ECLI:NL:RBGEL:2015:4230

• Datum uitspraak: 8 april 2015
• Publicatiedatum: 29 juni 2015
• Zaaknummer: 262839
• Instantie: Rechtbank Gelderland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: R.J.J. van Acht
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Aanneming van werk; geschil over meer-/minderwerk met bewijsopdracht

In deze zaak, die voor de Rechtbank Gelderland is behandeld, betreft het een geschil tussen twee besloten vennootschappen over de uitvoering van een aannemingsovereenkomst. De eiseres in conventie, Beheer B.V., gevestigd te Nijmegen, en de verweerder in conventie, een andere B.V., gevestigd te Arnhem, zijn betrokken bij een bouwproject waarbij onenigheid is ontstaan over meer- en minderwerk. De rechtbank heeft op 8 april 2015 een tussenvonnis gewezen waarin 32 posten van meer- en minderwerk zijn beoordeeld. De rechtbank heeft een bewijsopdracht gegeven voor twee specifieke posten waarover partijen het niet eens zijn. De procedure is gestart na een tussenvonnis van 19 november 2014, waarin al enkele punten waren besproken. De rechtbank heeft vastgesteld dat er verschillende posten zijn waarover partijen het eens zijn, maar ook een aantal posten die verder onderzocht moeten worden. De rechtbank heeft de partijen in de gelegenheid gesteld om bewijs te leveren en heeft een deskundigenbericht gelast om de kwaliteit van het toegepaste brandwerende materiaal te beoordelen. De zaak is aangehouden voor verdere behandeling en bewijslevering.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Arnhem

zaaknummer / rolnummer: C/05/262839 / HA ZA 14-223 / 17 / 823fh

Vonnis van 8 april 2015

in de zaak van

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] BEHEER B.V. ,

gevestigd te Nijmegen,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] B.V. ,

gevestigd te Arnhem,

eiseressen in conventie,

verweersters in reconventie,

advocaat mr. M.E.M. Bastick-van Marrewijk te Rotterdam,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] B.V. ,

gevestigd te Nijmegen,

gedaagde in conventie,

eiseres in reconventie,

advocaat mr. E.P. Breukelaar te Heilig Landstichting.

Partijen zullen hierna [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] c.s.en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] genoemd worden.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het tussenvonnis van 19 november 2014;

- de akte uitlating van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] met producties;

- het faxbericht van mr. Bastick-van Marrewijk aan de rechtbank van 3 februari 2015;

- het faxbericht van de rechtbank aan mr. Bastick-van Marrewijk van 4 februari 2015.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De verdere beoordeling in reconventie

2.1.

De rechtbank blijft bij wat in het vonnis van 19 november 2014 (hierna: het tussenvonnis) is overwogen en beslist, met dien verstande dat - zoals [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] terecht opmerkt - in het dictum onder 7.2 verwezen had moeten worden naar rechtsoverweging 6.5. Deze verschrijving heeft geen gevolgen voor het verloop van de procedure. Verder heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] voor de AVA 1992 verwezen naar productie 89 bij de conclusie van antwoord in conventie/eis in reconventie. Deze productie ontbreekt echter in het dossier. De rechtbank maakt gebruik van de versie die op internet te vinden is met de URL http://www.swvbouwopleidingen.nl/Files/File/Voorwaardenpdf2.pdf

2.2.

Bij het tussenvonnis heeft de rechtbank [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in de gelegenheid gesteld te reageren op productie 63 bij de conclusie van antwoord in reconventie. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft een akte genomen en stukken in het geding gebracht.

2.3.

Aan de orde is de vraag welk meer- en minderwerk partijen zijn overeengekomen. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] stelt dat in de genoemde productie 63 per post is opgenomen wat de gang van zaken is geweest en dat de noodzakelijke onderbouwing tevens per punt zoals dat in de lijst is opgenomen, daarbij gevoegd is.

2.4.

De rechtbank zal in navolging van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] hierna de handgeschreven nummering van haar Overzicht meer- en minderwerk (productie 87 bij de conclusie van antwoord in conventie/eis in reconventie) aanhouden.

2.5.

Over de volgende meer- en minderwerkposten zijn partijen het klaarblijkelijk eens:

Nr. Omschrijving Bedrag:

3. Bouwhekken demonteren voor Koninginnedag en weer monteren (zij het dat hun opgaven

van het daarmee gemoeide bedrag niet eensluidend zijn: [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]: € 475,20;

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie]: € 473,20);

5. Buispalen achter in gebouw onder betonstrook t.b.v. stalen kolom € 2.722,50

6. Vloer keuken verlagen naar peil gelijk aan cafévloer, ca. 52 cm € 11.633,67

7. Funderingstrook verzwaren i.v.m. verplaatsen buispaal € 682,77

8. Raamkozijn in voorgevel aanpassen i.v.m. lichtstraat € 1.606,-

9. Stalen kolom aanpassing € 1.485,-

10. Kozijn met deur naar dak € 2.321,26

11. Meranti multiplex t.b.v. vloeren € 418,34

13. Fundering t.b.v. stalen ligger in de vloer € 1.426,04

14. Terras vrijmaken t.b.v. evenement 06-07-2013 € 907,50

23. Vervallen gips vinyl plafond (volgens opgaaf [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]: -/- € 1.739,88, bij [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] geen

bedrag vermeld);

25. Vervallen gietvloer in keuken (volgens opgaaf [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]: -/- € 2.326,10, bij [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] geen

bedrag vermeld);

27. Extra trede bij trapje (volgens opgaaf [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]: € 264,-; volgens opgaaf [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] € 240,-).

2.6.

De volgende posten moeten dus nog worden onderzocht:

Nr. Omschrijving Bedrag volgens opgaaf [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]:

1. Magazijncontainer plaatsen en weer afvoeren € 425,70

2. Container afvoeren op zaterdag 13-04-2013 € 302,50

4. Bouwstop vanwege asbestsloop door gemeente € 1.214,40

12. Tussenvloer t.b.v. luchtbehandelingskast (volgens opgaaf [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]: € 6.196,48; volgens

opgaaf [eiseres in conventie/verweerster in reconventie]: € 5.621,90)

15. Aanpassing aan E-installatie, e.e.a. conform opgave architect + [rest niet leesbaar, rechtbank] € 18.700,-

16. Bouwkundige aanpassingen volgens definitieve tekeningen € 40.516,55

17. W-installatie incl. de reeds uitgevoerde werkzaamheden (volgens opgaaf [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]:

€ 23.939,72; volgens opgaaf [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] € 21.439,72)

18. Schilderwerk volgens opgave Rogier d.d. 02-08-2013, + mail d. [rest niet leesbaar, rechtbank] € 31.944,-

19. Brandwerend plafond 2de verdieping + dak brandwerend maken € 1.253,29

20. Vertraging door asbest in wand 1ste verdieping € 2.543,40

21. Houtrot aan kozijnen, diverse dorpels / ramen vervangen € 1.100,-

22. Sparingen van Paridon dicht zetten € 2.090,-

24. Vervallen tegelwerken -/- € 6.787,41

26. Bouwplaatskosten naar rato € 15.225,31

28. Nieuwe meranti trappen € 11.990,-

29. Stagnatie door te late beslissingen opdrachtgever € 9.774,60

30. Stucwerk achtergevel € 1.505,90

31. Stelpost H&S -/- € 1.359,04

32. Sparingen t.b.v. Paridon € 1.541,-

2.6.1.

Ad 1. Magazijncontainer plaatsen en weer afvoeren

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] stelt dat zij hiervoor geen schriftelijk akkoord heeft gegeven.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] voert aan dat de magazijncontainer op last van de gemeente moest worden weggehaald, omdat de vergunning niet in orde was. Zij legt een e-mailbericht van [betrokkene] aan [betrokkene] van 21 maart 2013 over, waarin zij [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] inlicht over de plaatsing ervan. Verder is daarbij het besluit van de gemeente van 3 april 2013 overgelegd, waarbij op aanvraag van [betrokkene] een ontheffing is verleend voor oneigenlijk gebruik van openbare grond; het betreft het plaatsen van bouwhekken en containers. De gemeente schrijft: “Wegens de late indiening van uw aanvraag is het niet mogelijk om de ontheffing voor aanvang van de werkzaamheden te verlenen.” De vergunning wordt verleend voor de periode van 1 april tot en met 1 juli 2013. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] wijst op artikel 3 lid 1 AVA 1992, waarin bepaald is, voor zover hier van belang:

“De opdrachtgever zorgt ervoor dat de aannemer tijdig kan beschikken:

-over de voor de opzet van het werk benodigde gegevens en goedkeuringen (zoals vergunningen, ontheffingen en beschikkingen), zo nodig in overleg met de aannemer;

(…)

-over voldoende gelegenheid voor aanvoer, opslag en/of afvoer van bouwstoffen en hulpmiddelen;”

3) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] leidt uit een en ander af dat het plaatsen van de container en het verwijderen ervan omdat de vergunning niet in orde is voor rekening en risico van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] komt.

4) Naar het oordeel van de rechtbank volgt uit de aangehaalde bepaling uit de AVA 1992 (waarvan vast staat dat de aannemingsovereenkomst mede daardoor wordt beheerst) dat de kosten van plaatsing van de container in beginsel voor rekening van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] komen. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft echter niet gesteld dat zij [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] daarop heeft gewezen en haar een redelijke termijn heeft gesteld om deze verplichting na te komen. Zij heeft ook niet toegelicht waarom zij de verwijdering ervan niet aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft overgelaten. Uit de stukken blijkt niet dat partijen zijn overeengekomen dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk zou uitvoeren op kosten van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie]. Die kosten kunnen dan ook niet op [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] worden verhaald, zodat de vordering in zoverre zal worden afgewezen.

2.6.2.

Ad 2. Container afvoeren op zaterdag 13-04-2013

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] voert aan dat ook op dit punt geen schriftelijk akkoord gegeven is.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] biedt voor het geval dat nog geen eindvonnis wordt gewezen aan te bewijzen dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] telefonisch haar akkoord heeft gegeven voor het afvoeren van de container.

3) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] zal tot bewijslevering worden toegelaten, omdat ook overigens nog geen eindvonnis gewezen zal worden.

2.6.3.

Ad 4. Bouwstop vanwege asbestsloop door gemeente

1) Ook op dit punt is volgens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] geen schriftelijk akkoord gegeven. Zij verwijst op het als productie 63 overgelegde overzicht meer- en minderwerk naar haar e‑mailbericht aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 18 maart 2013, in het tussenvonnis aangehaald onder 2.4.2. Daarin is vermeld dat “alle momenteel uitgevoerde werkzaamheden voor Risico van vdwaterbouw zijn.”

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] verwijst naar de volgende bepalingen uit de AVA 1992:

“
ArtikeI 4: AANSPRAKELIJKHEID VAN DE OPDRACHTGEVER

(…)

5. Indien na de totstandkoming van de overeenkomst blijkt dat het bouwterrein verontreinigd is of de uit het werk komende bouwstoffen verontreinigd zijn, is de opdrachtgever aansprakelijk voor de daaruit voor de uitvoering van het werk voortvloeiende gevolgen.”

“
Artikel 7: UITVOERINGSDUUR, UITSTEL VAN OPLEVERING EN SCHADEVERGOEDING WEGENS TE LATE OPLEVERING

(…)

5. Indien de aanvang of de voortgang van het werk wordt vertraagd door factoren, waarvoor de opdrachtgever verantwoordelijk is, dienen de daaruit voor de aannemer voortvloeiende schade en kosten door de opdrachtgever te worden vergoed.”

3) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft een aantal e-mailberichten in het geding gebracht, waaruit volgens haar blijkt dat partijen overleg hebben gevoerd over het uitvoeren van nader onderzoek en dat het werk stilgelegen heeft.

4) Naar de rechtbank begrijpt gaat het hier om kosten die voor [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] voortvloeien uit de stillegging van het werk door de gemeente nadat in het pand asbest was aangetroffen. De rechtbank is van oordeel dat - anders dan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] kennelijk bedoelt te stellen - het e-mailbericht van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 18 maart 2013 klaarblijkelijk geen betrekking heeft op de gevolgen van de aanwezigheid van asbest, die immers pas later bekend geworden is. Een schriftelijk akkoord van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] om de desbetreffende kosten te maken was niet vereist, omdat de bouwstop werd opgelegd door de gemeente en [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] krachtens de AVA 1992 aansprakelijk is voor de daaruit voor de uitvoering van het werk voortvloeiende gevolgen. In dit licht is het verweer van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] onvoldoende concreet gemotiveerd, zodat het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gevorderde bedrag van € 1.214,40 exclusief BTW zal worden toegewezen.

2.6.4.

Ad 12. Tussenvloer t.b.v. luchtbehandelingskast

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] volstaat ter toelichting van deze post met de omschrijving “mailbericht met omcirkeld minderwerk” voor een bedrag van € 5.621,90.

2) Volgens [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gaat het na verrekening van een post minderwerk van € 1.122,- om een bedrag van € 5.633,16 exclusief 10% opslag en BTW.

3) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft onvoldoende concreet toegelicht hoe de juistheid van haar stelling kan worden afgeleid uit de stukken die zij bij dit punt in het geding heeft gebracht. Wel is met een pijl de post minderwerk daarin aangegeven, maar een vingerwijzing naar een tussenvloer ten behoeve van een luchtbehandelingskast ontbreekt. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft de vordering in reconventie in zoverre onvoldoende gemotiveerd betwist; [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft niet gesteld dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk niet heeft uitgevoerd. Deze meerwerkpost komt dan ook in aanmerking voor toewijzing.

2.6.5.

Ad 15. Aanpassing aan E-installatie, e.e.a. conform opgave architect […]

1) Volgens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] is de onderbouwing van deze post door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] niet juist; zij vermeldt daarbij “Bouwverslag d.d. 25-9”. Zij verwijst naar producties 1 (een e‑mailbericht met akkoord van elektrotechnisch installateur Baeten aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] van 29 augustus 2013 en een antwoord daarop van Baeten van 30 augustus 2013), 2 (een meerwerkoverzicht van 13 september 2013 met akkoord) en 3 (een factuur van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], ook van 13 september 2013). Op het genoemde meerwerkoverzicht is de bewuste post vermeld. De factuur betreft de tweede termijn meer- en minderwerk voor een totaal bedrag van € 75.000,- exclusief BTW. Iedere verdere toelichting ontbreekt.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] specificeert haar vordering als volgt: de offerte van Baeten beliep € 51.000,- exclusief BTW. Zij heeft op dit onderdeel een stelpost van € 34.000,- opgenomen in de aanneemsom, zodat resteert € 17.000,-, te vermeerderen met 10% opslag, in totaal € 18.700,-.

3) De gegevens van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en die van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] zijn op dit punt gelijkluidend. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft niet gesteld dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk niet heeft uitgevoerd. Uit de door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] overgelegde stukken volgt genoegzaam dat zij dit onderdeel van de vordering niet betwist, zodat het toewijsbaar is.

2.6.6.

Ad 16. Bouwkundige aanpassingen volgens definitieve tekeningen

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vermeldt bij deze post dat de tekeningen basis zijn voor offertes en dat de tekeningen nimmer als definitief bestempeld zijn. Zij verwijst naar een viertal producties: productie 1: “eerste begroting 93k”;

productie 2: “begroting 58k”;

productie 3: “begroting 40k”;

productie 4: “onderbouwing geaccordeerd stuk basis 40k begroting.”

Stukken die op deze bedragen sluiten, om precies te zijn op € 93.054,19, € 58.961,63 en € 40.516,55, zijn bijgevoegd, evenals een overzicht “Meerwerk punt 20, onderbouwing”. Op dit stuk komen onder meer de volgende gegevens voor:

Niet uitgevoerd, welk doorberekend, niet akkoord: totaal excl. AKWR, excl. BTW € 4.876,04;

Meerwerk, akkoord: totaal excl. AKWR, excl. BTW € 1.474,-;

Minderwerk: akkoord: totaal excl. AKWR, excl. BTW € 2.885,83;

Afgewezen geen schriftelijk akkoord: totaal excl. AKWR, excl. BTW € 38.205,57;

Totaal door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer te ontvangen van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], excl. BTW, excl. AKWR € 1.411,83.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stelt dat partijen lopende het traject verschillende meer- en minderwerkbegrotingen hebben opgesteld op basis van de tekeningen van Varix, en dat het daarmee gemoeide bedrag een aantal malen is herzien. Zij verwijst naar het mailverslag dat in het tussenvonnis is aangehaald onder 2.4.17 (productie 87 bij de conclusie van antwoord in conventie/eis in reconventie, tabblad 16). Het gaat om het verslag van een bespreking tussen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] op 30 september 2013, door [betrokkene] aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] verzonden op 7 oktober 2013, waarin onder meer te lezen staat:

“Door Varix is een lijst met nog uit te voeren werkzaamheden opgesteld die op hoofdlijnen het volgende bevat:

(…)

- al het meerwerk wordt uitgevoerd, wat verweven is met de werkzaamheden van Pubstone(trappen en trapsparingen).”

Volgens [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is de daarbij gevoegde specificatie door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] geaccordeerd.

3) De rechtbank leidt uit de aantekening “onderbouwing geaccordeerd stuk basis 40k begroting” op het als productie 63 overgelegde overzicht van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] af dat partijen het eens zijn over het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] voor deze post opgevoerde meerwerkbedrag van € 40.516,55. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft haar overzicht “Meerwerk punt 20, onderbouwing” verder niet toegelicht. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft niet gesteld dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk niet heeft uitgevoerd. Dit onderdeel van de vordering van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is dus tot dit bedrag toewijsbaar.

2.6.7.

Ad 17. W-installatie incl. de reeds uitgevoerde werkzaamheden

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] verwijst bij deze post een viertal producties:

productie 1: Offerte op 10 december ontvangen;

productie 2: Bevestiging op 13 september akkoord;

productie 3: Meerwerkoverzicht 13 september met akkoord;

productie 4: Factuur al op 13 september gezonden.

Volgens de opgaaf van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gaat het om een bedrag van € 21.439,72.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stelt zich op het standpunt dat het verweer van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] onvoldoende gespecificeerd is. Zij wijst erop dat het bedrag voor deze post € 23.939,72 is volgens de door haar overgelegde specificatie, die gebaseerd is op de offerte van Installatietechniek Hartog B.V. te Nijmegen, die sluit op een netto projectprijs van € 22.324,38. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] verrekent een stelpost van € 4.400,- en vermeerdert het bedrag met € 1.339,- voor arbeid en materiaal, € 2.500,- voor bouwkundige voorzieningen ten behoeve van de installatie en een opslag van 10%.

3) De rechtbank leidt uit de door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] overgelegde producties af dat er geen verschil van mening bestaat tussen partijen over deze meerwerkpost. In een e-mailbericht van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 20 september 2013 is te lezen dat het meerwerk E en W akkoord is. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft niet gesteld dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk niet heeft uitgevoerd. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft het door haar opgegeven bedrag niet gespecificeerd. Het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gevorderde bedrag, dat genoemd wordt in haar productie 87 en door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] verder niet betwist is, is dan ook toewijsbaar.

2.6.8.

Ad 18. Schilderwerk volgens opgave Rogier d.d. 02-08-2013, + mail d.[…]

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vermeldt bij deze post: “Mail bericht 02-08-2013 wordt 02-09-2013 mee bedoeld, dit is het totale bestek tbv een offerte.” Zij verwijst naar een vijftal producties:

productie 1: Contract Pubstone;

productie 2: Mail 30-9 sauswerk tapperij is akkoord;

productie 3: Bouwverslag 8 zit in opdracht Pubstone;

productie 4: meerwerkoverzicht [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] 31-10 hier voert hij wel 2700 euro inzake tapperij op;

productie 5: daadwerkelijke kosten 2700, zie mail Huijbers, dus 27% opslag.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is van mening dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] daarmee haar reconventionele vordering in zoverre onvoldoende heeft weerlegd. Zij verwijst naar het meergenoemde e-mailbericht van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] aan onder anderen [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 7 oktober 2013, waarin onder is vermeld:

“Door Varix is een lijst met nog uit te voeren werkzaamheden opgesteld die op hoofdlijnen het volgende bevat:

- basisopdracht wordt volledig uitgevoerd, behalve systeemplafond keukenruimten en incl. post [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer mbt buitenschilderwerk Tapperij.”

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft ook e-mailberichten in het geding gebracht, onder meer van haar aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] van 18 september 2013 (“In onderstaande mail vinden jullie de offerte voor het schilderwerk, ook hier komen nog onze opslagen van 10% bij”) en 6 november 2013 (“We hebben nog steeds geen uitsluitsel m.b.t. het houtrot verhaal, betimmeringen boven kozijnen zijgevel en het schilderwerk”).

3) Uit een en ander, alsmede uit e-mailcorrespondentie tussen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en Huijbers Schilderwerken te Eindhoven, leidt [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] af dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] akkoord gegaan is met het schilderwerk voor het in het Overzicht meer- en minderwerk vermelde bedrag van € 31.944,-.

4) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft bij dit punt het Overzicht meer- en minderwerk in het geding gebracht waarop het bedrag van € 31.944,- voor schilderwerk vermeld is. Op de eigen versie van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] van dit overzicht is in het geheel geen bedrag voor deze post vermeld, terwijl uit de hiervoor bedoelde e-mailcorrespondentie genoegzaam volgt dat voor dit schilderwerk opdracht is gegeven. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] hiervoor opgevoerde bedrag onvoldoende gemotiveerd betwist, nog daargelaten dat de achter tabblad Punt 23 Deel 1 van 2 bij productie 63 bij de conclusie van antwoord in reconventie opgenomen producties geen nader licht werpen op het verweer. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft niet gesteld dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk niet heeft uitgevoerd. Het gevorderde komt dan ook in aanmerking voor toewijzing.

2.6.9.

Ad 19. Brandwerend plafond 2de verdieping + dak brandwerend maken

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] voert aan dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit werk nooit heeft uitgevoerd.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] biedt voor het geval dat nog geen eindvonnis wordt gewezen aan door getuigen te bewijzen dat zij dit werk heeft uitgevoerd.

3) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft niet aangevoerd dat partijen dit meerwerk niet zijn overeengekomen. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] zal, nu nog geen eindvonnis gewezen zal worden, mogen bewijzen dat zij het werk heeft uitgevoerd. Slaagt zij in dat bewijs, dan zal het daarvoor gevorderde bedrag van € 1.253,29 toewijsbaar zijn.

2.6.10.

Ad 20. Vertraging door asbest in wand 1ste verdieping

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vermeldt bij deze post: “nooit akkoord gegeven. Argumentatie zie mail daniel”. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] doelt op een door haar overgelegd e-mailbericht van [betrokkene] aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], waarin sprake is van - kennelijk niet voorzien - noodzakelijk onderzoek nadat bij de sloop van een binnenwand opnieuw asbest in de ruimte is verspreid. In dat bericht is sprake van vergoeding van sanerings- en advieskosten door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en vergoeding van de kosten van twee analyserapporten door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie].

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stelt dat het hier om een intern bericht van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gaat, dat bij haar niet bekend is. Zij wijst erop dat strikt genomen geen sprake is van meerwerk, maar van de gevolgen van stillegging van de bouw nadat onverwacht opnieuw asbest was aangetroffen. Die stillegging heeft tot extra kosten geleid. Zij verwijst naar een productie 27, tabblad 20.

3) De rechtbank gaat ervan uit dat hier sprake is van een verschrijving: kennelijk is productie 87 bedoeld. Achter tabblad 20 van productie 87 bevindt zich een e-mailbericht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aan haar raadsman van 13 november 2013, dat onder meer deze passage bevat:

“-1 tijdens sloopwerkzaamheden op de verdieping kwam dus nog weer eens asbest tevoorschijn in een wand, hier werden wij toen geconfronteerd dat wij plotseling één dag niet op de bouwplaats mochten komen, door deze plotselinge verandering konden wij en ook onze onderaannemer het personeel niet kwijt.”

4) Naar het oordeel van de rechtbank is dit onderdeel van de vordering onvoldoende concreet gemotiveerd. De hiervoor aangehaalde passage uit het e-mailbericht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aan haar raadsman bevat slechts een uiterst summiere omschrijving van feiten die aan de vordering ten grondslag worden gelegd - nog daargelaten dat het ook hier om een intern e-mailbericht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gaat, waarvan niet gesteld is dat ook [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] er kennis van heeft kunnen nemen. Het gevorderde bedrag van € 2.534,-, is dan ook niet toewijsbaar.

2.6.11.

Ad 21. Houtrot aan kozijnen, diverse dorpels / ramen vervangen

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] voert aan dat zij hiervoor geen opdracht heeft gegeven. Zij verwijst naar haar e-mailbericht aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 6 november 2013, waarin [betrokkene] uitdrukkelijk meedeelt: “[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer geeft geen opdracht voor houtrotherstel.”

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] legt haar e-mailbericht aan haar raadsman van 13 november 2013 over, waarin zij inderdaad meedeelt dat zij het houtrot niet heeft hoeven uit te voeren. “Wel heeft,” zo meldt [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], “de schilder een reparatie post van € 1.00,= moeten uitvoeren om het schilderwerk af te kunnen maken.

Het houtrot wordt door ons dus niet geschilderd, het rotte hout zit dus nog steeds in de kozijnen en ramen.”

3) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft niet gesteld dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] haar opdracht heeft gegeven voor dit meerwerk, en zelfs niet dat zij [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vooraf heeft ingelicht over de noodzaak ervan voor het afmaken van het schilderwerk. Daardoor is [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] kennelijk afgeweken van de afspraak - overeenkomstig de AVA 1992 - dat meerwerk vooraf moet worden overeengekomen. Zij heeft verder ook geen bewijs aangeboden op dit punt. Deze post komt dus niet voor rekening van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en zal worden afgewezen.

2.6.12.

Ad 22. Sparingen van Paridon dicht zetten

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] voert aan dat zij dit meerwerk niet heeft geaccordeerd.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] verwijst ook hiervoor naar haar e-mailbericht aan haar raadsman van 13 november 2013. Zij deelt mee, voor zover hier van belang: “Paridon, een medeaanemer heeft ons sparingen laten maken waardoor zij kanalen hebben aangebracht, nadat deze kanalen zijn aangebracht moesten deze sparingen ook weer dichtgezet worden, hiervoor geen opdracht gekregen, wel uitgevoerd omdat dit anders niet meer uit te voeren zou zijn geweest en ook dat wij geen waterschade in het pand wilden hebben.”

3) Ook op dit punt stelt [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] niet dat zij, alvorens dit meerwerk uit te voeren, overleg heeft gepleegd met [eiseres in conventie/verweerster in reconventie]. In aanmerking genomen dat partijen veelvuldig overleg voerden over de voortgang van het werk, is de rechtbank van oordeel dat dit op haar weg gelegen had. Nu [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] geen opdracht heeft gegeven komt dit meerwerk niet voor haar rekening en zal deze post worden afgewezen.

2.6.13.

Ad 24. Vervallen tegelwerken

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vermeldt in haar overzicht: “was eerst 8400 euro, zie bijlage.” Zij legt een overzicht “wijz. tegelwerk Verb. Korenmarkt 18+19 te Arnhem” over, waarop enkele posten in handschrift gemarkeerd zijn. Het bedrag van deze minderwerkpost valt hier zonder nadere toelichting, die ontbreekt, niet uit af te leiden.

2) In het overzicht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] staat deze post genoteerd voor een bedrag van € 6.787,41.

3) De rechtbank leidt uit de notitie van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] af dat zij ermee bekend is dat het bedrag van de minderwerkpost gewijzigd is. Op het voor meerwerk toe te wijzen bedrag komt dan ook het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] opgegeven bedrag van € 6.787,41 in mindering.

2.6.14.

Ad 26. Bouwplaatskosten naar rato

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vermeldt in haar overzicht:

“Naar aanleiding van de minderwerkposten, bouwplaatskosten inzake de basisovereenkomst verrekenen. (…) Er zijn posten vervallen uit de basisopdracht, wat tot minderwerk heeft geleid. De bouwplaatskosten dienen daarom bijgesteld te worden. Deze post zou minderwerk moeten zijn. Over het meerwerk zijn door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] reeds bouwplaatskosten doorberekend. Bouwplaatskosten zijn 8,9% over 17k minderwerk. Dit maakt -1513.00.”

2) In het meergenoemde e-mailbericht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aan haar raadsman is over deze post vermeld: “er is ons gevraagd om de bouwplaatskosten naar rato te verrekenen, dit hebben we hierbij gedaan;” in handschrift is nog toegevoegd: “”Bpk na rato als percentage van Het Meerwerk.” [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] berekent de bouwplaatskosten “door de omvang van het door haar berekende meerwerk te relateren aan de oorspronkelijke totaalopdracht ad € 272.000,--.” [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stelt nog een andere methode voor berekening van de bouwplaatskosten voor, namelijk het totaal van het begrote onderdeel bouwplaatskosten te delen door het aantal weken en dat saldo vervolgens te vermenigvuldigen met het aantal weken dat het werk langer heeft geduurd. Volgens [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is onbetwist dat het werk door toedoen van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] later is opgeleverd dan overeengekomen. Zij staat verder op het standpunt dat het door haar berekende bedrag van € 15.225,31 evenmin betwist is.

3) Dit laatste is gegeven het verweer van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], die de bouwplaatskosten begroot op een te verrekenen bedrag € 1.513,-, kennelijk onjuist. Partijen zijn het er wel over eens dat een vergoeding voor bouwplaatskosten op haar plaats is, maar verschillen van mening over de manier waarop die moet worden berekend. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stelt twee manieren van berekening voor, zonder daaruit met zoveel woorden een keus te maken.

4) Artikel 7:752 BW bevat voor de overeenkomst van aanneming van werk een regeling voor het geval dat partijen geen prijs is bepaald. In dergelijke gevallen is de opdrachtgever een redelijke prijs verschuldigd, waarbij rekening gehouden wordt met de door de aannemer ten tijde van het sluiten van de overeenkomst gewoonlijk bedongen prijzen en met de door hem ter zake van de vermoedelijke prijs gewekte verwachtingen. Blijkens de parlementaire geschiedenis van deze bepaling kan, indien de gewoonlijk door de aannemer bedongen prijs niet wordt aangetoond of deze buitensporig is, de redelijke prijs op een andere wijze worden bepaald, bijvoorbeeld door rekening te houden met gangbare prijzen.

5) Deze bepaling leent zich voor toepassing bij de bepaling van de prijs van een onderdeel van het aangenomen werk, in casu de bouwplaatskosten. Partijen zullen in de gelegenheid gesteld worden zich hierover uit te laten (zie hierna onder 2.6.23).

2.6.15.

Ad 28. Nieuwe meranti trappen

1) De toelichting van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] luidt: “Meranti stond in technische omschrijving zie bijlage - Punt heeft betrekking op begroting pubstone en is ook berekend zie bijlage”. Zij heeft een concept van de technische omschrijving - kennelijk van het gehele werk - van architect Varix in het geding gebracht.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stelt dat uit de door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] overgelegde stukken volgt dat het aanbrengen van meranti trappen behoorde tot de overeenkomst met Pubstone. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft vervolgens bepaald dat er uit een oogpunt van bezuiniging vuren trappen moesten worden aangebracht, wat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] ook heeft gedaan. Pubstone heeft echter duidelijk gemaakt vast te houden aan de meranti trappen, waarna [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] opdracht heeft gegeven deze alsnog aan te brengen. Dat is gebeurd. Het daarmee gemoeide bedrag van € 11.990,- ligt dan ook voor toewijzing tegen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gereed, aldus [verweerder in conventie/eiseres in reconventie].

3) Naar het oordeel van de rechtbank is het verweer van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] tegen dit onderdeel van de vordering vooralsnog onvoldoende concreet. Daartegenover heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] onvoldoende duidelijk gemaakt waarom de trappen, die naar haar eigen zeggen behoorden tot de overeenkomst met Pubstone, nu voor rekening van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] moeten komen. Op basis van het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gestelde kan immers niet worden uitgesloten dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] op dit punt is opgetreden voor en namens Pubstone. Partijen zullen zich hierover nog kunnen uitlaten voor en aleer de rechtbank een beslissing neemt (zie hierna onder 2.6.23). Indien nodig zal [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] moeten bewijzen dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] de gewijzigde opdracht voor eigen rekening heeft gegeven.

2.6.16.

Ad 29. Stagnatie door te late beslissingen opdrachtgever

1) Ook dit onderdeel van de vordering van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in reconventie betreft geen meerwerk, maar schade als gevolg van stagnatie die naar zij stelt door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] is veroorzaakt.

2) Het verweer van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] houdt niet meer in dan dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] vertraagt en dit aan haar doorberekent.

3) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] staat op het standpunt, ook reeds verwoord in de conclusie van antwoord in conventie/eis in reconventie, dat de vertraging in de bouw is veroorzaakt door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], zodat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] moet opkomen niet alleen voor de extra bouwplaatskosten, maar ook voor een evenredig bedrag voor Algemene Kosten en Winst. Zij heeft immers, zo stelt [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], de voorgenomen omzet niet kunnen realiseren in de daarvoor overeengekomen periode.

4) In het licht van de desbetreffende stellingen van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] onvoldoende gemotiveerd verweer gevoerd. Ook het gevorderde bedrag van € 9.774,60 is niet betwist. Dit onderdeel van de vordering is dan ook toewijsbaar.

2.6.17.

Ad 30. Stucwerk achtergevel

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] vermeldt bij deze post in haar overzicht: “Zie opdracht pubstone.” Iedere toelichting ontbreekt.

2) De rechtbank is het met [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] eens dat deze post hiermee onvoldoende betwist is. Het bedrag van € 1.505,90 komt dan ook in aanmerking voor toewijzing.

2.6.18.

Ad 31. Stelpost H&S

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] noteert bij deze post: “3000 onderbouwing ontbreekt, uitrekenen”.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] brengt een specificatie in het geding, inhoudende dat ten laste van de stelpost - die inderdaad op € 3.000,- begroot was - werkzaamheden ten belope van € 1.764,51 zijn uitgevoerd. Volgens [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is het minderwerkbedrag van € 1.359,04 exclusief BTW correct.

3) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] zal zich hier nog over mogen uitlaten, nu uit de stukken niet blijkt dat zij reeds gelegenheid heeft gehad om de desbetreffende berekening te maken.

2.6.19.

Ad 32. Sparingen t.b.v. Paridon

1) [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] noteert: “onderbouwing door bonnen ontbreekt, zie laatste bouwverslag afspraak.” Een bedrag vermeldt zij daarbij niet.

2) [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] concludeert hieruit dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] deze meerwerkpost ten belope van € 1.541,10 niet betwist.

3) De rechtbank is dit met [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] eens. De verwijzing van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] naar een afspraak in een bouwverslag is te vaag om daar een betwisting van deze meerwerkpost uit af te leiden. Dit bedrag is dan ook toewijsbaar.

2.6.20.

Op het overzicht van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] komt nog een post “Extra werkzaamheden E-installatie” ten bedrage van € 63.232,07 met vermelding “niet akkoord” voor. Deze post ontbreekt op het overzicht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] en maakt dus kennelijk geen deel uit van haar vordering wegens meerwerk. De rechtbank zal er dan ook aan voorbijgaan.

2.6.21.

Wat de punten 3, 23, 25 en 27 betreft zal de rechtbank bij gebreke van een toelichting bij de door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] genoemde bedragen uitgaan van de opgaaf van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie].

2.6.22.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] zal bewijs mogen bijbrengen als bedoeld in de rechtsoverwegingen 2.6.2 en 2.6.9.

2.6.23.

Partijen zullen bij conclusie na deskundigenbericht als hierna bedoeld en/of (niet gehouden) enquête gelegenheid hebben zich uit te laten als bedoeld in rechtsoverweging 2.6.14 onder 5) en 2.6.15 onder 3). [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] zal zich dan bovendien kunnen uitlaten als bedoeld in rechtsoverweging 2.6.18 onder 3).

2.6.24.

Na bewijslevering en uitlaten als hiervoor bedoeld zal een deskundigenbericht worden gelast ter zake van het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] toegepaste brandwerende materiaal, teneinde te kunnen beoordelen of dit gelijkwaardig is aan het door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] voorgeschreven materiaal, waarvan vast staat dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dat niet heeft aangebracht. In een eerder stadium hebben partijen geen overeenstemming kunnen bereiken over de benoeming van een deskundige, zodat de rechtbank in zoverre zelf een beslissing zal nemen. Wel zullen partijen zich nog kunnen uitlaten over de te stellen vragen.

2.6.25.

Iedere verdere beslissing wordt aangehouden, met dien verstande dat de hiervoor genomen beslissingen over de toewijsbaarheid van onderdelen van de vordering van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in het vervolg van de procedure zullen gelden als ondubbelzinnig en zonder voorbehoud gegeven.

3. Beslissing

De rechtbank

in conventie

3.1.

houdt iedere beslissing aan;

in reconventie

alvorens verder te beslissen,

3.2.

laat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] toe bewijs bij te brengen als bedoeld in de rechtsoverwegingen 2.6.2 en 2.6.9;

3.3.

bepaalt dat, voor zover [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dit bewijs door middel van getuigen wil leveren, het getuigenverhoor zal plaatsvinden op de terechtzitting van mr. R.J.J. van Acht in een der zalen van het Paleis van Justitie aan de Walburgstraat 2-4 te Arnhem op een door de rechtbank vast te stellen datum en tijd;

3.4.

bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van
22 april 2015 voor het opgeven door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van de namen van de getuigen en van hun respectieve verhinderdagen, alsmede de verhinderdagen van de partijen en hun advocaten op de woensdagen in de maanden mei tot en met augustus 2015, waarna dag en uur van het getuigenverhoor zullen worden bepaald;

3.5.

verwijst voor het geval dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] op de genoemde roldatum meedeelt geen getuigenbewijs te willen leveren of geen getuigen of verhinderdata heeft opgegeven de zaak naar de rol van
3 juni 2015 voor:

1) het nemen van een conclusie na niet gehouden enquête aan de zijde van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], waarbij deze desgewenst ook het bewijs schriftelijk zal kunnen leveren en zich voorts zal kunnen uitlaten als bedoeld in rechtsoverweging 2.6.14 onder 5) en 2.6.15 onder 3), en

2) het nemen van een conclusie na niet gehouden enquête aan de zijde van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], waarbij deze zich voorts zal kunnen uitlaten als bedoeld in rechtsoverweging 2.6.14 onder 5), 2.6.15 onder 3) en 2.6.18 onder 3), alsmede zo nodig zal kunnen verzoeken om een termijn om te kunnen reageren op eventueel schriftelijk bewijs van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie];

3.6.

bepaalt voorts dat, indien getuigenverhoren worden gehouden, partijen daarbij aanwezig zullen zijn en, indien daartoe naar het oordeel van de rechter aanleiding bestaat, tijdens en/of na de getuigenverhoren voor de rechter zullen verschijnen om inlichtingen over de zaak te geven en te laten onderzoeken of de partijen het alsnog op een of meer punten met elkaar eens kunnen worden;

3.7.

bepaalt dat de partijen alle schriftelijke (bewijs)stukken die zij nog in het geding willen brengen uiterlijk twee weken voor het getuigenverhoor in fotokopie aan de andere partij en aan de rechtbank zullen toezenden.

Dit vonnis is gewezen door mr. R.J.J. van Acht, en in het openbaar uitgesproken op 8 april 2015.

3.8.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft bedrijfsruimte aan de Korenmarkt 18+19 te Arnhem (verder ook te noemen: het pand) in onderhuur van Inbev, die deze bedrijfsruimte huurt van Pubstone, de eigenaar van het pand. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft onderhandeld met [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] teneinde te komen tot verbouwing van het pand zodat dit geschikt zal zijn voor de exploitatie van een horecagelegenheid.

3.9.

In het navolgende hebben partijen per e-mail met elkaar gecommuniceerd, tenzij uitdrukkelijk anders wordt vermeld.

2012

3.10.1.

Op 29 maart heeft [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] een postenoverzicht gestuurd, waarin diverse bouwwerkzaamheden zijn opgesomd met bedragen voor werkuren, materiaal en kosten van derden, een en ander voor een totaal bedrag van € 236.705,-.

3.10.2.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stuurt op 3 mei een “open begroting” betreffende de verbouwing van het pand aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie]. Deze begroting sluit op een bedrag van € 243.163,67. In het begeleidende e-mailbericht schrijft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] onder meer:

“De prijs valt iets hoger uit, heeft te maken met het extra tegel en stucwerk op de 1e verdieping en het extra metselwerk.

Graag willen wij op korte termijn een afspraak maken bij ons op kantoor om alles af te ronden en door te spreken, zodat wij kunnen gaan starten met de verbouwing.”

3.10.3.

Op 10 mei zijn namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] de schetsen van Willemsen Bouwadvies met de reactie van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] daarop aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gezonden. In het begeleidende bericht is verder vermeld dat deze schetsen en de reactie de volgende dag op tekening worden verwerkt.

3.10.4.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] antwoordt op dezelfde dag dat zij inderdaad wat gekregen heeft, maar daar alleen nog niet veel aan heeft. Zij deelt mee complete tekeningen nodig te hebben en eerder niets te kunnen doen. Zij zegt dat zij haar zaken moet kunnen voorbereiden en dat dat nu steeds naar achteren schuift omdat de tekeningen er niet zijn. Verder vraagt zij hoe het gesteld is met de nutsaansluitingen, omdat die afgesloten moeten zijn voordat zij kan beginnen met de sloop.

3.10.5.

Op 4 juni bericht [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie]:

“Ik heb Daniël (bedoeld is Daniël [betrokkene], directievoerder namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], rechtbank) net gesproken en we zouden nu eindelijk tekeningen gaan ontvangen.

Zoals het er nu naar uitziet, krijg ik vanavond de concept tekeningen en kan ik daar morgen even overheen kijken, vervolgens zullen we dan in de loop van de week de definitieve tekeningen mogen ontvangen.

Hier balen we natuurlijk wel behoorlijk van, maar ja nu krijgen we ze dan eindelijk.

Alleen een overeenkomst heb ik nog niet voorbij zien komen, hoe is het daar eigenlijk mee?”

3.10.6.

Een opdrachtbevestiging voor een bedrag van € 240.000,-, die [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] op 29 juni aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft gestuurd, is niet ondertekend.

3.10.7.

Op 10 december bericht de projectleider van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], voor zover hier van belang:

“Ik heb met Leon (Eijkhout, directeur van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], rechtbank) en ook met Ruud Lemmen nog e.e.a. even overlegd, we kunnen € 2.000, = korting geven op de door ons geoffreerde prijs.

E.e.a. hebben wij in de bijgevoegde begroting verwoord, de totaalprijs wordt dan € 272.700, = excl. B.T.W.”

3.10.8.

In een eerder stadium van onderhandelingen tussen partijen, en wel in de periode tussen 9 mei en 4 september, heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] begrotingen voor grotere totaalbedragen aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gezonden.

3.10.9.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft op 21 december onder meer het volgende aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] geschreven:

“Zie bijlage. (Dit is onze rekensheet richting de pandeigenaar/brouwerij)

Het volgende is de bedoeling. Ik heb 2 opdrachtbevestigingen nodig.

1 x voor pubsone (oranje kolommen) totaalbedrag: 217.390.

1 x voor [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer (gele kolom) 109.818. (kan je hier de betalingen maximaliseren aan het eind van de bouw) zeker gezien bovengenoemde wat in reguliere termijnen kan.”

3.10.10.

Op dezelfde dag heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] een schriftelijke opdrachtbevestiging voor een bedrag van € 272.700,- exclusief BTW aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gezonden. Daarbij is onder meer vermeld:

“De volgende documenten alsmede afspraken zijn van toepassing.

• AVA 1992, overeenkomst van aanneming van werk. Deze is toegevoegd aan dit schrijven;

• Algemene voorwaarden [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] Aannemersbedrijf B.V. toegevoegd aan dit schrijven;

• Betalingstermijnen:

1e termijn à € 35.000,- excl. B.T.W. bij aanvang werk”

2e termijn à € 55.000,- excl. B.T.W. 3e week naar (de rechtbank leest: na) aanvang werk”

3e termijn à € 55.000,- excl. B.T.W. 6e week naar aanvang werk”

4e termijn à € 55.000,- excl. B.T.W. 9e week naar aanvang werk”

5e termijn à € 55.000,- excl. B.T.W. 12e week naar aanvang werk

Opleveringstermijn à € 17.700,- excl. B.T.W. excl. verrekening stelposten meer- en minderwerk;

• Betalingsconditie(s) : betaling binnen 14 dagen na factuurdatum.”

3.10.11.

Deze opdrachtbevestiging is niet ondertekend.

2013

3.11.1.

Op 8 maart heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] nogmaals (zie ook hiervoor het bericht van 10 mei 2012) gevraagd naar de stand van zaken met betrekking tot de nutsvoorzieningen. Zij vraagt of die zaken geregeld zijn; als zij daar dadelijk gaat starten moet dat gebeurd zijn, aldus [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in het bericht van 8 maart.

3.11.2.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft op 18 maart aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] meegedeeld, voor zover hier van belang:

“Zojuist van John begrepen dat morgen de eerste werkzaamheden gaan plaatsvinden in de Wampie/Tapperij, ik heb voor hem ook start bouw gemeld. Helemaal prima, echter zoals je al aangegeven zijn wij nog wel formeel in afwachting van de reactie van Inbev en Pubstone.

Voor de volledigheid merk ik dan ook op dat alle momenteel uitgevoerde werkzaamheden voor Risico van vdwaterbouw zijn.”

3.11.3.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] deelt op 19 maart aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] mee dat zij begonnen is met het werk. Zij vraagt per omgaande de definitieve tekeningen in tweevoud.

3.11.4.

In het pand is asbest aangetroffen. Namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] is op 25 april aan betrokkenen meegedeeld dat het weliswaar toegestaan is het pand te betreden, maar dat er in verband met de sanering geen bouw of sloopactiviteiten verricht mogen worden.

3.11.5.

De verslagen van de bouwvergaderingen, waarvan de eerste is gehouden op 2 mei, bevatten vermeldingen van werkzaamheden die door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] zijn of worden uitgevoerd, en van wijzigingen van het ontwerp en de tekeningen.

3.11.6.

Op 18 april en 6 mei heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dringend aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gevraagd om het stempelplan per omgaande aan te leveren.

3.11.7.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] bericht op 27 juni aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dat partijen op 25 juni de volgende zaken met elkaar hebben besproken, voor zover hier van belang:

“
Wampie / Tapperij:

Noodzaak opdrachtbevestiging Klimaatbeheersing is besproken. Vd Water heeft het constructieve stuk af en gaan straks met de afwerking vastlopen als Klimaatbeheersing geen opdracht heeft. (…)”

3.11.8.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] antwoordt op 28 juni aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] onder meer:

“-Doorwerken op project Wampie/Tapperij : wij hebben duidelijk aangegeven dat wij in dit project vastlopen, onderaannemers hebben geen opdracht en voeren hun werk niet uit en onze werkzaamheden lopen aan, zeker nu blijkt dat er eerst een constructieve wijziging/aanpassing gemaakt moet worden om verder te kunnen. (…)

-Afspraken ; op beide projecten zijn diverse afspraken gemaakt over betalingen/beslissingen die opdrachtgever moet nemen/opdrachtverstrekking naar derden c.q. onderaannemers, voorbeelden zijn betalingen inzake Wampie/Tapperij en tegelkeuze Groote Griet, geen van deze afspraken zijn tot nu toe nagekomen, dat maak het voor ons erg lastig om onze afspraken dan na te komen.”

3.11.9.

In dit bericht is verder, voor zover hier van belang, opgenomen dat John [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is aangewezen als projectleider van Wampie/Tapperij, en dat hij zorgt:

“als er sprake is van meer- of minderwerp dat er zaken uitgewerkt c.q. afgeprijsd worden en deze moeten gefiatteerd worden door de opdrachtgever, indien dit niet gebeurt word e.e.a. ook niet uitgevoerd. Deze zake worden op een meer- en minderwerklijst bijgehouden en iedere bouwvergadering besproken en/of aangevuld.

Voor de duidelijkheid, na goedkeuring staan de prijzen vast, daar word niet meer over onderhandeld, ons uitgangspunt is dat het saldo van meer- en minderwerk op het eind van het werk, maar voor de oplevering gefactureerd en betaald wordt.

Als het saldo van meer- en minderwerk meer bedaagd als 10 % van de aanneemsom dan zijn wij gerechtigd om een termijn in te dienen, dat zullen we dan in overleg doen.”

3.11.10.

In het verslag van de zesde bouwvergadering, gehouden op 14 augustus, is onder meer vermeld:

“
3. Planning

Uitvoeringsplanning

- Daniël [betrokkene] deelt tijdens het overleg de planning uit.

- Leon Eijkhout: Er is 1 totaal planning opgesteld: voor de werkzaamheden van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] èn derden. Eindoplevering [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]: 4 oktober. Derden kunnen 2 weken voor en 2 weken daarna gebruiken voor stoffering en inrichting. Voor- en achterbouw worden tegelijkertijd uitgevoerd.

- De planning kan alleen gerealiseerd worden als alle partijen zich hieraan conformeren. Alle partijen aan tafel krijgen 1 dag om te reageren op de planning.”

3.11.11.

In het verslag van de zevende bouwvergadering, gehouden op 28 augustus, is onder meer vermeld:

“
3. Planning

Uitvoeringsplanning

- Daniel [betrokkene] spreekt zijn zorg uit over de voortgang in het werk.

- Daniel noemt als aandachtspunten: 1) levering staalconstructie, 2) brandwerende bekleding, 3) keuzes en bevestiging opdrachtgever, 4) Meerwerkopgave [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] 27 augustus.”

3.11.12.

Op 28 augustus hebben partijen een overeenkomst van aanneming van werk ondertekend, hierna te noemen “de overeenkomst”. In die overeenkomst, waarin [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] wordt aangeduid als “opdrachtgever” en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] als “aannemer”, is onder meer het volgende opgenomen:

“2. Het werk bestaat kort gezegd uit:

Het samenvoegen van 2 café’s tot 1 nieuwe horecagelegenheid, incl. kantoren, keuken en opslagruimten, de hoofddraagconstructie, gevels, vloeren, dragende wanden en trappen uitgezonderd.

3.1

Het werk zal worden uitgevoerd overeenkomstig de volgende tekening(en), technische omschrijving(en), ontwerpen en berekening(en):

- Stukken uitvoeringsmap, conform bijgevoegde CD van Varix;

- Aanvullingen Willemsen Bouw Advies, serre ligger en entresol 09-07-13, wijziging ligger kelder 07-06-2013, werktekeningen 31-05-2013, aanvulling berekening HE300M en 3 delen portaal van 14-05-2013;

- Aanvullingen Varix, concept werktekeningenset 04-06-12, technische omschrijving 14-03-12;

- Aanvullingen Koops & Romeijn, achterbouw, 07-05-13;

- Technische omschrijving gekoppeld aan offertes, bijlage 3 van contract Pubstone, geen datum;

- Planning d.d. 16-07-13;

- De definitieve begroting van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], d.d. 10-12-2012.

Elk der partijen is in het bezit van een door ieder van hen geparafeerd exemplaar van bovengenoemde stukken. Deze bijlagen maken onlosmakelijk deel uit van deze overeenkomst.

3.2

In het geval de inhoud van de onder 3.1 genoemde bijlagen afwijkt van of strijdig is met het bepaalde in deze overeenkomst, prevaleert het bepaalde in deze overeenkomst.

3.3

In geval van strijdigheid tussen de bijlagen, bepaalt de onder 3.1 weergegeven rangorde welke bijlage boven de andere prevaleert, dus de inhoud van de technische omschrijving prevaleert boven de begroting van de aannemer etc.

4.1

Op deze overeenkomst zijn van toepassing de aan deze overeenkomst gehechte Algemene Voorwaarden voor aannemingen van werk in het bouwbedrijf 1992 (hierna te noemen: AVA 1992), met uitzondering van de daarin doorgehaalde bepalingen en met inachtneming van de hierna vermelde afwijkingen en aanvullingen. Mits de aannemer hiervoor aansprakelijk is.

4.2

In afwijking van het bepaalde in artikel 7, vierde lid, van de AVA 1992, geldt een bedrag van € 500,00 (exclusief btw) per werkdag waarmee de termijn waarbinnen het werk moet worden opgeleverd wordt overschreden.

(…)

6. Aannemingssom excl. BTW: € 109.813,73

BTW: € 23.060,68

________________________________________

Aannemingssom incl. BTW: €
132.874,61

(…)

In aanvulling op de aannemingssom de bijlage van d.d. 16-0702013 van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] Aannemingsbedrijf B.V, welke onderdeel uitmaakt van deze overeenkomst.

7. Betaling van de aannemingssom vindt plaats in de volgende termijnen:

- eerste termijn : € 50.000,- bij aanvang werk;

- tweede termijn : € 30.000,- in week 35 (26-30 augustus, rechtbank)

- derde termijn : € 20.000,- in week 38 (16-20 september, rechtbank)

- vierde termijn : € 9.813,73 na oplevering.

De opdrachtgever heeft het recht om vanaf de oplevering tot het einde van de onderhoudstermijn 10% van de aannemingssom in te houden.

8. Aanvang en uitvoeringsduur

8.1

Het werk vangt aan op: is reeds aangevangen.

8.2

Het werk wordt opgeleverd volgens planning d.d. 16-07-2013.”

3.11.13.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft op 29 augustus een overeenkomst bonuskorting en meer- en minderwerkoverzicht aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gestuurd. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] antwoordt op dezelfde dag:

“Ik heb van jullie 2 overeenkomsten ontvangen naar aanleiding van de door ons besproken zaken afgelopen vrijdag.

Overeenkomst 1 is de aanneemovereenkomst van 109k. Zoals je deze hebt toegestuurd is die akkoord.

Overeenkomst 2 is de bonuskorting voor meerdere projecten. Deze is ook akkoord echter pas je hier een verrekening toe inzake het meerwerk van overeenkomst. Dit is echter niet juist. Meerwerk is van toepassing op de eerste overeenkomst en wordt daar geaccordeerd. Deze kan dus niet in deze overeenkomst worden verwerkt/verrekend. Dat dit uiteindelijk wel gaat gebeuren is een ander verhaal. Dit kunnen we niet in deze overeenkomst verwerken. Dit graag verwijderen.

Dan kunnen we overgaan tot afhandeling van de overeenkomsten.”

3.11.14.

In een akte gedateerd 30 augustus is vastgelegd dat partijen nader een bonus retourkorting van € 42.488,73 exclusief BTW zijn overeengekomen, welke korting - zo staat daarbij vermeld - onderling wordt verrekend.

3.11.15.

Op 18 september heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] verzocht om 25 dagen bouwtijdverlenging bovenop de bestaande afspraken, een en ander, zo luidt het bericht, “gebaseerd op het feit dat de meerwerken ruimschoots meer dan 10% van de aanneemsom bedragen.” Bij dat bericht heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] drie betalingsherinneringen voor openstaande facturen meegezonden met het verzoek deze per omgaande te voldoen dan wel te laten weten of zij reeds voldaan zijn. Het gaat om facturen voor een reguliere termijn ad € 36.300,- en een voorschotfactuur voor meerwerk ad € 30.250,-. Op de herinneringsfactuur van € 36.300,- is vermeld: “Wij verzoeken u dan ook om het openstaande saldo met spoed doch uiterlijk binnen 8 dagen aan ons over te maken.”

3.11.16.

In het verslag van de achtste bouwvergadering, gehouden op 25 september, is onder meer vermeld:

“
3. Planning

Werkzaamheden [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer

- Daniel [betrokkene]: Mededeling namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer; naar aanleiding van het gesprek dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] afgelopen week gevoerd hebben, heeft [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer besloten om de openstaande geoffreerde werkzaamheden niet in opdracht te geven.

- [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer geeft uiterlijk 27 september aan welke werkzaamheden opdracht worden en/of blijven.

- Op hoofdlijnen: opdracht blijft de basis-opdracht en de installatiewerkzaamheden (ET & WT). Opdracht wordt mogelijk: werkzaamheden die de opdracht van Pubstone raken. Mogelijk worden afbouwwerkzaamheden als minderwerk opgevoerd.

- Oplevering blijft 4 oktober met als uitzondering de installatiewerkzaamheden.

- Voorstel: overleg tussen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] om definitief vast te stellen welke werkzaamheden wel/niet uitgevoerd moeten worden en wanneer oplevering plaatsvindt (van met name de installaties).

- [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer kan (afbouw)werkzaamheden door derden laten uitvoeren.

- Leon Eijkhout: Er dienen afspraken gemaakt te worden met zich op wat is uitgevoerd, wat moet nog uitgevoerd worden en hoe zijn werkzaamheden van elkaar afhankelijk. Afstemming vindt plaats: maandag 30 september.

(…)

- [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft in een brief aan directievoerder en opdrachtgever een bouwtijdverlenging voorgesteld à 25 dagen. Daniel [betrokkene] zal namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer reageren: per brief of in het verslag van de te maken afspraak (30 sept).”

3.11.17.

Een “mailverslag” van een bespreking tussen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 30 september, namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] verzonden op 7 oktober, bevat onder meer de volgende passages:

“
Algemeen

Gebaseerd op de bestaande opdrachtovereenkomsten definiëren van de uit te voeren werkzaamheden en enkel op noodzakelijk meer- en minderwerk een akkoord te geven. Doelstelling is om deadlinedatum 4 oktober zo min mogelijk te overschrijden. (…)

De bespreking is bedoelt om samen tot een tussentijdse afronding van werkzaamheden te komen, met als doel dat tussen beide partijen overeenstemming wordt bereikt en de nog uit te voeren werkzaamheden goed kunnen worden afgerond.

Door Varix is een lijst met nog uit te voeren werkzaamheden opgesteld die op hoofdlijnen het volgende bevat:

- basisopdracht wordt volledig uitgevoerd, behalve systeemplafond keukenruimten en incl. post [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer mbt buitenschilderwerk Tapperij;

- geaccordeerd meerwerk wordt uitgevoerd, dus incl E+W;

- al het meerwerk wordt uitgevoerd, wat verweven is met de werkzaamheden van Pubstone(trappen en trapsparingen);

- al het meerwerk wordt uitgevoerd, wat grenst aan of te maken heeft met de verkeersruimten/vluchtrouten, zodat de basisindeling van de ruimten af is.

(…)

Meer/minderwerk

Niet alle posten, welke voor rekening van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer zijn, zijn akkoord. Geaccordeerd meerwerk wordt uitgevoerd. Leon (Eijkhout, rechtbank) komt met een reactie over uitgevoerd meerwerk wat nog niet akkoord was.

Afspraken afronding

Alle partijen gaan met het bovenstaande aan de slag. Het doel is eind week 40 (30 september-4 oktober, rechtbank) tot een akkoord te komen.”

3.11.18.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] deelt op 10 oktober aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] mee, voor zover hier van belang:

“Bijgaand een overzicht met werkzaamheden die [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer nog na akkoord wil laten uitvoeren door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie]. (…) Verder hebben wij maandag 30-09 j.l. een aantal afspraken gemaakt over aanleveren van gegevens, zie ook het mailverslag van die bespreking. Wij hebben nog niet van jullie vernomen. Wij verzoeken jullie met spoed die gegevens aan te leveren.”

3.11.19.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] stuurt op 14 oktober een e-mailbericht aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie]. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] antwoordt op 18 oktober door haar tekst in te voegen in het bericht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie], als volgt, voor zover hier van belang:

“([verweerder in conventie/eiseres in reconventie]:)

Gezien de voortgang en de nog uit te voeren werkzaamheden m.b.t. de installaties en werkzaamheden daar op volgend zouden wij op donderdag 31 oktober willen opleveren aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer.

([eiseres in conventie/verweerster in reconventie]:)

Donderdag 31 oktober lijkt mij prima om een opname te houden. Echter wil ik daarbij benadrukken dat m.b.t. werkzaamheden die vóór 4 oktober j.l. gereed hadden moeten zijn, er sprake is van een overschrijding van de opleverdatum. (…)

(…)

([verweerder in conventie/eiseres in reconventie]:)

Als afsluiting even de betalingen, hier hebben wij tot op heden niet meer van ontvangen, dit geld voor zowel de basisopdracht als het M/M werk;

([eiseres in conventie/verweerster in reconventie]:)

Voor de betalingen en overige financiële zaken, incl. bovenstaande opmerkingen over de financiën verwijs ik naar Rogier (van den Berg, operationeel directeur [eiseres in conventie/verweerster in reconventie], rechtbank), hij beheert de financiën. Echter wil ik je wel vragen een duidelijke specificatie aan te leveren van de berekende bedragen en dit in mijn overzicht te completeren zodat alles helder is. Hier opvolgend zal ik beoordelen of e.e.a. gerealiseerd is. Vervolgens zal er dan een reactie namens [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer komen.”

3.11.20.

Bij aangetekende brief van 23 oktober heeft mr. Breukelaar [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gesommeerd over te gaan tot betaling van twee achterstallige aanneemsomtermijnen van respectievelijk € 36.600,- en € 24.200,- inclusief BTW van 28 juni en 13 september, en de voorschotfacturen voor meerwerk van 30 augustus en 12 september van € 30.250,- respectievelijk € 90.750,-.

3.11.21.

Op 31 oktober heeft een opname van het werk plaatsgevonden. Het dossier bevat een lijst van nog door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] uit te voeren werkzaamheden, maar die is door geen van partijen ondertekend.

3.11.22.

Op dezelfde dag heeft [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] een factuur gestuurd voor de vierde betalingstermijn. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft met het oog op de nog openstaande betalingstermijnen een retentierecht op het werk ingeroepen. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft daarop [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in kort geding gedagvaard voor deze rechtbank. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft bij brief van 3 december [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] uitgenodigd om te praten over een minnelijke regeling. In die brief deelt zij verder onder meer mee dat, naar haar oordeel, [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] nog geen recht heeft op de bonuskorting, maar dat zij daarvoor een creditfactuur zal sturen en dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] die mag verrekenen met de openstaande facturen, die overigens wel betaald moeten worden, aldus [verweerder in conventie/eiseres in reconventie].

3.11.23.

Partijen hebben op 17 december een overeenkomst ondertekend, waarbij [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] afstand heeft gedaan van haar retentierecht en [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] zich heeft verbonden tot intrekking van haar vordering in kort geding.

2014

3.12.1.

Op 10 januari heeft een opname plaatsgevonden. De daarbij opgestelde lijst van nog uit te voeren werkzaamheden is door beide partijen per pagina geparafeerd en ondertekend.

3.12.2.

Op 16 januari deelt [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] mee op basis van de opname op 10 januari het werk niet te kunnen goedkeuren.

3.12.3.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] antwoordt bij brief van 20 januari dat naar haar oordeel het werk gereed is voor oplevering.

3.12.4.

In een e-mailbericht van 21 januari aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] dit betwist. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft haar standpunt herhaald in een aangetekende brief van 7 februari, daarbij de contractuele boete wegens te late oplevering aangezegd en meegedeeld dat zij [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] aansprakelijk houdt voor alle geleden en nog te lijden schade.

3.12.5.

Op 29 januari hebben partijen weer een opnamelijst opgemaakt; deze is echter niet ondertekend.

3.12.6.

De AVA 1992 zijn niet in het geding gebracht.

4. Het geschil in conventie

4.1.

De vordering van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] c.s. strekt - na wijziging als geformuleerd aan het slot van haar conclusie van antwoord in reconventie - tot:

I Primair

i. verklaring voor recht dat de Overeenkomst tussen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is ontbonden;

II Subsidiair

ii. ontbinding van de overeenkomst tussen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] en [verweerder in conventie/eiseres in reconventie];

III Primair en subsidiair

iii. veroordeling van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] tot betaling aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] van alle gevorderde bedragen die zien op dc boete, kosten werkzaamheden derden, schade huurbetalingen, schade loonkosten,

imagoschade en gederfde winst, als volgt (bedragen inclusief BTW):

a. € 87.725,- (boete);

b. € 12.348,05 (kosten directievoerder);

c. € 21.708,14 (minderwerk)

d. € 12.202,85 (kosten derden ter zake van brandwerende bekleding);

e. € 95.622,23 (schade huurbetalingen);

f. € 59.382,- schade loonkosten);

g. € 25.000,- (imagoschade);

h. € 75.134,95 (gederfde winst);

i. € 15.124,18 (kosten retentierecht);

j. € 11.237,27 (kosten onderzoeken en rapportages);

k. € 2.641,65 (kosten beslag)

l. € 26.454,11 (kosten derden tot voltooiing Overeenkomst);

dan wel door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedragen, binnen een week na betekening van liet in deze te wijzen vonnis, althans binnen een door de rechtbank te bepalen termijn;

iv. veroordeling van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] tot betaling van de buitengerechtelijke incassokosten, zulks berekend conform de staffel buitengerechtelijke incassokosten;

v. veroordeling van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in de kosten van dit geding, te vermeerderen met de nakosten, een en ander te voldoen binnen veertien dagen na dagtekening van het vonnis, en - voor het geval voldoening van de (na)kosten niet binnen de gestelde termijn plaatsvindt - te vermeerderen met de wettelijke rente over de (na)kosten te rekenen vanaf bedoelde termijn voor voldoening,

een en ander bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad.

4.2.

Bij akte heeft [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] haar eis vermeerderd met de wettelijke handelsrente over de gevorderde boete vanaf 4 oktober 2013. Verder heeft zij laten weten het petitum van de dagvaarding aldus te willen wijzigen dat de boete gevorderd wordt over de periode van 4 oktober 2013 tot de dag waarop de overeenkomst door haar is ontbonden respectievelijk door de rechtbank wordt ontbonden.

4.3.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] grondt haar vordering - tegen de achtergrond van de hiervoor beschreven feiten - op de stelling dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] de overeengekomen opleverdatum 4 oktober 2013 niet gehaald heeft en dat zij ([eiseres in conventie/verweerster in reconventie]) daardoor schade heeft geleden en lijdt.

4.4.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] voert gemotiveerd verweer. Het verweer houdt kort gezegd in dat de vertraging in de oplevering te wijten is aan stagnatie in de bouw die door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] is veroorzaakt, althans voor haar rekening en risico komt. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft immers herhaaldelijk niet voldaan aan verzoeken om aanlevering van noodzakelijke gegevens, terwijl beslissing inzake meerwerk niet op tijd werden genomen. Ondanks een daarop gebaseerd tijdig en gemotiveerd verzoek van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] geen verlenging van de bouwtijd toegestaan. Voorts is [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] in verzuim geraakt door de overeengekomen betalingen niet binnen de daarvoor vastgestelde termijnen te betalen.

5. Het geschil in reconventie

5.1.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] vordert op haar beurt dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] (dat wil zeggen [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] Beheer B.V. en Wampie Arnhem B.V. hoofdelijk) zal veroordelen tot:

- betaling van haar facturen tot een bedrag van € 241.163,90 inclusief BTW;

- betaling van de contractuele rente over de hoofdsom, bestaande uit de wettelijke handelsrente gedurende 14 dagen na de vervaldata van die facturen, te verhogen met 2% vanaf de 15e dag, tot aan de dag van de voldoening;

- € 24.116,- voor buitengerechtelijke incassokosten, althans een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag;

- vergoeding van schade, op te maken bij staat, die [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft geleden als gevolg van de ten onrechte gelegde beslagen;

- betaling van de kosten van deze procedure, waaronder begrepen vastrecht en salaris advocaat, te vermeerderen met de nakosten en met de wettelijke rente daarover vanaf de datum van het vonnis.

5.2.

De vordering is gegrond op de stellen dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] - ook na aanmaning - heeft nagelaten de overeengekomen termijnbetalingen te verrichten, dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] de kosten van werkzaamheden ter verkrijging van voldoening buiten rechte alsook de schade van de ten onrechte gelegde beslagen moet vergoeden.

5.3.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] c.s. voert gemotiveerd verweer.

6. De beoordeling in conventie

6.1.

De AVA 1992 zijn niet in het geding gebracht.

6.2.

Het in conventie primair en subsidiair gevorderde stelt de vraag aan de orde of [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in verzuim geraakt is, wat immers vereist is om de overeenkomst te kunnen ontbinden (artikel 6:265 lid 2 BW). Zulks kan het geval zijn als zou komen vast te staan dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gebonden was aan de overeengekomen opleveringsdatum 4 oktober 2013. Die datum wordt voor het eerst genoemd in het verslag van de bouwvergadering van 14 augustus 2013, komt vervolgens in verscheidene stukken voor en is uiteindelijk opgenomen in de aannemingsovereenkomst. De rechtbank is daarom van oordeel dat van die datum uitgegaan moet worden voor de verplichting van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] om het werk op te leveren.

6.3.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft wel aangevoerd dat zij om verlenging van de bouwtijd heeft verzocht, maar dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] daarin heeft toegestemd is niet gebleken. De vraag of zij desondanks aanspraak kan maken op bouwtijdverlenging blijft thans buiten beschouwing, gelet op het volgende.

6.4.

[verweerder in conventie/eiseres in reconventie] kan niet in verzuim raken als [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] op 4 oktober 2013 reeds in verzuim verkeerde ter zake van haar verbintenissen jegens [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] uit dezelfde overeenkomst. [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] heeft gesteld dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] slechts een van de overeengekomen termijnbetalingen heeft voldaan. Uit de overeenkomst blijkt dat de tweede en derde termijn betaald hadden moeten zijn op 30 augustus respectievelijk 20 september 2013. Ter zitting is door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] gesteld dat de stand van het werk mede bepalend was voor de opeisbaarheid van de termijnbetalingen, maar uit niets blijkt dat partijen daar destijds of naderhand iets over hebben afgesproken.

6.5.

Vast staat dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] op 18 september 2013 een aanmaning aan [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft gestuurd en haar daarbij een redelijke termijn heeft gesteld om aan haar betalingsverplichting te voldoen. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] is dus - nog daargelaten de vraag hoe het zit met de verplichting van [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] om de nodige informatie aan [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] te verstrekken - op 18 september 2013 in verzuim geraakt (artikel 6:82 lid 1). Gesteld noch gebleken is dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] nog vóór 4 oktober 2013 tot betaling van de verschuldigde termijnen is overgegaan.

6.6.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft desgevraagd aangevoerd dat zij de tweede en derde termijn niet heeft voldaan “omdat de weeknummers bij de ondertekening al waren achterhaald.” Dit verweer kan haar niet baten, omdat zij voor die weeknummers heeft getekend, het werk al in maart 2013 was gestart en de overeenkomst pas eind augustus op schrift gesteld is. Kon [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] zich met de voorgestelde betalingstermijnen niet verenigen, dan had het op haar weg gelegen daartegen te protesteren en andere data in de overeenkomst te doen opnemen, te meer omdat zij van haar kant wel vasthoudt aan de in de overeenkomst opgenomen opleverdatum.

6.7.

Uit een en ander volgt dat de omstandigheid dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] het werk niet op 4 oktober 2013 heeft opgeleverd niet meebrengt dat zij in verzuim geraakt is. [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] kan dus geen ontbinding van de overeenkomst vorderen en geen aanspraak maken op schadevergoeding en/of de bedongen boete in verband met de tekortkoming van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie].

6.8.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft nog betoogd dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] in verzuim verkeerde en zij dus bevoegd was betalingen op te schorten, maar zij heeft dit verweer onvoldoende geconcretiseerd aan de hand van feiten waaruit zou zijn af te leiden dat een nadere overeenkomst tot stand was gekomen op basis waarvan bepaalde prestaties van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] al vóór 4 oktober 2013 opeisbaar zouden zijn.

6.9.

Het voorgaande leidt tot afwijzing van de vordering in conventie, behalve voor zover het gaat om de verrekening van het minderwerk; dit kan bij de beoordeling van de vordering in reconventie aan de orde komen.

6.10.

De correspondentie die gedurende de bouw en voorafgaand aan deze procedure tussen partijen is gevoerd is uitvoeriger dan in hoofdstuk 2 van dit vonnis is weergegeven, maar bevat verder geen aspecten die tot een ander oordeel leiden.

6.11.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] zal als de in overwegende mate in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van het geding in conventie. De aan de zijde van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] gevallen kosten worden begroot op € 3.829,- voor griffierecht en twee punten à € 2.580,- volgens het liquidatietarief voor salaris advocaat, in totaal € 8.989,-.

7. De beoordeling in reconventie

7.1.

Uit wat in conventie is overwogen volgt dat de vordering in reconventie in ieder geval toewijsbaar is tot het bedrag van de meergenoemde twee termijnen van de aanneemsom.

7.2.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] is ook de laatste termijn verschuldigd, nu ter zitting is gebleken dat zij het pand op 1 juli 2014 in gebruik heeft genomen, zodat het geacht mag worden opgeleverd te zijn.

7.3.

Tussen partijen staat vast dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] behalve eventueel minderwerk ook de overeengekomen bonuskorting mag verrekenen met de nog verschuldigde aanneemsomtermijnen.

7.4.

[eiseres in conventie/verweerster in reconventie] heeft geen beroep gedaan op het beding dat zij tien procent van de aanneemsom mag inhouden vanaf de oplevering tot het einde van de onderhoudstermijn.

7.5.

Tegenover de verrekening van het eventuele minderwerk staat de vordering van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] tot betaling van het meerwerk. Partijen verschillen van mening over het bedrag dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] daarvoor verschuldigd is. Vast staat dat [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] alleen het meerwerk hoeft te betalen dat door haar is opgedragen c.q. goedgekeurd; partijen hebben daarover immers een procedureafspraak gemaakt (zie het e-mailbericht van [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] van 28 juni 2013). Volgens [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is die afspraak minder strak dan uit de bewoordingen valt af te leiden, maar dit standpunt vindt geen steun in de overgelegde stukken, zodat daaraan voorbijgegaan wordt. Uit het voorgaande volgt dat de door partijen in het geding gebrachte overzichten, respectievelijk productie 87 bij de conclusie van eis in reconventie en productie 63 bij de conclusie van antwoord in reconventie, met elkaar moeten worden vergeleken om vast te stellen met welke posten [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] akkoord gegaan is. In dit verband is [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] toegezegd dat zij nog op productie 63 bij de conclusie van antwoord in reconventie mag reageren. De rechtbank zal de zaak daartoe naar de rol verwijzen.

7.6.

Vooralsnog valt niet uit te sluiten dat een deskundigenbericht nodig zal zijn om te kunnen vaststellen welk meerwerk door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] is uitgevoerd en welk minderwerk in aanmerking komt voor verrekening. Hetzelfde geldt voor de vraag of het door [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] toegepaste brandwerende materiaal gelijkwaardig is aan het door [eiseres in conventie/verweerster in reconventie] voorgeschreven materiaal, waarvan vast staat dat [verweerder in conventie/eiseres in reconventie] dat niet heeft aangebracht.

7.7.

Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden, uit een oogpunt van goede procesorde ook de eindbeslissing in conventie.