ECLI:NL:RBGEL:2022:3483

• Datum uitspraak: 13 juli 2022
• Publicatiedatum: 7 juli 2022
• Zaaknummer: C/05/378358 / HZ ZA 20-406
• Instantie: Rechtbank Gelderland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht; Verbintenissenrecht
• Procedures: Tussenuitspraak
• Rechters: J.A.M. Strens-Meulemeester
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Tussenuitspraak over schadevergoeding wegens wanprestatie en waterschade door ondeugdelijk installatiewerk

In deze zaak, die voor de Rechtbank Gelderland is behandeld, gaat het om een geschil tussen twee eisers en een besloten vennootschap over schadevergoeding als gevolg van wanprestatie. De eisers hebben schade geleden door ondeugdelijk installatiewerk, specifiek de aansluiting van een warmtepomp op de rioolafvoer, wat heeft geleid tot waterschade. De rechtbank heeft eerder al aansprakelijkheid erkend aan de zijde van de gedaagde, waardoor de procedure zich nu richt op de hoogte van de schade. De eisers hebben hun vorderingen vermeerderd en eisen onder andere een schadevergoeding van € 197.529,37, vermeerderd met wettelijke rente en buitengerechtelijke kosten. De rechtbank heeft deskundigen ingeschakeld om de omvang van de schade te bepalen en heeft in eerdere tussenvonnissen al enkele belangrijke overwegingen geformuleerd.

De deskundige heeft vastgesteld dat er ongeveer vijf tegels hol klinken, wat het gevolg is van de wateroverlast. De rechtbank overweegt dat, mits er gelijkwaardige vervangende tegels beschikbaar zijn, het niet redelijk is om van de gedaagde te verlangen dat hij de kosten voor de volledige vervanging van de vloer betaalt. De deskundige heeft aangegeven dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat de originele tegels nog te verkrijgen zijn, aangezien deze in 2010 zijn geproduceerd. De rechtbank heeft de gedaagde de gelegenheid gegeven om bewijs te leveren over de beschikbaarheid van gelijkwaardige tegels. De zaak is aangehouden voor verdere beslissingen, waarbij de rechtbank de belangen van beide partijen in overweging neemt.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Zutphen

zaaknummer / rolnummer: C/05/378358 / HZ ZA 20-406

Vonnis van 13 juli 2022

in de zaak van

1. [eiser 1] ,

en

2.
[eiser 2] ,

beiden wonende te [woonplaats] ,

eisers,

advocaat mr. C.W. Houtman te Arnhem,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

[gedaagde] ,

gevestigd te [vestigingsplaats] ,

gedaagde,

advocaat mr. B.M. Stroetinga te Eindhoven.

Partijen zullen hierna [eisers] en [gedaagde] genoemd worden.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• het tussenvonnis van 18 augustus 2022
• het deskundigenbericht van 25 februari 2022
• de begrotingsbeschikking van 13 april 2022
• de conclusie na deskundigenbericht tevens houdende wijziging van eis van [eisers]
• de conclusie na deskundigenbericht van [gedaagde]
• de antwoordconclusie na deskundigenbericht van [eisers]
• de antwoordconclusie na deskundigenbericht van [gedaagde] .

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De verdere beoordeling

Inleiding

2.1.

Deze zaak gaat over de vraag wat de schade is van [eisers] die is ontstaan als gevolg van de ondeugdelijke aansluiting van de warmtepomp op de rioolafvoer. Omdat aan de zijde van [gedaagde] aansprakelijkheid voor deze schade is erkend, gaat het in deze procedure alleen over de hoogte van de schade. De rechtbank blijft bij hetgeen is overwogen en beslist in de eerdere tussenvonnissen van 21 april 2021 en 18 augustus 2021.

Wijziging van eis

2.2.

Bij conclusie na deskundigenbericht tevens houdende wijziging van eis heeft [eisers] zijn vorderingen vermeerderd, in die zin dat hij thans vordert dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

1. voor recht zal verklaren dat [gedaagde] aansprakelijk is voor door [eisers] geleden schade als gevolg van ondeugdelijk installatiewerk,

2. [gedaagde] zal veroordelen om aan [eisers] tegen behoorlijk bewijs van kwijting te voldoen een bedrag van € 197.529,37, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 23 november 2019, althans vanaf 19 februari 2020, althans vanaf de datum van dagvaarding, steeds tot aan de dag van algehele voldoening,

3. [gedaagde] zal veroordelen om aan [eisers] te voldoen de buitengerechtelijke kosten van € 1.920,59, althans een in goede justitie te bepalen bedrag,

4. [gedaagde] zal veroordelen in de kosten van het geding en in de nakosten, beide te voldoen binnen veertien dagen na dagtekening van het te wijzen vonnis, en met bepaling dat indien voldoening niet binnen deze termijn plaatsvindt daarover tevens de wettelijke rente verschuldigd zal zijn, te rekenen vanaf de datum van het te wijzen vonnis, althans vanaf veertien dagen na dagtekening van het vonnis tot de dag van algehele voldoening.

2.3.

Op grond van artikel 130 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering is de eisende partij bevoegd zijn eis of de gronden daarvan schriftelijk, bij conclusie of akte ter rolle, te veranderen of te vermeerderen. [gedaagde] heeft tegen deze eiswijziging geen bezwaar gemaakt. Nu deze eiswijziging niet in strijd is met de eisen van een goede procesorde, zal op grond hiervan recht worden gedaan.

Ten gronde

2.4.

Bij tussenvonnis van 18 augustus 2021 heeft de rechtbank de heer A.M.F.J Borrenbergs van TABsupport als deskundige benoemd en hem gevraagd een negental vragen te beantwoorden. De deskundige heeft de vragen in een rapport gemotiveerd beantwoord. In de inleiding van zijn rapport heeft de deskundige onder meer opgemerkt dat met betrekking tot de te onderzoeken tegelvloeren in het souterrain van de woning er bij een 5-tal vloertegels holle klankkleuren zijn waargenomen. Ook heeft de deskundige onder het kopje “
MEDEDELINGEN ” opgemerkt dat er tijdens het onderzoek geen destructieve onderzoeken zijn uitgevoerd. Verder zijn in het rapport de voorgelegde vragen beantwoord, waarbij de deskundige ook algemene informatie (bijvoorbeeld uit richtlijnen en normen) heeft vermeld. De antwoorden op de vragen 1. tot en met 7. luiden – voor zover hier van belang – als volgt:

“
1) Kan het vocht als gevolg van de wateroverlast zijn doorgedrongen in de zandcementvloer of eronder? Graag toelichten.

Jazeker, dit is zeer aannemelijk. De cementdekvloer ligt ontkoppeld (los) op een isolatie laag. Water heeft kans gehad om onder de isolatielaag terecht te komen. Dit water heeft voor een opwaartse mechanische kracht gezorgd (ook wel archimedes kracht genoemd). De vloer is niet ontworpen voor een onderwatertoepassing.

2) Kan er sprake zijn van onthechting van lijmlagen onder de tegels die zijn aangebracht op de zandcementvloer wanneer die vloer langer tijd aan hoge vochtwaarden is blootgesteld? Graag toelichten.

(...)

Is het hol klinken van de tegels inherent aan de gekozen tegel?

In de meeste omstandigheden wijst het loskomen van de betegeling op een van de volgende mechanismen: Het loskomen van de betegeling is te wijten aan spanningen in de betegeling, die groter zijn dan de spanningen die deze kan opnemen zonder te bezwijken. De vorming van open of gesloten scheuren is meestal het gevolg van een breuk, door trek- of drukspanningen in de betegeling, terwijl het loskomen eerder een breuk door schuifspanningen impliceert. Al deze spanningen vinden hun oorsprong in de differentiële vervormingen van de vloerbetegeling, van de hechtingslaag en van de ondergrond. (...)

De diepere gelegen constructieve lagen zullen krimpen en expanderen als gevolg van vochtbelasting/temperatuurverschillen. Dit proces gaat altijd door. (...)

Het hol klinken van de tegels is storend en vergroot de gevoeligheid voor schade door vallende voorwerpen, belasting e.d. Een holle klank als gevolg van onvolledige inbedding is bij een tegelvloer niet altijd te voorkomen. Het is een algemeen aanvaardbaar verschijnsel.

(...)

Waarnemingen van microscheurtjes in voegen en kalkafzettingen in de openstaande voegen. Dit bij trapopgang (…).

Soms worden scheuren of het delamineren van tegelvloeren vastgesteld. In deze omstandigheid doet deze scheurvorming zich voornamelijk voor in de tegelvoegen en niet in de tegels zelf. Bij dit vloergedeelte kunnen deze scheuren het gevolg zijn van hygrotermische bewegingen (temperatuur en vochtigheid) van het tegeloppervlak.

(...)

3) Duiden de holklinkende tegels op een dergelijke onthechting als gevolg van de wateroverlast, of kan dit hol klinken ook veroorzaakt zijn door een niet-egale opvulling met tegellijm onder de tegel, zonder dat er van vochtinwerking sprake is geweest? Graag toelichten.

(...)

Esthetisch gezien ziet het gemaakte tegelwerk er vakkundig uit. Het holklinken van enkele vloertegels is enkel rond het trapopgang gedeelte (+/- 5 tegels). Overige vloertegels klinken niet hol.

De zichtbare bovenkant van het tegelwerk is niet het enige. Een vaktechnische opbouw is zeker zo belangrijk. Enkele vloertegels zijn aan het delamineren, wat kan hiervan de reden zijn; Tegellijm van onvoldoende kwaliteit? Spanning in de ondergrond? Vochtophoping wat expansief reageert? Of gaat het om een tegel met een afwijkend legvlak die misschien wel moeilijk te verlijmen is? Zijn de inschuif- en drukbeweging tijdens de plaatsingsactiviteiten, wellicht niet correct uitgevoerd? Zijn dilataties daar waar nodig uitgevoerd?

Al deze situaties kunnen mogelijk schades gaan veroorzaken. (...)

Inbedding regulier (het verwerken/ leggen van de tegels)

De locatie van het ontbreken van inbedding kan worden gelokaliseerd door op de tegels te tikken. Bij een hol geluid is een mindere inbedding gevonden. Voor het definitief vaststellen van de mate van inbedding is echter destructief onderzoek noodzakelijk. (...)

Let op; het tegelwerk is ontworpen en aangebracht binnen de scope van de uitvoeringsrichtlijn URL 35-101. Voor toepassingen zoals ter plaatse van een buitentoepassing, sauna, waterbaden, of andere ruimten met een zeer hoge vochtbelasting is deze uitvoeringsrichtlijn niet geldig. De abnormale hoge vochtbelasting (wat het tegelwerk tijdelijk heeft ondergaan en waar het tegelwerk niet is voor ontworpen) kan hierdoor permanent schade oplopen.

Uitgaande dat de vloertegels “Volgens de regels der kunsten van het ambacht” zijn aangebracht is het tegelwerk in zijn geheel niet te classificeren als ondeugdelijk tegelwerk.

Het hol klinken van enkele vloertegels is enkel rond het trapopgang gedeelte (+/- 5-tal tegels).

Ik kan met de hoogst mogelijke zekerheid verklaren dat dit het gevolg is van de wateroverlast!

4) Is het om het te kunnen laten drogen van de onderliggende zandcementvloe [r]
- en vocht daaronder nodig dat de tegelvloer wordt verwijderd? Graag toelichten

Het hol klinken van de vloertegels rond het trapopgang gedeelte (+/- 5 tegels) zal permanent aanwezig blijven. Door droging zal het tegelwerk zichzelf niet meer gaan herstellen (chemisch aangetast). Onderliggend vocht is compleet verdampt door de openstaande voegen (voegen zijn open gaan staan als een gevolg van een expansie in de onderliggende specielaag). Dit gedeelte zal volledig tot op de isolatie laag moeten worden vervangen door nieuw tegelwerk. Bij het tegelwerk in de technische ruimte (waar rioolput ligt) zie ik enigszins witte uitbloei voegen.

5) Dient de gehele tegelvloer te worden vervangen of volstaat de vervanging van alleen de losliggende tegels? Graag toelichten.

Aan het overige tegelwerk zie ik visueel geen enkel schadebeeld. Het tegelwerk wat hier gemaakt is, kan men beschouwen als dampdicht. Mocht er water in of onder de vloer zijn gekomen kan dit moeilijk verdampen. Opgeslagen vocht kan nog jaren in de vloer achterblijven. Voor mij is het niet aannemelijk dat er water onder het overige gedeelte aanwezig is. Het lekwater is niet met druk onder de vloer terechtgekomen, maar heeft alleen op de vloer gestaan. Binnen de gesteenteleer noemt men dit ook wel een “Watertafel”(bovenste niveau van een verzadigingszône). Vochtmetingen aan de flanken van de vloer verklaren dit, verder neem ik geen microscheurtjes met kalkuitbloei waar. Nu ruim 2 jaar na de overstroming blijft het overige tegelwerk stabiel. Het evaporatie proces (verdamping van water aan of boven het tegeloppervlak) is voltooid. De cementgebonden mortels zijn bereid met een hydraulisch bindmiddel, wat in het algemeen na de verharding niet meer desintegreert in water. [onderstreping rechtbank]

Om een correcte diagnose te kunnen stellen is een destructief onderzoek noodzakelijk.

6) Indien u vaststelt dat gedeeltelijke vervanging van losliggende tegels mogelijk is, kunnen er dan vervangende tegels worden geplaatst gelijksoortig aan de bestaande tegels, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan het hoge afwerkingsniveau dat deze woning kenmerkt? Zo ja, om hoeveel tegels gaat het en wat zijn de kosten van vervanging? Graag toelichten en specificeren.

In deze situatie is het vervangen van de losliggende tegels afdoende, mits er gelijkwaardige tegels vloertegels beschikbaar zijn! Dus van een gelijke productie charge, tint, geometrie. Of deze tegels nog te verkrijgen zijn is hoogst onwaarschijnlijk (productie van 2010).

Het gaan vervangen met een alternatief gelijkwaardig product is technisch gezien goed mogelijk. Esthetisch zal het herstel altijd zichtbaar blijven. Wil men dat niet, zal inderdaad de gehele vloer vervangen dienen te worden.

Het afwerkingsniveau zal hierdoor toch enigszins negatief mee worden beïnvloed. Dit is niet aan de technisch adviseur om hierover te oordelen.

7) Indien u vaststelt dat de tegels verwijderd dienen te worden: is dat mogelijk zonder de zandcementvloer en de daarin liggende vloerverwarming leidingen te beschadigen? Zo ja, wat zijn de kosten daarvan? Graag toelichten en specificeren

Indien blijkt dat de vloertegels tijdens het slopen redelijk goed los te bikken zijn van de lijmlaag, kan de onderliggende cementdekvloer met vloerverwarming blijven liggen. (Ook hiervoor is destructief onderzoek noodzakelijk).

De oude lijmrillen dienen dan wel volledig te worden verwijderd met een freesmachine.

Kosten hiervan zijn;

Slopen/ verwijderen/ transport van souterrain naar maaiveld van de bestaande vloertegels en plinten, inclusief afvoeren bouwafval. € 2500,-

Wegfrezen bestaande lijmlaag € 2500,-

Kosten voor het alleen vervangen van 5 vloertegels;

Aanschaf 5 vergelijkbare vloertegels €350,-

Werkzaamheden zoals; hakwerk, leiding herstel, aangetaste mortels verwijderen € 2150,-

Leegruimen inboedel, afschermen bestaande situatie en looproutes, demonteren van div. objecten, overlast en herstel wandbeschadigingen enz, heb ik niet begroot. Zie hiervoor de offerte van Prinsbouw Bv.

(...)

De foto’s 14 tot en met 23 laten duidelijk waarnemingen van microscheurtjes in voegen en kalkafzettingen in de openstaande voegen zien, dit bij trapopgang. Mechanische krachten hebben dit veroorzaakt (expansie van de onderliggende vloermortel) en is niet afkomstig vanuit een ondeugdelijke lijm techniek tegelzetter .”

2.5.

Partijen hebben beide in hun conclusies na deskundigenbericht aangevoerd dat uit het deskundigenrapport niet blijkt dat de deskundige iets heeft gedaan met de opmerkingen van partijen naar aanleiding van het conceptrapport. De rechtbank overweegt dat de deskundige niet verplicht was om expliciet op de opmerkingen te reageren, maar om er kennis van te nemen en er vervolgens naar bevind van zaken mee om te gaan. Bij zorgvuldige en objectieve lezing van het deskundigenrapport blijkt dat het antwoord op de gemaakte opmerkingen in de beantwoording van de door de rechtbank gestelde vragen door de deskundige besloten ligt.

2.6.

[gedaagde] heeft in haar reactie op het conceptrapport bij e-mail van 15 februari 2021 nieuwe vragen gesteld aan de deskundige. Deze vragen vallen buiten het bestek van de in het vonnis van 18 augustus 2021 gestelde vragen, die vooraf aan partijen bekend zijn gemaakt en waarop zij hebben mogen reageren. Beide partijen hebben dat gedaan in hun akten na het tussenvonnis van 21 april 2021. In het vonnis van 18 augustus 2022 heeft de rechtbank daarover een oordeel gegeven en de definitieve aan te deskundige te stellen vragen vastgesteld. De deskundige is daarom niet gehouden om de nadere door [gedaagde] gestelde vragen te beantwoorden.

2.7.

[eisers] heeft in zijn conclusie na deskundigenbericht aangevoerd dat gelet op de opmerking van de deskundige in zijn rapport dat tenminste 5 hol klinkende tegels dienen te worden vervangen en aanvullend (destructief) onderzoek nodig is voor het antwoord op de vraag of vervanging van de rest van de vloer ook nodig is, de hele vloer vervangen dient te worden en door het destructieve onderzoek de cementdekvloer en de vloerverwarming zullen moeten worden hersteld. Als slechts een deel van de vloertegels wordt vervangen en het afwerkingsniveau daardoor negatief beïnvloed wordt, is sprake van een onacceptabele waardevermindering, aldus [eisers]

2.8.

[gedaagde] heeft in haar conclusie na deskundigenbericht geconcludeerd dat de veronderstelde esthetische schade na vervanging van vijf tegels niet in een redelijke verhouding staat tot de kosten van het vervangen van de gehele tegelvloer.

2.9.

Uitgangspunt is dat de toerekenbare tekortkoming van [gedaagde] [eisers] recht geeft op een vorm van schadevergoeding die hem in een situatie brengt die gelijkwaardig is aan de oorspronkelijke situatie zonder tekortkoming. [eisers] verlangt daarom schadevergoeding in de vorm van gehele vervanging van de vloer omdat vervanging van alleen de holklinkende tegels afbreuk doet aan het afwerkingsniveau van de woning. [gedaagde] is slechts bereid schadevergoeding te betalen voor de vervanging van de vijf tegels, aangevuld met – in het geval dat de 5 tegels niet door een esthetisch gelijkwaardig alternatief vervangen kunnen worden – een vergoeding voor de esthetische waardevermindering. [eisers] is niet geheel vrij in zijn keuze. De redelijkheid kan grenzen stellen aan wat hij zich bij het concrete herstel van de vloer op kosten van [gedaagde] mag veroorloven. In dit verband is het volgend van belang.

2.10.

De deskundige heeft in zijn rapport opgenomen dat er ongeveer vijf tegels hol klinken, enkel rond het trapopganggedeelte, en dat dit het gevolg is van de wateroverlast. Onderliggend vocht is compleet verdampt door de openstaande voegen als gevolg van een expansie in de onderliggende specielaag. Dit gedeelte van de vloer zal volgens de deskundige volledig tot op de isolatielaag moeten worden vervangen door nieuw tegelwerk. De rechtbank begrijpt dit aldus dat nadat de tegels zijn verwijderd beoordeeld moet worden wat de invloed van de wateroverlast is geweest op de onderliggende cementdekvloer en of het noodzakelijk is dit gedeelte tot op de isolatielaag te vervangen. De deskundige acht het niet aannemelijk dat er water onder het overige gedeelte van de vloer aanwezig is, mede omdat de overstroming ruim twee jaar geleden is en het overige tegelwerk stabiel is gebleven. Hij oordeelt in zijn rapport dat het vervangen van de losliggende tegels voldoende is, mits er gelijksoortige vloertegels beschikbaar zijn. De aannames en conclusies van de deskundige komen de rechtbank aannemelijk voor. De rechtbank is daarom van oordeel dat, mits er vervangende gelijksoortige vloertegels beschikbaar zijn, in redelijkheid niet van [gedaagde] kan worden verlangd dat hij de kosten van vervanging van de volledige vloer betaalt.

De deskundige stelt in zijn rapport dat om een zekere diagnose te kunnen stellen destructief onderzoek noodzakelijk is, maar de rechtbank is gelet op de constateringen en beoordeling van de deskundige van oordeel dat mag worden aangenomen dat de vloer buiten de voormelde (circa) vijf tegels niet is aangetast door de wateroverlast. Wel kan na verwijdering van de (circa) vijf tegels beoordeeld worden of de cementdekvloer door de wateroverlast is aangetast en eventueel met de vloerverwarming verwijderd moet worden.

Naar het oordeel van de rechtbank volstaat vooralsnog dus de vervanging van de (circa) vijf holklinkende tegels en een schadevergoeding voor de waardevermindering als gevolg van het esthetische gebrek indien niet exact dezelfde tegels kunnen worden teruggeplaatst. Hierbij verdient opmerking dat de rechtbank zich ervan bewust is dat de woning van [eisers] een kwalitatief hoog afwerkingsniveau heeft. Daarom zal bij de beoordeling of de betreffende vloertegels door gelijksoortige tegels kunnen worden vervangen een hoge maatstaf worden gehanteerd en zal een eventueel dan nog resterende esthetische waardevermindering van de vloer worden vergoed. In dat geval is er in redelijkheid geen grond voor toewijzing van de kosten voor het volledig vervangen van de vloer.

2.11.

Gelet op het vorenstaande kan pas een definitieve beslissing worden gegeven als bekend is of dezelfde dan wel gelijksoortige vloertegels beschikbaar zijn. [eisers] heeft aangevoerd dat het gaat om de vloertegels van het merk en type Mosa Quartz 4108. De deskundige heeft in zijn rapport opgemerkt dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat de betreffende tegels nog te verkrijgen zijn, omdat het tegels zijn die geproduceerd zijn in 2010. [gedaagde] heeft gesteld dat het zeer wel aannemelijk is dat gelijksoortige tegels beschikbaar zijn. Nu de bewijslast hiervan op [gedaagde] rust, zal [gedaagde] in de gelegenheid worden gesteld om zich bij akte uit te laten over de beschikbaarheid van de vloertegels van voormeld merk en type, dan wel een gelijkwaardige variant, voorzien van een onderbouwing door middel van stukken waaruit de beschikbaarheid blijkt en de gelijksoortigheid in het geval het om een ander merk/type tegels gaat. [eisers] zal vervolgens de gelegenheid krijgen om op de akte van [gedaagde] te reageren.

2.12.

De rechtbank zal iedere verdere beslissing aanhouden.

3. De beslissing

De rechtbank

3.1.

verwijst de zaak naar de rol van 27 juli 2022 voor het nemen van een akte door [gedaagde] over hetgeen is vermeld in rechtsoverweging 2.11., waarna [eisers] op de rol van twee weken daarna een antwoordakte kan nemen,

3.2.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. J.A.M. Strens-Meulemeester en in het openbaar uitgesproken op 13 juli 2022.

sa/st