Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Afdeling privaatrecht, voorzieningenrechter civiel
zaaknummer / rolnummer: C/13/749587 / KG ZA 24-327 MDvH/MV
Vonnis in kort geding van 20 juni 2024
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
ABN AMRO HYPOTHEKEN GROEP B.V.,
gevestigd te Amersfoort,
eiseres bij dagvaarding van 3 mei 2024,
advocaat mr. J.M. Boelens te Amsterdam,
tegen
de vennootschap naar vreemd recht
MEDIRECT BANK (MALTA) PLC,
statutair gevestigd te Malta,
kantoorhoudende te Utrecht,
gedaagde,
advocaat mr. P. de Leeuwe te Amsterdam.
Partijen zullen hierna ABN AMRO en MeDirect Bank worden genoemd.
1.De procedure
Tijdens de mondelinge behandeling van dit kort geding op 6 juni 2024 heeft ABN AMRO de dagvaarding toegelicht. MeDirect Bank heeft mede aan de hand van een vooraf ingediende conclusie van antwoord verweer gevoerd.
Beide partijen hebben producties en een pleitnota in het geding gebracht.
Bij de mondelinge behandeling waren aanwezig:
Beide partijen hebben producties en een pleitnota in het geding gebracht.
Bij de mondelinge behandeling waren aanwezig:
aan de zijde van ABN AMRO: [naam 1] (hoofd
customer experience) met mr. Boelens en zijn kantoorgenoten mr. L.R. Bekke en mr. J. Vrielink;
aan de zijde van MeDirect Bank: [naam 2] (
director of commercial strategy and legal), [naam 3] (COO) en [naam 4] (
country managerNederland) met mr. De Leeuwe en haar kantoorgenoot mr. P.J. Kreijger. [naam 2] is bijgestaan door twee tolken Nederlands-Engels (L. Mitzman en S. van Hall).
customer experience) met mr. Boelens en zijn kantoorgenoten mr. L.R. Bekke en mr. J. Vrielink;
aan de zijde van MeDirect Bank: [naam 2] (
director of commercial strategy and legal), [naam 3] (COO) en [naam 4] (
country managerNederland) met mr. De Leeuwe en haar kantoorgenoot mr. P.J. Kreijger. [naam 2] is bijgestaan door twee tolken Nederlands-Engels (L. Mitzman en S. van Hall).
Na verder debat is vonnis bepaald op 20 juni 2024.
2.De feiten
2.1.
ABN AMRO handelt onder meer onder de handelsnaam Direktbank. Sinds 1987 beschikt zij over het Beneluxwoordmerk DIREKTBANK en sinds 1991 over een Beneluxbeeldmerk waarvan het woord Direktbank onderdeel uitmaakt.
2.2.
MeDirect Bank is een financiële dienstverlener die is opgericht op Malta. In 2013 is haar Belgische dochtervennootschap opgericht (MeDirect SA/NV) en vanaf dat moment is MeDirect Bank actief geworden in België. Sinds 1 november 2022 beschikt MeDirect Bank over een vestiging (bijkantoor) in Utrecht.
2.3.
Op 10 september 2012 heeft MeDirect Bank het Uniewoordmerk MEDIRECT BANK aangevraagd. Naar aanleiding daarvan zijn partijen met elkaar in gesprek geraakt en hebben zij op 5 april 2013 een eerste zogenoemde co-existentieovereenkomst gesloten. Op basis van deze overeenkomst is het MeDirect Bank – kort gezegd – toegestaan het merk MEDIRECT BANK te registreren en te gebruiken, onder de voorwaarden dat dit gebruik beperkt wordt tot België en beperkt wordt tot bankieren, sparen, beleggen en vermogensbeheer.
2.4.
Bij brief van 7 augustus 2018 heeft MeDirect Bank ABN AMRO verzocht om het onder 2.3 genoemde gebruiksrecht te verruimen tot de gehele Benelux. Nadat ABN AMRO had bericht hiermee niet in te stemmen, heeft MeDirect Bank op 10 december 2018 bij het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) een vordering ingesteld tot doorhaling van de onder 2.1 genoemde merken van ABN AMRO op grond van niet-normaal gebruik. Bij beslissing van 11 juni 2020 heeft het BBIE de merken van ABN AMRO gehandhaafd voor de diensten waarvoor normaal gebruik is aangetoond, te weten financiële diensten met betrekking tot hypotheken (klasse 36). MeDirect Bank heeft tegen deze beslissing hoger beroep ingesteld bij het Benelux-Gerechtshof, dat op 6 september 2021 het verzoek in hoger beroep heeft afgewezen.
2.5.
Op 14 februari 2022 hebben partijen een tweede co-existentieovereenkomst (hierna ook: de overeenkomst) gesloten die de in 2013 gesloten overeenkomst (zie 2.3) vervangt. In artikel 2 van de overeenkomst is bepaald dat het MeDirect Bank niet is toegestaan het teken MeDirect te gebruiken in Nederland, België en Luxemburg, tenzij dit gebruik expliciet is toegestaan in de overeenkomst. In artikel 3 is bepaald welk merkgebruik MeDirect Bank is toegestaan. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen de drie landen van de Benelux. Voor Nederland bepaalt artikel 3 sub A dat MeDirect Bank ten aanzien van woonhypotheken het merk MEHOMELOANS zal gebruiken. Daarnaast bepaalt artikel 3 sub A dat MeDirect Bank het teken MeDirect alleen mag gebruiken voor
‘retail deposits’en
‘wealth management services’. Voor België bepaalt artikel 3 sub B dat MeDirect Bank ten aanzien van hypotheken het merk MEHOMELOANS zal gebruiken en dat zij het teken MeDirect mag gebruiken voor de diensten
‘banking’, ‘savings’, ‘investment’en
‘wealth management’.Voor Luxemburg bepaalt artikel 3 sub C dat het gebruik van het teken MeDirect niet is toegestaan zonder schriftelijke toestemming van ABN AMRO. Zowel in artikel 3 sub A (Nederland) als in artikel 3 sub B (België) is ten aanzien van hypotheken bepaald dat het MeDirect Bank wel is toegestaan de handelsnaam MeDirect Bank te gebruiken indien en voor zover dit noodzakelijk is om te voldoen aan
‘regulatory obligations´.
‘retail deposits’en
‘wealth management services’. Voor België bepaalt artikel 3 sub B dat MeDirect Bank ten aanzien van hypotheken het merk MEHOMELOANS zal gebruiken en dat zij het teken MeDirect mag gebruiken voor de diensten
‘banking’, ‘savings’, ‘investment’en
‘wealth management’.Voor Luxemburg bepaalt artikel 3 sub C dat het gebruik van het teken MeDirect niet is toegestaan zonder schriftelijke toestemming van ABN AMRO. Zowel in artikel 3 sub A (Nederland) als in artikel 3 sub B (België) is ten aanzien van hypotheken bepaald dat het MeDirect Bank wel is toegestaan de handelsnaam MeDirect Bank te gebruiken indien en voor zover dit noodzakelijk is om te voldoen aan
‘regulatory obligations´.
2.6.
In mei 2023 is MeDirect Bank in Nederland gestart met het aanbieden van spaardiensten onder het merk MeSave en beleggingsdiensten onder de merken MeSolo en MeManaged, waarbij gebruik wordt gemaakt van het teken MeDirect. Omdat dit volgens ABN AMRO een schending van de overeenkomst oplevert, heeft ABN AMRO op 1 maart 2024 een sommatiebrief gestuurd naar MeDirect Bank. Nadien hebben (de advocaten van) partijen nog gecorrespondeerd. Dit heeft niet tot een minnelijke oplossing geleid.
3.Het geschil
3.1.
ABN AMRO vordert – kort gezegd –veroordeling van MeDirect Bank om met onmiddellijke ingang ieder gebruik van het teken MeDirect en een daarmee vergelijkbaar teken, voor en in verband met financiële diensten anders dan diensten met betrekking tot deposito’s en vermogensbeheer, te staken en gestaakt te houden, op straffe van een dwangsom van € 50.000,00 voor iedere keer dat MeDirect Bank niet volledig en/of tijdig aan die veroordeling voldoet, met veroordeling van MeDirect Bank in de proceskosten en de nakosten, te vermeerderen met wettelijke rente.
3.2.
ABN AMRO stelt hiertoe – samengevat weergegeven – het volgende.
3.2.1.
Op grond van haar oudere merken had ABN AMRO zich met succes kunnen verzetten tegen het gebruik door MeDirect Bank van het teken MeDirect. In plaats daarvan is ABN AMRO bereid geweest om in 2013 een eerste co-existentieovereenkomst met MeDirect Bank aan te gaan. In 2018 heeft MeDirect Bank voorgesteld om het haar in 2013 toegestane gebruik uit te breiden. ABN AMRO kon onmogelijk akkoord gaan met het voorstel dat MeDirect Bank op dat moment deed. MeDirect Bank gooide het toen over een andere boeg en vorderde doorhaling van de merken van ABN AMRO op grond van niet-normaal gebruik. Deze acties faalden (zie 2.4). Daarna heeft ABN AMRO opnieuw ingestemd met het sluiten van een co-existentieovereenkomst. Over artikel 3 sub A, waarin het toegestane gebruik voor Nederland is geregeld, is door partijen onderhandeld. De
e-mailcorrespondentie die destijds is gevoerd, is in het geding gebracht. Hieruit volgt dat ABN AMRO voorstellen van MeDirect Bank om het teken MeDirect ook te gebruiken voor
‘banking’, ‘savings’en
‘investments’meermaals niet heeft geaccepteerd. Een en ander betekent dat het toegestane gebruik dus expliciet is beperkt tot
‘retail deposits and wealth management services’, zoals in artikel 3 sub A van de overeenkomst is bepaald.
e-mailcorrespondentie die destijds is gevoerd, is in het geding gebracht. Hieruit volgt dat ABN AMRO voorstellen van MeDirect Bank om het teken MeDirect ook te gebruiken voor
‘banking’, ‘savings’en
‘investments’meermaals niet heeft geaccepteerd. Een en ander betekent dat het toegestane gebruik dus expliciet is beperkt tot
‘retail deposits and wealth management services’, zoals in artikel 3 sub A van de overeenkomst is bepaald.
3.2.2.
Volgens ABN AMRO komt MeDirect Bank haar verplichtingen uit de overeenkomst van 14 februari 2022 niet na, omdat zij het teken MeDirect ook gebruikt voor andere diensten dan
‘retail deposits and wealth management services’. Zij richt zich thans op het Nederlandse publiek met de website www.medirect.nl. Op die website (en ook op haar mobiele app) gebruikt zij het teken MeDirect als handelsnaam, woordmerk en logo. Het teken wordt met name gebruikt om drie financiële diensten onder de namen MeSave, MeSolo, en MeManaged aan te bieden. De dienst MeSave houdt een reguliere spaarrekening met een variabele rente in, waarbij het geld zonder beperkingen gestort of opgenomen kan worden. MeSolo is een app waarmee klanten zelf kunnen beleggen door het aan- en verkopen van aandelen etc. MeManaged is een app waarmee klanten aan de hand van een bepaald risicoprofiel kunnen beleggen, waarbij de beleggingsportefeuille niet door de klant zelf maar door MeDirect Bank wordt beheerd. De drie genoemde diensten, met het inbreukmakende teken, worden actief gepromoot op sociale media (Facebook, Instagram), in radioadvertenties en op vergelijkingswebsites. MeDirect Bank probeert zodoende een plekje als nieuwkomer op de Nederlandse markt te verkrijgen. Verder is van belang dat de countrymanager voor Nederland in een interview heeft aangegeven dat MeDirect Bank ook voornemens is betaaldiensten te gaan aanbieden met gebruik van het inbreukmakende teken MeDirect.
‘retail deposits and wealth management services’. Zij richt zich thans op het Nederlandse publiek met de website www.medirect.nl. Op die website (en ook op haar mobiele app) gebruikt zij het teken MeDirect als handelsnaam, woordmerk en logo. Het teken wordt met name gebruikt om drie financiële diensten onder de namen MeSave, MeSolo, en MeManaged aan te bieden. De dienst MeSave houdt een reguliere spaarrekening met een variabele rente in, waarbij het geld zonder beperkingen gestort of opgenomen kan worden. MeSolo is een app waarmee klanten zelf kunnen beleggen door het aan- en verkopen van aandelen etc. MeManaged is een app waarmee klanten aan de hand van een bepaald risicoprofiel kunnen beleggen, waarbij de beleggingsportefeuille niet door de klant zelf maar door MeDirect Bank wordt beheerd. De drie genoemde diensten, met het inbreukmakende teken, worden actief gepromoot op sociale media (Facebook, Instagram), in radioadvertenties en op vergelijkingswebsites. MeDirect Bank probeert zodoende een plekje als nieuwkomer op de Nederlandse markt te verkrijgen. Verder is van belang dat de countrymanager voor Nederland in een interview heeft aangegeven dat MeDirect Bank ook voornemens is betaaldiensten te gaan aanbieden met gebruik van het inbreukmakende teken MeDirect.
3.2.3.
Het onder 3.2.2 beschreven gebruik van het teken MeDirect is in strijd met artikel 2 van de overeenkomst. Het gebruik valt niet onder het toegestane gebruik als bedoeld in artikel 3. MeSave is een spaardienst en geen deposito noch vermogensbeheer. Uit de onderhandelingsgeschiedenis van de overeenkomst volgt dat partijen een uitdrukkelijk onderscheid hebben gemaakt tussen spaarrekeningen en deposito’s. Ook een bekende vergelijkingswebsite als Independer maakt onderscheid tussen spaarrekeningen en deposito’s. MeSolo is een beleggingsdienst waarbij de klant zelf alles regelt. Ook dit valt niet onder deposito of vermogensbeheer. Beleggen is iets anders dan vermogensbeheer, hetgeen reeds volgt uit de tekst van artikel 3 sub B, dat ziet op België. Daar is dit onderscheid duidelijk gemaakt. Al met al komt het er volgens ABN AMRO op neer dat onder deposito’s niet ook sparen valt en dat onder vermogensbeheer niet ook investeren/beleggen valt.
3.2.4.
ABN AMRO heeft een spoedeisend belang bij toewijzing van haar vorderingen. Het Benelux Gerechtshof heeft in hoogste instantie geoordeeld dat ABN AMRO haar merken gebruikt om haar klanten te bedienen. MeDirect Bank is later op de markt getreden met een merk dat verwarringwekkend overeenstemt. Dit doet afbreuk aan de door ABN AMRO gedane investering in haar merken en aan de door haar opgebouwde goodwill. ABN AMRO lijdt dus voortdurende schade en van haar kan redelijkerwijs niet worden gevergd dat zij de uitkomst van de bodemprocedure afwacht. Het spoedeisend belang wordt versterkt omdat MeDirect Bank op dit moment een landelijke advertentiecampagne voert om haar bancaire diensten (waaronder sparen en beleggen) onder het teken MeDirect te promoten, aldus steeds ABN AMRO.
3.3.
MeDirect Bank heeft – samengevat weergegeven – het volgende verweer gevoerd. De bedoeling van de overeenkomst was met name om het gebruik van het teken MeDirect voor hypotheek gerelateerde producten te regelen. De overeenkomst laat een veel ruimer gebruik toe voor andere financiële producten. De begrippen
‘retail deposits and wealth management services’moeten veel ruimer worden uitgelegd dan ABN AMRO voorstaat. De spaar- en beleggingsproducten MeSave en MeSolo vallen hier wel degelijk onder, evenals de voorgenomen betaaldiensten. Dit volgt uit de totstandkomingsgeschiedenis van de overeenkomst en heeft MeDirect Bank redelijkerwijs zo mogen begrijpen, mede in het licht van de betekenis die deze (Engelstalige) begrippen hebben in de wet en de financiële wereld. Ook een afweging van belangen staat aan toewijzing van de vorderingen in de weg. Toewijzing van de vorderingen zou betekenen dat MeDirect Bank zich geheel zou moeten terugtrekken van de Nederlandse markt. Dit bevestigt het vermoeden dat ABN AMRO MeDirect Bank volledig van de markt voor spaar-, betaal- en beleggingsproducten wil weren (en niet alleen van de hypotheekmarkt), ongeacht onder welk merk zij klanten bedient. Daar staat tegenover dat ABN AMRO haar merken nog maar gebruikt voor een handjevol klanten. Onder de naam Direktbank worden al jaren geen nieuwe hypotheken of andere financiële producten meer aangeboden. Tot slot is van belang dat MeDirect Bank een meer dan redelijk en onvoorwaardelijk aanbod heeft gedaan om het gebruik van het teken MeDirect in Nederland te beperken en dat ABN AMRO daarop niet is ingegaan.
‘retail deposits and wealth management services’moeten veel ruimer worden uitgelegd dan ABN AMRO voorstaat. De spaar- en beleggingsproducten MeSave en MeSolo vallen hier wel degelijk onder, evenals de voorgenomen betaaldiensten. Dit volgt uit de totstandkomingsgeschiedenis van de overeenkomst en heeft MeDirect Bank redelijkerwijs zo mogen begrijpen, mede in het licht van de betekenis die deze (Engelstalige) begrippen hebben in de wet en de financiële wereld. Ook een afweging van belangen staat aan toewijzing van de vorderingen in de weg. Toewijzing van de vorderingen zou betekenen dat MeDirect Bank zich geheel zou moeten terugtrekken van de Nederlandse markt. Dit bevestigt het vermoeden dat ABN AMRO MeDirect Bank volledig van de markt voor spaar-, betaal- en beleggingsproducten wil weren (en niet alleen van de hypotheekmarkt), ongeacht onder welk merk zij klanten bedient. Daar staat tegenover dat ABN AMRO haar merken nog maar gebruikt voor een handjevol klanten. Onder de naam Direktbank worden al jaren geen nieuwe hypotheken of andere financiële producten meer aangeboden. Tot slot is van belang dat MeDirect Bank een meer dan redelijk en onvoorwaardelijk aanbod heeft gedaan om het gebruik van het teken MeDirect in Nederland te beperken en dat ABN AMRO daarop niet is ingegaan.
3.4.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4.De beoordeling
4.1.
Artikel 12 van de overeenkomst bevat een forumkeuzebeding voor de Nederlandse rechter. Dit beding laat het aan partijen om een relatief bevoegde Nederlandse rechter aan te wijzen. ABN AMRO heeft onweersproken aangevoerd dat partijen voorafgaand aan dit geschil de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam hebben aangewezen als bevoegde rechter. De voorzieningenrechter acht zich dan ook bevoegd om van dit geschil kennis te nemen.
4.2.
Allereerst wordt vastgesteld dat ABN AMRO geen bezwaar heeft tegen het product dat onder de naam MeManaged wordt aangeboden. De bezwaren van ABN AMRO richten zich alleen op de producten die met gebruikmaking van het teken MeDirect onder de namen MeSave en MeSolo worden aangeboden en op de voorgenomen betaaldiensten die MeDirect Bank met gebruikmaking van dit teken wil gaan aanbieden. Overigens was het product dat onder de naam MeSolo wordt aangeboden ten tijde van de mondelinge behandeling van dit kort geding niet meer te vinden op de website van MeDirect Bank. Desgevraagd heeft MeDirect Bank verklaard dat zij het product MeSolo heeft verwijderd van haar website om reeds uitvoering te geven aan het aanbod dat zij ABN AMRO heeft gedaan (zie 3.3, laatste zin).
4.3.
In haar conclusie van antwoord en op de mondelinge behandeling heeft MeDirect Bank voorshands terecht het verweer gevoerd dat ABN AMRO geen spoedeisend belang heeft bij toewijzing van haar vorderingen. Reeds sinds 2011/2012 verstrekt ABN AMRO geen nieuwe hypothecaire leningen meer onder het merk Direktbank. Een deel van haar hypotheekportefeuille die zij onder dit merk voerde heeft zij in 2017 omgezet naar hypotheken onder het merk Florius. Hierdoor is de onder het merk Direktbank gevoerde hypotheekportefeuille van ABN AMRO tussen eind 2016 en eind 2017 aanzienlijk geslonken [1] . De beslissing van het BBIE en het Benelux Gerechtshof dat het merk is gehandhaafd voor de diensten waarvoor normaal gebruik is aangetoond, te weten financiële diensten met betrekking tot hypotheken in klasse 36 (zie 2.4), ziet op de periode van 2013 tot en met 2018. ABN AMRO heeft in dit kort geding niet aangetoond of aannemelijk gemaakt op welke wijze zij haar merk thans nog gebruikt en in welke frequentie. Op vragen van de voorzieningenrechter naar het (spoedeisend) belang van ABN AMRO heeft haar advocaat geantwoord dat de merken een economische waarde vertegenwoordigen, dat er veel in is geïnvesteerd, dat ABN AMRO haar merken moet verdedigen om ze niet te verliezen, dat de merken mogelijk in de toekomst kunnen worden verkocht of dat mogelijk een licentie kan worden afgegeven aan een derde om de merken te gebruiken. Van concrete plannen op dit gebied is geen melding gemaakt en dus niet gebleken. Al met al maakt dit dat ABN AMRO mogelijk een belang heeft bij haar vorderingen, maar zeker geen spoedeisend belang. ABN AMRO is dus aangewezen op de bodemprocedure, waarin anders dan in dit kort geding, ook een nader onderzoek naar de feiten zou kunnen plaatsvinden (bijvoorbeeld door middel van het horen van getuigen) naar wat partijen hebben beoogd met de woorden
‘retail deposits and wealth management services’(artikel 3 sub A van de overeenkomst). In een kort geding kan over de uitleg van (het gebruik van deze bewoordingen in) de overeenkomst niet met voldoende zekerheid enige uitspraak worden gedaan.
‘retail deposits and wealth management services’(artikel 3 sub A van de overeenkomst). In een kort geding kan over de uitleg van (het gebruik van deze bewoordingen in) de overeenkomst niet met voldoende zekerheid enige uitspraak worden gedaan.
4.4.
Tegenover het ontbreken van spoedeisend belang aan de zijde van ABN AMRO staat het grote belang dat MeDirect Bank heeft bij afwijzing van de (zeer ruim geformuleerde) vorderingen. Toewijzing zou voorshands betekenen dat zij haar website per direct uit de lucht moet halen, dat zij zich praktisch gezien geheel zou moeten terugtrekken van de Nederlandse markt en dat zij de relatie met haar bestaande klanten per direct zou moeten opzeggen. Dat zij – bij een veroordeling – gehouden zal zijn deze drastische stappen te nemen, lijkt ingegeven door de omstandigheid dat MeDirect Bank op basis van geldende regelgeving gehouden is haar statutaire naam te noemen bij het aanbieden van financiële producten in Nederland, zo heeft zij voldoende aannemelijk gemaakt.
4.5.
Dit betekent dat de vorderingen van ABN AMRO zullen worden afgewezen. Als de in het ongelijk gestelde partij zal zij in de proces- en nakosten worden veroordeeld. De proceskosten aan de zijde van MeDirect Bank worden begroot op:
- griffierecht 688,00
- salaris advocaat
1.107,00
1.107,00
Totaal € 1.795,00.
5.De beslissing
De voorzieningenrechter
5.1.
weigert de gevraagde voorzieningen,
5.2.
veroordeelt ABN AMRO in de proceskosten, aan de zijde van MeDirect Bank tot op heden begroot op € 1.795,00,
5.3.
veroordeelt ABN AMRO in de na dit vonnis ontstane kosten, begroot op € 178,00 aan salaris advocaat, te vermeerderen, onder de voorwaarde dat betekening van dit vonnis heeft plaatsgevonden, met een bedrag van € 92,00 aan salaris advocaat en de explootkosten van betekening van dit vonnis,
5.4.
verklaart deze kostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. R.A. Dudok van Heel, voorzieningenrechter, bijgestaan door mr. M. Veraart, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 20 juni 2024. [2]