ECLI:NL:RBDHA:2023:9271

• Datum uitspraak: 22 juni 2023
• Publicatiedatum: 28 juni 2023
• Zaaknummer: NL22.23957
• Instantie: Rechtbank Den Haag
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Vreemdelingenrecht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: W. Anker
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Beroep tegen afwijzing verzoek om kostenvergoeding in asielprocedure

In deze zaak heeft eiser, een Iraakse nationaliteit hebbende asielzoeker, beroep ingesteld tegen de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid wegens het niet tijdig beslissen op zijn bezwaarschrift. Eiser had op 11 februari 2022 bezwaar gemaakt tegen de afwijzing van zijn verzoek om kostenvergoeding voor onderzoeken uitgevoerd door Stichting iMMO en Stichting Gave. De staatssecretaris heeft het bezwaar op 28 februari 2023 ongegrond verklaard, wat eiser heeft doen besluiten om beroep in te stellen. De rechtbank heeft op 12 mei 2023 de zaak behandeld, waarbij eiser via een beeldverbinding werd vertegenwoordigd door zijn gemachtigde, mr. R. Hopman, en de staatssecretaris door mr. F. Engelbertink.

De rechtbank oordeelt dat eiser geen belang meer heeft bij een uitspraak over het niet tijdig beslissen, omdat de staatssecretaris inmiddels een reëel besluit heeft genomen. Eiser heeft in zijn beroep aangevoerd dat de staatssecretaris ten onrechte de kosten van de onderzoeken niet heeft vergoed, en dat hij in strijd handelt met het beginsel van gelijke proceskansen. De rechtbank heeft vastgesteld dat de kosten van de onderzoeken geen verband houden met de behandeling van het beroep en dat de staatssecretaris terecht heeft overwogen dat de kosten niet voor vergoeding in aanmerking komen. De rechtbank heeft ook geoordeeld dat de staatssecretaris geen bestuurlijke dwangsommen verschuldigd is, omdat het bezwaar kennelijk ongegrond was.

Uiteindelijk heeft de rechtbank het beroep gegrond verklaard voor zover het gaat om de verschuldigdheid van bestuurlijke dwangsommen, en heeft de rechtbank de staatssecretaris veroordeeld tot het betalen van € 1.442 aan dwangsommen wegens het niet tijdig nemen van besluiten. Daarnaast is de staatssecretaris veroordeeld in de proceskosten van eiser tot een bedrag van € 1.674 en moet hij het griffierecht van € 181 vergoeden.

Uitspraak

RECHTBANK DEN HAAG

Zittingsplaats Middelburg

Bestuursrecht

zaaknummer: NL22.23957

uitspraak van de enkelvoudige kamer in de zaak tussen

[naam] , eiser

V-nummer: 287.301.0570

(gemachtigde: mr. F. Engelbertink),

en

de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, verweerder

(gemachtigde: mr. R. Hopman).

Procesverloop

Eiser heeft op 23 november 2022 beroep ingesteld wegens het niet tijdig beslissen op zijn bezwaarschrift van 11 februari 2022.

Bij besluit van 28 februari 2023 (het bestreden besluit) heeft verweerder het bezwaar van eiser tegen de afwijzing van zijn verzoek om kostenvergoeding ongegrond verklaard. Op grond van artikel 6:20, derde lid, van de Awb ^[1] heeft het beroep van rechtswege mede betrekking op dit besluit.

De rechtbank heeft het beroep op 12 mei 2023 op zitting behandeld. De gemachtigde van eiser is verschenen via een beeldverbinding. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde.

Overwegingen

Niet tijdig beslissen

1. Nu verweerder alsnog een reëel besluit heeft genomen op eisers bezwaarschrift, heeft eiser geen belang meer bij een uitspraak op zijn beroep voor zover dat is gericht tegen het niet tijdig beslissen. Het beroep is in zoverre daarom niet-ontvankelijk.

Feiten en omstandigheden

2. Eiser is geboren op [geboortedatum] en heeft de Iraakse nationaliteit. Eiser heeft op 11 mei 2019 een asielaanvraag ingediend. Op 1 februari 2021 heeft verweerder eiser in kennis gesteld van zijn voornemen de asielaanvraag af te wijzen. Op 18 april 2021 heeft eiser een zienswijze ingediend waarbij onder meer is meegedeeld dat eiser is aangemeld voor een onderzoek door Stichting iMMO ^[2] (iMMO). Ook is daarbij de nota van iMMO voor de kosten van het (nog uit te voeren) onderzoek gevoegd van € 5.250. Bij aanvullende zienwijze van 28 april 2021 heeft eiser verweerder een rapport toegezonden van Stichting Gave. Bij besluit van 22 juni 2021 is de asielaanvraag van eiser alsnog ingewilligd.

3. Eiser heeft op 6 juli 2021 een verzoek om kostenvergoeding bij verweerder ingediend. Hij verzoekt om vergoeding van de onderzoekskosten van iMMO en Stichting Gave. Eiser heeft nota’s aan zijn verzoek toegevoegd. Naast de hiervoor genoemde kosten van iMMO van € 5.525 wenst eiser dat de kosten van de onderzoeksrapportage van Stichting Gave van € 50 aan hem worden vergoed.

Het bestreden besluit

4. Bij besluit van 20 januari 2022 (het primaire besluit) heeft verweerder het verzoek van eiser om een kostenvergoeding afgewezen. Eiser heeft bezwaar gemaakt tegen het primaire besluit. Verweerder heeft het bezwaar bij besluit van 28 februari 2023 ongegrond verklaard. Verweerder heeft in het bestreden besluit onder meer overwogen dat uit IB 2023/12 ^[3] volgt dat alleen iMMO-onderzoeken die aandeelhebbend zijn geweest voor de inwilliging van een asielaanvraag voor vergoeding in aanmerking komen. In het geval van eiser heeft geen iMMO-onderzoek plaatsgevonden waardoor het ook geen aandeel heeft gehad in de inwilliging van de aanvraag. Verweerder wijst er daarnaast op dat de medische gesteldheid van eiser in het voornemen geloofwaardig is geacht zodat ook daarom niet valt in te zien dat een onderzoek van iMMO van betekenis had kunnen zijn. Ook het onderzoek van Stichting Gave is niet aandeelhebbend geweest voor de inwilliging van de aanvraag zodat ook de kosten daarvan niet voor vergoeding in aanmerking komen. Tot slot heeft verweerder overwogen dat hij aan eiser geen dwangsommen is verschuldigd.

5. Op wat eiser daartegen heeft aangevoerd wordt hieronder ingegaan.

De rechtbank oordeelt als volgt.

Artikel 8:75 van de Awb

6. Eiser stelt dat verweerder bij de beoordeling van zijn verzoek een onjuist toetsingskader hanteert. Verweerder is op grond van artikel 8:75 van de Awb namelijk gehouden de kosten te vergoeden. Voor zover dit artikel daar geen grondslag voor biedt, moet de zienswijze gelijk worden gesteld met een bezwaarschrift. Met de Vreemdelingenwet 2000 is de voornemenprocedure immers in de plaats gekomen van de bezwaarprocedure. Daarom is artikel 8:75 van de Awb, met inbegrip van de rechtspraak van de Afdeling ^[4] over de dubbele redelijkheidstoets, volgens eiser alsnog van toepassing. ^[5]

7. Op grond van artikel 8:75, eerste lid, van de Awb, voor zover hier van belang, is de bestuursrechter bij uitsluiting bevoegd een partij te veroordelen in de kosten die een andere partij in verband met de behandeling van het beroep bij de bestuursrechter, en van het bezwaar of van het administratief beroep redelijkerwijs heeft moeten maken.

8. Niet in geschil is dat de kosten waar eisers verzoek betrekking op heeft geen verband houden met de behandeling van beroep, bezwaar of administratief beroep. De rechtbank volgt eiser reeds daarom niet in zijn stelling dat deze kosten op de voet van artikel 8:75 van de Awb moeten worden vergoed. Uit de totstandkomingsgeschiedenis van deze bepaling volgt bovendien dat het een bewuste keuze van de wetgever is geweest om de kosten die gemaakt zijn in een voorbereidingsprocedure of, zoals hier het geval is, een zienswijzeprocedure buiten de reikwijdte van artikel 8:75 van de Awb te laten. Deze kosten dienen volgens de wetgever in de regel voor eigen rekening te blijven. ^[6] Dit betekent dat alleen in bijzondere gevallen aanspraak worden gemaakt op kostenvergoeding, bijvoorbeeld als sprake is van een onrechtmatige daad. ^[7] Gesteld noch gebleken is dat daarvan sprake is.

IB 2023/12

9. Eiser voert verder aan dat verweerder in strijd handelt met het beginsel van
equality of arms ^[8] en met de samenwerkingsverplichting ^[9] door het verzoek om vergoeding te beoordelen aan de hand van IB 2023/12. Eiser kan op voorhand niet weten op welke gronden verweerder de asielaanvraag in zal willigen. Van hem wordt verwacht dat hij zijn asielaanvraag zo goed mogelijk onderbouwt. Verweerder kan daarentegen stilzitten en zich op het standpunt stellen dat de door eiser ingediende onderzoeken niet hebben bijgedragen aan de inwilliging, ook als het voornemen tot afwijzing geen stand heeft gehouden. Eiser vindt het handelen van verweerder onzorgvuldig.

10. De rechtbank stelt vast dat verweerder in IB 2023/12 uiteen heeft gezet in welke gevallen hij bereid is om de kosten van medisch steunbewijs van iMMO of een andere deskundige te vergoeden. Indien het onderzoek na het uitbrengen van het voornemen en voor het nemen van de beslissing door verweerder wordt ontvangen, komen de kosten voor vergoeding in aanmerking als het onderzoek aandeelhebbend is en daarmee bijdraagt aan de inwilliging van de asielaanvraag.

11. Naar het oordeel van de rechtbank is er geen grond voor het oordeel dat de toepassing van IB 2023/12 door verweerder onredelijk of onzorgvuldig is. Uit het voornemen tot afwijzing van de asielaanvraag blijkt welke elementen uit het vluchtrelaas verweerder vooralsnog ongeloofwaardig acht. De vreemdeling heeft vervolgens de mogelijkheid om die elementen nader te onderbouwen. Hij kan daartoe zelf een onderzoek initiëren en een deskundige inschakelen maar dat hoeft niet. Het besluit daartoe berust op een eigen keuze van de vreemdeling. Van strijd met het beginsel van
equality of arms dan wel de samenwerkingsverplichting is geen sprake. Ook de eis dat sprake is van een voltooid onderzoek waarvan de uitkomst heeft bijgedragen aan de inwilliging van de aanvraag, acht de rechtbank niet onredelijk.

Kosten Stichting iMMO

12. Niet in geschil is dat eiser geen onderzoek van iMMO heeft overgelegd voordat verweerder de asielaanvraag heeft ingewilligd. Dat onderzoek was immers nog niet voltooid. Alleen daarom heeft verweerder al kunnen overwegen dat het onderzoek van iMMO niet aandeelhebbend is geweest en derhalve niet heeft bijgedragen aan de inwilliging van de asielaanvraag. Dat eiser in een eerder stadium al aan verweerder had meegedeeld dat het onderzoek op korte termijn zou aanvangen, leidt niet tot een ander oordeel. Die mededeling vestigt op zichzelf geen aanspraak op vergoeding van de (nog te maken) kosten. Verweerder heeft daarom kunnen besluiten om het verzoek om vergoeding van de kosten van iMMO af te wijzen.

Kosten Stichting Gave

13. Hoewel dit niet met zoveel woorden in IB 2023/12 staat, heeft verweerder ter zitting toegelicht dat hij ook niet-medische onderzoeken aan de maatstaf van dit informatiebericht toetst. Verweerder vergoedt deze kosten echter alleen indien het redelijk is dat de deskundige is ingeschakeld en het onderzoek heeft bijgedragen aan de inwilliging van de asielaanvraag.

14. Ter zitting heeft verweerder toegelicht dat eisers asielaanvraag is ingewilligd wegens de toegedichte afvalligheid. Door verweerder is verder ter zitting meegedeeld dat bij de beoordeling die heeft geresulteerd in het besluit tot inwilliging van de asielaanvraag, geen betekenis is toegekend aan het onderzoek van Stichting Gave. Eiser heeft dit niet betwist en de rechtbank ziet zelf geen aanleiding aan de juistheid van die mededeling te twijfelen. Verweerder heeft zich dan ook terecht op het standpunt gesteld dat het onderzoek van Stichting Gave niet aandeelhebbend is geweest en daarmee niet heeft bijgedragen aan de inwilliging van de asielaanvraag. Verweerder heeft daarom kunnen besluiten om het verzoek om vergoeding van de kosten van Stichting Gave af te wijzen.

Bestuurlijke dwangsommen

15. Eiser voert verder aan dat verweerder bestuurlijke dwangsommen moet betalen omdat hij zowel het primaire besluit als het bestreden besluit niet tijdig heeft genomen.

16. De rechtbank stelt vast dat eiser verweerder op 16 november 2021 in gebreke heeft gesteld wegens het niet tijdig beslissen op zijn aanvraag van 6 juli 2021. Bij het primaire besluit (van 20 januari 2022) heeft verweerder alsnog op de aanvraag beslist maar daarbij verzuimd de aan eiser verschuldigde dwangsom vast te stellen. In het tegen dat besluit gerichte bezwaar van 10 februari 2022 heeft eiser onder meer aangevoerd dat verweerder ten onrechte geen dwangsom heeft vastgesteld. Op 22 september 2022 heeft eiser verweerder in gebreke gesteld wegens het niet tijdig beslissen op zijn bezwaar. Op 23 november 2022 heeft eiser beroep ingesteld. Bij het bestreden besluit heeft verweerder alsnog op het bezwaar beslist en daarbij onder meer overwogen hij geen dwangsom is verschuldigd omdat het bezwaar kennelijk ongegrond is.

17. Ter zitting heeft verweerder zich op het standpunt gesteld dat zowel bij het primaire besluit als het bestreden besluit ten onrechte geen verschuldigde dwangsommen zijn vastgesteld. Nu dit derhalve niet langer in geschil is, zal de rechtbank het beroep gegrond verklaren, voor zover gericht tegen verweerders oordeel over de verschuldigdheid van bestuurlijke dwangsommen. Verweerder heeft, gelet op het verloop van de procedure en het bepaalde in artikel 4:17 van de Algemene wet bestuursrecht, bestuurlijke dwangsommen aan eiser verbeurd. De rechtbank zal daarom, overeenkomstig het bepaalde in artikel 4:19, eerste lid, van de Awb, de hoogte van de dwangsommen vaststellen op € 1.442 wegens het niet tijdig nemen van het primaire besluit en op nog eens € 1.442 wegens het niet tijdig nemen van het bestreden besluit.

Conclusie

18. Het beroep is gegrond. De rechtbank vernietigt het bestreden besluit, voor zover verweerder heeft overwogen dat aan eiser geen bestuurlijke dwangsommen zijn verschuldigd.

19. Omdat het beroep gegrond is, ziet de rechtbank aanleiding om verweerder te veroordelen in de door eiser gemaakte proceskosten. Deze worden op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.674 (1 punt voor het indienen van de beroepsgronden tegen het bestreden besluit en 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 837,- en wegingsfactor 1).

20. Tot slot moet verweerder het door eiser betaalde griffierecht vergoeden.

Beslissing

De rechtbank:

 verklaart het beroep, voor zover dat is gericht tegen het niet tijdig nemen van een besluit, niet-ontvankelijk;

 verklaart het beroep gegrond, voor zover het verweerders oordeel over de verschuldigdheid van bestuurlijke dwangsommen betreft;

 vernietigt het bestreden besluit in zoverre;

 verklaart het beroep voor het overige ongegrond;

 stelt de door verweerder aan eiser verschuldigde dwangsommen vast op € 1.442 (veertienhonderdtweeënveertig euro) wegens het niet tijdig nemen van het primaire besluit en € 1.442 (veertienhonderdtweeënveertig euro) wegens het niet tijdig nemen van het bestreden besluit;

 veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiser tot een bedrag van € 1.674 (duizendzeshonderdvierenzeventig euro).

 bepaalt dat verweerder het door eiser betaalde griffierecht van € 181 (honderdeenentachtig euro) vergoedt.

Deze uitspraak is gedaan door mr. W. Anker, rechter, in aanwezigheid van mr. R. de Mul, griffier, en openbaar gemaakt door middel van geanonimiseerde publicatie op www.rechtspraak.nl.

De uitspraak is bekendgemaakt op:

Bent u het niet eens met deze uitspraak?

Als u het niet eens bent met deze uitspraak, kunt u een brief sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin u uitlegt waarom u het er niet mee eens bent. Dit heet een beroepschrift. U moet dit beroepschrift indienen binnen 4 weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. U ziet deze datum hierboven.

Voetnoten

1. Algemene wet bestuursrecht.

2. Instituut voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek.

3. Informatiebericht 2023/12 ‘Instructie vergoeden bij rapportages m.b.t. medisch steunbewijs van iMMO of een andere deskundige onafhankelijke partij ex art. 18.2 Procedurerichtlijn’ (update van IB 2020/139)

4. Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

5. Eiser verwijst in dit verband naar de uitspraken van 7 februari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:380, 26 april 2018, ECLI:NL:RVS:2018:1423 en 24 juni 2020, ECLI:NL:RVS:2020:1448.

6. Zie Kamerstukken II 1999/2000, 27024, nr. 3, p. 2.

7. Zie o.a. de uitspraak van de Afdeling van 8 december 1997, ECLI:NL:RVS:1997:ZF3396.

8. Het recht op gelijke proceskansen.

9. Artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn.