ECLI:NL:RBGEL:2015:2083

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Arnhem

zaaknummer / rolnummer: C/05/265348 / HA ZA 14-309 / 167

Vonnis van 18 februari 2015

in de zaak van

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

SKARABEE NEDERLAND B.V.,

gevestigd te Arnhem,

eiseres in conventie,

verweerster in reconventie,

advocaat mr. A.W. Hooijen te Hilversum,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

DOMICA B.V.,

gevestigd te Amersfoort,

gedaagde in conventie,

eiseres in reconventie,

advocaat mr. D.S. Muller te Nijkerk.

Partijen zullen hierna Skarabee en Domica genoemd worden.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

het tussenvonnis van 17 september 2014
de conclusie van antwoord in reconventie
de akte overlegging producties van Domica
de door Skarabee en Domica ten behoeve van de comparitie overgelegde spreekaantekeningen
het verkort proces-verbaal van comparitie van 13 november 2014.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2.De feiten

2.1.

Skarabee is een (van oorsprong Belgische) onderneming, die zich richt op het ontwikkelen van software voor de vastgoedbranche. Skarabee heeft onder meer een Customer Relationship Management softwarepakket (hierna: de CRM-software) ontwikkeld.

2.2.

Domica is een landelijk opererende organisatie, die zich bezig houdt met de bemiddeling van huur, verhuur en beheer van woningen en bedrijfspanden. Domica is een franchiseorganisatie, waarbij elke Domica-vestiging gerund wordt door een zelfstandige ondernemer. Domica behoorde tot (medio) 2012 tot de franchiseorganisatie Rots-Vast Groep.

2.3.

Begin 2012 zijn partijen met elkaar in contact gekomen en hebben (onder meer) gesproken over de ontwikkeling door Skarabee van een website voor Domica. Domica heeft daarvoor aan Skarabee een door haar (Domica) opgestelde ‘Roadmap Website + Backdoor ICT’ overhandigd (hierna: de roadmap).

2.4.

Bij e-mailbericht van 16 april 2012 heeft Skarabee aan Domica een eerste aanbieding gedaan met een stappenplan. Daarin staat onder meer geschreven:

1. Software voor verhuurkantoren

Binnen de verschillende flavours van Skarabee zien we meerder mogelijkheden.

Wij hebben hierbij 2 tariefvoorstellen gedaan:

Eentje voor de grotere kantoren, waar we een volwaardige Skarabee Office met uitgebreide functionaliteiten voorstellen. Hierop hebben wij een korting van 20% berekend;

Een andere, voor wat jullie de brommerjongens noemen, waar we een speciale versie van de Skarabee Budget voorzien, enkel werkzaam voor verhuurtransacties en aangepast aan de werking van een dergelijk kantoor. (…)

Beide versies zijn ook uitgerust met de Skarabee Group Tools Verhuur. (…)

2. Overname van 24 living

Wij hebben onze SEO partner de site(s) en de opzet er van laten bekijken. (…)

Hij is er van overtuigd dat je dezelfde of zelfs betere resultaten kunt behalen met een optimalisatie van de 24-living site zelf.

We stellen voor dat we dit eventueel samen met hem bespreken. Het hier echter om een externe consultant, die zijn kost verdient met SEO. Voor verder onderzoek denk ik, dat jullie hem in dienst nemen voor een kort traject. (…)

3. Opzetten van DOMICA.NL site

We hebben jullie roadmap voor de nieuwe site bekeken, en hebben bij een aantal zaken wat bedenking. Er zullen nog een aantal meetings nodig zijn samen met onze design-mensen om dit te kunnen finaliseren. We gaan er van uit dat we een eerste oplevering van de Domica-site kunnen realiseren tegen juli-augustus; Zij het, zeker niet met alle door jullie beschreven functionaliteiten. Een oplevering van de volledige site moet je zien tegen eind van het jaar. (…)

Analyse door onze SEO-man. (april)

We stellen voor dat er een afspraak gemaakt wordt tussen de SEO specialist en Pararius om alles te bekijken, en zekerheid te hebben dat onze bevindingen correct zijn. Hij kan verder ook met hen bekijken wat er nog geoptimaliseerd kan worden. Omdat hij geen Skarabee man is, maar een onafhankelijke partij, kunnen jullie hem ook makkelijker met Pararius in contact brengen.

Intake domica website (april-mei)

Oplevering eerste versie domica website (juli-augustus)

Oplevering definitieve versie domica website (december)

2.5.

Bij brief van 27 april 2012 heeft Koelewijn & Partners bv, de adviseur van Domica, aan Skarabee onder meer het volgende geschreven:

(…) Domica wil graag een offerte met betrekking tot de koppeling aan de volgende websites:

Domica.nl (design is klaar)
24Living.nl (website is online)
beiden gekoppeld en volledig functionerend aan het verhuursysteem van Skarabee
en ultimo december 2012 gekoppeld aan de beheermodule
Voorts wil Domica graag komen tot een offerte voor alles wat betreft SEO, met betrekking tot 24Living en Domica, of wil in contact komen met de SEO specialist van Skarabee.
Tevens zullen Apps moeten worden gebouwd, gebaseerd op de databases conform de roadmap en de functionaliteiten van Skarabee.

Domica verwijst in dit verband voor details naar de ‘roadmap’, zoals deze in uw bezit is, met daarin de wensen en de voorwaarden waaraan de systemen moeten voldoen. (…)

2.6.

Skarabee heeft bij brief van 9 mei 2012 aan Koelewijn & Partners onder meer geschreven:

Offerte SEO

We hadden in het stappenplan voorgesteld om de SEO specialist in contact te brengen met de mensen van 24 Living. Omdat dit een externe partij is, kunnen wij hier geen offerte voor uitschrijven. Wij zouden u aanraden te beginnen met een initiële studie van ½ dag tot 1 dag. Zijn uurtarief is 125€.

2.7.

Skarabee heeft op 9 mei 2012 bij e-mailbericht aan Koelewijn & Partners, met cc aan Domica, het volgende geschreven:

We hopen, met u op een vruchtbare samenwerking, en willen zo snel mogelijk aan de slag gaan om

1. De SEO verantwoordelijke in contact te brengen met AnnoMMx. Ik zal in dit opzicht vragen aan m’n collega (…) om jullie zijn eerste voorstel over te maken (…)

2.8.

Domica heeft bij e-mailbericht van 14 mei 2012 aan Skarabee onder meer geschreven:

Wij gaan akkoord met het voorstel. Wij zien veel perspectieven in de samenwerking met Skarabee

Wel met dien verstande:

(…)

SEO m.b.t. de vindbaarheid van 24Living ben ik eerst via een ander kanaal aan het onderzoeken wat ik even wil afwachten. Mocht ik hier niet verder mee komen zal ik zeker een beroep doen op jullie SEO specialist. Wat betreft Domica gaan wij ervan uit dat jullie direct rekening houden met de opbouw en samenstelling van de website met als doel dat het systeem Google vriendelijk gebouwd wordt.

(…)

Nogmaals; helaas staan we onder enorme tijdsdruk.

2.9.

Bij e-mailbericht van 21 mei 2012 heeft Skarabee Domica als volgt bericht:

Dit is de werkwijze dewelke wij voorstellen:

Skarabee maakt een voorlopige website voor Domica, eerder met het oog naar timing dan naar functionaliteit. Deze website zal alle basisfunctionaliteiten omvatten dewelke nodig zijn (…) Skarabee zal ook de kantoren van Domica uitrusten met een Skarabee Comfort zodat elk kantoor kan publiceren naar de nieuwe website. Beide stappen zijn te realiseren binnen een tijdsframe van 3 à 4 weken na de ondertekening van de offertes.

(…)

Opgelet, volgende zaken zijn belangrijk om te vermelden:

De voorlopige website is een oplossing die jullie toelaat om vooral snel online te gaan. Ze zal gebouwd worden in de richting van wat jullie designer reeds voorbereid had, doch de strakke deadline laat niet toe dat er veel wijzigingen kunnen gebeuren aan het voorgestelde ontwerp of inzake functionaliteiten die toegevoegd dienen te worden. Deze zullen bekeken moeten worden bij de ontwikkeling van de definitieve website.
(…)

In de bijlage vind je een offerte voor de opmaak van de voorlopige website.

2.10.

Domica heeft bij e-mailbericht van 26 mei 2012 aan Skarabee onder meer bericht:

Wij gaan akkoord met de voorwaarden en de offerte zoals besproken. (…)

(…)

Wij gaan ervan uit dat jullie verder alles afstemmen met Classdesign waarbij wij graag in de correspondentie als c.c. worden meegenomen.

(…)

Dus wij gaan akkoord met de offerte zodat jullie vast van start kunnen gaan met de opmaak en verdere afbouw. Wel is heel belangrijk dat NA gereedkomen van de werkzaamheden – conform uw onderstaande en bijgevoegde voorstel – er direct doorontwikkeld wordt op de functionaliteiten conform de roadmap van Domica. Doelstelling is dat functionaliteiten van de roadmap z.s.m. worden toegevoegd aan het systeem. (…)

Domica stelt in haar e-mailbericht verder nog een aantal aanpassingen voor.

2.11.

Bij e-mailbericht van 29 mei 2012 heeft Skarabee aan Domica een aangepaste offerte toegestuurd voor de bouw van een voorlopige website en een abonnement voor het gebruik van de website, welke offerte op 1 juni 2012 door Domica voor akkoord is getekend.

2.12.

Op 28 september 2012 heeft Skarabee Domica een voorstel toegestuurd voor de bouw van een definitieve website, de implementatie van en online toegang tot de Skarabee CRM-software, training en diverse licenties en abonnementen voor het gebruik van software. Daarin staat onder meer:

Op de licenties en abonnementen met Skarabee passen wij een korting tot van 20%, indien er geopteerd wordt voor een samenwerking van 3 jaar of meer.

Skarabee is op verzoek van Domica akkoord gegaan met een gespreide betaling en heeft bij e-mailbericht van 5 oktober 2012 een aangepaste offerte toegestuurd. De offerte is op 19 oktober 2012 door Domica voor akkoord getekend. In de ondertekende offerte staat onder meer:

Ondergetekende verklaart hierbij bovenstaande Skarabee producten en diensten te bestellen vanaf ../../.. voor een periode van 3 jaar, en volgens bovenvermeld tarief en voorwaarden.

Bij de offerte zijn twee (door Domica voor akkoord getekende) bijlagen gevoegd: 1) Tijd- en kostenraming Project “Domica” - Verhuurwebsite en 2) Uittreksel uit de algemene voorwaarden en software licentie overeenkomst.

2.13.

Begin november 2012 vindt er een gesprek plaats tussen partijen. Domica ([naam]) heeft bij e-mailbericht van 9 november 2012 aan Skarabee [naam]) onder meer geschreven:

Zoals je zult begrijpen zijn we enigszins geschrokken van de stand van zaken en de ‘ruis op de lijn’. (…)

Zaken die conform roadmap, iig in de definitieve site moeten zitten of waar we duidelijkheid over willen hebben:

- SEO vindbaarheid

(…)

2.14.

Skarabee [naam]) heeft hierop geantwoord bij e-mailbericht van 10 november 2012. Daarin staat onder meer:

Ook ik ben geschrokken van de verschillende verwachtingen van Domica enerzijds en Skarabee anderzijds. Zaak is dan ook om een aantal punten duidelijk te krijgen, wat zijn nu de Prio’s en wanneer kunnen die gerealiseerd zijn.

Hieronder de uiteenzetting van de Prio’s:

(…)

Roadmap – uiteindelijke definitieve site

Hierover bestond inderdaad een totaal andere verwachting dan dat wij voor ogen hadden; jullie zijn ervan uitgegaan dat de definitieve site (volgens de roadmap) op 1 december al live zou gaan, echter hebben het continue gehad over de voorlopige site. (…)

Al met al hebben diverse factoren ertoe geleid dat er miscommunicatie is ontstaan tussen beide partijen over de oplevering van de definitieve site. Gezien we dit niet meer terug kunnen draaien, is het nu zaak om duidelijkheid te creeren van wat wel en niet, en wat er alvast in de definitieve site zou moeten komen.

De vraag, vereiste is om deze definitieve site op te leveren op 01/01/2013 met de onderstaande Prio’s die wij hebben besproken afgelopen vrijdag. Ik wil voorop stellen dat wij ons uiterste best gaan doen hiervoor, maar dat ik geen garanties kan geven!

De Prio’s:

(…)

SEO

In de voorlopige site zit al gedeeltelijk SEO verwerkt, maar in de definitieve site zal dit veel uitgebreider en verbeterd zijn.

Wat betreft de vindbaarheid op Google zullen we bijvoorbeeld de meta titel en andere meta tags nog aanpassen per pagina. Ook de url’s zullen korter opgebouwd worden waardoor ze beter zijn voor Google. De h1 tags worden reeds gebruikt om de titels op te maken. We gaan er van uit dat de titels van de teksten ook zoekwoorden bevatten waar jullie op gevonden willen worden. Zo niet, dan moeten jullie dit nog aangeven, de teksten gaan wij niet zelf herschrijven.

2.15.

Bij de stukken bevindt zich een intern e-mailbericht, gedateerd 14 november 2012, van [naam] aan [naam] beiden werkzaam bij Skarabee. Daarin staat onder meer:

In bijlage de feedback ivm de website. Ik heb de roadmap die ik opmaakte na de meeting half augustus nogmaals aangevuld (…). In wilde geen nieuw document opstarten om achteraf geen discussie te hebben over dingen die wij zouden vergeten. Sommige zaken zijn nog onduidelijk, er staat dan in grote letters ‘vraag’ – ‘bedenking’ of ‘aan te leveren’ bij. Gelieve de bijgevoegde roadmap te laten goedkeuren door Domica. Deze geldt als intake. Er staat ook telkens bij vermeld of iets in fase 1 of fase 2 zal afgewerkt worden.

Zoals (…) al (…) meegedeeld is de doorlooptijd voor de 1ste fase van de definitieve site mee opgeschoven met het wachten tot ondertekening van de aangepaste offerte (6 weken heeft dit geduurd). Onze geschatte doorlooptijd eind september was toen ca. 3 maand.
1 Januari is dus niet mogelijken verschuift dus ongeveer 1 maand – 1,5 maand. Bovendien hangt de doorlooptijd ook af van reactie en interactie van Domica. (…)

Binnen fase 1 kunnen de gevraagde punten wel opgeleverd worden:

(…)

- SEO

(…)

Wat gemaakt wordt in fase 2 kan je terug vinden in de roadmap.

2.16.

Skarabee heeft bij e-mailbericht van 16 november 2012 aan Domica opgesomd welke verschillende opleveringen volgens Skarabee haalbaar zijn. Met betrekking tot hetgeen door Domica als “Prio” is aangeduid zal onder meer ontbreken:

De landingspagina’s en de bijbehorende SEO optimalisatie. We gaan er van uit dat de SEO-score op de huidige (tijdelijke site) al redelijk goed is, maar de landingspagina’s zullen die score waarschijnlijk wel degelijk verbeteren.

(…)

Je moet echt begrijpen dat de definitieve site geen verder bouwen van de tijdelijke is. Door de SEO optimalisatie (url’s) en dergelijke meer, moeten we volledig van scratch beginnen. Daarnaast hebben we ook een aantal verplichtingen naar andere klanten, waar wij ons al langer voor geëngageerd hebben. Om 19/1 te halen, zullen we ons echt al in bochten moeten wringen.

In bijlage vind je de (…) aangepaste roadmap, met alle toevoegingen. Zou je het zien zitten om volgende week langs te komen in Kortrijk om dit nogmaals samen door te lopen. (…)

2.17.

Als gevolg van vertragingen is de voorlopige website van Domica op 29 november (volgens Skarabee) dan wel 3 december 2012 (volgens Domica) opgeleverd. Domica heeft hetgeen zij terzake aan Skarabee verschuldigd was, betaald.

2.18.

De definitieve website van Domica is op 8 februari 2013 “live” gegaan.

2.19.

Op 19 maart 2013 hebben partijen een overeenkomst gesloten voor een aanvullend abonnement voor het gebruik van het software programma “Nomade”.

2.20.

Intussen is door Skarabee en Domica per e-mail gecorrespondeerd over –kort gezegd– vragen en opmerkingen van Domica, voorgestelde wijzigingen en aanbevelingen, etcetera, met betrekking tot de door Skarabee geleverde software. Domica schrijft onder meer bij e-mailbericht van 23 mei 2013 aan Lien [naam], designer bij Skarabee (hierna: [naam]):

Ik heb je een tijdje terug gevraagd wat dingen aan te passen, sommige dingen zijn toen ook gedaan, sommige half en sommige niet.

De vindbaarheid van de Domica Website is heel erg slecht.. ik was in de veronderstellingen dat jullie nog bezig waren met het verder afbouwen van de website en met het SEO gedeelte, maar ik zie helaas niets gebeuren… Ik heb een lijstje gemaakt met dingen die gedaan moeten worden.

Sommige heb ik reeds gevraagd, sommige zijn nieuwe maar zijn vanzelfsprekend onderdeel van het bouwen van een website!

2.21.

[naam] (Skarabee) heeft hierop diezelfde dag bij e-mailbericht geantwoord:

Uiteraard zitten wij niet stil (…)

Hieronder heb ik mijn opmerkingen in het groen toegevoegd aan dit van u.

Zoals u zal zien, lijkt het mij raadzaam dat er ook eens verder contact volgt met [naam]
, manager operations bij Domica – toevoeging rechtbank) i.v.m. een aantal van de suggesties, daar deze toch drastische wijzigingen in houden van zaken die indertijd zo in de roadmap voorzien werden.

2.22.

Domica heeft bij e-mailbericht van 24 mei 2013 aan [naam] geantwoord:

Onze kantoren hebben allemaal te maken met sterk dalende omzetten en we doen er gezamenlijk alles aan om de slechte vindbaarheid van Domica te ‘compenseren’. Wij gaan er als klant natuurlijk van uit dat jullie een super-professionele website voor ons ontwikkelen die maximaal aansluit mij onze wensen, dienstverlening en eisen van deze tijd. Jullie zijn immers de experts! Uiteraard kijken wij daarbij nog even kritische naar (de gebruiksvriendelijkheid van) de website en kunnen daarmee inderdaad afwijken van de roadmap.

2.23.

Domica heeft bij e-mailbericht van 13 juni 2013 aan Skarabee onder meer geschreven:

Om misverstanden te voorkomen; wij willen uiteraard waar voor ons geld. We hebben duidelijke – ook schriftelijke – afspraken gemaakt waarin de SEO specifiek is benoemd. Iedereen kan een website bouwen maar wij zijn juist naar Skarabee gegaan omdat wij de professionele partij zochten, een specialist die een SEO vriendelijke website kan opleveren. Hier zijn denk ik ook duidelijke afspraken over gemaakt.

(…)

Hoe vervelend wij het ook vinden; wij kunnen niet anders dan Skarabee op dit moment in gebreke te stellen en te sommeren om uiterlijk 19-06-2013 om 17.00 uur alles op te leveren conform afspraak, roadmap en schriftelijke overeenstemmingen die wij hebben bereikt; ook over de SEO. Middels deze weg doen wij dit dan ook.

2.24.

Skarabee heeft hierop bij e-mailbericht van 14 juni 2013 aan Domica onder meer geantwoord:

Wij protesteren hierbij formeel dat u ons in gebreke stelt op basis van algemene en ongefundeerde gronden. Wij vragen u dan ook vriendelijk, doch uitdrukkelijk, om te detailleren aan de hand van specifieke feiten welke schriftelijk overeengekomen afspraken niet door ons gehonoreerd worden.

Terzijde wijzen wij op de veelvuldige communicaties tijdens de pre-contractuele fase, waarin wij er steeds uitdrukkelijk op gewezen hebben dat SEO
geendeel uitmaakt van de overeenkomst. Het voorwerp van het contract voor de website is een middelenverbintenis, en geen resultaatsverbintenis. Skarabee draagt derhalve in deze geen verantwoordelijkheid voor het al dan niet goed ‘scoren’ op Google. En speelt al zeker geen rol in het omzetverlies van Domica, hetgeen op geen enkele grond gefundeerd wordt of toegewezen kan worden aan de dienstverlening van Skarabee.

(…)

Daarnaast dringen wij ook, nogmaals, uitdrukkelijk aan op één aanspreekpunt bij Domica. De laatste dagen ontvingen wij meermaals tegenstrijdige berichten over zaken die uitgevoerd moeten worden, en dan weer tegengesproken worden door andere personen bij Domica. Dergelijke manier van werken (…) maakt het ook niet haalbaar om een kwaliteitsvolle dienstverlening te garanderen.

2.25.

Op 9 juli 2013 heeft een bespreking tussen partijen plaats gevonden. Bij e-mailbericht van 10 juli 2013 heeft Domica aan Skarabee onder meer het volgende geschreven:

Naar aanleiding van ons onderhoud op 9 juli j.l. (…) hebben wij inderdaad gezamenlijk de intentie uitgesproken om – in goed overleg – uit elkaar te gaan.

(…)

Wel is belangrijk dat Skarabee ons blijft ondersteunen tot het moment wij met een nieuwe leverancier “in de lucht” zijn (…).

2.26.

Skarabee hier hierop bij brief van 16 juli 2013 geantwoord. In die brief staat onder meer:

Wij bevestigen hierbij de goede ontvangst van uw email van 10 juli jongstleden, waarin u aangeeft de samenwerking met Skarabee te willen stopzetten. Dit schrijven beschouwen wij als een formele opzegging van uw verbintenissen met onze onderneming (…).

Bij deze brief is een slotfactuur gevoegd voor een bedrag van € 92.758,72 exclusief btw.

2.27.

Domica heeft hierop bij e-mailbericht van 18 juli 2013 gereageerd. In dat e-mailbericht staat onder meer:

Wij zijn van mening dat het software systeem niet genoeg aansluit bij de wensen van de verhuurmarkt, daarnaast ondervinden wij zeer grote problemen met de vindbaarheid van onze website als gevolg van de matige architectuur. Om dit op te vangen maken wij thans enorme (extra) kosten en onze kantoren hebben te maken met een dramatische omzetdaling. Nieuwe franchisenemers zijn tot op heden nog niet aangesloten. Om de continuïteit van Domica verder te waarborgen zijn wij genoodzaakt deze stap te zetten.

(…)

Wij hebben nog geen nieuw CRM-systeem en ook een nieuwe website is nog niet gereed.

Wij gaan onze contractuele verplichtingen dan ook niet uit de weg en zullen uiteraard aan onze maandelijkse verplichtingen blijven voldoen, totdat wij samen e.e.a. op correcte wijze hebben afgewikkeld. (…)

(…)

Voor de goede orde; wij zullen derhalve niet ingaan tot betaling van de slotfactuur binnen de door u gestelde termijn, maar zullen de verplichtingen voortvloeiende uit ons contract op de gebruikelijke wijze voldoen. Wij zijn immers nog gewoon contractant en gaan ervan uit dat u uw dienstverlening op de gebruikelijke wijze voorzet.

2.28.

Domica heeft op 23 september 2013 de overeenkomsten met Skarabee buitengerechtelijke ontbonden.

3.De vordering in conventie

3.1.

Skarabee vordert, bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad, Domica te veroordelen:

om binnen 5 dagen aan Skarabee een bedrag te betalen van € 15.043,84, te vermeerderen met 10% rente vanaf februari 2013 tot aan de dag van algehele voldoening;

om binnen 5 dagen aan Skarabee een bedrag te betalen van € 46.885,00, te vermeerderen met 10% rente vanaf 1 oktober 2013 tot aan de dag van algehele voldoening;

om binnen 5 dagen na vaststelling bij staat aan Skarabee het aldus vastgestelde bedrag te voldoen;

in de proceskosten en de nakosten.

3.2.

Skarabee legt het volgende aan haar vordering ten grondslag. Skarabee stelt dat zij haar contractuele verplichtingen jegens Domica volledig en correct is nagekomen, onder verwijzing naar de als producties 3, 4 en 5 bij dagvaarding overgelegde contracten. Skarabee heeft daarom recht op betaling van de eenmalige kosten voor het tot stand brengen van de website en de koppeling met haar CRM-software, alsmede op betaling van de maandelijkse abonnementsgelden. Domica heeft geen recht haar betalingen op te schorten of de overeenkomsten te ontbinden. SEO (= Search Engine Optimalisation, ofwel verbetering van de vindbaarheid bij internetzoekprogramma’s) maakte geen deel uit van de overeenkomsten tussen partijen. Bovendien heeft Skarabee een expert naar de website van Domica laten kijken en die heeft geconcludeerd dat sprake is van een goede vindbaarheid. Voor zover er al sprake zou zijn van enige tekortkoming aan de zijde van Skarabee, dan is er geen sprake van een deugdelijke ingebrekestelling en is het vereiste verzuim niet ingetreden. Domica was dan ook niet gerechtigd de overeenkomsten te ontbinden. Domica heeft, ondanks aanmaningen, de contractueel overeengekomen prijs voor de totstandkoming van de website niet volledig betaald en dient de 4e en 5e deelbetaling, tezamen € 15.043,84 nog te voldoen. Gelet op het feit dat de tussen partijen bestaande overeenkomsten nog altijd bestaan, is Domica de abonnementskosten verschuldigd voor de Skarabee CRM-software van € 1.575,40 per maand en voor de website van € 300,00 per maand. Domica heeft deze kosten sinds september 2013 niet meer betaald, waarop Skarabee haar dienstverlening heeft opgeschort. Domica is deze kosten verschuldigd over de periode 1 oktober 2013 tot datum einde overeenkomst (31 oktober 2015), in totaal € 46.885,00, te vermeerderen met de contractueel overeengekomen rente van 10% over de vervallen maandelijkse termijnen van 1 oktober 2013 tot datum vonnis. Skarabee heeft bovendien schade geleden als direct gevolg van de tekortkomingen van Domica, onder meer bestaande uit door Skarabee gemiste omzet en extra investeringen qua tijd en mankracht. Domica is gehouden deze schade aan Skarabee te vergoeden, welke schade dient te worden begroot bij staat.

3.3.

Domica voert, kort gezegd, aan dat Skarabee tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomsten tussen partijen, als gevolg waarvan Domica de overeenkomsten in september 2013 buitengerechtelijk heeft ontbonden. Domica heeft als gevolg van het tekortschieten van Skarabee schade geleden. Domica betwist dan ook enig bedrag aan Skarabee verschuldigd te zijn, althans de door Domica geleden schade dient met de vordering van Skarabee te worden verrekend. Domica betwist dat Skarabee als gevolg van de ontbinding van de overeenkomsten door Domica partijen schade heeft geleden.

3.4.

Op de stellingen van partijen zal hierna, voor zover van belang, nader worden ingegaan.

4.De vordering in reconventie

4.1.

Domica vordert, bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:

I. te verklaren voor recht dat Skarabee tekort is geschoten in de nakoming van haar verplichtingen uit hoofde van de tussen partijen bestaande contractuele relatie(s);

II. te verklaren voor recht dat Domica de tussen partijen gesloten overeenkomsten buitengerechtelijk heeft ontbonden, dan wel de tussen partijen gesloten overeenkomsten te ontbinden;

III. Skarabee te veroordelen om binnen vijf dagen na vaststelling bij staat aan Domica het aldus vastgestelde bedrag te voldoen;

IV. met veroordeling van Skarabee in de kosten.

4.2.

Domica stelt dat Skarabee is tekort geschoten in de nakoming van haar verplichtingen uit hoofde van de overeenkomsten tussen partijen, die niet los van elkaar kunnen worden gezien. Domica heeft veelvuldig en gedetailleerd geklaagd bij Skarabee en haar in de gelegenheid gesteld de fouten en problemen te herstellen, zoals blijkt uit de e-mailcorrespondentie tussen partijen in de periode december 2012 tot met juni 2013. Omdat de problemen ook na oplevering van de definitieve website bleven voortduren hebben er in juli 2013 besprekingen plaatsgevonden en is gesproken over beëindiging van de overeenkomsten tussen partijen. Op dat moment voldeed Domica aan haar betalingsverplichtingen en was zij bereid die te continueren, totdat zij een andere website had laten ontwikkelen en andere software had geïmplementeerd. Dit resulteerde in de toezending van een ongefundeerde en onjuiste factuur door Skarabee. Omdat Domica die factuur niet voldeed, heeft Skarabee haar dienstverlening gestaakt, hetgeen de reden was voor Domica om de overeenkomsten op 23 september 2013 buitengerechtelijk te ontbinden. Domica heeft als gevolg van het tekortschieten door Skarabee kosten moeten maken die een bedrag van € 113.638,51 (productie 23) belopen. Daarnaast hebben de filialen van Domica omzet gederfd gedurende de tien maanden dat de door Skarabee gebouwde website in de lucht was, waardoor de behaalde winst aanzienlijk lager was. Die omzetderving bedroeg voor Domica Dordrecht € 55.787,00, voor Domica Amsterdam € 62.424,00, voor Domica € 80.417,00 en voor Domica Arnhem € 46.665,00 (producties 57 t/m 61).

4.3.

Skarabee betwist, kort gezegd, de door Domica gestelde inhoud van de overeenkomsten, meer in het bijzonder dat SEO zou zijn overeengekomen en dat zij voor Domica software op maat zou maken. Het feit dat de software op punten niet voldeed aan de wensen van Domica, kan niet aan Skarabee worden toegerekend. Skarabee betwist dan ook dat zij is tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomsten tussen partijen en betwist voorts de omvang van de door Domica gestelde schade.

4.4.

Op de stellingen van partijen zal hierna, voor zover van belang, nader worden ingegaan.

5.De beoordeling in conventie en in reconventie

5.1.

Gezien de samenhang tussen de vorderingen in conventie en in reconventie zullen die vorderingen hierna gezamenlijk worden besproken.

5.2.

De rechtbank stelt het volgende voorop. Skarabee heeft ter gelegenheid van de comparitie van partijen de stelling ingenomen dat Domica pas in juni 2013 plotseling melding heeft gemaakt problemen te hebben met de vindbaarheid van de website op Google en problemen met de software. Voor zover Skarabee met die stelling heeft willen betogen dat Domica niet tijdig heeft geklaagd (artikel 6:89 BW), dan wordt daaraan voorbij gegaan, omdat uit de overgelegde e-mailcorrespondentie blijkt dat die stelling niet juist is. De rechtbank houdt het er dan ook voor dat Skarabee met deze stelling de door Domica gestelde tekortkoming(en) betwist.

5.3.

Kern van het geschil is de vraag wat partijen zijn overeengekomen.

Skarabee stelt dat de SEO en de roadmap geen onderdeel uitmaakten van de tussen partijen gesloten overeenkomsten en dat Domica er vanaf het begin van op de hoogte was dat de software waarop zij een licentie verkreeg, de standaard Skarabee CRM-software was. Na implementatie van de software was het aan Domica om een en ander zo te vullen en te gebruiken dat zij er optimaal mee kon werken. Dat heeft Domica nagelaten. Skarabee betwist dat er problemen waren en stelt dat de door Domica genoemde en gevraagde punten geen deel uitmaakten van de contractuele verplichtingen van Skarabee. Domica betaalde vanaf september 2013 de verschuldigde abonnementsgelden niet meer, zodat Skarabee haar dienstverlening heeft opgeschort. Van een deugdelijke ingebrekestelling door Domica is geen sprake geweest. Domica heeft de overeenkomsten dan ook zonder geldige reden beëindigd.

Domica stelt dat de essentie van de samenwerking tussen partijen bestond uit SEO en de vindbaarheid van de website op Google. Domica stelt dat partijen een overeenkomst hebben gesloten voor de bouw van een website en de levering (licentie) van software (een CRM-systeem), gebouwd voor/aangepast aan de verhuurmarkt. Daarbij was de roadmap van Domica leidend. Een groot aantal punten uit de roadmap zijn niet gerealiseerd, de website bleek slecht vindbaar en zowel de website als het CRM-systeem vertoonden veel gebreken. Nadat Domica Skarabee terzake in gebreke had gesteld, heeft Skarabee haar dienstverlening gestaakt, terwijl Domica haar contractuele verplichtingen nog nakwam. Domica was daarom gerechtigd de overeenkomsten te ontbinden.

SEO/vindbaarheid website op Google

5.4.

Een belangrijk geschilpunt tussen partijen is de vraag wat tussen partijen is overeengekomen met betrekking tot de vindbaarheid van de door Skarabee voor Domica te bouwen website via zoekmachines (Google) en SEO, hetgeen volgens Domica de essentie vormde van de samenwerking met Skarabee. Skarabee stelt dat SEO geen onderdeel uitmaakte van de overeenkomsten tussen partijen en stelt dat zij ook nooit toezeggingen op dat punt aan Domica heeft gedaan en/of verplichtingen met betrekking tot SEO op zich heeft genomen.

5.5.

Vaststaat dat in de drie door partijen ondertekende contracten (producties 3, 4 en 5 bij dagvaarding) niets is opgenomen over SEO en/of de vindbaarheid van de te bouwen website. Ook in de roadmap van Domica komt dit onderwerp niet voor.

5.6.

De rechtbank stelt voorop dat de zinsnede in de drie contracten “wat niet in deze overeenkomsten opgenomen is, geldt als niet overeengekomen”, waarop Skarabee zich beroept, niet maakt dat SEO geen deel uitmaakte van de overeenkomst tussen partijen. De contracten zijn uiterst summier en vermelden alleen de kosten voor het ontwerp van de website, de aantallen abonnementen en licenties met bijbehorende tarieven en een korte tijd- en kostenraming voor de bouw van de website. Dat betekent niet dat de verplichtingen van Skarabee zich beperkten tot de in die contracten genoemde dienstverlening. Dat hangt immers af van hetgeen partijen over en weer hebben besproken en terzake hebben afgesproken. Beide partijen verwijzen ter onderbouwing van hun -uiteenlopende- standpunten naar de tussen hen gevoerde e-mailcorrespondentie.

5.7.

Het is juist dat Skarabee in de aanloop naar het eerste contract Domica heeft verwezen naar een externe SEO-specialist. Uit de overgelegde e-mailcorrespondentie blijkt echter ook dat door Skarabee wel degelijk aandacht is besteed aan SEO, zo blijkt onder meer uit het e-mailbericht van 10 november 2012 (rov. 2.14.) en het interne e-mailbericht van 14 november (rov. 2.15.), en SEO optimalisatie (het e-mailbericht van 16 november 2012 (rov. 2.16.)). De rechtbank ziet daarin voorshands aanleiding om te oordelen dat SEO wel onderdeel uitmaakte van de overeenkomst tussen partijen. Daarmee staat echter nog niet vast of dat heeft geleid tot verplichtingen voor Skarabee, en zo ja tot welke verplichtingen. Dat heeft met het volgende te maken.

5.8.

Uit hetgeen partijen hierover hebben verklaard kan worden afgeleid dat SEO kennelijk een dynamisch begrip is; wat daar precies onder moet worden verstaan staat tussen partijen niet vast. Dat zelfde geldt voor het begrip “Google vriendelijkheid”. Skarabee stelt dat vindbaarheid niet gelijk te stellen is met SEO. SEO heeft te maken met “Google vriendelijkheid”. Skarabee stelt dat de beste optimalisatie voor een website bestaat uit het leveren van een kwalitatief hoogstaande inhoud, de zogenaamde “content” van de website. Die content wordt niet geleverd door de websitebouwer, maar is de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Skarabee heeft getracht Domica daarbij te ondersteunen, maar Domica heeft de content niet op een zodanige manier aangeleverd dat de vindbaarheid van haar website werd bevorderd. Een door Skarabee ingeschakelde externe SEO-specialist heeft bovendien geconstateerd dat de website goed geïndexeerd is door Google en ook qua “bounce rate” (afhaken van surfers op de eerste pagina) zeker niet slecht scoort.

Domica voert aan dat zij in maart 2013 een online marketeer ([naam]) heeft benaderd om de naamsbekendheid van Domica zo snel mogelijk te vergroten. Hij constateerde een groot aantal mankementen aan de website, waardoor de vindbaarheid werd geblokkeerd. De door Skarabee ingeschakelde expert heeft geconstateerd dat het aantal bezoekers van de website van gemiddeld 1.500 per dag is gestegen naar 2.500 bezoekers per dag. Dat aantal is bij lange na niet het aantal dat nodig is voor een rendabele onderneming en was bovendien het gevolg van het feit dat zij Google is gaan betalen om hoger in de zoeklijsten terecht te komen, aldus Domica. Nadat zij een nieuwe website heeft gelanceerd is het aantal bezoekers per dag gestegen naar gemiddeld 60.000 à 70.000 bezoekers. Domica stelt dat zij geen ICT-deskundige is en dat zij van een professionele websitebouwer als Skarabee een “Google vriendelijke” website mocht verwachten, die goed vindbaar was via de zoekmachine van Google. Dat is wat zij ook aan Skarabee kenbaar heeft gemaakt en wat is overeengekomen. Domica erkent dat zij verantwoordelijk is voor de content van de website, maar stelt dat de architectuur van de door Skarabee gebouwde website fout is, hetgeen de oorzaak is voor de slechte vindbaarheid van de website op Google. Ter zitting heeft Domica verklaard dat een en ander niet in de overeenkomsten is opgenomen, maar dat zij een “Google vriendelijke” website mocht verwachten en dat het voor haar cruciaal was dat haar website bij een zoekactie op Google op pagina 1 zou belanden.

5.9.

Vaststaat dat in het onderhavige geval niet concreet is vastgelegd wat moet worden verstaan onder SEO en dat ook uit de overgelegde e-mailcorrespondentie niet blijkt wat daarmee precies wordt bedoeld. Duidelijk is wel dat partijen van mening verschillen over het begrip SEO en dat de verwachtingen van Domica op dit punt niet stroken met de opvatting van Skarabee, noch met betrekking tot de vindbaarheid noch met betrekking tot de “Google vriendelijkheid” van de door Skarabee gebouwde website. De rechtbank leidt uit de stellingen van partijen af dat de begrippen SEO en “Google vriendelijk” kennelijk zien op zowel de architectuur van een website als op de content daarvan. Ten aanzien van de content van een website kan gedacht worden aan “slimme” en/of unieke woorden of zoektermen, die er voor kunnen zorgen dat een website hoger in de lijst met zoekresultaten terecht komt. Dat laatste behoort kennelijk tot het vakgebied van een SEO-specialist. Verder kan ook de betaling van een bijdrage door de gebruiker van een website aan Google bewerkstellingen dat een website binnen de zoekmachine van Google hoger in de lijst met zoekresultaten geraakt. Op grond van de thans voorhanden stukken en de stellingen van partijen en bezien tegen de achtergrond van het vorenstaande bestaat er vooralsnog geen duidelijkheid over de vraag wat partijen in dit geval terzake hebben afgesproken en wat de inhoud van die afspraken was. Domica stelt dat partijen SEO zijn overeengekomen en stelt dat sprake is van een tekortkoming van Skarabee op dit punt; op Domica rust de stelplicht en de bewijslast ten aanzien van die stellingen. De rechtbank zal Domica in de gelegenheid stellen zich bij akte nader uit te laten over de vraag welke afspraken partijen over SEO/vindbaarheid van de door Skarabee te bouwen website hebben gemaakt, wat de inhoud van die afspraken was en op welk(e) punt(en) Skarabee tekort is geschoten. Skarabee mag daar bij antwoordakte op reageren.

Gebreken website en software

5.10.

Domica stelt dat tussen partijen is overeengekomen dat Skarabee software op maat zou maken voor Domica en dat haar roadmap daarbij leidend was. Zij stelt dat de CRM-software van Skarabee specifiek is ontwikkeld voor de klassieke vastgoedmarkt (verkoop en aankoop van onroerend goed), terwijl Domica zich richt op het verhuren, huren en beheren van onroerend goed. Die markt verschilt qua doorloopsnelheid, de wijze van aanbod en de doelgroep. In de (ver)huurbemiddeling geldt een website en de inhoud daarvan als het belangrijkste communicatiemedium. Al vanaf het moment dat de voorlopige website in de lucht was, ontstonden er problemen met betrekking tot de software, zoals foutmeldingen en verkeerde aanduidingen en het ontbreken van sommige opties. Skarabee heeft toegezegd aanpassingen aan te brengen. Nadien is veelvuldig gecommuniceerd, met name via e-mail, over wijzigingen en aanvullingen, maar Skarabee kwam op voor Domica essentiële punten niet terug. Domica heeft in haar pleitaantekeningen ten behoeve van de comparitie een opsomming gegeven van de punten uit de roadmap die niet zijn gerealiseerd, gebreken in de website en het CRM-systeem en overige klachten.

5.11.

Skarabee voert aan dat het CRM-pakket dat zij in Nederland aanbiedt ziet op het beheren van transacties, zowel met betrekking tot koop/verkoop als huur/verhuur van vastgoed. Daarom was het niet nodig om specifiek voor Domica een pakket te maken. Wel is het mogelijk om op verzoek bepaalde aanpassingen aan te brengen in de software, hetgeen ook is gebeurd, aldus Skarabee.

5.12.

Skarabee betwist dat de roadmap van Domica onderdeel uitmaakte van de overeenkomsten tussen partijen. Dat verweer wordt verworpen. Vaststaat dat Domica voorafgaand aan het sluiten van de contracten de roadmap aan Skarabee ter beschikking heeft gesteld. Skarabee verwijst in haar eerste aanbieding met stappenplan (het e-mailbericht van 16 april 2012, rov. 2.4.) ook naar de door Domica beschreven functionaliteiten. Ook de offerteaanvraag van Domica van 27 april 2012 (rov. 2.5.) verwijst uitdrukkelijk naar de roadmap, waarin de wensen en voorwaarden staan waaraan de systemen moeten voldoen. Skarabee heeft ter zitting erkend dat de roadmap als leidraad fungeerde, als “werkdocument”. Dat blijkt overigens ook uit de overgelegde e-mailcorrespondentie, waarin sprake is van aanpassingen en toevoegingen in de roadmap, ook door Skarabee. Dat betekent dat de roadmap niet los kan worden gezien van de overeenkomsten tussen partijen en daar deel van uitmaakt.

5.13.

Daarmee wordt toegekomen aan de gestelde gebreken. De rechtbank overweegt dat binnen het tijdsbestek van de comparitie onvoldoende gelegenheid is geweest om inhoudelijk in te gaan op alle door Domica gestelde gebreken en niet gerealiseerde functionaliteiten in de website en de software. Zoals hiervoor al is overwogen is de roadmap gaandeweg aangepast en op punten aangevuld. Skarabee heeft verklaard dat er wel twintig versies van de roadmap zijn. Dat betekent dat ook op dit punt nog onduidelijkheid bestaat over de vraag wat (welke prestaties) partijen zijn overeengekomen. Op Domica rust de stelplicht en bewijslast terzake en datzelfde geldt voor de door haar gestelde gebreken/niet gerealiseerde functionaliteiten. De rechtbank zal Domica in de gelegenheid stellen om bij akte gespecificeerd aan te geven wat partijen zijn overeengekomen (welke prestaties), conform de laatste versie van de roadmap, en wat de gestelde gebreken/niet gerealiseerde functionaliteiten zijn, voorzien van een onderbouwing. Skarabee mag daar bij antwoordakte op reageren.

5.14.

De zaak zal worden verwezen naar de rol voor akte aan de zijde van Domica en vervolgens voor antwoordakte aan de zijde van Skarabee.

5.15.

Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.

6.De beslissing

De rechtbank

in conventie en in reconventie

6.1.

verwijst de zaak naar de rol van
18 maart 2015voor akte aan de zijde van Domica, zoals overwogen in de rechtsoverwegingen 5.9. en 5.13.;

6.2.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. K. van Vlimmeren-van Ommen en in het openbaar uitgesproken op 18 februari 2015.