ECLI:NL:RBGEL:2013:2408

• Datum uitspraak: 17 juli 2013
• Publicatiedatum: 15 augustus 2013
• Zaaknummer: C-06-133869 - HA ZA 12-423
• Instantie: Rechtbank Gelderland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: T.I. Spoor
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Onrechtmatigheid van zonnepanelen op het dak van een patiobungalow en de gevolgen voor buren

In deze zaak, die werd behandeld door de Rechtbank Gelderland, stond de vraag centraal of de plaatsing van zonnepanelen door de gedaagden op hun patiobungalow onrechtmatig was jegens de eisers, die buren zijn. De eisers, eigenaar van een patiobungalow, vorderden dat de gedaagden hun zonnepanelen zouden verwijderen, omdat deze in hun zicht stonden en hun woongenot zouden aantasten. De rechtbank heeft de feiten vastgesteld, waarbij werd opgemerkt dat beide partijen in augustus 2012 zonnepanelen op hun daken hadden geplaatst na onderling overleg. De rechtbank concludeerde dat de zonnepanelen van de gedaagden, die in een rechte lijn en evenwijdig aan de dakrand waren geplaatst, niet onrechtmatig waren. De rechtbank oordeelde dat zonnepanelen inmiddels een gebruikelijk onderdeel van de bebouwde omgeving zijn en dat de plaatsing van de zonnepanelen niet in strijd was met de erfdienstbaarheden die tussen de partijen golden. De eisers hadden onvoldoende bewijs geleverd dat de zonnepanelen een onrechtmatige hinder veroorzaakten of dat deze afbreuk deden aan het karakter van de patiobungalows. De rechtbank wees de vorderingen van de eisers af en veroordeelde hen in de proceskosten van de gedaagden, die op € 1.171,00 werden begroot.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Zutphen

zaaknummer / rolnummer: C/06/133869 / HA ZA 12-423

Vonnis van 17 juli 2013

in de zaak van

1. [eiser A],

wonende te [plaats],

2.
[eiseres B] ,

wonende te [plaats],

eiseres,

advocaat mr. M. Gideonse te Apeldoorn,

tegen

1. [gedaagde A],

wonende te [plaats],

2.
[gedaagde B] ,

wonende te [plaats],

gedaagde,

advocaat mr. M. Meijer te Apeldoorn.

Partijen zullen hierna [eisers] en [gedaagden]. genoemd worden.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• het tussenvonnis van 16 januari 2013
• het proces-verbaal van comparitie van 16 mei 2013.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

2.1.

[eisers] en [gedaagden]. zijn buren. Zij zijn elk eigenaar en bewoner van een patiobungalow. Beide woningen maken deel uit van dertien gelijksoortige, geschakelde woningen die zijn ontworpen en gerealiseerd eind jaren ’60, begin jaren ’70. De patio van de woning van [eisers] grenst aan een buitenmuur van de woning van [gedaagden].

2.2.

Beide partijen hebben in augustus 2012, na onderling overleg, zonnepanelen op het dak van hun eigen bungalow geplaatst. De zonnepanelen van [gedaagden]. staan in een rechte lijn opgesteld, welke lijn evenwijdig loopt aan de dakrand. De constructieve achterkant van de zonnepanelen van [gedaagden]. is zichtbaar vanuit de patio en de woonkamer van [eisers] Op zeven van de in totaal dertien patiobungalows zijn zonnepanelen geplaatst.

2.3.

Tussen partijen gelden erfdienstbaarheden strekkende tot het na- en toelaten van onder andere licht, uitzicht, antennes en kleur. Deze zijn opgenomen in algemene verkoopvoorwaarden en luiden onder meer als volgt (hierna de erfdienstbaarheden):

“
a. Erfdienstbaarheid van Licht : de verplichting van de eigenaar van het lijdende erf om te dulden, dat aan en in de op het heersende erf (…) op kortere afstand van de grens van het lijdende erf dan in de wet is toegestaan, balkons, ramen en lichten aanwezig zijn, zonder dat hiervoor één der in de wet genoemde beperkingen geldt.

b. Erfdienstbaarheid van Uitzicht: het verbod voor de eigenaar van het lijdende erf om de voortuin en eventueel de zijtuin, voor zover (…) anders te gebruiken dan als siertuin en hierin zodanige beplantingen of opstallen te hebben, dat hierdoor het uitzicht uit de ramen in de voorgevel (…) wordt belemmerd.

(…)

. E rfdienstbaarheid ten aanzien van antennes : het verbod voor de eigenaar van het lijdende erf om hierop een of meer antennes te hebben. (…)

j. Erfdienstbaarheid tot dulden van antennemast: de verplichting van de eigenaar van het lijdende erf om te dulden, dat hierop een al dan niet door tuien bevestigde antennemast met toebehoren voor een centraal antennesysteem wordt geplaatst (...)

k. Erfdienstbaarheid tot het hebben van tuien : de verplichting van de eigenaar van het lijdende erf om te dulden, dat hierop, casu quo hierover tuien (…) worden aangelegd (...)” .

2.4.

In een memo van architect [architect] van 11 maart 2013 (productie 14 van [eisers], hierna respectievelijk de memo en [architect]) staat onder meer:

“
(…) De zonnepanelen van de buren zijn dichtbij de dakrand van de patio geplaatst waardoor een tweetal effecten is ontstaan.

1. Zichtlijnen, architectuur

Zowel vanuit de woonkamer als vanuit de patio van de woning van [eiser A] is de laatste rij van de panelen duidelijk in het zicht. De zonnepanelen doorbreken het architectonische principe van het contrast van de krachtige horizontale belijning enerzijds en het zicht op de natuurlijke omgeving (lucht/bomen) anderzijds. Door toevoeging van de panelen als wezensvreemd element verliest het architectonische principe duidelijk aan kracht. Daarbij komt dat het industriële karakter van de zonnepanelen afbreuk doet aan de eenduidige materiaalkeuze (gele baksteen) van de oorspronkelijke bebouwing. Dit valt des te meer op, omdat hier sprake is van een aan alle zijden met gelijke hoogte omsloten patio.

2. Schaduwvorming

Door het bij de dakrand plaatsen van de zonnepanelen ontstaat met name in de herfst en winterperiode meer schaduw in de woonkamer van [eiser A] (zie bijlage 2). Het kwantificeren van de vermindering van de daglichttoetreding in de woonkamer valt buiten het kader van deze opdracht; wel kan echter worden geconstateerd dat sprake is van een grondvlak van ca. 1 meter meer schaduw in de woonkamer tijdens de winterperiode. Het effect is in de zomer door een hogere zonnestand minder, er is dan sprake van een grondvlak van ca. 0,5 meter meer schaduw in de patio (…). Door de bescheiden oppervlakte van de patio en de alzijdige beslotenheid is dit effect echter goed waarneembaar. (…) ”.

3. De vordering

3.1.

[eisers] vordert dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis [gedaagden]. hoofdelijk en ieder afzonderlijk zal bevelen om binnen een week na betekening van het vonnis haar zonnepanelen uit het zicht van [eisers] - gezien vanuit zowel de patio van [eisers] als de woonkamer van [eisers] - te verwijderen en verwijderd te houden, op straffe van een dwangsom van € 1.000,00 voor iedere dag of gedeelte van een dag gedurende welke [gedaagden]. in gebreke blijft aan deze veroordeling te voldoen, met haar (hoofdelijke) veroordeling in de proceskosten.

3.2.

[eisers] legt aan haar vordering, tegen de achtergrond van de vaststaande feiten, de navolgende stellingen ten grondslag.

De zonnepanelen van [gedaagden]. staan pontificaal in het zicht en het licht van [eisers] en wel zodanig dat [eisers] tegen de frames, de bedrading en de onderkant van de zonnepanelen aankijkt vanuit haar patio, woonkamer en voortuin. Door de plaatsing van de zonnepanelen in de huidige positie is door [gedaagden]. een inbreuk gepleegd op het eigendomsrecht van [eisers] en is in strijd gehandeld met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. De bungalows hebben een lage daklijn die de lage en strakke horizontale lijnvoering accentueert. Bij de ontwikkeling van de bungalows zijn erfdienstbaarheden gevestigd strekkende tot het na- en toelaten van licht, uitzicht, antennes, kleur et cetera. De prominente aanwezigheid van de zonnepanelen ervaart [eisers] als een ernstige beperking van haar woongenot. Het architectonisch ontwerp wordt door het handelen van [gedaagden]. ernstig visueel verstoord dan wel is esthetisch ontsierend. (Zon)licht wordt tegengehouden. De verkoopbaarheid van de woning wordt aangetast.

4. Het verweer

4.1.

[gedaagden]. concludeert dat de rechtbank [eisers] niet-ontvankelijk zal verklaren in haar vorderingen dan wel haar deze zal ontzeggen met haar veroordeling in de proceskosten.

4.2.

[gedaagden]. voert de navolgende verweren aan.

Uit de e-mailberichten van het onderling overleg over de plaatsing van zonnepanelen blijkt dat [eisers] geen probleem heeft met plaatsing van zonnepanelen in portrait (‘portrait’-plaatsing is plaatsing in een staande positie, ‘landscape’-plaatsing is plaatsing in een liggende positie - rechtbank). Op basis van de mededeling van [eisers] dat zichtbaarheid geen probleem is maar waar het kan zo weinig mogelijk, is de definitieve opstelling zodanig geworden dat [gedaagden]. deze in portrait heeft geplaatst, waarbij de panelen bij [gedaagden]. iets verder van de dakrand zijn geplaatst dan wenselijk zou zijn, om de zichtbaarheid zo gering mogelijk te laten zijn. Ze liggen ook iets platter dan rendabel en niet op zuid maar evenwijdig aan de dakrand om aan de wensen van [eisers] tegemoet te komen. [gedaagden]. ontkent dat het zicht van [eisers] door de portrait-opstelling zeer gehinderd wordt. [gedaagden]. heeft te maken met een grote boom die schaduw werpt op het dak. Na verplaatsing in zuidelijke richting hebben de zonnepanelen minder opbrengst. [gedaagden]. ontkent dat door plaatsing van zonnepanelen afbreuk wordt gedaan aan het karakteristieke architectonisch ontwerp, althans deze afbreuk is kennelijk niet zodanig dat het [eisers] ervan heeft weerhouden zelf zonnepanelen te plaatsen.

[gedaagden]. heeft niet onrechtmatig of in strijd met hetgeen volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt gehandeld door het plaatsen van de zonnepanelen als is geschied. [gedaagden]. brengt niet zodanig hinder aan het woongenot van [eisers] toe dat dit als onrechtmatig moet worden betiteld. Door de zonnepanelen wordt geen (zon)licht tegengehouden. Er is geen alternatieve mogelijkheid om de zonnepanelen te plaatsen omdat de opbrengst dan veel te gering is. [gedaagden]. heeft geen kapvergunning voor de boom kunnen krijgen. De zonnepanelen zijn conform de daarvoor geldende regels geplaatst. De daklijn is gerespecteerd door de zonnepanelen evenwijdig aan de daklijn op te stellen. Er is geen sprake van strijd met een erfdienstbaarheid.

5. De beoordeling

5.1.

In de onderhavige zaak draait het om de vraag of de plaatsing van zonnepanelen door van [gedaagden]. een onrechtmatige daad oplevert jegens [eisers], die last ondervindt van die zonnepanelen.

5.2.

Relevant zijn de artikelen 5:37 BW en 6:162 BW. Hierin staat het volgende:

Artikel 5:37 BW:

“
De eigenaar van een erf mag niet in een mate of op een wijze die volgens artikel 162 van Boek 6 onrechtmatig is, aan eigenaars van andere erven hinder toebrengen zoals (…), door het onthouden van licht of lucht (…).”

Artikel 6:162 BW:

“1. Hij die (…) een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.

2.
2. Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.

3.
3. Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld (…). ”

5.3.

Daarnaast is van belang dat niet in geschil is dat [gedaagden]. de zonnepanelen conform de wettelijke voorschriften (derhalve conform artikel 2.3 van het Besluit Omgevingsrecht in samenhang met artikel 6 sub b van de daarbij behorende Bijlage II) en daarmee rechtmatig zonder omgevingsvergunning heeft geplaatst.

5.4.

[eisers] heeft aangevoerd dat de zonnepanelen licht onthouden. Zij heeft zich daartoe beroepen op de memo van [architect], zie rechtsoverweging (hierna r.o.) 2.4. Daarin staat over schaduwvorming dat meer grondvlak schaduw ontstaat. In de herfst en winter in de woonkamer ongeveer één meter en in de zomer in de patio ongeveer een halve meter meer.

[gedaagden]. heeft het rapport gemotiveerd betwist waarbij zij er op wijst dat de schets van bijlage 2 bij de memo onjuist is omdat de panelen niet tegen de dakrand zijn geplaatst. De schaduwlijn blijft in de zomer binnen het dak en de schaduwlijn bereikt de grond dan niet. In de winter is geen sprake van een grondvlak van circa één meter meer schaduw in de woonkamer, aldus [gedaagden].

De rechtbank ziet op de foto’s van de feitelijke situatie (producties 10 en 12 van [eisers]) dat de zonnepanelen verder van de dakrand zijn geplaatst dan waarvan [architect] in zijn schets, bijlage 2 bij de memo, uitgaat. Deze waarneming sluit aan bij de betwisting door [gedaagden]. Ook de foto’s van 30 september 2012 (productie 12 van [eisers]), waarop het verloop van de schaduw van de zonnepanelen op het dak van [gedaagden]. in de loop van de middag zichtbaar is, sluiten aan bij de betwisting van [gedaagden]. Derhalve heeft [eisers] haar stelling over verminderde lichtinval onvoldoende onderbouwd.

Echter zelfs als wordt uitgegaan van de schaduwvorming zoals die in de memo wordt omschreven, is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake van een zodanige schaduwvorming dat gesproken kan worden van onrechtmatige hinder als bedoeld in artikel 5:37 BW. Van overtreding van de erfdienstbaarheid van licht, zie r.o. 2.3, is evenmin sprake.

5.5.

Ook de stelling van [eisers] dat de zonnepanelen afbreuk doen aan het karakter van de patiowoning volgt de rechtbank niet. Zonnepanelen zijn in Nederland inmiddels gebruikelijk deel van de bebouwde omgeving, zoals ten tijde van de bouw van de patiobungalows antennes en tuien dat waren (zoals blijkt uit de erfdienstbaarheden).

Met betrekking tot de onderhavige situatie geldt dat niet alleen [gedaagden]. maar ook [eisers] zelf en vijf andere bewoners zonnepanelen op het dak van hun patiobungalow hebben geplaatst. Daar komt bij dat de panelen van [gedaagden]. in een rechte lijn, evenwijdig aan de daklijst en daarmee aansluitend bij de horizontale belijning van de bungalows, en voldoende verwijderd van de rand van het dak zijn geplaatst. Boven de rand van de panelen uit is nog steeds de natuurlijke omgeving zichtbaar. Aldus kan niet gezegd worden dat de plek van en het zicht op de zonnepanelen het ontwerp van de bungalow ernstig visueel verstoort of esthetisch ontsiert.

5.6.

[eisers] heeft haar stelling over verminderde verkoopbaarheid van haar woning niet, althans niet voldoende onderbouwd zodat de rechtbank deze passeert.

5.7.

De rechtbank stelt vast dat [eisers] niet heeft gesteld en dat ook niet is gebleken dat de plaatsing van de zonnepanelen in strijd is met de tussen partijen geldende erfdienstbaarheden (zie r.o. 2.3).

5.8.

Een en ander leidt tot de conclusie dat geen sprake is van onrechtmatige hinder noch van een inbreuk op een recht of een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt en dat [gedaagden]. derhalve niet onrechtmatig handelt jegens [eisers] doordat zij haar zonnepanelen heeft geplaatst in portrait-stand op een meter afstand van de daklijst van haar woning aan de zijde van de patio van [eisers] De vordering wordt dan ook afgewezen.

5.9.

[eisers] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [gedaagden]. worden begroot op:

• griffierecht €  267,00
• salaris advocaat

Totaal €  1.171,00

5.10.

De rechter, ten overstaan van wie de comparitie na antwoord is gehouden, heeft dit vonnis niet kunnen wijzen om organisatorische redenen.

6. De beslissing

De rechtbank

6.1.

wijst de vorderingen af,

6.2.

veroordeelt [eisers] in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagden]. tot op heden begroot op € 1.171,00.

Dit vonnis is gewezen door mr. T.I. Spoor en in het openbaar uitgesproken op 17 juli 2013.