ECLI:NL:RBDHA:2025:10880

Uitspraak

RECHTBANK DEN HAAG

Bestuursrecht

zaaknummer: SGR 23/3153

uitspraak van de enkelvoudige kamer van 16 juni 2025 in de zaak tussen

[eiser] , uit [woonplaats] in Frankrijk, eiser

De Nationale ombudsman (de No), verweerder

(gemachtigde: mr. L.L. Scheppink).

Inleiding

1. In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van eiser tegen de beslissing op zijn verzoek om openbaarmaking op grond van de Wet open overheid (Woo).

1.1.

De No heeft met het besluit van 15 december 2022 op het Woo-verzoek beslist. Met het bestreden besluit van 28 maart 2023 heeft de No het bezwaar daartegen van eiser gegrond verklaard.

1.2.

De rechtbank heeft het beroep op 19 mei 2025 op zitting behandeld. Eiser heeft digitaal aan de zitting deelgenomen. De gemachtigde van de No was fysiek aanwezig.

1.3.

Tijdens de zitting heeft eiser zijn verzoek om verwijzing naar een andere rechtbank op grond van artikel 46b van de Wet op de rechterlijke organisatie ingetrokken. De rechtbank ziet geen reden om dit ambtshalve alsnog te doen.

Beoordeling door de rechtbank

Waar gaat deze zaak over?

2. Eiser heeft op 15 november 2022 verzocht om alle documenten waarin zijn naam voorkomt, dan wel die anderszins in relatie staan tot zijn rol die hij als rechtsbijstandverlener heeft vervuld. Hij wil daarmee inzichtelijk krijgen waarom de No het etiket complex klaaggedrag op hem heeft geplakt.

2.1.

De No heeft diverse documenten aangetroffen. In eerste instantie heeft hij besloten de documenten in de klachtendossiers van verschillende cliënten van eiser niet openbaar te maken, op grond van artikel 9:36, vijfde lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb).^[1]Omdat eiser het Woo-verzoek niet namens zijn cliënten, maar op eigen titel heeft ingediend, heeft verweerder deze documenten ook niet aan eiser verstrekt.^[2]Documenten met betrekking tot eiser die geen onderdeel uitmaken van deze dossiers, heeft de No niet openbaar gemaakt omdat deze informatie eiser zelf betreft. Wel zijn deze documenten daarom, met uitzondering van de daarin vermelde persoonsgegevens en de documenten die al in het bezit van eiser zijn, aan eiser verstrekt.^[3]Daaraan verbond de No de voorwaarde dat eiser de aan hem verstrekte documenten niet verder mag verspreiden.^[4]

2.2.

De No heeft het bezwaar van eiser vervolgens gegrond verklaard. Dit omdat is gebleken dat hij per ongeluk een document niet aan eiser heeft verstrekt bij het besluit van 15 december 2022, hoewel dat wel de bedoeling was. Daarbij heeft de No de motivering aangevuld. Daarnaast heeft hij de voorwaarde gespecificeerd in zoverre dat eiser de persoonsgegevens van andere personen dan de (substituut-)ombudsman en de algemene directeur niet mag verspreiden.
Wat vindt eiser in beroep?

3. De No moet de aangetroffen documenten in de dossiers van enkele van eisers (voormalig) cliënten openbaar maken dan wel aan eiser verstrekken. Hij geeft een onjuiste uitleg van artikel 9:36, vijfde lid, van de Awb. Dat voor verstrekking van die documenten een schriftelijke machtiging benodigd zou zijn, is tevens onjuist. Eiser was zelf betrokken bij de cliënten in die dossiers. Daarnaast vermoedt eiser dat er documenten bestaan die binnen de reikwijdte van zijn Woo-verzoek vallen. Ook heeft de No te veel onderdelen in de aan hem verstrekte documenten weggelakt. Tot slot is de voorwaarde die de No met de verstrekking van die documenten aan hem heeft opgelegd nog steeds te ruim geformuleerd.
Wat is het oordeel van de rechtbank?

4. De rechtbank dient ambtshalve de ontvankelijkheid van het beroep te beoordelen. Een beroep is onder meer niet-ontvankelijk als er sprake is van misbruik van recht.

4.1.

Degene aan wie een bevoegdheid toekomt, kan haar niet inroepen voor zover hij haar misbruikt.^[5]Van een dergelijk misbruik van recht kan sprake zijn als een bevoegdheid wordt uitgeoefend met geen ander doel dan een ander te schaden of met een ander doel dan waarvoor zij is verleend of ingeval men, in aanmerking nemende de onevenredigheid tussen het belang bij de uitoefening en het belang dat daardoor wordt geschaad, naar redelijkheid niet tot die uitoefening had kunnen komen.^[6]Of er al dan niet sprake is van misbruik van recht, moet per zaak moeten worden beoordeeld.^[7]Wel kunnen eerdere procedures en de handelwijze van een partij worden betrokken bij het oordeel of in een specifieke zaak misbruik van recht is gemaakt.^[8]

4.2

Eerder heeft de hoogste bestuursrechter geoordeeld dat de No zeventien Woo-verzoeken die eiser heeft ingediend in de periode 17 november 2022 tot 14 april 2023, met toepassing van artikel 4.6 van de Woo buiten behandeling heeft kunnen stellen wegens misbruik van de Woo.^[9]Hierbij is overwogen dat eiser met deze Woo-verzoeken kennelijk niet het doel had om publieke informatie te verkrijgen, maar om afhandeling van de door hem ingediende Woo-verzoeken te bemoeilijken en zo een onevenredig beslag te leggen op de organisatie van de ombudsman.^[10]Volgens de No zou eiser, ook al vóór de inwerkingtreding van de Woo, onder meer dreigen met het doen van aangiftes en het online publiceren van persoonsgegevens van medewerkers van de No, en zich laatdunkend uitlaten over medewerkers van de No. Hij zou daarnaast Woo-verzoeken indienen om druk uit te oefenen, en bij het indienen daarvan relevante informatie achterhouden. De hoogste bestuursrechter acht aannemelijk dat eiser dit gedrag heeft vertoond en dat hij medewerkers van de No op onheuse wijze heeft bejegend en heeft geconcludeerd dat eiser zich schuldig maakte aan misbruik van recht. Tevens heeft de hoogste bestuursrechter overwogen dat dit misbruik een structureel karakter heeft.^[11]

4.3

De rechtbank overweegt dat voornoemd oordeel betrekking heeft op een aantal aanvragen dat is ingediend na de onderhavige aanvraag en besluitvorming in deze zaak. Verweerder heeft de onderhavige aanvraag niet buiten behandeling gesteld, maar inhoudelijk beoordeeld. Dat betekent evenwel niet dat de wijze waarop die latere zaken zijn afgedaan door de hoogste bestuursrechter niet van belang zijn. De rechtbank zal de vraag moeten beantwoorden of de onderhavige aanvraag in feite behoort tot het cluster van aanvragen dat blijkens de uitspraak van de hoogste bestuursrechter is ingediend met een ander doel dan waarvoor de Woo is bedoeld. Naar het oordeel van de rechtbank is dat het geval.

4.4

Eiser heeft sinds de inwerkingtreding van de Woo tientallen Woo-verzoeken ingediend bij de No, zowel op eigen titel als namens derden. Al deze verzoeken hebben eenzelfde soort tendens, toon en achtergrond, en zijn binnen een relatief korte periode ingediend. Dit geheel aan Woo-verzoeken en de bijbehorende correspondentie tussen partijen, onthult een structureel patroon waaruit volgt dat het eiser in de regel niet te doen is om het verkrijgen van publieke informatie, maar om de No en zijn organisatie te frustreren. Het onderhavige Woo-verzoek is daarin niet anders. Eiser heeft daarnaast verder geen aanknopingspunten aangedragen op grond waarvan zou moeten worden geconcludeerd dat dit verzoek desondanks anders is dan de verzoeken waar de hoogste bestuursrechter uitspraak over heeft gedaan. Dat eiser (ook) in deze zaak veel tijd heeft besteed aan de procedures of dat hij stelt onderzoek te doen naar het functioneren van de No, laat onverlet dat het hem kennelijk niet te doen is om het verkrijgen van publieke informatie.

4.4

De rechtbank overweegt dat de bevoegdheid van eiser om beroep in te stellen tegen een (gedeeltelijk) afwijzend Woo besluit dient om zijn rechten op grond van de Woo te borgen in een rechterlijke toetsing. De bevoegdheid om beroep in te stellen bij de bestuursrechter kan dan ook niet los worden gezien van het onderliggende – in rechte te waarborgen – recht: in dit geval de toegang tot publieke informatie op grond van de Woo.^[12]Nu – zoals hiervoor is geoordeeld - het onderhavige verzoek van eiser behoort tot het cluster aan Woo-verzoeken waarvan in rechte vaststaat dat deze niet zijn ingediend met het oog op het verkrijgen van publieke informatie, kan niet anders dan worden geconcludeerd dat het instellen van beroep in het verlengde van een dergelijke aanvraag evenmin dient om zijn rechten op grond van de Woo veilig te stellen met een rechterlijke toets. Naar het oordeel van de rechtbank is er om die reden sprake van misbruik van het recht om in beroep te gaan bij de rechtbank in strijd met het bepaalde in artikel 3:13 van het BW.

4.5

Omdat het beroep van eiser niet-ontvankelijk wordt verklaard vanwege misbruik van recht, bestaat er in beginsel geen spanning en frustratie die recht geeft op vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn.^[13]Er is in dit geval geen reden om van dit uitgangspunt af te wijken. Het verzoek om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn^[14]wordt daarom afgewezen.

4.6

De rechtbank wijst er verder nog uitdrukkelijk op dat een natuurlijk persoon in de kosten van het geding kan worden veroordeeld in geval van kennelijk onredelijk gebruik van procesrecht.^[15]De rechtbank sluit niet uit dat zij bij een volgende

niet-ontvankelijkverklaring van een beroep wegens misbruik van recht, eiser zal veroordelen tot vergoeding van de kosten die het bestuursorgaan in die procedure heeft gemaakt.

Conclusie en gevolgen

5. Het beroep is niet-ontvankelijk wegens misbruik van recht. Dat betekent dat de rechtbank niet toekomt aan een inhoudelijke behandeling van het beroep.

5.1.

Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.

Beslissing

De rechtbank:
- verklaart het beroep niet-ontvankelijk;
- wijst het verzoek om schadevergoeding af.

Deze uitspraak is gedaan door mr. C.I.H. Kerstens-Fockens, rechter, in aanwezigheid van mr. B.D.A. Mantingh, griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 16 juni 2025.

griffier

rechter

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.