Uitspraak
RECHTBANK GELDERLAND
Team strafrecht
Zittingsplaats Arnhem
Parketnummer : 05/760023-18
Datum uitspraak : 22 juli 2019
Tegenspraak
vonnis van de meervoudige militaire kamer
in de zaak van
de officier van justitie bij het arrondissementsparket Oost-Nederland
tegen
[verdachte]
geboren op [geboortedatum] te [geboorteplaats] ,
wonende te [woonplaats] ,
raadsman: mr. M.P.K. Ruperti, advocaat te Baarn
officier-raadsman: majoor M.P.G. Gooijer.
Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting van 9 mei 2019,
10 mei 2019, 3 juli 2019 en 15 juli 2019.
1.De inhoud van de tenlastelegging
Door de verdediging is ter terechtzitting een preliminair verweer gevoerd met betrekking tot verjaring, welk verweer bij tussenbeslissing gedeeltelijk gegrond is verklaard. Het gevolg hiervan is dat de militaire kamer al hetgeen is ten laste gelegd vóór 20 maart 2013 als verjaard heeft aangemerkt zodat het openbaar ministerie ten aanzien van die voorafgaande periode niet-ontvankelijk is. Om die reden wordt hieronder de ten laste gelegde periode vermeld zoals deze luidt na deze tussenbeslissing betreffende de verjaring.
Aan verdachte is, met inachtneming van het vorenstaande, ten laste gelegd dat:
1.
hij op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 20 maart 2013 tot en met 1 juni 2013 in/op de Oranjekazerne te Schaarsbergen, gemeente Arnhem, in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met een of meer anderen, althans alleen, [benadeelde 1] en/of [benadeelde 2] en/of [benadeelde 3] (telkens) heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht, althans met zware mishandeling, door aan die [benadeelde 1] en/of [benadeelde 2] en/of [benadeelde 3] (telkens) opzettelijk dreigend de woorden toe te voegen 'ik kom je kapot maken' en/of 'ik maak je kapot' en/of 'ik wacht je bij de poort op' en/of 'ik kom je moeder opzoeken' en/of 'ik weet waar je woont' en/of 'wij pakken jou als je gaat lullen' en/of 'als jij naar de kapitein gaat, wacht ik je vrijdag buiten de poort op en steek ik je kapot. En denk maar niet dat dit een geintje is' en/of 'ik schiet je dood' en/of 'je krijgt kankerklappen', althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking
en/of
aan die [benadeelde 1] en/of [benadeelde 3] en/of [benadeelde 2] een mes te tonen/voor te houden en/of daarbij dreigend de woorden toe te voegen 'ik steek je voor je flikker als je nog één keer over ons lult tegen iemand anders. En denk niet dat ik een geintje maak' en/of 'ik zoek jou bij de poort wel op' en/of 'ik steek je kapot als je ermee naar de kapitein gaat' en/of 'ik steek je voor je
flikker', althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking
en/of
op die [benadeelde 1] en/of [benadeelde 3] een (ongeladen) wapen te richten, althans een wapen te pakken en/of daarbij dreigend de woorden toe te voegen 'ik maak je dood' en/of 'ik maak jou kapot' en/of 'ik zoek je thuis op', althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking;
2.
hij als militair in of omstreeks de periode van 20 maart 2013 tot en met 22 maart 2013, te of nabij Bergen Hohne en/of Münster Süd (Duitsland), in elk geval in Duitsland, tezamen en in vereniging met een of meer anderen, althans alleen, opzettelijk (de) solda(a)t(en) [benadeelde 2] en/of [benadeelde 3] , die toen militair waren, althans die bij of ten behoeve van de
krijgsmacht werkzaam waren, feitelijk heeft/hebben bedreigd met geweld en/of feitelijk heeft/hebben aangerand door toen en daar opzettelijk die [benadeelde 2] en/of [benadeelde 3] op de grond liggend tussen hem, verdachte, en zijn mededader(s) in te klemmen, althans vast te houden en/of (vervolgens) met ontbloot onderlichaam op het gezicht, althans hoofd van die [benadeelde 2] en/of [benadeelde 3] te gaan zitten.
2.Overwegingen ten aanzien van het bewijs
Het standpunt van de officier van justitie
Het openbaar ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat de aangiften van [benadeelde 1] , [benadeelde 2] en [benadeelde 3] elkaar in overwegende mate ondersteunen. Die aangiften worden bovendien op belangrijke punten bevestigd door het rapport ”Risicoanalyse Integriteit” van de Centrale Organisatie Integriteit Defensie (
verder: COID) van 9 april 2015 en de Tussenrapportage “Dossier Schaarsbergen, meldpunt, vervolgtraject” van de Commissie Sociaal Veilige Werkomgeving Defensie (
verder: de Commissie Giebels) van 16 maart 2018. Daarom kunnen de aangiften als juist worden gezien zodat de aan verdachte ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen kunnen worden.
verder: COID) van 9 april 2015 en de Tussenrapportage “Dossier Schaarsbergen, meldpunt, vervolgtraject” van de Commissie Sociaal Veilige Werkomgeving Defensie (
verder: de Commissie Giebels) van 16 maart 2018. Daarom kunnen de aangiften als juist worden gezien zodat de aan verdachte ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen kunnen worden.
Het standpunt van de verdediging
De verdediging heeft algehele vrijspraak bepleit. Verdachte ontkent stellig en consistent de ten laste gelegde feiten te hebben gepleegd, terwijl er sprake is van grote inconsistenties in en tussen de verklaringen van de drie aangevers. Bovendien worden in de aangiften situaties beschreven die feitelijk onjuist zijn of onmogelijk zo hebben kunnen plaatsvinden. Om deze redenen dienen de aangiften en verklaringen van aangevers als ongeloofwaardig terzijde te worden geschoven.
Beoordeling door de militaire kamer
Uit de inhoud van het dossier, en in het bijzonder de rapportages van de COID en de Commissie Giebels, komt een beeld naar voren dat zich inderdaad misstanden hebben voorgedaan op de Oranjekazerne in Schaarsbergen. Dat beeld sluit niet alleen aan bij de verklaringen van de drie aangevers, maar ook bij verklaringen van militairen die als verdachte dan wel als getuige zijn gehoord.
De militaire kamer merkt daarover op dat de in die rapportages beschreven, wellicht grappig bedoelde, gedragingen in werkelijkheid militaire en commune strafbare feiten betreffen, zoals mishandeling, militaire aanranding, bedreiging en belediging. Ook het klaarblijkelijk vaker voorkomende zogenaamde 3-man tillen levert een militair misdrijf op, zoals de militaire kamer al eerder heeft geoordeeld. Dergelijke gedragingen zijn schadelijk voor de getroffenen en zijn onacceptabel, zeker binnen de krijgsmacht.
Ten overvloede merkt de militaire kamer op dat verschillende van de beschreven gedragingen ook in strijd zijn met de Wet Militair Tuchtrecht.
Als strafrechter heeft de militaire kamer tot taak om te beoordelen of de verdachte militair schuldig is aan de feiten zoals die zijn ten laste gelegd. Op grond van het dossier en het onderzoek ter terechtzitting heeft de militaire kamer wel de overtuiging dat soortgelijke gedragingen als beschreven in de tenlastelegging daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Ook kan de militaire kamer niet uitsluiten dat de aangevers daarvan de dupe zijn geworden tijdens hun diensttijd bij de krijgsmacht.
Maar de militaire kamer heeft teveel twijfels of die gedragingen ook door deze verdachte zijn begaan in de ten laste gelegde periode. Immers, bij grondige bestudering van de inhoud van de bewijsmiddelen blijken er teveel onwaarschijnlijkheden en tegenstrijdigheden in en tussen alle verklaringen te bestaan, terwijl er geen forensisch-technisch bewijs is. Het is hierdoor onvoldoende duidelijk welke personen, waar en wanneer, wat precies hebben gedaan.
Door het lange tijdsverloop acht de militaire kamer dit alles overigens ook goed verklaarbaar.
Bij twijfel aan de schuld van de gedagvaarde verdachte aan de ten laste gelegde feiten dient de strafrechter vrij te spreken. De militaire kamer zal verdachte dan ook vrijspreken van de gehele tenlastelegging.
Hierna zal de militaire kamer per feit in het kort nader toelichten op grond van welke feiten en omstandigheden de genoemde twijfels aan de schuld van verdachte bestaan.
Feit 1: bedreigingen
[benadeelde 1] , [benadeelde 2] en [benadeelde 3] hebben alle drie aangifte van bedreigingen gedaan, één en ander zoals hieronder kort weergegeven, welke bedreigingen onder meer door verdachte zouden zijn gepleegd. Verdachte heeft ontkend zich hieraan schuldig te hebben gemaakt.
De militaire kamer overweegt allereerst dat door [benadeelde 1] en [benadeelde 2] in juni 2013 ten overstaan van de Commissie van Huishoudelijk Onderzoek (
verder: CvHO) niet is verteld dat zij zouden zijn bedreigd. Alleen [benadeelde 3] heeft in zijn verhoor op 17 juni 2013 in algemene zin opgemerkt dat hij zich bedreigd voelde (pag. 480), echter zonder dat verder te concretiseren.
verder: CvHO) niet is verteld dat zij zouden zijn bedreigd. Alleen [benadeelde 3] heeft in zijn verhoor op 17 juni 2013 in algemene zin opgemerkt dat hij zich bedreigd voelde (pag. 480), echter zonder dat verder te concretiseren.
Voorts heeft geen van de drie aangevers melding gemaakt van enige vorm van bedreiging toen daar in mei/juni 2013 gelegenheid voor was tijdens de gesprekken die de aangevers hebben gehad met sergeant-majoor [naam 1] en met kapitein [naam 2] .
Bedreigingen van [benadeelde 1]
In zijn aangifte, ruim vier jaar later, heeft [benadeelde 1] verklaard dat:
[medeverdachte 1] op de schietbaan een doorgeladen wapen op hem richtte als een instructeur even niet keek;
hij meermalen hoorde en voelde dat de kogels om zijn oren vlogen als hij tijdens een schietoefening voorwaarts ging. Dit zou onder meer door [medeverdachte 2] zijn gedaan (p.120).
De militaire kamer overweegt hieromtrent allereerst dat niet duidelijk is welke rol verdachte bij beide bedreigingen zou hebben gespeeld. Voorts overweegt de militaire kamer dat voor deze door [benadeelde 1] beschreven gebeurtenissen geen steun te vinden is in overige bewijsmiddelen.
Daarbij overweegt de militaire kamer dat het zeer onwaarschijnlijk is dat op een schietbaan een militair een doorgeladen wapen richt op een andere militair, zonder dat dit opgemerkt wordt. Op een schietbaan is immers niet slechts één instructeur aanwezig maar zijn altijd meer baanfunctionarissen aanwezig. Bovendien zijn er altijd andere personen op de schietbaan, respectievelijk de schietpunten, die ook zicht hebben op wat zich op de schiet-baan afspeelt. Uit het dossier volgt niet dat iemand van deze personen iets heeft gezien dat de verklaringen van [benadeelde 1] kan bevestigen.
Alhoewel [benadeelde 1] daarover niet specifiek heeft verklaard, acht de militaire kamer nog denkbaar dat [benadeelde 1] heeft gedoeld op oefeningen te velde, waaraan [benadeelde 1] en verdachte hebben deelgenomen en waar in een oefensituatie geschoten is. Voor het geval [benadeelde 1] hierop zou doelen, lijken die geschetste bedreigingen eveneens onwaarschijnlijk. Het is de militaire kamer immers bekend dat bij dit soort oefeningen niet met scherpe munitie geschoten wordt zodat er ook geen kogels ‘gevoeld’ kunnen worden.
Bedreigingen met een mes van [benadeelde 2] en [benadeelde 3]
[benadeelde 2] heeft verklaard dat [medeverdachte 2] hem eens met een mes, op een parkeerplaats nabij de wapenkamer zou hebben bedreigd. Ook [benadeelde 3] heeft verklaard door [medeverdachte 2] met een mes te zijn bedreigd.
De militaire kamer overweegt allereerst dat de aangevers niet hebben verklaard dat verdachte hierbij betrokken was. Voorts is de militaire kamer van oordeel dat beide aangiftes ten aanzien van tijd en plaats weinig concreet zijn en dat aangevers ieder over een ander incident lijken te verklaren. Daarom kan niet worden geconcludeerd dat zij elkaars verklaring bevestigen. De verklaringen gaan aldus niet over verdachte, staan op zichzelf en worden niet door enig ander bewijsmiddel ondersteund.
Bedreigingen in de wapenkamer
[benadeelde 1] , [benadeelde 2] en [benadeelde 3] hebben melding gemaakt van bedreigingen in de wapenkamer door onder meer verdachte.
De militaire kamer overweegt allereerst dat de verklaringen van [benadeelde 2] en [benadeelde 3] op essentiële punten uiteenlopend zijn. Immers, [benadeelde 2] heeft verklaard dat [benadeelde 1] in de wapenkamer is bedreigd met een mes door [medeverdachte 2] (p. 145) en met een Minimi of een Diemaco door [verdachte] (p.162).
[benadeelde 3] heeft daarentegen verklaard dat er in de wapenkamer door iemand uit het groepje [medeverdachte 1] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] een wapen op [benadeelde 1] is gericht (p. 151). Echter, later heeft hij verklaard dat bij ‘het incident’ in de wapenkamer ‘door [verdachte] ’ eerst een wapen gericht werd op [benadeelde 1] en daarna op hem zelf (p. 175).
De militaire kamer overweegt voorts ook hier dat uit het dossier niet blijkt dat iemand, behoudens de drie aangevers, iets heeft meegekregen van dergelijke bedreigingen. Ter terechtzitting is door getuige [naam 2] verklaard dat alleen geautoriseerde personen toegang hebben en hadden tot de wapenkamer. Noch de aangevers, noch de verdachte behoorde tot die geautoriseerde personen. De militaire kamer acht dan ook uitgesloten dat verdachte en één of meer van de aangevers op eigen gelegenheid in de wapenkamer konden zijn. Hoewel hierover niet specifiek is verklaard, acht de militaire kamer het mogelijk dat door de aangevers met ‘wapenkamer’ eigenlijk de aangrenzende onderhoudsruimte is bedoeld. In dat geval overweegt de militaire kamer dat die onderhoudsruimte niet alleen door het personeel van de mortiergroep, maar door alle op de Oranjekazerne gelegerde militairen gebruikt wordt. Dit betekent dat het nog onwaarschijnlijker is dat verdachte en één of meer van de aangevers in of bij de wapenkamer konden zijn zonder dat daar anderen bij aanwezig waren.
Nog afgezien van het feit dat de verklaringen van aangevers niet concreet zijn qua plaats en tijd, acht de militaire kamer het hoogst onwaarschijnlijk dat de bedreigingen in de wapenkamer dan wel de onderhoudsruimte hebben plaatsgevonden zonder dat iemand dit heeft waargenomen. En uit de bewijsmiddelen volgt immers niet dat de bedreigingen in of bij de wapenkamer door iemand anders zijn waargenomen.
Van verbale bedreigingen door verdachte, al dan niet samen met [medeverdachte 1] en/of [medeverdachte 2] , heeft de militaire kamer geen ondersteunend bewijs aangetroffen.
Gelet op het vorenstaande heeft de militaire kamer niet de overtuiging dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de bedreigingen zoals tenlastegelegd, zodat hij daarvan zal worden vrijgesproken.
Feit 2: militaire aanranding
De onder dit feit ten laste gelegde militaire aanranding ziet op het zogenoemde 3-man tillen. Bij 3-man tillen wordt - kort weergegeven - aan een militair gevraagd of hij mee wil doen aan een weddenschap, waarbij wordt voorgehouden dat een medemilitair drie man zou kunnen tillen. Het slachtoffer gaat vervolgens op zijn rug liggen en twee medemilitairen haken aan weerszijde hun armen en benen in de armen en benen van het slachtoffer. Een derde medemilitair gaat vervolgens met ontblote billen boven, in de buurt van of op het gezicht van het slachtoffer zitten of hangen. Dergelijk gedrag is strafbaar gesteld als militaire aanranding.
[verdachte] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 4] ontkennen allen dat zij aan dit 3-man tillen hebben meegedaan.
Evenals de officieren van justitie en de verdediging heeft de militaire kamer geconstateerd dat [benadeelde 2] en [benadeelde 3] erg wisselend hebben verklaard over de rol van verdachte en van de medeverdachte [medeverdachte 2] bij het bewuste 3-man tillen. Met de officieren van justitie en de verdediging, is de militaire kamer van oordeel dat reeds hierom onvoldoende bewijs is dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan.
Voorts overweegt de militaire kamer nog het navolgende.
[benadeelde 2] heeft op 17 juni 2013 ten overstaan van de CvHO aangegeven dat het geintje van het 3-man tillen ook bij hem was uitgehaald. Hij vond dat geintje toen niet zo erg omdat hij het wel kon hebben van degenen die het hadden gedaan (pag. 472).
[benadeelde 3] omschrijft in zijn verhoor ten overstaan van de CvHO het 3-man tillen als een grap die met hem uitgehaald is en dat hij er wel om kon lachen (pag. 479).
Naar aanleiding van de aangifte van [benadeelde 1] in 2017 werden [benadeelde 2] en [benadeelde 3] , omdat zij toen zelf nog geen aangifte wilden doen, in de zomer van 2017 als getuigen gehoord. Op 11 december 2017 deed [benadeelde 2] alsnog aangifte, gevolgd door [benadeelde 3] die op 13 januari 2018 aangifte deed.
Dit 3-man tillen zou volgens de beide aangevers hebben plaatsgevonden tijdens een oefening in Duitsland in maart 2013.
De militaire kamer overweegt allereerst dat de oefening in Duitsland, waar volgens [benadeelde 2] en [benadeelde 3] het bewuste 3-man tillen plaats zou hebben gevonden, volgens het dossier moet zijn gehouden in de week van maandag 18 tot en met vrijdag 22 maart 2013. [benadeelde 2] heeft verklaard dat bij die oefening de hele compagnie aanwezig was (pag. 158), terwijl [benadeelde 3] heeft verklaard dat ook de kapitein daarbij aanwezig was (pag. 176).
De toenmalig kapitein [naam 2] is echter ter terechtzitting als getuige gehoord en heeft niet alleen ontkend dat hij aanwezig was, maar heeft bovendien met stukken aangetoond dat er geen sprake was van een oefening waarbij de compagnie aanwezig was. De militaire kamer is daarom van oordeel dat de verklaringen van [benadeelde 2] en [benadeelde 3] wat betreft tijd en plaats niet kunnen kloppen.
Ook om deze reden zal de militaire kamer verdachte vrijspreken van het ten laste gelegde 3-man tillen.
3. De beoordeling van de civiele vordering(en), alsmede de gevorderde oplegging van de schadevergoedingsmaatregel
De benadeelde partijen [benadeelde 1] , [benadeelde 2] en [benadeelde 3] zullen niet-ontvankelijk worden verklaard, nu verdachte wordt vrijgesproken van de ten laste gelegde feiten.
4.De beslissing
De meervoudige militaire kamer:
spreekt verdachte vrijvan de onder 1 en 2 ten laste gelegde feiten.
spreekt verdachte vrijvan de onder 1 en 2 ten laste gelegde feiten.
De beslissing op de vorderingen van de benadeelde partijen [benadeelde 1] , [benadeelde 2] en [benadeelde 3] :
- verklaart de benadeelde partij [benadeelde 1] niet-ontvankelijk;
- verklaart de benadeelde partij [benadeelde 2] niet-ontvankelijk;
- verklaart de benadeelde partij [benadeelde 3] niet-ontvankelijk.
Dit vonnis is gewezen door mr. P.C. Quak (voorzitter) en mr. S.C.A.M. Janssen, rechters en kolonel mr. H.C.M. Snellen, militair lid, in tegenwoordigheid van R. van Dijk en S. Sterie, griffiers, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van deze rechtbank op 22 juli 2019.