zaken. Het gaat om gebruikte goederen waarvan restwaarde in het economisch verkeer snel vermindert. De rechtbank bepaalt de waarde van de goederen -bij gebrek ook aan duidelijke stellingen van partijen op dit punt- daarom op nihil. Aan de totale omvang van de nalatenschap verandert door toevoeging van deze roerende zaken derhalve niets. Ter zitting is nog opgemerkt dat een aantal spullen getaxeerd is. Welke spullen dit betreft en of dit specifieke betrekking heeft op de hiervoor genoemde zaken, is onbekend aangezien het taxatierapport niet in het geding is gebracht. Dit verandert daarom niets aan de conclusie dat de waarde van de genoemde zaken in deze procedure op nihil moet worden gesteld.
4.14.
De broers stellen dat de nalatenschap daarnaast nog vorderingen op [eis.conv./verw.reconv.] heeft. Mede daarom is verdeling volgens hen prematuur. Ter onderbouwing daarvan voeren de broers aan: i) Vele contante opnamen, cheques en overschrijvingen naar bankrekeningen van [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] wijzen erop dat [eis.conv./verw.reconv.] onrechtmatig geld heeft onttrokken aan het vermogen van erflaatster; ii) De nalatenschap is benadeeld voor in ieder geval € 195.000,00 doordat de woning aan [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] is verkocht onder voorbehoud van vruchtgebruik, terwijl daarvan geen gebruik is gemaakt. De procedure in Frankrijk tot vernietiging van de verkoop van de woning aan [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] (2.12) wordt momenteel bekeken door de nieuwe Franse advocaat van de broers, zodat deze de broers kan adviseren over hun positie en; iii) De broers zijn voornemens om de procedure in Frankrijk over rekening en verantwoording (2.11) op korte termijn voort te zetten.
4.15.
Op basis van de algemene, niet onderbouwde stellingen van de broers kan niet worden geconcludeerd dat de nalatenschap een vordering op [eis.conv./verw.reconv.] heeft. De overboekingen die de broers als verdacht aanmerken hebben plaatsgevonden bij het leven van moeder. Voor zover de grondslag van deze vordering is dat [eis.conv./verw.reconv.] onrechtmatig zou hebben gehandeld, hebben de broers hun stellingen onvoldoende onderbouwd. De feitelijke onderbouwing en de omvang van de mogelijke vordering blijft immers onduidelijk. Er wordt slechts verwezen naar de bankrekeningafschriften die de broers bij productie 15 hebben overgelegd. Van de broers had mogen worden verwacht dat zij dit verder hadden toegelicht. De broers willen zich bij akte nog nader uitlaten over de omvang van de vordering, maar daarvoor is het te laat. Zij hadden hier in hun akte uitlating voortprocederen al op in kunnen gaan. Bovendien gaat het om overboekingen bij leven van moeder, die compos mentis was. Volgens de broers moet [eis.conv./verw.reconv.] over deze periode nog rekening en verantwoording afleggen, maar daarover is al een procedure in Frankrijk gevolgd en die heeft er niet toe geleid dat [eis.conv./verw.reconv.] meer heeft moeten verstrekken dan zij heeft verstrekt. Ook het incident ex artikel 843a Rv heeft niet tot de conclusie geleid dat [eis.conv./verw.reconv.] meer gegevens moet verstrekken. De broers worden dus geacht genoeg voorhanden te hebben om hun stellingen op dit punt te kunnen onderbouwen en zij hebben dat nagelaten. Dat zij nog een nieuwe procedure in Frankrijk willen starten, maakt dit niet anders. Zij hebben niet onderbouwd dat er daadwerkelijk al contact is met een Franse advocaat en dat een nieuwe procedure succesvol zou zijn (in die zin dat [eis.conv./verw.reconv.] dan alsnog zou worden verplicht meer gegevens op tafel te leggen die de broers kan helpen in hun onderbouwing). Onduidelijk blijft verder wat de gevolgen zouden zijn van een mogelijkerwijs te lage prijs bij de verkoop van de woning van moeder. Wellicht is er dan sprake van een schenking, maar er is geen beroep gedaan op de legitieme waarbij eventuele giften aan [eis.conv./verw.reconv.] in aanmerking moeten worden genomen (artikel 4:65 BW). De broers lijken te veronderstellen dat verkoop van de woning aan [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] voor een te laag bedrag ook zou kunnen leiden tot vernietiging van de verkoop, maar onduidelijk is wat daar de grondslag voor is en of de broers die vordering wel kunnen instellen namens de nalatenschap. Er is in Frankrijk al een procedure geweest en die was voor hen niet succesvol. En ook hiervoor geldt dat nu wordt gesteld dat zij een nieuwe procedure gaan starten maar dat dit niet is onderbouwd en dat al helemaal niet is onderbouwd dat en waarom die succesvol is. Zij hebben bijvoorbeeld geen verklaring overgelegd van hun (nieuwe) Franse advocaat daaromtrent. De conclusie is dan ook dat niet kan worden vastgesteld dat de tot de nalatenschap nog een vordering op [eis.conv./verw.reconv.] behoort.
4.16.
De slotsom van r.o. 4.6 tot en met r.o. 4.15 is dat de nog te verdelen nalatenschap als volgt kan worden vastgesteld.
Bezittingen
Bank [banknr.] € 183.523,09
Vorderingen Borg [naam verzorgingstehuis] € 4.250,00
Roerende zaken
1. Een (1) 3-zits bank € 50,00
2. Drie (3) fauteuils € 50,00
3. Zwarte Fauteuil € 25,00
4. Antiek dames bureau € 250,00
5. Antieke Hollandsche Louis XVI eettafel plus € 3.500,00
acht (8) Louis XVI stoelen
acht (8) Louis XVI stoelen
6. Acht (8) antieke Louis XVI stoelen € 1.500,00
(gezamenlijke waarde)
(gezamenlijke waarde)
7. Dressoir, gevuld met linnengoed, tafelzilver € 50,00
8. Diverse oude foto's nihil
9. Grote antieke spiegel (1 bij 2 m) met € 100,00
vergulde lijst
vergulde lijst
10. Meerdere IKEA kledingkasten waaronder € 25,00
dressoir van [eis.conv./verw.reconv.]
dressoir van [eis.conv./verw.reconv.]
11. Verlichting € 10,00
12. Kerstdecoraties € 10,00
13. Keuken inhoud; drie (3) serviezen € 50,00
en glaswerk, waaronder kandelaars
en thee/ koffieserviezen en bestek
en glaswerk, waaronder kandelaars
en thee/ koffieserviezen en bestek
14. Delfts blauw aardewerk € 450,00
(voornamelijk borden)
(voornamelijk borden)
15. Een (1) Litho van Chagall € 5.000,00
16. Twee (2) Olieverf schilderijen Jan Janssen € 500,00
17. Circa 2 m3 boeken € 10,00
18. Boek Bibi in Denemarken nihil
19. Zilver: Antiek Zilveren koffie en thee servies € 750,00
20. Zilver: Samovar antiek Russisch thee schenk stel € 1.000,00
21. Zilver: Twee (2) kandelaars € 500,00
22. Zilver: Honderd (100)-delig massief € 1.500,00
zilveren bestekset
zilveren bestekset
23. Antiek metalen schommelbank € 50,00
met kussens
met kussens
24. Foto’s Rodenhuis van [eis.conv./verw.reconv.] , ouders nihil
en grootouders
en grootouders
25. Films Rodenhuis van [eis.conv./verw.reconv.] en ouders nihil
F. Zilverachtige tafellamp nihil
I. Kerstservies nihil
J. Ander servies en glazen nihil
L. Hermès shawls nihil
O. Zilveren fotolijsten nihil
P. Ligstoelen buiten nihil
R. Dure merkkleding en -schoenen; Valentino, nihil
Chanel, Sonia Rykiel
Chanel, Sonia Rykiel
S. Antieke geborduurde tasjes (Brodner, Wenen) nihil
T. Beddengoed en tafellinnen nihil
Subtotaal € 15.380,00
Totaal bezittingen € 203.153,09
Schulden€ 0,00
Waarde erfdelen[eis.conv./verw.reconv.] € 101.576,55
[ged.conv./eis.reconv. 1] € 50.788,27
[ged.conv./eis.reconv. 2] € 50.788,27
Verdeling
4.17.
[eis.conv./verw.reconv.] vordert primair dat de rechtbank de verdeling van de nalatenschap vaststelt conform randnummer 21 van de dagvaarding, subsidiair de wijze van verdeling gelast tegenover notaris [naam notaris] en meer subsidiair de wijze van verdeling gelast op een door de rechtbank te bepalen wijze.
4.18.
In beginsel geldt op grond van artikel 4:227 BW jo. artikel 3:178 BW dat een deelgenoot te allen tijde verdeling kan vorderen. Niemand kan gedwongen worden om in onverdeeldheid te blijven. Nu niet kan worden vastgesteld dat er nog procedures in Frankrijk kunnen of zullen worden gevoerd die de omvang van de nalatenschap beïnvloeden, kan niet langer van [eis.conv./verw.reconv.] worden gevergd dat zij in afwachting van eventuele procedures in onverdeeldheid blijft. De rechtbank zal daarom nu tot verdeling over gaan.
4.19.
Als eerste zal de rechtbank de roerende zaken verdelen. [eis.conv./verw.reconv.] maakt in randnummer van 21 dagvaarding kenbaar dat zij wil dat de zaken onder 8, 24 en 25 van de boedelbeschrijving aan haar worden toebedeeld en dat de rechtbank de overige roerende zaken toebedeeld aan partijen op een wijze die de rechtbank geraden acht. Wat betreft de door broers aan de boedelbeschrijving toegevoegde zaken, heeft [eis.conv./verw.reconv.] aangegeven dat I., F. en P. in haar huis, althans in Èze sur Mer zijn. De broers hebben niet kenbaar gemaakt welke zaken zij toebedeeld wensen te krijgen.
Met inachtneming van het voorgaande deelt de rechtbank aan [eis.conv./verw.reconv.] toe de zaken onder r.o. 4.16 vermeld met nummers: 8, 24, 25, I., F. en P., met een totale waarde van nihil.
De overige roerende zaken deelt de rechtbank aan de broers gezamenlijk toe, de totale waarde daarvan is € 15.380,00.
4.20.
Aan de broers gezamenlijk deelt de rechtbank ook de vordering op verzorgingstehuis [naam verzorgingstehuis] toe (totaal € 4.250,00, per persoon € 2.125,00). Reden hiervoor is dat [ged.conv./eis.reconv. 1] in Nederland woont.
4.21.
Het banksaldo, dat niet betwist is, wordt verdeeld over partijen naar rato van hun erfdeel, met inachtneming van de aan ieder toebedeelde roerende zaken en de vordering op het verzorgingstehuis. Dat leidt tot de volgende verdeling van het banksaldo:
[eis.conv./verw.reconv.] : € 101.576,55 (½ × € 183.523,09 + ½ × € 15.380,00 + ½ × € 4.250,00),
[ged.conv./eis.reconv. 1] : € 40.973,27 (¼ × € 183.523,09 - ¼ × € 2.125,00 - ¼ × € 7.690,00),
[ged.conv./eis.reconv. 1] : € 40.973,27 (¼ × € 183.523,09 - ¼ × € 2.125,00 - ¼ × € 7.690,00),
[ged.conv./eis.reconv. 2] : € 40.973,27 (¼ × € 183.523,09 - ¼ × € 2.125,00 - ¼ × € 7.690,00).
4.22.
[eis.conv./verw.reconv.] heeft derhalve haar erfdeel volledig uit het banksaldo verkregen. [ged.conv./eis.reconv. 1] en [ged.conv./eis.reconv. 2] hebben hun beider erfdelen van € 50.788,27 als volgt toebedeeld gekregen: € 40.973,25 banksaldo, € 2.125,00 vordering op het verzorgingstehuis en € 7.690,00 aan roerende zaken (0,5 × € 15.380,00), aangezien de roerende zaken aan de broers gezamenlijk zijn toebedeeld.
Zekerheidstelling
4.23.
De broers vragen dat de rechtbank aan [eis.conv./verw.reconv.] de verplichting oplegt om zekerheid te stellen voor haar overbedeling. In dat kader verwijzen zij naar de procedures in Frankrijk. [eis.conv./verw.reconv.] voert gemotiveerd verweer tegen de zekerheidstelling. Deze vordering hebben de broers in reconventie voorwaardelijk ingesteld, voor zover de verplichting tot zekerheidstelling niet kan worden opgenomen bij het vaststellen van (de wijze van) verdeling.
4.24.
In het kader van de in dit vonnis vastgestelde verdeling is [eis.conv./verw.reconv.] niet overbedeeld. Ook de broers zijn niet overbedeeld. Ieder ontvangt zijn of haar erfdeel. Er is ook geen grond om aan te nemen dat de procedures in Frankrijk in de toekomst tot een vordering op [eis.conv./verw.reconv.] gaan leiden waarvoor zij zekerheid dient te stellen. Dit is onvoldoende onderbouwd door de broers. De voorwaarde die de broers hebben verbonden aan hun reconventiële vordering is daarom niet vervuld. Ook in conventie bestaat gelet op het voorgaande geen reden om [eis.conv./verw.reconv.] een verplichting tot zekerheidstelling op te leggen.
Uitvoerbaarheid bij voorraad
4.25.
[eis.conv./verw.reconv.] vordert dat de beslissing van de rechtbank uitvoerbaar bij voorraad wordt verklaard, zodat het vonnis direct uit te voeren zal zijn zonder dat hoger beroep hoeft te worden afgewacht. Daartegen voeren de broers verweer. Zij vrezen dat zij, indien de verdeling in verband met de procedures in Frankrijk achteraf onjuist blijkt te zijn, hun aanvullende aandeel achteraf niet op [eis.conv./verw.reconv.] zullen kunnen verhalen. Daarbij wijzen de broers erop dat er, volgens hen, grote bedragen van de bankrekening van erflaatster zijn verdwenen toen erflaatster nog leefde en [eis.conv./verw.reconv.] en [naam echtgenoot erflaatster] het beheer over de financiën van erflaatster voerden. [ged.conv./eis.reconv. 2] en [ged.conv./eis.reconv. 1] zouden alsdan genoodzaakt worden om hun geld in Frankrijk te halen, hetgeen niet van hen kan worden gevergd, aldus de broers.
4.26.
Bij de beoordeling van een vordering tot uitvoerbaar bij voorraadverklaring dienen de belangen van partijen te worden afgewogen in het licht van de omstandigheden van het geval. Daarbij staat voorop dat [eis.conv./verw.reconv.] er belang bij heeft om het vonnis ten uitvoer te kunnen leggen. Zij heeft al lang gewacht op de verdeling. Van haar kan niet worden gevergd dat zij nu ook nog een hoger beroep en eventuele cassatie afwacht die op hun beurt weer afhankelijk zijn van eventuele procedures in Frankrijk. Het belang van [eis.conv./verw.reconv.] om het vonnis ten uitvoer te kunnen leggen groter is dan het belang van de broers bij handhaving van de bestaande toestand. Het vonnis zal uitvoerbaar bij voorraad worden verklaard.
Kosten
4.27.
Gegeven de familierelatie van partijen zullen de kosten tussen hen worden gecompenseerd.
5.De beslissing
De rechtbank
In conventie
5.1.
verklaart voor recht dat [eis.conv./verw.reconv.] als erfgenaam gerechtigd is tot ½-deel van erflaatsters nalatenschap en dat [ged.conv./eis.reconv. 2] en [ged.conv./eis.reconv. 1] , ieder voor zich als erfgenamen, gerechtigd zijn tot ¼-deel van de nalatenschap van erflaatster,
5.2.
stelt de verdeling van de nalatenschap van [gegevens erflaatster] , vast op de wijze zoals uiteengezet in r.o. 4.17 tot en met r.o. 4.22,
5.3.
compenseert de kosten tussen partijen, zodat iedere partij haar eigen kosten draagt,
5.4.
verklaart de veroordeling onder r.o. 5.2 en r.o. 5.3 uitvoerbaar bij voorraad,
5.5.
wijst het meer of anders gevorderde af,
in voorwaardelijke reconventie
5.6.
wijst het gevorderde af,
5.7.
compenseert de kosten tussen partijen, zodat iedere partij haar eigen kosten draagt.
Dit vonnis is gewezen door mr. D.T. Boks en in het openbaar uitgesproken op 11 oktober 2023.
ES/DB