Uitspraak
Rechtbank Arnhem
Sector civiel recht
Zaak-/rolnummer: 119520 / KG ZA 04-683
Datum vonnis: 27 december 2004
Vonnis
in kort geding
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
AUTONET B.V.,
gevestigd te Dordrecht,
eiseres bij dagvaarding van 11 november 2004,
procureur mr. F.J. Boom,
advocaat mr. D.L.J. Martens te Rotterdam,
tegen
1. de vennootschap onder firma
V.O.F. PROMASY,
gevestigd te [woonplaats],
2. [gedaagde] [gedaagde],
wonende te Nijmegen,
3. [gedaagde],
wonende te [woonplaats],
gedaagden,
procureur mr. H. Van Ravenhorst,
advocaat mw. mr. S. Vos te Arnhem.
Het verloop van de procedure
Eiseres – hierna Autonet heeft gedaagden – hierna gezamenlijk Pro-masy, en de gedaagden sub 2 en 3 afzonderlijk respectievelijk Koster-man en [woonplaats] – ter terechtzitting in kort geding doen dagvaarden en gevorderd als weergegeven in de dagvaarding.
Promasy heeft geconcludeerd tot weigering van de gevraagde voorzie-ningen. De advocaten van partijen hebben de zaak bepleit overeen-komstig de door hen overgelegde pleitnotities. Zij hebben daarbij pro-ducties in het geding gebracht. Ter zitting is ten slotte vonnis bepaald op heden. Na de zitting zijn door partijen nog enkele producties in het geding gebracht.
De vaststaande feiten
1. Autonet ontwikkelt en verkoopt sedert (omstreeks) 1986 computersoftware, genaamd Automate, bestemd voor de autosloopbranche.
2. [gedaagde] en [woonplaats] zijn de enige vennoten van Promasy.
In Promasy ontwikkelen en verkopen zij (in ieder geval) sinds 1998 een computerprogramma, genaamd Promasy. Ook deze software is bestemd voor autosloopbedrijven.
3. Autonet heeft recentelijk [betrokkene] verzocht om een rapport te schrijven over de vraag of het computerprogramma Promasy een inbreuk vormt op intellectuele en/of andere rechten van Autonet. In het rapport van 20 oktober 2004 van [betrokkene] staat daarover, onder andere:
“Ik heb beide programma’s werkende bestudeerd in de versies die Automate b.v. (bedoeld is Autonet, vzr) aan mij heeft laten zien. Naar mijn oordeel vormt het door mij bestudeerde programma Promasy een inbreuk op het auteursrecht van Autonet (...) Het programma Promasy is kennelijk ontleend aan Automate, het is aannemelijk dat er daarbij en daarnaast “reverse engineering” (Auteurswet 1912, art. 45m) heeft plaatsgevonden en voorts is de “look and feel” sterk overeenkomstig (...)
Conclusies
Het computerprogramma Automate is auteursrechtelijk beschermd.
De sterke overeenkomsten van Promasy met Autonet vormen een inbreuk op het auteursrecht omdat er sprake is van ontlening zoals onder meer blijkt uit overgenomen fouten en diverse niet voor de hand liggende bijzonderheden in het programma (...)
Naar mijn juridisch oordeel vormt het in de handel brengen van Promasy,
naast de auteursrechtelijke inbreuk, een onrechtmatige daad (B.W. 6:162),
nu het een slaafse nabootsing vormt van Automate, aangezien er in een groot aantal opzichten, zonder aan de deugdelijkheid van het product af te doen, ook andere keuzes gemaakt hadden kunnen worden.”
Het geschil
1. Gebaseerd op het rapport van [betrokkene] stelt Autonet dat Promasy met de verkoop van het computerprogramma Promasy inbreuk maakt op het auteursrecht van Autonet dat rust op Automate, dan wel dat Promasy anderszins onrechtmatig handelt jegens Autonet omdat de software Promasy een slaafse nabootsing is van Automate. Kort weergegeven vordert Autonet om die reden veroordeling van Promasy om de verkoop van het computerprogramma Promasy te staken en gestaakt te houden, met veroordeling van Promasy om aan Autonet een voorschot te betalen op schadevergoeding wegens gederf-de winst en in dat verband veroordeling tot overlegging van bescheiden, en veroordeling tot vergoeding van buitengerechtelijk kosten en de kosten van het rapport van [betrokkene].
Autonet stelt dat zij pas onlangs, aan de hand van de software van een Automategebruiker die enige tijd Promasy had gebruikt, er mee bekend geworden is dat Promasy met haar computerprogramma on-rechtmatig handelt jegens Autonet.
2. Promasy betwist dat haar computerprogramma is gebaseerd op, of een kopie is van, Automate. Zij stelt daartoe dat zij bij de ontwikkeling van Promasy nimmer Automate heeft ingezien. Dat het programma dat [betrokkene] heeft bestudeerd op bepaalde punten grote gelijkenis vertoont met Automate, komt volgens Promasy omdat [betrokkene] een programma heeft bestudeerd dat door Promasy was gemaakt voor een voormalig gebruiker van Automate, die was overgestapt naar Promasy. Volgens Promasy zijn (klanten)gegevens van dat autosloopbedrijf rechtstreeks uit Automate in Promasy gezet,
om zo die gegevens voor dat sloopbedrijf te behouden. Promasy stelt dat om die reden in dat geval codes en benamingen (van onderdelen) van auto’s en in de boekhouding, met hun eventuele fouten,
in Promasy gelijk zijn aan die in Automate. Promasy is van mening dat deze codes en benamingen niet auteursrechtelijk beschermd zijn,
en dat het overnemen van de historische (klanten)gegevens met de daaraan gekoppelde codes en benamingen van Automate niet betekent dat Promasy een slaafse nabootsing is van Automate. Bij dit alles betwist Promasy dat Automate een spoedeisend belang heeft bij de gevraagde voorzieningen omdat Autonet volgens Promasy al jaren bekend is met het computerprogramma van Promasy, onder meer doordat partijen in 2001 beiden op dezelfde beurs hebben gestaan.
Promasy voert ook nog aan dat toewijzing van het gevorderde ertoe zal leiden dat zij haar onderneming zal moeten staken.
De beoordeling van het geschil
1. Over het spoedeisend belang van Autonet heeft het navolgende te gelden. De juistheid van de door Autonet gemotiveerde betwiste stelling van Promasy dat Autonet al jaren bekend is met het computerprogramma Promasy, kan in het midden blijven. De gevorderde voorzieningen strekken er immers toe om een einde te maken aan handelingen die, als ze als onrechtmatig worden beoordeeld, gezien kunnen worden als een stelselmatige inbreuk op subjectieve rechten van Autonet die daar doorlopend schade van ondervindt. Om die reden is er, ook als van de juistheid van de stelling van Promasy kan worden uitgegaan, op grond van vaste jurisprudentie sprake van een spoedeisend belang bij de gevraagde voorzieningen. Het beroep van Promasy op gebrek aan spoedeisend belang van Autonet wordt derhalve verworpen. Dit brengt mee dat het geschil inhoudelijk beoordeeld dient te worden.
2. Autonet en Promasy bieden beide aan een zogenaamd totaalsoftwarepakket voor de autodemontagebranche (registratie van de voorraad auto’s en auto-onderdelen, debiteuren, etc.). Zij zijn daarom concurrenten van elkaar. Autonets computerprogramma heeft Automate, Promasy’s computerprogramma heet Promasy.
3. Autonet stelt primair dat Promasy inbreuk heeft gemaakt op het auteursrecht op haar computerprogramma Automate. Zij verwijt Pro-masy met name dat deze haar programma heeft ontleend aan Auto-mate, en wel door reverse engineering van Automate. Als voorbeelden noemt zij het overnemen door Promasy van de voertuigen-, autovolg-nummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten. Ook is de look and feel van Promasy volgens Autonet ontleend aan Automate.
4. Promasy betwist deze stellingen. Zij trekt in twijfel dat Automate zodanig oorspronkelijk is dat het auteursrechtelijk is beschermd. Zij stelt voorts dat Promasy niet is ontleend aan Automate, maar is gebaseerd op andere computerprogramma’s. Ter zitting heeft Promasy ge-steld dat zij de voertuigen-, onderdelen- en onderdelencodelijsten van Automate alleen gebruikt voor die klanten die van Autonet naar haar zijn overgestapt.
5. Na de zitting heeft Autonet erop gewezen dat Promasy Autonets onderdelen- en onderdelencodelijsten ook toont op Promasy’s website en in gebruik geeft aan klanten die voordien niet werkten met Auto-mate. Promasy heeft als reactie gegeven dat een en ander op een mis-verstand berust en dat de onderdelen- en onderdelencodelijsten onmiddellijk zijn verwijderd van haar website.
6. De voorzieningenrechter overweegt als volgt. Autonet legt aan haar vordering ten grondslag dat Promasy art. 45h Auteurswet 1912 (hierna: Aw) schendt door haar computerprogramma te verveelvoudi-gen. Meer in het bijzonder verwijt Autonet Promasy dat deze art. 45m lid 2 sub c Aw schendt door de via reverse engineering verkregen informatie te gebruiken voor een computerprogramma, dat niet als een nieuw, oorspronkelijk werk kan worden aangemerkt.
7. De eerste vraag die moet worden beantwoord is of Automate een werk is dat auteursrechtelijk wordt beschermd. Hoofdstuk VI van de Auteurswet 1912 is gebaseerd op Richtlijn 91/250/EEG van de Raad van 14 mei 1991 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma’s (Pb EEG 1991 L122) - hierna: de richtlijn. In art. 1 lid 3 richtlijn is bepaald dat een computerprogramma wordt beschermd wanneer het in die zin oorspronkelijk is, dat het een eigen schepping van de maker is. Deze bepaling vormt voor de voorzieningenrechter het richtsnoer bij de uitleg van art. 10 lid 1 sub 12 Aw.
8. Autonet heeft gesteld dat zij Automate als totaalsoftwarepakket heeft ontwikkeld voor de autodemontagebranche. Volgens Autonet bevat Automate alle voor de autodemontagebranche benodigde functionaliteiten, waaronder een voertuigen- en kentekenadministratie, een onderdelenregistratie, een afvalstoffenmodule en een debiteurenadministratie met factureringsmogelijkheden. Zij stelt reeds 18 jaren aan de ontwikkeling van de software te hebben gewerkt. Ter zitting heeft zij enkele functionaliteiten van het programma gedemonstreerd. De voorzieningenrechter oordeelt voorshands dat Automate zodanig oorspronkelijk is dat het een eigen schepping van de maker is, zodat het als computerprogramma auteursrechtelijk wordt beschermd.
9. Vervolgens moet worden onderzocht of Promasy door haar programma op de markt te brengen inbreuk pleegt op het auteursrecht van Autonet. Bij het vinden van het antwoord op die vraag is voor de voorzieningenrechter richtsnoer art. 1 lid 2 richtlijn, waarin het navolgende is bepaald: “De bescherming overeenkomstig deze richtlijn wordt verleend aan de uitdrukkingswijze, in welke vorm dan ook, van een computerprogramma. De ideeën en beginselen die aan enig element van een computerprogramma ten grondslag liggen, met inbegrip van de ideeën en beginselen die aan de interfaces ten grondslag liggen, worden niet krachtens deze richtlijn auteursrechtelijk beschermd.” Maatgevend is niet zozeer de overeenstemming van de functionele mogelijkheden van de programma’s, als wel de overeenstemming van de vormgeving van de codes en de instructies van de programmeur ([betrokkene], Softwarerecht, Deventer 1995, p. 19/20).
10. Autonet heeft ter onderbouwing van haar stelling dat Promasy inbreuk maakt op haar computerprogramma Automate het rapport van [betrokkene] van 20 oktober 2004 in het geding ge-bracht. [betrokkene] stelt in essentie dat 1) Promasy de voertuigen-, autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten van Autonet heeft overgenomen, 2) Promasy, net als Autonet, werkt met keuze-lijsten en 3) Promasy, net als Autonet, in de debiteurenadministratie voor kasverkopen de code “111111” gebruikt. Ter ondersteuning van haar stelling dat Promasy haar computerprogramma heeft nagemaakt van Automate, stelt Autonet verder dat Promasy voor de ontwikkeling van haar computerprogramma heeft samengewerkt met Autodemontage [betrokkene] te Empel - hierna: [betrokkene] -, terwijl in een filiaal van [betrokkene] gedurende de periode van die samenwerking Automate werd gebruikt. Promasy had dus de mogelijkheid Automate te raadplegen.
11. Promasy heef zich verweerd met de stelling dat zij Automate niet heeft bestudeerd bij de ontwikkeling van haar computerprogramma. Zij heeft ook gesteld dat de werking en de inrichting van het computerprogramma voor een groot deel worden bepaald door de eisen die Autorecycling Nederland stelt aan de registratie van gegevens in de autodemontagebranche en dat zowel Autonet als Promasy gehouden is aan die eisen te voldoen. Zij heeft verder gesteld dat Promasy is geba-eerd op de computerprogramma’s EditGrid, dat zij heeft gekocht van de voormalige werkgever van haar vennoten, Planon B.V., en EasyU-ed, dat zij heeft gekocht van de v.o.f. Professional Data Management, een onderneming die dit computerprogramma vroeger aanbood aan autodemontagebedrijven. Haar computerprogramma wordt bestuurd door Windows, terwijl Automate wordt bestuurd door DOS. Als andere verschillen voert zij het volgende aan: Promasy is grafisch en muisge-stuurd en heeft een objectgeoriënteerde broncode, terwijl Automate karaktergeoriënteerd is; de schermen zien er totaal verschillend uit; de gebruikte tabellen verschillen van structuur en opzet, wat wordt geïllustreerd door de problemen die klanten hebben als ze van Automate overstappen op Promasy; de opslagstructuur in Promasy is gelaagd, terwijl die in Automate plat is. Over het gebruik van de onderdelen- en onderdelencodelijsten stelt zij dat zij deze alleen gebruikt voor klanten die voorheen klant van Autonet waren en zijn overgestapt naar Promasy. Zij stelt dat dit wenselijk is voor de klanten, opdat deze niet hun gehele voorraad opnieuw moeten benoemen, coderen en invoeren in Promasy. Op verzoek van deze klanten is daarom de registratie van de onderdelen overgenomen in Promasy. Zij gebruikt voor andere klanten andere onderdelen- en onderdelencodelijsten. Zij wijst er voorts op dat de onderdelen- onderdelencodelijsten voor een groot deel zijn ont-leend aan de onderdelen- en onderdelencodelijsten van Audatex, die voor iedereen vrij te gebruiken is. Zij betwist dat de onderdelen- en onderdelencodelijsten van Automate oorspronkelijk zijn en dat daaraan auteursrechtelijke bescherming toekomt. Daarnaast stelt zij dat zij een bestand met een lijst van merken en types voertuigen heeft gekocht. Promasy stelt voorts dat het gebruik van voorkeurlijsten wijd verspreid is. Tenslotte stelt zij dat zij de code “111111” voor kasverkopen bij voormalige klanten van Autonet voor hun gemak heeft ge-handhaafd. Standaard in Promasy is de codering “cash” voor kasverkopen.
12. De voorzieningenrechter is van oordeel dat zonder een deskundigenbericht niet is vast te stellen of Promasy’s computerprogramma inbreuk maakt op het auteursrecht van Autonet op Automate. Hij kan op basis van de stellingen, de in het geding gebrachte stukken en de demonstratie van beide programma’s niet vaststellen of er sprake is van overeenstemming van de vormgeving van de codes en de instructies van de programmeur en of Promasy door middel van reverse engi-neering is ontleend aan Automate. Het overnemen in het computer-programma van Promasy van de autovolgnummercode- onderdelen- en onderdelencodelijsten uit Automate is niet zozeer een kwestie van programmeren van de software, als wel van gebruik van door Autonet ontwikkelde databanken. Daarop zal de voorzieningenrechter hierna ingaan. Een alfabetische lijst van automerken en -types is geen verzameling gegevens, waarop een auteursrecht kan worden geclaimd. Het gebruik van keuzelijsten is een wijd verbreid fenomeen, dat Autonet niet kan monopoliseren. Het overnemen van de code “111111” voor kasverkopen acht de voorzieningenrechter van onvoldoende betekenis om daarop enige voorziening te baseren. Voor zover de voorzieningen, waaronder die tot vergoeding van de kosten van het deskundigenbericht van [betrokkene], zijn gebaseerd op schending van de Auteurswet 1912, zullen zij daarom worden geweigerd.
13. Autonet heeft ook gesteld dat Promasy door haar ontwikkelde databanken letterlijk heeft overgenomen en dat zij de afgelopen jaren in het ontwikkelen van haar product aanzienlijke financiële investeringen heeft gedaan. Ofschoon Autonet een en ander niet met zoveel woorden aan haar vorderingen ten grondslag heeft gelegd, leest de voorzieningenrechter hierin dat Autonet aanvoert dat de autovolg-nummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten databanken zijn, als bedoeld in art. 1 lid 1 onder a Databankenwet - hierna: Dw - en dat Promasy art. 2 Dw overtreedt door zonder haar toestemming deze databanken te hergebruiken. Promasy heeft blijkens haar pleitnota op dit argument geanticipeerd.
14. De voorzieningenrechter acht voorshands voldoende aangetoond dat het opstellen van de autovolgnummercode-, onderdelen- en on-derdelencodelijsten verzamelingen van gegevens zijn die systematisch zijn geordend en via elektronische weg toegankelijk zijn en waarvan de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud in kwalitatief of kwantitatief opzicht getuigt van een substantiële investering. De investering ziet op de ontwikkeling van systemen voor de opslag en ver-werking van bestaande gegevens (HvJ EG 9 november 2004, C-203/02, The British Horseracing Board / William Hill, punt 31). Het benoemen van de onderdelen en het toekennen van codes aan auto’s en onderdelen op een wijze die werkbaar is in een computerprogramma dat wordt gebruikt door personen die niet vertrouwd zijn met computers, vergt het nodige onderzoek, testen en aanpassen. Het feit dat er een standaard voor de onderdelen en onderdelencodelijsten is - de Auda-tex-lijst - betekent nog niet dat de door Autonet voor eigen gebruik ontwikkelde lijst niet na een substantiële investering is ontwikkeld. De voorzieningenrechter acht het daarom voorshands aannemelijk dat de ontwikkeling van de databanken een substantiële investering, als bedoeld in art. 1 lid 1 sub a Dw, heeft gevergd.
15. Promasy hergebruikt deze databanken, door ze over te nemen in haar computerprogramma, naar zij erkent ten behoeve van voormalige klanten van Autonet, maar wellicht ook voor andere klanten. Dit her-gebruik is in strijd met art. 2 Dw, omdat zij daarvoor geen toestemming heeft van Autonet. Autonets recht sui generis brengt mee dat zij dit hergebruik mag verbieden. Promasy’s argument dat de klanten haar hebben verzocht de lijsten van Autonet te mogen blijven gebruiken, omdat zij anders hun voorraad opnieuw moeten benoemen, coderen en invoeren, brengt niet mee dat het Promasy daarom is toegestaan de databanken van Autonet op een ongeoorloofde manier te hergebruiken. Deze klanten zullen daarom moeten overstappen naar de lijsten die Promasy zegt voor andere klanten dan voormalige Autonet klanten te gebruiken.
16. De voorzieningenrechter behoeft de subsidiaire grondslag van slaafse nabootsing niet meer te behandelen, omdat deze geen grond biedt meer toe te wijzen dan reeds zal geschieden op grond van schending van de Databankenwet.
17. Het voorgaande brengt mee dat de vordering onder I aldus zal worden toegewezen dat Promasy wordt verboden de door Autonet gebruikte autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten te gebruiken. Dit betekent onder meer dat Promasy bij haar bestaande klanten de autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencode-lijsten van Autonet dient te vervangen door haar eigen lijsten. Als Promasy’s eigen lijsten op ondergeschikte onderdelen overeenstemmen met de lijsten van Autonet, met name wat de benaming van de onderdelen betreft, zal dat geen overtreding van het gebod zijn. Vanzelfsprekend is dat ook niet het geval als Promasy de benamingen en codes van de Audatex-lijst overneemt. Promasy zal een termijn van twee maanden na betekening van het vonnis worden gegeven om aan de veroordeling te voldoen.
18. Het gevorderde bevel tot het geven van opening van zaken zal aldus worden toegewezen dat Promasy binnen een maand na betekening van het vonnis een door een accountant geverifieerde opgave dient te doen van de klanten aan wie zij haar computerprogramma Promasy met daarin de autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten van Autonet heeft geleverd en de omzet die zij bij deze klanten tot heden heeft behaald.
19. Aan de onder 16 en 17 genoemde veroordelingen zal een dwang-som worden verbonden die zal worden gelimiteerd.
20. De voorzieningenrechter ziet geen aanleiding de vordering tot betaling van een voorschot van de onrechtmatig verkregen winst toe te wijzen. Deze vordering is betwist. Er is thans nog geen uitspraak te doen over de omvang van de eventuele schade die Autonet heeft geleden door het gebruik door Promasy van haar autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten.
21. De voorzieningenrechter is niet gebleken dat Autonet kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte heeft gemaakt, zodat dat onderdeel van de vordering ook zal worden afgewezen.
22. Promasy zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van dit geding.
De beslissing
De voorzieningenrechter
1. verbiedt Promasy binnen twee maanden na betekening van dit vonnis de autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten van Autonet te gebruiken;
2. veroordeelt Promasy om ingeval zij (na betekening van dit vonnis) in gebreke mocht blijven aan de veroordeling onder 1 te voldoen, aan Autonet een dwangsom te voldoen van € 1.000,- per dag dat Promasy in gebrek blijft, echter met een maximum van € 50.000,-.
3. beveelt Promasy om binnen één maand na betekening van dit vonnis een door een accountant geverifieerde opgave te doen van de klanten aan wie zij haar computerprogramma Promasy met daarin de autovolgnummercode-, onderdelen- en onderdelencodelijsten van Autonet heeft geleverd en de omzet die zij bij deze klanten tot heden heeft behaald;
4. veroordeelt Promasy om ingeval zij (na betekening van dit vonnis) in gebreke mocht blijven aan de veroordeling onder 3 te voldoen, aan Autonet een dwangsom te voldoen van € 250,- per dag dat Promasy in gebreke blijft, echter met een maximum van € 25.000,-.
5. veroordeelt Promasy in de kosten van dit kort geding, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Autonet bepaald op € 311,40 wegens verschotten en op € 816,00 voor salaris procureur;
6. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad
7. wijst af het anders of meer gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. F.J. de Vries en in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier mr. M.J. Daggenvoorde op 27 december 2004.
de griffier de rechter