ECLI:NL:RBDHA:2024:422

Uitspraak

beschikking

RECHTBANK DEN HAAG

Team handel

Zittingsplaats Den Haag

zaaknummer / rekestnummer: C/09/644168 / HA RK 23-91

Beschikking van 10 januari 2024

in de zaak van

1.British American Tobacco International (Holdings) B.V.,

h.o.d.n. British American Tobacco Nederland,

te Amstelveen,

2.
Nicoventures Holding Limited,

te Londen, Verenigd Koninkrijk,

verzoeksters,

advocaten mrs. G. te Winkel, S. Coolen en R. Melissen te Amsterdam,

tegen

de Staat der Nederlanden, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

te Den Haag,

verweerder,

advocaten mrs. G.A. Dictus, P.J. Tanja en A.D. Röell te Den Haag.

Verzoeksters worden hierna gezamenlijk (in enkelvoud) aangeduid als ‘BAT’. Verweerder wordt hierna ‘de Staat’ genoemd.

1.De procedure

1.1.

BAT heeft verzocht een voorlopig deskundigenbericht te bevelen. Heel kort samengevat stelt BAT zich op het standpunt dat het door de Staat ingevoerd verbod op e-sigaretten met andere smaken dan tabakssmaken (het Smaakverbod) onrechtmatig is. Zij wil op basis van een voorlopig deskundigenbericht haar positie in een juridische procedure tegen de Staat om het Smaakverbod onverbindend te laten verklaren, dan wel buiten toepassing te laten, verder beoordelen.

1.2.

Bij tussenbeschikking van 4 oktober 2023 (hierna: de tussenbeschikking) heeft de rechtbank overwogen dat het verzoek om een voorlopig deskundigenbericht zal worden toegewezen. Partijen zijn gelast met elkaar in overleg te treden en zich in te spannen overeenstemming te bereiken over:

1. de aan de te benoemen deskundigen te stellen vragen. Daarbij is ook bepaald dat als partijen geen overeenstemming bereiken een onderzoek zal worden bepaald ter beantwoording van de onder 4.8 van de tussenbeschikking weergegeven vragen, inhoudende:

Hoe beantwoordt u onderstaande vragen, gelet op de conclusies van de bij de beantwoording van deze vragen betrokken door partijen aan u verstrekte alsmede de daarnaast door u zelf betrokken onderzoeken:

a.
Zetten de niet-tabakssmaken van de e-sigaret jongeren en / of volwassenen die geen conventionele tabaksproducten gebruiken ertoe aan om te beginnen met het roken en zo ja, in welke mate?

b.
Spelen de niet-tabakssmaken van de e-sigaret een rol bij het helpen van volwassen rokers met het volledig overstappen op e-sigaretten en zo ja, in welke mate? Als deze vraag met ja beantwoord wordt, kunt u dan iets zeggen over de kans dat deze overstappers dan weer terugvallen op het roken van conventionele sigaretten en over de vraag in hoeverre deze overstappers nicotineverslaafd blijven?

In de tussenbeschikking is tevens overwogen dat de deskundigen zal worden gevraagd deze vragen te beantwoorden aan de hand van de onderzoeken die door partijen worden aangedragen, waarbij partijen elk vijf onderzoeken mogen voordragen. Daarnaast mogen de deskundigen zich baseren op ander, door de deskundigen als relevant beoordeeld, onderzoek.

2. de personen van de te benoemen deskundigen, met als uitgangspunt dat in beginsel twee deskundigen met expertise op het gebied van de gedragswetenschap zullen worden benoemd en met bepaling dat als partijen geen overeenstemming bereiken zij ieder voor zich twee deskundigen met een gedragswetenschappelijke expertise aan de rechtbank moeten voordragen (desgewenst met opgave van een volgorde van voorkeur), waarvan de rechtbank er dan uiteindelijk in beginsel voor iedere partij één zal benoemen.

1.3.

Bij afzonderlijke brieven van 8 november 2023 hebben partijen de rechtbank geïnformeerd dat zij geen overeenstemming hebben bereikt over de aan de deskundigen te stellen vragen, maar wel over de personen van de te benoemen deskundigen, namelijk prof. dr. E.K.A. van Doorslaer en dr. M.E. Pieterse. Vervolgens is de rechtbank bij brief met bijlagen van BAT van 29 november 2023 nader geïnformeerd, onder meer over het door de deskundigen in rekening te brengen voorschot. Partijen hebben verzocht tot benoeming van de deskundigen over te gaan.

1.4.

Conform hetgeen in de tussenbeschikking is overwogen is de datum voor deze beschikking bepaald op 10 januari 2024.

1.5.

Per e-mail van 5 januari 2024 heeft de griffier de advocaten van partijen verzocht om verduidelijking over de door prof. dr. Van Doorslaer opgegeven kostenraming. In reactie hierop heeft is namens de Staat bericht dat de advocaat van BAT een inhoudelijk reactie zal geven. Deze inhoudelijke reactie van de advocaat van BAT is bij e-mail van 10 januari 2024 gegeven.

2.De beoordeling

2.1.

Nu partijen overeenstemming hebben bereikt over de personen van de te benoemen deskundigen – prof. dr. E.K.A. van Doorslaer en dr. M.E. Pieterse – en uit de brief van BAT van 8 november 2023 blijkt dat de deskundigen ook bereid en beschikbaar zijn om als deskundigen op te treden, zal de rechtbank overgaan tot benoeming van deze deskundigen.

2.2.

Omdat partijen geen overeenstemming hebben bereikt over de aan de deskundigen te stellen vragen, zullen de in de tussenbeschikking al geformuleerde vragen worden voorgelegd (zie ook hiervoor onder 1.2, onder punt 1).

2.3.

De rechtbank ziet geen aanleiding om af te wijken van het uitgangspunt van de wet, dat het voorschot op de kosten van de deskundigen in beginsel door de verzoekende partij moet worden gedeponeerd. Dit voorschot zal daarom door BAT moeten worden betaald.

2.4.

De deskundigen hebben hun kosten verbonden aan het onderzoek en het opstellen van een rapport op verzoek van partijen begroot op een bedrag van € 14.500,= inclusief BTW (dr. Pieterse) en € 13.000,= (prof. dr. Van Doorslaer). Daarnaast hebben zij optionele kosten opgegeven voor het geval hun eerste bevindingen erop zouden wijzen dat belangrijke andere studies dan de door partijen aangeleverde studies ontbreken en zij in verband daarmee nog aanvullend onderzoek moeten doen. Deze kosten zijn begroot op € 3.800,= inclusief BTW (dr. Pieterse) en € 2.600,= (prof. dr. Van Doorslaer). Om te voorkomen dat het onderzoek vertraging oplevert omdat het voorschotbedrag wordt overschreden en een aanvullend voorschot moet worden vastgesteld en geïncasseerd zal de rechtbank de optionele kosten reeds nu in het voorschot betrekken. Vanzelfsprekend wordt een eventueel restant bedrag aan BAT geretourneerd, indien de uiteindelijke declaratie van de deskundigen lager uitvalt dan het betaalde voorschot. Volledigheidshalve merkt de rechtbank op dat prof. dr. Van Doorslaer in zijn kostenraming geen BTW in aanmerking heeft genomen. In de e-mail van 10 januari 2024 heeft BAT bevestigd dat hij geen BTW in rekening brengt.

2.5.

De rechtbank wijst erop dat partijen wettelijk verplicht zijn om mee te werken aan het onderzoek door de deskundigen. De rechtbank zal deze verplichting uitwerken zoals nader onder de beslissing omschreven. Wordt aan een van deze verplichtingen niet voldaan, dan kan de rechtbank daaruit de gevolgtrekking maken die zij geraden acht, ook in het nadeel van de desbetreffende partij.

2.6.

Indien een partij desgevraagd of op eigen initiatief schriftelijke opmerkingen en verzoeken aan de deskundigen doet toekomen, dient zij daarvan terstond afschrift aan de wederpartij te verstrekken.

3.De beslissing

De rechtbank

3.1.

beveelt een onderzoek door twee deskundigen ter beantwoording van de volgende vragen:

a. Zetten de niet-tabakssmaken van de e-sigaret jongeren en / of volwassenen die geen conventionele tabaksproducten gebruiken ertoe aan om te beginnen met het roken en zo ja, in welke mate?

b. Spelen de niet-tabakssmaken van de e-sigaret een rol bij het helpen van volwassen rokers met het volledig overstappen op e-sigaretten en zo ja, in welke mate? Als deze vraag met ja beantwoord wordt, kunt u dan iets zeggen over de kans dat deze overstappers dan weer terugvallen op het roken van conventionele sigaretten en over de vraag in hoeverre deze overstappers nicotineverslaafd blijven?

3.2.

benoemt tot deskundigen:

1. Prof. dr. E.K.A. van Doorslaer

Erasmus School of Health Policy and Management / Erasmus School of Economics

Erasmus University

Postbus 1738

3000 NL Rotterdam

e-mail: [e-mailadres 1]; [e-mailadres 2]

tel: [telefoonnummer 1]

2) Dr. M.E. Pieterse

Universiteit Twente

Sectie Psychologie, Gezondheid en Technologie

Postbus 217

7500 AE Enschede

e-mail: [e-mailadres 3]

tel: [telefoonnummer 2]

die in onderling overleg een taakverdeling zullen afspreken en in samenspraak met partijen afstemmen wie welke vragen zal beantwoorden en of dit zal leiden tot één rapport of twee afzonderlijke rapporten;

het voorschot

3.3.

stelt de hoogte van het voorschot op de kosten van de deskundigen vast op het door de deskundigen begrote (totaal)bedrag van € 33.900,--, waarvan een bedrag van € 18.300,-- inclusief btw (uitgesplitst per deskundige: € 18.300,-- inclusief btw voor dr. M.E. Pieters en € 15.600,- voor prof. dr. E.K.A. van Doorslaer);

3.4.

bepaalt dat BAT het voorschot dient over te maken
binnen twee wekenna de datum van de nota met betaalinstructies van het Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak;

3.5.

draagt de griffier op om de deskundigen onmiddellijk in kennis te stellen van de betaling van het voorschot;

het onderzoek

3.6.

bepaalt dat BAT het procesdossier in afschrift aan de deskundigen moet doen toekomen;

3.7.

bepaalt dat partijen elk vijf onderzoeken mogen voordragen aan de deskundigen, een en andere zoals omschreven onder 2.1 punt 1 van deze beschikking;

3.8.

bepaalt dat de deskundigen het onderzoek zelfstandig zullen instellen op de door de deskundigen in overleg met partijen te bepalen tijd en plaats;

3.9.

wijst de deskundigen er op dat:

de deskundigen voor aanvang van het onderzoek dienen kennis te nemen van de Leidraad deskundigen in civiele zaken (te raadplegen op www.rechtspraak.nl of desgevraagd te verkrijgen bij de griffie) en deze in acht dienen te nemen,
de deskundigen het onderzoek pas na het bericht van de griffier omtrent betaling van het voorschot dienen aan te vangen,
de deskundigen het onderzoek onmiddellijk dienen te staken en contact dienen op te nemen met de griffier, indien tijdens de uitvoering van de werkzaamheden het voorschot niet toereikend blijkt te zijn;

3.10.

bepaalt dat partijen nadere inlichtingen en gegevens aan de deskundigen dienen te verstrekken indien deze daarom verzoeken, de deskundigen toegang dienen te verschaffen tot voor het onderzoek noodzakelijke plaatsen, en de deskundigen ook voor het overige gelegenheid dienen te geven tot het verrichten van het onderzoek;

3.11.

draagt de deskundigen op om uiterlijk vier maanden na het schriftelijk bericht van de griffier omtrent de betaling van het voorschot een schriftelijk en ondertekend bericht in drievoud ter griffie van de rechtbank in te leveren, onder bijvoeging van een gespecificeerde declaratie;

3.11.

wijst de deskundigen er op dat:

uit het schriftelijk bericht moet blijken op welke stukken het oordeel van de deskundigen is gebaseerd;

de deskundigen een concept van het rapport aan partijen moet toezenden, opdat partijen de gelegenheid krijgen binnen vier weken daarover bij de deskundigen opmerkingen te maken en verzoeken te doen, en dat de deskundigen in het definitieve rapport de door partijen gemaakte opmerkingen en verzoeken en de reactie van de deskundigen daarop moet vermelden,

3.12.

bepaalt dat partijen binnen vier weken dienen te reageren op het concept-rapport van de deskundigen nadat dit aan partijen is toegezonden en dat partijen bij de deskundigen geen gelegenheid hebben op elkaars opmerkingen en verzoeken naar aanleiding van het concept-rapport te reageren;

3.12.

bepaalt dat de griffier een afschrift van deze beschikking aan partijen en aan de deskundigen zal zenden en dat de griffier tevens een afschrift van de beschikking van 4 oktober 2023 aan de deskundigen zal toezenden;

3.13.

wijst af het meer of anders verzochte.

Deze beschikking is gegeven door mr. T.F. Hesselink en in het openbaar uitgesproken op 10 januari 2024.

idt