ECLI:NL:RBAMS:2024:4917

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht, voorzieningenrechter civiel

zaaknummer / rolnummer: C/13/751652 / KG ZA 24-457 MdV/JD

Vonnis in kort geding van 2 augustus 2024

in de zaak van

de stichting

STICHTING BLCKBX,

gevestigd te Amsterdam,

eiseres bij dagvaarding van 11 juni 2024,

advocaat mr. E.P.J. Verweij te Rotterdam,

tegen

de rechtspersoon naar buitenlands recht

GOOGLE IRELAND LIMITED,

gevestigd te Dublin, Ierland,

gedaagde,

advocaat mr. A. Strijbos te Amsterdam.

Partijen zullen hierna ook BLCKBX en Google worden genoemd.

1.De procedure

Ter zitting van 12 juli 2024 heeft BLCKBX de vorderingen zoals omschreven in de dagvaarding toegelicht. Google heeft verweer gevoerd.

Beide partijen hebben producties en een pleitnota ingediend.

Ter zitting waren aanwezig:

aan de kant van BLCKBX:

mr. Verweij met mr. J. Maliepaard,
[naam 1] , bestuurder van BLCKBX,

aan de kant van Google:

mr. Strijbos met mr. A.I.L. Meiring,
[naam 2] , hoofd juridische afdeling Google Netherlands.

Vonnis is bepaald op heden.

2. De feiten

2.1.

BLCKBX is een mediabedrijf dat verschillende actualiteitenprogramma’s produceert. BLCKBX stelt haar programma’s ter beschikking via internet, onder andere via haar eigen website, een X-account, en een YouTube-kanaal.

2.2.

YouTube is een videoplatformdienst die in de Europese Unie, de Europese Economische Ruimte en Zwitserland wordt aangeboden door Google.

2.3.

Op dit moment worden meer dan 2.200 video’s van BLCKBX gehost door YouTube, waarvan de meeste
embeddedworden weergegeven op de website van BLCKBX.

2.4.

Om gebruik te maken van de diensten van YouTube dienen gebruikers een Gebruikersovereenkomst aan te gaan met YouTube. Deze overeenkomst bestaat uit (i) de Communityrichtlijnen, (ii) de regels voor Beleid, veiligheid en auteursrecht, en indien de gebruiker ook advertenties of betaalde promoties plaatst ook (iii) het Advertentiebeleid.

2.5.

Google biedt gebruikers die zelf content maken (‘creators’) mogelijkheden om inkomsten te genereren via het YouTube-partnerprogramma (YPP), bijvoorbeeld door het plaatsen van advertenties op de weergavepagina’s van de geplaatste content, of door mee te delen in abonnementsgelden van betalende YouTube-gebruikers.

2.6.

Voor deelname aan het YPP hanteert YouTube ‘basisvoorwaarden’ die Google op een van haar support-websites als volgt uiteenzet:

2.7.

In het ‘Beleid voor inkomsten genereren met YouTube-kanalen’ (voorwaarde 1 voor deelname aan het YPP) is (voor zover hier van belang) de voorwaarde opgenomen dat alle content die inkomsten genereert met advertenties moet voldoen aan de Advertentierichtlijn.

2.8.

Naast de basisvoorwaarden hanteert Google aanvullende ‘Servicevoorwaarden’ voor ‘YPP-creators’. Deze voorwaarden stelt zij niet beschikbaar aan het publiek op haar website. In de Servicevoorwaarden is bepaald dat voor verschillende manieren van het genereren van inkomsten verschillende voorwaarden (‘modules’) van toepassing zijn, die ‘YPP-creators’ dienen te accepteren, waarna de gekozen manier van inkomsten genereren wordt ‘aangezet’.

2.9.

Op 21 september 2020 is BLCKBX toegelaten tot het YPP. Op 26 oktober 2021 heeft YouTube (Google) deze deelname beëindigd wegens schendingen van het toepasselijke beleid. Op 16 mei 2022 heeft YouTube (Google) BLCKBX opnieuw toegelaten tot het YPP. Op 25 oktober 2022 heeft YouTube (Google) de deelname opnieuw beëindigd. Daarna heeft BLCKBX zich nog vier keer aangemeld voor deelname aan het YPP (op 27 maart 2023, 8 juni 2023, 30 november 2023, en 31 maart 2024). YouTube (Google) heeft deze aanmeldingen afgewezen.

2.10.

Bij brief van 4 april 2024 heeft BLCKBX aan Google geschreven dat BLCKBX willekeurig en zonder enige onderbouwde uitleg is geweigerd als lid van het YPP, heeft zij Google gesommeerd om haar toe te laten tot het YPP, en heeft zij Google aansprakelijk gesteld voor schending van de Gebruikersovereenkomst.

2.11.

Bij brief van 29 april 2024 heeft Google – voor zover hier van belang – als volgt gereageerd op de sommatie.

3.Het geschil

3.1.

BLCKBX vordert – samengevat – bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

I Google te veroordelen om BLCKBX binnen vijf werkdagen na betekening van dit vonnis toe te laten en toegelaten te houden tot het YouTube Partner Programma, en alles te doen en na te laten wat nodig is om BLCKBX toe te laten en toegelaten te houden tot het YouTube Partner Programma onder gebruikelijke voorwaarden voor vergelijkbare gebruikers, op straffe van een dwangsom;

II Google te veroordelen in de kosten van deze procedure, inclusief de nakosten, dit alles te vermeerderen met rente.

3.2.

BLCKBX beroept zich (kort gezegd) primair op nakoming door Google van de tussen partijen gesloten Gebruikersovereenkomst. Onderdeel van deze overeenkomst is volgens BLCKBX de verplichting om partijen tot het YPP toe te laten, die aan de door Google daaraan verbonden voorwaarden voldoen. Google heeft BLCKBX geweigerd, maar de redenen daarvoor zijn onvoldoende concreet en onderbouwd. Dit is volgens BLCKBX in strijd met de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid. BLCKBX stelt dat zij zwaarwegend belang heeft tot toelating tot het YPP, omdat dit haar in staat stelt om inkomsten tot wel € 100.000,00 per jaar te genereren. Dit belang dient volgens BLCKBX te prevaleren boven het belang van Google om haar deelname te weigeren. Subsidiair stelt BLCKBX dat het standpunt van Google dat sprake zou zijn van content die gericht is op controversiële onderwerpen en die schadelijk is voor kijkers, onaanvaardbaar is naar maatstaven van de redelijkheid en billijkheid.

3.3.

Google heeft verweer gevoerd en kort gezegd aangevoerd dat de Gebruikersovereenkomst voorziet in de
mogelijkheidtot toelating tot het YPP, niet in een recht daarop. Daarbij betwist Google dat BLCKBX voldoet aan de voorwaarden voor toelating tot het YPP.

3.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4.De beoordeling

4.1.

Een vordering die strekt tot nakoming van een overeenkomst kan in kort geding alleen worden toegewezen indien voldoende aannemelijk is dat een bodemrechter dit ook zou doen en indien van eiser niet kan worden gevergd dat hij de uitslag van een bodemprocedure afwacht.

Toelating YPP en de Gebruikersovereenkomst

4.2.

BLCKBX heeft zich niet beroepen op enige concrete bepaling uit de Gebruikersovereenkomst waaruit blijkt dat het voldoen aan de door Google geformuleerde ‘basisvoorwaarden’ voor toelating tot het YPP (zie: 2.6) leidt tot een op Google rustende verplichting tot toelating. Dat deze verplichting onderdeel uitmaakt van de Gebruikersovereenkomst blijkt nergens uit. Op basis van de in dit kort geding overgelegde stukken wordt geconstateerd dat BLCKBX zich niet beroept op in de Gebruikersovereenkomst geformuleerde voorwaarden, maar op de ‘basisvoorwaarden’, geformuleerd op een website van Google met informatie over het YPP (zie: 2.6). Voor ‘YPP-creators’ gelden verder specifieke voorwaarden geformuleerd in aanvullende Servicevoorwaarden (zie 2.8). Een
creatorkan specifieke voorwaarden (‘modules’) aanvaarden, gericht op verschillende manieren van het genereren van inkomsten. Daaruit blijkt dat Google, los van de Gebruikersovereenkomst, aparte (YPP-)overeenkomsten sluit met
creatorsdie willen deelnemen aan het YPP. De Gebruikersovereenkomst zelf biedt dus geen grondslag om de vordering toe te wijzen.

YPP-overeenkomst en contractsvrijheid

4.3.

Het beginsel van contractsvrijheid brengt mee dat het Google vrijstaat om een YPP-overeenkomst met BLCKBX (of enige andere partij) aan te gaan of om dit te weigeren. De vrijheid om niet te contracteren is echter niet onbeperkt. Zo kan de verplichting om een nieuw contract aan te gaan voortvloeien uit een bestaand contract. Het standpunt van BLCKBX komt erop neer dat de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid meebrengt dat Google op grond van de Gebruikersovereenkomst verplicht is om BLCKBX tot het YPP toe te laten, tenzij zij voldoende concreet en onderbouwd motiveert waarom BLCKBX niet aan de daaraan gestelde voorwaarden voldoet.

4.4.

Dat BLCKBX (financieel) belang heeft bij toelating tot het YPP is op zichzelf niet voldoende voor een oordeel dat Google daartoe, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid, gehouden is. Tegenover het belang van BLCKBX staat Google’s fundamentele recht op contractsvrijheid, en haar belang om haar adverteerders via het YPP te koppelen aan
content creatorsin een (wat zij zelf noemt) ‘advertentievriendelijke omgeving’. Uitgangspunt is dat Google een ruime beoordelingsvrijheid toekomt bij het toetsen welke kanalen zij geschikt acht voor het realiseren van een dergelijke ‘advertentievriendelijke omgeving’, conform haar eigen beleid. De vraag die voorligt is of de wijze waarop Google haar beleid heeft toegepast in strijd is met de redelijkheid en billijkheid die de tussen partijen bestaande verhouding beheerst. BLCKBX stelt dat dit het geval is, omdat Google op een lichtvaardige, danwel willekeurige wijze de toegang tot het YPP heeft ontzegd, en Google haar beslissing om BLCKBX te weigeren onvoldoende concreet en onderbouwd heeft gemotiveerd.

4.5.

Google heeft toegelicht dat zij de ‘advertentievriendelijkheid’ van het kanaal van BLCKBX heeft getoetst aan de hand van een ‘holistische beoordeling’. Dit houdt in dat niet individuele video’s van het kanaal van BLCKBX op naleving van de beleidsregels en richtlijnen zijn beoordeeld, maar het kanaal in zijn geheel. Daarbij is Google tot de conclusie gekomen dat op het kanaal van BLCKBX “talloze video’s te vinden [zijn] waarin wordt gesteld dat vaccins gevaarlijk zijn, dat de coronamaatregelen overdreven waren, en dat er geen stikstof- of klimaatcrisis bestaat.” Deze content acht Google ongeschikt voor advertenties, aan de hand van haar Advertentierichtlijnen, in het bijzonder de daarin opgenomen richtlijnen die zien op ‘Schadelijke activiteiten en onbetrouwbare content’ – zoals zij ook aan BLCKBX kenbaar heeft gemaakt bij brief van 29 april 2024 – waaronder wordt begrepen ‘Misleidende medische en wetenschappelijke informatie’ en ‘Schadelijke misleidende informatie’.

4.6.

Geoordeeld wordt dat Google op deze wijze heeft gehandeld binnen de beleidsvrijheid die haar toekomt. Niet aannemelijk is geworden dat Google het kanaal van BLCKBX op lichtvaardige of willekeurige wijze toegang tot het YPP heeft ontzegd. Google heeft voldoende gemotiveerd aangevoerd dat zij tegenover partijen die bij haar advertentieruimte inkopen (te vaak) in de problemen zou komen als zij die advertenties (ook) zou plaatsen op het kanaal van BLCKBX. Google plaatst (dus) ook geen advertenties op dat kanaal, anders dan BLCKBX aanvankelijk heeft gesteld. Het is dan ook niet zo dat Google wel advertentie-inkomsten genereert via het BLCKBX-kanaal. Er is al met al dus geen grondslag voor het beperken van de contractsvrijheid van Google, noch voor een veroordeling om BLCKBX toe te laten tot het YPP programma.

Inbreuk vrijheid van meningsuiting?

4.7.

Ter zitting heeft BLCKBX zich beroepen op haar vrijheid van meningsuiting. Doordat Google haar niet toelaat tot het YPP is BLCKBX niet in staat om advertentie-inkomsten te genereren, waardoor de financiering van de productie van nieuwe content wordt beperkt. [naam 1] heeft ter zitting daaraan toegevoegd dat BLCKBX een journalistiek platform is dat zich buiten de
mainstreambevindt. YouTube (Google) ontzegt BLCKBX toegang tot het YPP, kennelijk omdat van BLCKBX wordt verwacht dat zij zich conformeert aan de consensus. Dit terwijl het de taak van de journalistiek is om te zagen aan de poten van de macht. Door de toegang tot het YPP te ontzeggen speelt Google voor “internet god”. Dat is net zoiets als NS die weigert dat je met de trein mee mag, aldus [naam 1] .

4.8.

Geoordeeld wordt als volgt. Niet in geschil is dat YouTube meer dan 2000 video’s van BLCKBX
hosten beschikbaar stelt aan het publiek. BLCKBX heeft dus toegang tot die diensten van Google. De analogie van het niet mogen meerijden met de trein gaat dan ook niet op. De vordering van BLCKBX in dit kort geding gaat verder: zij eist dat Google haar adverteerders koppelt aan content van BLCKBX, zodat zij haar content door middel van het YPP commercieel kan exploiteren. YouTube (Google) heeft echter een andere doelstelling (“advertentievriendelijke omgeving”) bij het koppelen van haar adverteerders aan bepaalde content, dan de doelstelling van BLCKBX die [naam 1] formuleert (“zagen aan de poten van de macht”). Pas wanneer de weigering van Google om BLCKBX toegang te verlenen tot het YPP het effect zou hebben dat elke effectieve uitoefening van de vrijheid van meningsuiting van BLCKBX zou worden verhinderd, of de essentie van dat recht zou worden ‘vernietigd’, zou aanleiding kunnen bestaan om in de privaatrechtelijke verhouding tussen partijen in te grijpen. Uit de omstandigheid dat BLCKBX meer dan 2000 video’s, ook zonder deelname aan het YPP, heeft kunnen produceren en deze via YouTube heeft kunnen verspreiden blijkt reeds dat van een dergelijke ingrijpende beperking van de vrijheid van meningsuiting geen sprake is.

Conclusie

4.9.

Conclusie is dat onvoldoende aannemelijk is geworden dat een bodemrechter de gevorderde veroordeling tot toelating tot het YPP zou toewijzen. De gevraagde voorziening zal om die reden worden geweigerd.

Proceskosten

4.10.

Als de in het ongelijk gestelde partij zal BLCKBX worden veroordeeld in de proceskosten, aan de zijde van Google begroot op:

€ 1.107,00 salaris advocaat
€ 688,00 griffierecht
€ 178,00 nakosten
€ 1.973,00 totaal.

5.De beslissing

De voorzieningenrechter

5.1.

weigert de gevraagde voorzieningen,

5.2.

veroordeelt BLCKBX in de proceskosten, aan de zijde van Google begroot op € 1.973,00, te vermeerderen met € 92,00 en de kosten van betekening indien dit vonnis wordt betekend,

5.3.

verklaart de proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. W.M. de Vries, voorzieningenrechter, bijgestaan door mr. J. Dekker, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 2 augustus 2024.^[1]