Uitspraak
vonnis
RECHTBANK ARNHEM
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 195879 / HA ZA 10-216
Vonnis van 13 oktober 2010
in de zaak van
[eis.conv./verw.reconv.],
wonende te [woonplaats],
eiser in conventie,
verweerder in voorwaardelijke reconventie,
advocaat mr. ing A. Klein te Arnhem,
tegen
[ged.conv./eis.reconv.],
wonende te [woonplaats],
gedaagde in conventie,
eiser in voorwaardelijke reconventie,
advocaat mr. H.C.M. Schaeken te Eersel.
Partijen zullen hierna [eis.conv./verw.reconv.] en [ged.conv./eis.reconv.] genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 2 juni 2010
- de conclusie van antwoord in reconventie
- het proces-verbaal van comparitie van 29 september 2010.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. [eis.conv./verw.reconv.] is de zoon van de vorige eigenaar van de woning van [ged.conv./eis.reconv.]. In deze woning heeft [ged.conv./eis.reconv.] enige tijd een Angolees gezin met de naam [betrokkene1] gehuisvest. Dit gezin is naar Hongarije verhuisd. [ged.conv./eis.reconv.], die daar zelf over een woning beschikt, is van plan geweest dit gezin naar Hongarije te volgen, maar inmiddels staat dit plan op losse schroeven.
2.2. Overgelegd is een stuk gedateerd 24 september 2009 en ondertekend door partijen. Dit luidt:
Overeenkomst
Ik, Edwin [eis.conv./verw.reconv.], ben met Dick [ged.conv./eis.reconv.] overeengekomen tot aankoop van het woonhuis met opstallen, het totale perceel [adres]. Daarbij ruil ik het woonhuis, het perceel en schuur aan de J[adres] met bij betaling van 50.000 Euro (zegge vijftigduizend) op rekening van Dick [ged.conv./eis.reconv.] ING 692805192 te storten.
2.3. Overgelegd is een handgeschreven stuk waarvan de tekst grotendeels door [eis.conv./verw.reconv.] en voor wat betreft het hieronder cursief weergegeven gedeelte door [ged.conv./eis.reconv.] is geschreven. Het is door [ged.conv./eis.reconv.] ondertekend en luidt:
OVERDRACHT 1 DECEMBER [doorgehaald: FEBRUARI, de rechtbank] / NOTARIS
ARTHUR FAM [betrokkene1] 1 JUNI ERUIT.
MAG TOT 1 JUNI VOOR WAT ARBEID BIJVEN ZITTEN.
1 DEC HUIS LEEG + 1STE HAL.
DICK KAN IN STUDIO. TOT 1 FEBR EN DAN IS ALLES LEEG.
Heelsum, 28 september 2009
Akkoord
[handtekening]
D.M. [ged.conv./eis.reconv.]
2.4. [eis.conv./verw.reconv.] heeft op het woonhuis van [ged.conv./eis.reconv.] conservatoir beslag tot levering laten leggen.
3. Het geschil
in conventie
3.1. [eis.conv./verw.reconv.] vordert samengevat:
- veroordeling van [ged.conv./eis.reconv.] tot medewerking op verbeurte van een dwangsom aan de bij overeenkomst van 27 – bedoeld is kennelijk 24/28 – september 2009 overeengekomen leveringen, c.q. de levering van [adres] aan [eis.conv./verw.reconv.] en van [adres] aan [ged.conv./eis.reconv.], tegen een betaling van € 35.000,00 van [eis.conv./verw.reconv.] aan [ged.conv./eis.reconv.],
- te bepalen dat dit vonnis in de plaats kan treden van medewerking van [ged.conv./eis.reconv.] aan de hiervoor bedoelde veroordeling,
- veroordeling van [ged.conv./eis.reconv.] tot betaling van € 1.788,00 aan buitengerechtelijke kosten,
- veroordeling van [ged.conv./eis.reconv.] tot betaling van € 346,50 terzake van de kosten van het door [eis.conv./verw.reconv.] gelegde leveringsbeslag,
- veroordeling in de proceskosten.
3.2. [eis.conv./verw.reconv.] stelt dat tussen partijen overeengekomen is dat de overdracht van het met [eis.conv./verw.reconv.]s woonhuis geruilde woonhuis van [ged.conv./eis.reconv.] uiterlijk op 1 december 2009 zou plaatsvinden krachtens de aanvullende overeenkomst van 28 september 2009 en dat [ged.conv./eis.reconv.] ten onrechte heeft geweigerd daaraan mee te werken. [eis.conv./verw.reconv.] stelt als voorschot € 15.000,00 aan [ged.conv./eis.reconv.] te hebben betaald.
3.3. [ged.conv./eis.reconv.] voert verweer. Hij stelt dat de onder 2.2 bedoelde akte de mogelijkheid noemt om de huizen te ruilen tegen bijbetaling van in totaal € 75.000,00 als hij dit nodig zou hebben in verband met zijn verhuisplannen. Er is geen overeenkomst tot stand gekomen tussen partijen, hooguit een intentieverklaring. Subsidiair stelt [ged.conv./eis.reconv.] dat de overeenkomst tot stand gekomen is met misbruik van omstandigheden door [eis.conv./verw.reconv.], die op de hoogte was van het feit dat [ged.conv./eis.reconv.] ten gevolge van zijn gezondheidstoestand een zeer kwetsbaar persoon is. Meer subsidiair betoogt hij dat de op 28 september 2009 genoemde leveringstermijn niet reëel is gelet op de voorgenomen verhuizing naar Hongarije. [ged.conv./eis.reconv.] stelt dat [eis.conv./verw.reconv.] van hem roerende zaken heeft gekocht voor € 15.000,00. Hij had dit geld nodig om het Angolese gezin bij zijn verhuizing naar Hongarije te helpen.
3.4. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
in reconventie
3.5. [ged.conv./eis.reconv.] vordert – samengevat – onder de voorwaarde dat komt vast te staan dat een overeenkomst zoals door [eis.conv./verw.reconv.] gesteld, tussen partijen bestaat, vernietiging hiervan op grond van misbruik van omstandigheden, met veroordeling van [eis.conv./verw.reconv.] in de kosten.
3.6. [eis.conv./verw.reconv.] voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling in conventie en in reconventie
4.1. De onder 2.2 en 2.3 bedoelde stukken zijn aktes met de bewijskracht die het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) daaraan verleent. Van belang zijn de artikelen 157 en 158 Rv die, voor zover hier relevant, als volgt luiden.
Art. 157 lid 2: Een (…) onderhandse akte levert ten aanzien van de verklaring van een partij omtrent hetgeen de akte bestemd is ten behoeve van de wederpartij te bewijzen, tussen partijen dwingend bewijs op van de waarheid van die verklaring, tenzij dit zou kunnen leiden tot een rechtsgevolg dat niet ter vrije bepaling van partijen staat (…).
Art. 158: Op een onderhandse akte waarin verbintenissen van slechts één partij zijn aangegaan of vastgelegd, is, voor zover die verbintenissen strekken tot voldoening van een geldsom, het tweede lid van artikel 157 niet van toepassing, tenzij (…).
4.2. Dit betekent dat beide aktes dwingend bewijs opleveren van wat partijen erin verklaren. De uitzondering van art. 158 Rv doet zich voor de akte van 28 september 2009, die immers niet strekt tot voldoening van een geldsom, maar tot levering, niet voor.
4.3. De woningruil tegen bijbetaling en de verplichting het woonhuis van [ged.conv./eis.reconv.] uiterlijk op 1 december 2009 te leveren, staan daarmee behoudens tegenbewijs vast. Het primaire verweer, inhoudend dat er slechts van intentieverklaringen sprake zou zijn, strandt hierop nu [ged.conv./eis.reconv.] niet stelt dat partijen beoogden iets anders overeen te komen dan in de akte is neergelegd. Hij geeft slechts een uitleg aan de akte en deze strookt niet met de bewoordingen daarvan.
4.4. Ook het meer subsidiaire verweer zal als de bewijskracht van de aktes niet wordt aangetast, niet opgaan, omdat de termijn van levering dan dwingend tussen partijen vaststaat.
4.5. [ged.conv./eis.reconv.] heeft echter tegenbewijs tegen de aktes aangeboden door te stellen dat de overeenkomst – bedoeld is de overeenkomst van 24 september 2009 met de toevoeging van de 28e – tot stand gekomen is met misbruik van omstandigheden door [eis.conv./verw.reconv.], die op de hoogte was van het feit dat [ged.conv./eis.reconv.] ten gevolge van zijn gezondheidstoestand een zeer kwetsbaar persoon is. Dit beroep op art. 3:44 leden 1 en 4 Burgerlijk Wetboek (BW) is een geconcretiseerd aanbod van tegenbewijs, waartoe [ged.conv./eis.reconv.] zal worden toegelaten. Dit betekent dat hij wordt toegelaten tot het bewijs van feiten en omstandigheden waaruit volgt dat [eis.conv./verw.reconv.] terwijl hij wist of had moeten begrijpen dat [ged.conv./eis.reconv.] door bijzondere omstandigheden, in het bijzonder een abnormale geestestoestand, bewogen werd tot het sluiten van de overeenkomsten van 24 en 28 september 2009, het tot stand komen van die overeenkomsten heeft bevorderd, ofschoon hetgeen hij wist of behoorde te begrijpen hem daarvan had behoren te weerhouden.
4.6. Bij de beoordeling van het bewijs dat hier voor de zaken in conventie en in reconventie tegelijkertijd wordt toegelaten, dient strikt genomen rekening te worden gehouden met het feit dat het in conventie om tegenbewijs en in reconventie om bewijs gaat.
4.7. Gelet op het belang van het hier bedoelde bewijs voor alle vorderingen in conventie en reconventie zal de rechtbank thans iedere verdere beslissing aanhouden.
5. De beslissing
De rechtbank
in conventie en in reconventie
5.1. laat [ged.conv./eis.reconv.] toe tot het bewijs van feiten en omstandigheden waaruit volgt dat [eis.conv./verw.reconv.] terwijl hij wist of had moeten begrijpen dat [ged.conv./eis.reconv.] door bijzondere omstandigheden, in het bijzonder een abnormale geestestoestand, bewogen werd tot het sluiten van de overeenkomsten van 24 en 28 september 2009, het tot stand komen van die overeenkomsten heeft bevorderd, ofschoon hetgeen hij wist of behoorde te begrijpen hem daarvan had behoren te weerhouden,
5.2. bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van 27 oktober 2010 voor uitlating door [ged.conv./eis.reconv.] of hij bewijs wil leveren door het overleggen van bewijsstukken, door het horen van getuigen en/of door een ander bewijsmiddel,
5.3. bepaalt dat [ged.conv./eis.reconv.], indien hij geen bewijs door getuigen wil leveren maar wel bewijsstukken wil overleggen, die stukken direct in het geding moet brengen,
5.4. bepaalt dat [ged.conv./eis.reconv.], indien hij getuigen wil laten horen, de getuigen en de verhinderdagen van de partijen en hun advocaten op woensdagen in de maanden december 2010 tot en met februari 2011 direct moet opgeven, waarna dag en uur van het getuigenverhoor zullen worden bepaald,
5.5. bepaalt dat dit getuigenverhoor zal plaatsvinden op de terechtzitting van mr. J.D.A. den Tonkelaar in het paleis van justitie te Arnhem aan de Walburgstraat 2-4,
5.6. bepaalt dat alle partijen uiterlijk twee weken voor het eerste getuigenverhoor alle beschikbare bewijsstukken aan de rechtbank en de wederpartij moeten toesturen,
5.7. houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mr. J.D.A. den Tonkelaar en in het openbaar uitgesproken op 13 oktober 2010.