Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Afdeling privaatrecht, voorzieningenrechter civiel
zaaknummer / rolnummer: C/13/733166 / KG ZA 23-371 EAM/EB
Vonnis in kort geding van – bij vervroeging – 31 mei 2023
in de zaak van
[eiser],
wonende te [woonplaats] ,
eiser bij dagvaarding van 9 mei 2023,
advocaat mr. E.P.W.A. Bink te Breda,
tegen
de publiekrechtelijke rechtspersoon
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM,
zetelend te Amsterdam,
gedaagde,
advocaat mr. P.T. Sick te Amsterdam.
Partijen zullen hierna [eiser] en de UvA worden genoemd.
1.De procedure
Op de zitting van 22 mei 2023 heeft [eiser] de vorderingen zoals omschreven in de dagvaarding toegelicht. De UvA heeft verweer gevoerd. Beide partijen hebben stukken en een pleitnota ingediend.
Ter zitting was [eiser] aanwezig met mr. Bink en haar kantoorgenoot mr. B.J. Maes. Aan de zijde van de UvA waren aanwezig [naam 1] (decaan van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, hierna: de decaan), [naam 2] (secretaris van de universiteit), mr. Sick en haar kantoorgenote mr. Y.L. Smit.
Vonnis is bepaald op vandaag.
2.De feiten
2.1.
Sinds 1 oktober 2014 werkt [eiser] als docent bij de opleiding Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen (ISW), een van de bacheloropleidingen van het College Sociale Wetenschap van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG). Sinds het collegejaar 2021/2022 doceert hij daar twee maal per jaar het vak “Filosofie van grensoverschrijdend onderzoek”.
2.2.
Op 4 december 2021 heeft [eiser] op zijn Facebookpagina verslag gedaan van een demonstratie tegen de coronamaatregelen waaraan hij deelnam. In dat verslag schrijft hij zich zorgen te maken over de invoering van een vaccinatieplicht en dat het door de strot duwen van medische behandelingen aan mensen die de behandeling niet willen hem doet denken aan de praktijken van Mengele .
2.3.
Over die opmerking is [eiser] in conflict gekomen met een collega, de directeur van de “summer school” van de UvA, waar [eiser] al jarenlang onderwijs gaf. Hij heeft zich vervolgens teruggetrokken uit de “summer school’.
2.4.
[eiser] had graag een vak bij Gender en Sexuality willen geven dat was opengevallen, maar dat is naar een andere docent gegaan. Zijn boosheid over die beslissing heeft [eiser] op 15 maart 2022 per e-mail geuit tegen [naam 3] , hoogleraar sociologie van gender en seksualiteit aan de UvA, die hij verantwoordelijk hield voor die beslissing en op wiens functioneren hij veel kritiek heeft. [naam 3] , die [eiser] nauwelijks persoonlijk kent, heeft hem uitgelegd dat die beslissing niet door haar was genomen. [eiser] schreef terug dat [naam 3] volgens hem geen verantwoordelijkheid nam voor haar eigen handelen, en dat ze niet aan te spreken was over haar eigen rol in de splijtzwam die bij Gender & Sexuality is gaan groeien. Toen [naam 3] in haar reactie zijn veronderstellingen een waanidee noemde, heeft [eiser] geschreven:
“Wat spijtig dat je nu vervalt in persoonlijke aanvallen en het pathologiseren van mij en mijn tegengeluid. Opnieuw een teken van jouw giftige en autoritaire manier van functioneren en jouw onvermogen om met kritiek en diversiteit om te gaan.”
In een latere e-mail heeft hij geschreven:
“Wil je svp ophouden met je pogingen mij te intimideren en mijn legitieme kritiek af te doen als de hersenspinsels van een geesteszieke? Je draait de wereld om en dat is een vorm van gaslighting, geweld dus. Je hebt een stammenoorlog ontketend bij gender & sexuality, bent zeer autoritair en polariserend in je functioneren, en bent daar op geen enkele manier op aan te spreken. Je trekt kapot wat hier over decennia is opgebouwd uit een eindeloze honger naar macht en aandacht. Dat jij niet professioneel genoeg bent om die kritiek te incasseren betekent niet dat ik daarover zal zwijgen.”
[naam 3] had [eiser] na zijn tweede e-mail verzocht te stoppen haar te mailen, maar dat heeft [eiser] niet gedaan.
2.5.
Vanwege de uitlating over Mengele en de mailwisseling met [naam 3] hebben [naam 4] en [naam 5] (afdelingsvoorzitter respectievelijk opleidingsdirecteur) met [eiser] gesproken. In een op 18 maart 2022 gevoerd gesprek heeft [eiser] erkend grenzen te hebben overschreden in zijn contacten met [naam 3] . Hij heeft een officiële waarschuwing gekregen en hem is te verstaan gegeven dat hij zich niet onnodig beledigend of onnodig grievend mag uitlaten, in debat of (sociale) media, en dat hij de grenzen van collega’s moet respecteren. Hem is ook de route uitgelegd voor het geval hij werk wilde maken van het feit dat hij voor nazi is uitgemaakt door collega’s, zoals hij tijdens het gesprek had gezegd.
2.6.
In een e-mail van 20 augustus 2022 van [eiser] aan [naam 4] en [naam 5] staat onder meer het volgende:
“Ook daar (de aantekening over zijn e-mailverkeer met [naam 3] , vzr.) vind ik dat ik achteraf niets mis heb gedaan. Het is niet raar dat ik op een gegeven moment de confrontatie zoek met een zeer agressieve en onprofessionele collega die de hele afdeling gender en seksualiteit afbreekt, waar ikzelf ook jaren aan gewerkt heb. Ze gedraagt zich als een farao en er is niemand die haar stopt. Ik vind het dapper dat ik met zo’n lage rang op de academische ladder voor mezelf en voor mijn vakgebied ben opgekomen. Ik vond het belangrijk dat haar eens goed de waarheid werd verteld, temeer omdat de UvA het nalaat en zij overal maar mee wegkomt. Ik zie niet in hoe dat tegen UvA-regels is, pijnlijke en soms harde confrontaties komen op alle werkvloeren voor en zijn soms gewoon nodig. Ik vind het niet aan jullie om hierin stelling te nemen – het is een kwestie tussen twee collega’s – en als jullie dat wel doen, vind ik het eerder logisch dat jullie aan mijn kant staan, de machtsverhoudingen meewegen en prof. [naam 3] een waarschuwing geven.”
“Ook daar (de aantekening over zijn e-mailverkeer met [naam 3] , vzr.) vind ik dat ik achteraf niets mis heb gedaan. Het is niet raar dat ik op een gegeven moment de confrontatie zoek met een zeer agressieve en onprofessionele collega die de hele afdeling gender en seksualiteit afbreekt, waar ikzelf ook jaren aan gewerkt heb. Ze gedraagt zich als een farao en er is niemand die haar stopt. Ik vind het dapper dat ik met zo’n lage rang op de academische ladder voor mezelf en voor mijn vakgebied ben opgekomen. Ik vond het belangrijk dat haar eens goed de waarheid werd verteld, temeer omdat de UvA het nalaat en zij overal maar mee wegkomt. Ik zie niet in hoe dat tegen UvA-regels is, pijnlijke en soms harde confrontaties komen op alle werkvloeren voor en zijn soms gewoon nodig. Ik vind het niet aan jullie om hierin stelling te nemen – het is een kwestie tussen twee collega’s – en als jullie dat wel doen, vind ik het eerder logisch dat jullie aan mijn kant staan, de machtsverhoudingen meewegen en prof. [naam 3] een waarschuwing geven.”
2.7.
Op 26 augustus 2022 heeft [eiser] aan [naam 5] een bericht gestuurd met daarin onder meer de volgende teksten:
“ik wil jou graag op deze manier ook nog even persoonlijk mededelen dat je echt een glansrol speelt in het creëren van een giftige werkvloer voor mij en het “enablen” van allerlei giftige mannelijkheid op de uva. (…) Dit is een lange manier om te zeggen; je bent een enorme opportunist.”
“ik wil jou graag op deze manier ook nog even persoonlijk mededelen dat je echt een glansrol speelt in het creëren van een giftige werkvloer voor mij en het “enablen” van allerlei giftige mannelijkheid op de uva. (…) Dit is een lange manier om te zeggen; je bent een enorme opportunist.”
2.8.
Op 29 augustus 2022 heeft [eiser] een klacht tegen [naam 4] en [naam 5] ingediend. Die houdt in dat hij tijdens de gesprekken flink onder druk was gezet en dat met zijn ontslag was gedreigd. [eiser] heeft in zijn klacht melding gemaakt van zijn zorg over de spreekverboden die [naam 4] zei regelmatig aan personeelsleden op te leggen vanwege uitlatingen op social media en elders.
2.9.
[eiser] heeft in een bericht aan de afdeling “GPIO” collega’s opgeroepen om eventuele klachten over [naam 4] anoniem bij de klachtencommissie van de UvA te melden.
2.10.
Op 6 september 2022 heeft de decaan gesproken met [eiser] , in aanwezigheid van het Hoofd P&O. In dat gesprek heeft [eiser] zijn verhaal gedaan, waarna het Hoofd P&O heeft gezegd het van belang te vinden dat [eiser] zich realiseert dat bepaalde uitlatingen bij zijn collega’s en misschien ook bij studenten een gevoel van onveiligheid en boosheid oproepen.
2.11.
In een e-mail van [eiser] aan een collega van 29 september 2022 staat onder meer het volgende:
“Wat interessant om dit inkijkje te geven in de geest van een gecorrumpeerd mens die de eigen corruptie recht probeert te lullen. Je steekt je eigen vrienden en beste collega’s een mes in de rug, je heult met autoritaire en narcistische krachten om je eigen baantje te redden, en wast vervolgens je handen in onschuld. Je schuift mij alle streken in de schoenen waar je je zelf schuldig aan hebt gemaakt.
Dit gedrag is in mijn ogen alleen mogelijk als een groot deel van je geweten is afgestompt en je een groot probleem hebt met verschillende delen van je persoonlijkheid te integreren. Je bent bezig met een heel groot stuk van je geweten afstompen. Dat is heel schadelijk voor je relaties en voor je gezondheid op lange termijn.
Je bent een ongekende opportunist, een hielenlikker van de corrupte macht en een valse dief. De agressie die je in je draagt is werkelijk beangstigend. (…)”
2.12.
Op 10 oktober 2022 hebben [eiser] , de decaan en [naam 5] een gesprek gevoerd. De decaan en [naam 5] hebben in dat gesprek tegen [eiser] gezegd dat hij zijn minderheidsstandpunt moet kunnen innemen en dat daarover moet kunnen worden gedebatteerd, maar dat de manier waarop [eiser] het debat voert, de grenzen van de gedragscode van de UvA telkens te buiten gaat. [eiser] heeft daarop geantwoord dat een beheerst en beschaafd debat in zijn ervaring niet (meer) mogelijk is en dat zijn enige mogelijkheid boosheid is, vanuit opgekropte frustratie. Hij kan niet aardig boos zijn. Hij wil iedereen waarschuwen voor het oprukkende extremisme binnen de UvA. Hij doet dat uit een gevoel van urgentie en vecht in zijn eentje voor de academische vrijheid. Omdat de leidinggevenden binnen de UvA dat extremisme niet begrenzen, doet hij dat zelf. [naam 5] heeft in dat gesprek beaamd dat het thema ‘woke’ problematisch is, en dat zij bezig is om door gesprekken met alle betrokkenen een document met verschillende visies op te stellen en dat thema op de agenda van de ISW-docenten te zetten. [eiser] heeft een staakt het vuren voorgesteld, in afwachting van een vervolggesprek, en toegezegd zich voorlopig in te houden, zowel naar collega’s als in publieke uitingen. Het vervolggesprek zou moeten gaan over de vraag hoe iemand een minderheidspositie kan innemen zonder geridiculiseerd te worden.
2.13.
Voorafgaand aan het vervolggesprek heeft [eiser] in een uitgebreide e-mail aan de decaan geschreven te vrezen dat het gesprek het zoveelste zou worden waarin van hem zou worden verwacht dat hij ook een deel van de verantwoordelijkheid voor het conflict op zich neemt.
2.14.
Bij e-mail van 17 november 2022 heeft [eiser] op verzoek van de decaan uiteengezet hoe hij de versmalling van de academische vrijheid door de opkomst van doorgeslagen politieke correctheid ervaart, aan de hand van verschillende voorbeelden, en haar om bescherming gevraagd.
2.15.
Tijdens een gesprek de dag erna heeft de decaan aan [eiser] laten weten dat de door hem genoemde argumenten haar geen aanleiding geven om onderzoek te doen naar ‘woke’ cultuur binnen de FMG, omdat er normale (andere) procedures zijn om het onderwijs en onderzoek te evalueren en zij behalve via [eiser] nooit alarmerende signalen over doorgeschoten ‘woke’ had ontvangen. Zij heeft [eiser] een coach aangeboden zodat hij kan werken aan een minder bedreigende en intimiderende manier van communiceren, en een ‘workplace restauration’ traject voorgesteld, waarin [eiser] en zijn collega’s onder leiding van een mediator werken aan herstel van vertrouwen en de werkrelatie. [eiser] heeft dat gesprek geëmotioneerd afgebroken.
2.16.
In een uitgebreide e-mail aan de decaan van 20 november 2022 verwijt [eiser] haar en andere leidinggevenden dat zij de verantwoordelijk voor zijn rehabilitatie ten onrechte bij hem neerleggen en hun eigen verantwoordelijkheden ontlopen. Hij laat in deze e-mail verder weten niet verder in contact met “jullie” te investeren maar naar de centrale klachtencommissie te zullen stappen om te vragen om “jullie” onmiddellijk op non-actief te stellen, ook om te voorkomen dat er op een dag echt doden vallen.
2.17.
Op 27 november 2022 heeft [eiser] zich als klokkenluider gemeld bij de klachtencommissie van de UvA. De melding betreft “ernstige institutionele misstanden bij de FMG”. Samengevat komt de melding erop neer dat het onderwijs en onderzoek bij sociale wetenschappen op de UvA zodanig geïdeologiseerd zijn door radicale ‘woke cultuur’ dat men kan spreken van overtreding van artikel 13 van het EU Handvest van Grondrechten (academische vrijheid). Deze melding is doorgezet naar het College van Bestuur van de UvA.
2.18.
Op 13 december 2022 heeft de decaan gesproken met twee docenten die lid zijn van de zogeheten taskforce diversiteit van de UvA, in aanwezigheid van het Hoofd van P&O. Hen is gevraagd om een reactie op de kritiek van [eiser] , die eerder deel uitmaakte van de taskforce maar daaruit is gestapt omdat hij die te radicaal ‘woke’ vindt. In het verslag van dit gesprek staat onder meer het volgende:
“De docenten geven aan dat er altijd ruimte is geweest in de vergadering van de taskforce voor [eiser] om zijn mening te geven. Die ruimte lijkt hij anderen niet te geven. Er is een incident geweest waarin hij een lid van de taskforce tot huilen heeft gebracht (vergelijking 2e WO), maar desondanks doorging met zijn verhaal zonder zich hier iets van aan te trekken. Ook is er een andere keer een ongemakkelijke situatie ontstaan omdat hij ontkende dat non-binaire identiteiten bestaan, in het bijzijn van iemand die zich zo definieerde. Hij is daarop aangesproken door een taskforce lid, maar is daarop heel erg boos geworden en heeft de taskforce verlaten. Later is hij weer teruggekeerd, maar hetzelfde patroon heeft zich herhaald. De docenten zien geen enkele aanleiding om te veronderstellen dat er geen ruimte is voor andere standpunten, noch dat het onderwijs gericht zou zijn op eenzijdige indoctrinatie van studenten.
Decaan vraagt wat ze vinden van het onderzoek van [eiser] naar discriminatie van homo’s, waarin de Marokkanen een relatief groot aandeel hebben. De docenten geven aan dat het al jaren wordt gebruikt in de lessen en dat het binnen ISW als een mooi artikel wordt gezien. [eiser] heeft in een mail aangegeven dat collega’s deze uitkomsten verhullen omdat de Marokkanen een gemarginaliseerde groep zijn. Hij noemt dit als exemplarisch voor de woke cultuur aan de FMG.”
2.19.
Bij brief van 17 januari 2023 hebben tien collega’s van [eiser] de decaan geïnformeerd dat er in hun visie een onveilige en onwerkbare situatie is ontstaan met [eiser] . In deze brief staat onder meer het volgende:
“Al geruime tijd werpt [eiser] zich op als voorvechter van het vrije woord in zaken als corona, genderidentiteiten en ‘woke-gedachtegoed’. De manier waarop hij dit doet is onzes inziens in strijd met academische mores en de manier waarop wij binnen ISW met elkaar om willen gaan. Uitspraken van [eiser] variëren van ongefundeerd, ongevoelig, kwetsend, tot discriminatoir, verbaal agressief en bedreigend. Hieronder schetsen wij een aantal incidenten. Deze incidenten vormen samen een patroon. [eiser] zoekt moedwillig de confrontatie op. Hierbij maakt hij dingen onnodig persoonlijk, intimiderend en kwetsend.
Daarnaast lijkt hij niet bereidwillig om de impact van zijn gedrag en uitspraken onder ogen te zien, hierop te reflecteren, of zich aan te passen. Wij zijn emotioneel, persoonlijk en professioneel aangedaan door deze situatie, die nu al ruim een jaar duurt, en veel tijd en energie heeft gekost. Het schaadt de opleiding. Het gaat ten koste van de teamspirit en ons werkplezier. Belangrijker nog, wij vrezen voor onze sociale veiligheid, die van onze studenten en voor de reputatie van onze opleiding.
Wij vragen u (…) actie te ondernemen om de sociale veiligheid van medewerkers en studenten te herstellen.”
2.20.
Daarna heeft [eiser] aan een van de schrijvers van de brief het volgende bericht gestuurd:
“Zeg eens eerlijk (…) is er contact geweest met [naam 3] over jullie demonische brief naar de decaan?
Dat jij zo’n doodeng en door en door kwaadaardig persoon bent wist ik trouwens niet en had ik ook echt niet verwacht.
Je bent een levensgrote bedreiging voor collega’s, studenten, de opleiding en het onderzoek
En met dat inzicht zal ik ook handelen tegen jou.”
2.21.
Op 18 januari 2023 is in studentenblad Folia een opiniestuk van [eiser] gepubliceerd, getiteld “Woke cultuur bedreigt de academische vrijheid bij sociale wetenschappen”. In dat artikel staat onder meer het volgende:
“Het diversiteitsbeleid in de huidige vorm is een paard van Troje, waarmee het radicaal ‘woke’ gedachtengoed de organisatie wordt binnengehaald en in sneltreinvaart wordt genormaliseerd. Terwijl de UvA zich in de communicatie steeds explicieter moreel verheven positioneert vanwege het diversiteitsbeleid, staat de academische vrijheid te wankelen, onder druk van toenemende politieke correctheid en dogmatische linkse ideologie, in het bijzonder bij de sociale wetenschappen. (…)
Vanuit mijn expertise over androgynie ben ik bijvoorbeeld kritisch op het verschijnsel ‘non-binair’ en de bijbehorende obsessie met ‘pronouns’ (persoonlijke voornaamwoorden). Dit verschijnsel zie ik als een lege hype in de hoogmoderne samenleving, zonder wetenschappelijke basis in de biologie, psychologie en antropologie. Er is solide bewijs voor het bestaan van mannelijke vrouwen, vrouwelijke mannen en transgenders. Maar het emanciperen van een minderheidsgroep die zich geheel buiten de ‘gender binary’ begeeft is in mijn ogen een gevaarlijk en pseudowetenschappelijk dwaalspoor.
Het debat hierover kan echter amper gevoerd worden zonder dat ik word beschuldigd van discriminatie. (…)
De coronaperiode heb ik ervaren als een nieuw dieptepunt wat betreft academische vrijheid op de UvA. Vanuit mijn expertise in Science & Technology Studies (STS) was ik kritisch op de vaccinatietechnologie en de QR-pas. Een normaal debat hierover op de UvA bleek amper mogelijk. Wie ook maar enigszins kritisch was op de maatregelen, werd weggezet als ‘wappie’, ‘complotdenker’ en ‘extreemrechts’. De solidariteit moest liggen bij de kwetsbaren. Voor een discussie over de vraag of de maatregelen eigenlijk wel grondwettelijk waren, was geen ruimte. Mijn kritische bijdragen over het coronabeleid werden op de UvA zo slecht ontvangen, dat ik onder meer een functie bij de summer schools ben verloren na bijna vijftien jaar trouwe dienst. (…)
Ik vind het niet te verantwoorden dat op de UvA niet wordt nagedacht over de vraag hoe diversiteitsbeleid te verenigen is met academische vrijheid. (…) Ik heb mij daarom onlangs gemeld bij het College van Bestuur via de Klokkenluidersregeling, en heb hen opgeroepen om de zorgelijke ontwikkelingen te onderzoeken en met een actieplan te komen om de academische vrijheid te redden. (…)”
“Het diversiteitsbeleid in de huidige vorm is een paard van Troje, waarmee het radicaal ‘woke’ gedachtengoed de organisatie wordt binnengehaald en in sneltreinvaart wordt genormaliseerd. Terwijl de UvA zich in de communicatie steeds explicieter moreel verheven positioneert vanwege het diversiteitsbeleid, staat de academische vrijheid te wankelen, onder druk van toenemende politieke correctheid en dogmatische linkse ideologie, in het bijzonder bij de sociale wetenschappen. (…)
Vanuit mijn expertise over androgynie ben ik bijvoorbeeld kritisch op het verschijnsel ‘non-binair’ en de bijbehorende obsessie met ‘pronouns’ (persoonlijke voornaamwoorden). Dit verschijnsel zie ik als een lege hype in de hoogmoderne samenleving, zonder wetenschappelijke basis in de biologie, psychologie en antropologie. Er is solide bewijs voor het bestaan van mannelijke vrouwen, vrouwelijke mannen en transgenders. Maar het emanciperen van een minderheidsgroep die zich geheel buiten de ‘gender binary’ begeeft is in mijn ogen een gevaarlijk en pseudowetenschappelijk dwaalspoor.
Het debat hierover kan echter amper gevoerd worden zonder dat ik word beschuldigd van discriminatie. (…)
De coronaperiode heb ik ervaren als een nieuw dieptepunt wat betreft academische vrijheid op de UvA. Vanuit mijn expertise in Science & Technology Studies (STS) was ik kritisch op de vaccinatietechnologie en de QR-pas. Een normaal debat hierover op de UvA bleek amper mogelijk. Wie ook maar enigszins kritisch was op de maatregelen, werd weggezet als ‘wappie’, ‘complotdenker’ en ‘extreemrechts’. De solidariteit moest liggen bij de kwetsbaren. Voor een discussie over de vraag of de maatregelen eigenlijk wel grondwettelijk waren, was geen ruimte. Mijn kritische bijdragen over het coronabeleid werden op de UvA zo slecht ontvangen, dat ik onder meer een functie bij de summer schools ben verloren na bijna vijftien jaar trouwe dienst. (…)
Ik vind het niet te verantwoorden dat op de UvA niet wordt nagedacht over de vraag hoe diversiteitsbeleid te verenigen is met academische vrijheid. (…) Ik heb mij daarom onlangs gemeld bij het College van Bestuur via de Klokkenluidersregeling, en heb hen opgeroepen om de zorgelijke ontwikkelingen te onderzoeken en met een actieplan te komen om de academische vrijheid te redden. (…)”
2.22.
In reactie op het artikel van [eiser] heeft een student op Instagram de volgende “Trigger Warning Homofobie & transfobie” geplaatst:
“De UVA heeft de taak om elke student een veilige leeromgeving te bieden. Een leeromgeving waarin ieders identiteit gewaarborgd is en inclusiviteit voorop staat.
Gister heeft een docent van de opleiding ISW zijn voorbeeldrol misbruikt om een platform te maken voor discriminatie jegens non-binaire mensen.
[eiser] is een gevaar voor de veiligheid van studenten en niet geschikt om onderwijs te geven over gender en seksualiteit.
De volgende eisen worden de UVA gesteld:
Per directe schorsing van [eiser]
Verwijdering van het artikel in studentenblad Folia
Steunbetuiging voor non-binaire studenten vanuit de UVA”
“De UVA heeft de taak om elke student een veilige leeromgeving te bieden. Een leeromgeving waarin ieders identiteit gewaarborgd is en inclusiviteit voorop staat.
Gister heeft een docent van de opleiding ISW zijn voorbeeldrol misbruikt om een platform te maken voor discriminatie jegens non-binaire mensen.
[eiser] is een gevaar voor de veiligheid van studenten en niet geschikt om onderwijs te geven over gender en seksualiteit.
De volgende eisen worden de UVA gesteld:
Per directe schorsing van [eiser]
Verwijdering van het artikel in studentenblad Folia
Steunbetuiging voor non-binaire studenten vanuit de UVA”
2.23.
De “trigger warning” is kort na plaatsing verwijderd. In plaats daarvan zijn drie studenten een petitie gestart om de UvA een veilige plek te maken voor non-binaire mensen. [eiser] heeft die petitie, met de namen van de studenten zichtbaar, op Twitter gezet.
2.24.
In een e-mail van 20 januari 2023 aan de studenten heeft [naam 5] geschreven dat de opleiding – docenten, management en ondersteunend team – nadrukkelijk afstand neemt van de oordelen en kwetsende uitingen over non-binariteit van [eiser] , en dat ISW een opleiding is waar iedereen welkom is en kan rekenen op respect voor zijn/haar/hen identiteit. Zij schrijft verder in gesprek te zullen gaan over hoe docenten en studenten het gesprek kunnen voeren over identiteit en academische vrijheid, maar dat eerst de uitkomst van het onderzoek van de commissie [naam 6] (zie 2.28.) zal worden afgewacht.
2.25.
Op dezelfde dag heeft [eiser] de staf van ISW per e-mail geschreven dat dit het moment is om “je geweten te laten spreken en na te denken of je je niet expliciet moet distantiëren” van de mededeling van [naam 5] aan de studenten. Ook heeft hij dezelfde dag in een bericht aan [naam 5] geschreven:
“Je bent echt totaal geschift jij”
“Je bent echt totaal geschift jij”
2.26.
Op 24 januari 2023 heeft [eiser] de samenwerking met een collega verbroken via een e-mail waarin onder meer het volgende staat:
“Het is niet juist dat ik jou vraag om stelling te nemen. [naam 5] speelt zo’n keihard verdeel en heersbeleid dat zij het hele team en onze studenten tegen me heeft opgezet. Als jij dan besluit “neutraal” te zijn, dan kies je de facto dus voor [naam 5] . Ik heb dit allemaal nooit gewild, dat het een keiharde stammenoorlog is geworden. Daarvoor moet je naar [naam 5] kijken en haar dramatische manier van “leiding” geven. (…) Zolang jij aan de kant van [naam 5] staat, wil ik dat jij niet aanwezig bent bij de hoorcolleges. (…)”
“Het is niet juist dat ik jou vraag om stelling te nemen. [naam 5] speelt zo’n keihard verdeel en heersbeleid dat zij het hele team en onze studenten tegen me heeft opgezet. Als jij dan besluit “neutraal” te zijn, dan kies je de facto dus voor [naam 5] . Ik heb dit allemaal nooit gewild, dat het een keiharde stammenoorlog is geworden. Daarvoor moet je naar [naam 5] kijken en haar dramatische manier van “leiding” geven. (…) Zolang jij aan de kant van [naam 5] staat, wil ik dat jij niet aanwezig bent bij de hoorcolleges. (…)”
2.27.
Op 30 januari 2023 heeft [eiser] in een whatsapp aan de secretaris van de UvA toegezegd voorlopig even te stoppen met media-uitingen over de UvA tot “we elkaar gesproken hebben en afspraken hebben gemaakt”.
2.28.
Vanaf (in ieder geval) 10 februari 2023 heeft [eiser] verschillende berichten op sociale media geplaatst waarin hij zich negatief uitlaat over (bestuurders van) de UvA en het gebrek aan steun dat hij ervaart.
2.29.
Bij e-mail aan [eiser] van 3 februari 2023 heeft de UvA bevestigd dat, zoals eerder al aan hem was gemeld, besloten was een externe onafhankelijke onderzoekscommissie in te stellen onder leiding van prof. mr. [naam 6] , voormalig rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden, om onderzoek te doen naar de problematiek die door [eiser] was aangekaart. Hem is in deze e-mail doorgegeven welke personen tot lid van de onderzoekscommissie [naam 6] waren benoemd, wat de opdracht aan de commissie is en dat de commissie haar onderzoeksresultaten naar verwachting eind juni 2023 aan het College van Bestuur zal aanbieden. [eiser] is verzocht om de commissie haar onderzoek in rust te laten uitvoeren en de resultaten daarvan af te wachten. De commissie is onder meer gevraagd de UvA te adviseren over de ontvankelijkheid van de melding onder de Klokkenluidersregeling van de UvA en de toepasselijkheid daarvan.
2.30.
In een e-mail aan de secretaris van de universiteit van 16 februari 2023 heeft een medewerker van de UvA een overzicht gestuurd van de ontwikkelingen van het weekend ervoor tot dat moment. In dat overzicht staat onder meer het volgende:
“Naar aanleiding van de Tweet van [eiser] op zaterdag 11 februari, waarin hij aangeeft dat hij maandag 13 februari weer zijn hoorcollege zal geven, is onder collega’s binnen ISW onrust ontstaan. Naast de mededeling over het college roept hij mensen op om “iets voor 13 uur in de hal van REC M-gebouw” te komen om hem te steunen. Dit bericht als geheel heeft op zaterdag direct voor onrust geleid onder de collega’s (…)
De oproep op Twitter heeft niet alleen reacties opgeleverd van studenten en medewerkers maar ook van groeperingen buiten de UvA. Op zondag is een oproep van extreemrechts gesignaleerd waarin hun steun voor de oproep van [eiser] wordt geuit. Zondag heeft ook de politie contact met mij opgenomen over de dreiging vanuit extreemrechts. Door de dreiging is er vanuit onze beveiliging en vanuit de politie extra mankracht ingezet om gedurende de maandagmiddag de veiligheid rond de hal van REC-M te garanderen.
Zondag 12 februari is nav een mail contact geweest met de docent die een college geeft in REC-JK waar onderwerpen aan bod komen die ook in de Tweets van [eiser] benoemd worden. De docent voelt zich door de situatie niet meer veilig om een dergelijk college te geven. Na overleg met betrokkenen is afgesproken om ook voor dit college passende maatregelen te nemen. Daarnaast zijn er ook meerdere studenten die hebben aangegeven niet meer naar de college’s te willen komen omdat ze zich niet meer veilig voelen door de ontstane situatie (…)
Algemeen kan worden gesteld dat door de Tweets van [eiser] er extra inzet noodzakelijk is vanuit zowel onze beveiliging als de politie om de veiligheid van de studenten en medewerkers te kunnen garanderen. Verder neem ik waar dat het veiligheidsgevoel bij zowel studenten als medewerkers afneemt door de acties op social media die in beginsel vaak beginnen bij [eiser] .
Op Twitter wordt door [eiser] nu een evenement aangekondigd op 3 maart. Hier wordt momenteel een risicoanalyse op uitgevoerd. In potentie lijkt dit een hoog risico te geven.”
“Naar aanleiding van de Tweet van [eiser] op zaterdag 11 februari, waarin hij aangeeft dat hij maandag 13 februari weer zijn hoorcollege zal geven, is onder collega’s binnen ISW onrust ontstaan. Naast de mededeling over het college roept hij mensen op om “iets voor 13 uur in de hal van REC M-gebouw” te komen om hem te steunen. Dit bericht als geheel heeft op zaterdag direct voor onrust geleid onder de collega’s (…)
De oproep op Twitter heeft niet alleen reacties opgeleverd van studenten en medewerkers maar ook van groeperingen buiten de UvA. Op zondag is een oproep van extreemrechts gesignaleerd waarin hun steun voor de oproep van [eiser] wordt geuit. Zondag heeft ook de politie contact met mij opgenomen over de dreiging vanuit extreemrechts. Door de dreiging is er vanuit onze beveiliging en vanuit de politie extra mankracht ingezet om gedurende de maandagmiddag de veiligheid rond de hal van REC-M te garanderen.
Zondag 12 februari is nav een mail contact geweest met de docent die een college geeft in REC-JK waar onderwerpen aan bod komen die ook in de Tweets van [eiser] benoemd worden. De docent voelt zich door de situatie niet meer veilig om een dergelijk college te geven. Na overleg met betrokkenen is afgesproken om ook voor dit college passende maatregelen te nemen. Daarnaast zijn er ook meerdere studenten die hebben aangegeven niet meer naar de college’s te willen komen omdat ze zich niet meer veilig voelen door de ontstane situatie (…)
Algemeen kan worden gesteld dat door de Tweets van [eiser] er extra inzet noodzakelijk is vanuit zowel onze beveiliging als de politie om de veiligheid van de studenten en medewerkers te kunnen garanderen. Verder neem ik waar dat het veiligheidsgevoel bij zowel studenten als medewerkers afneemt door de acties op social media die in beginsel vaak beginnen bij [eiser] .
Op Twitter wordt door [eiser] nu een evenement aangekondigd op 3 maart. Hier wordt momenteel een risicoanalyse op uitgevoerd. In potentie lijkt dit een hoog risico te geven.”
2.31.
In een e-mail van 28 februari 2023 heeft de secretaris van de UvA [eiser] erop aangesproken dat hij de dagen ervoor weer de nodige mails had geschreven aan medewerkers, dat hij een klacht tegen [naam 5] had ingediend, dat hij zeer actief was op Twitter en dat de toon en inhoud van die berichten volgens de UvA vaak ongepast waren. De UvA heeft erop aangedrongen dat [eiser] zich zou houden aan zijn toezegging, gedaan bij de mediator, dat hij zich de komende tijd terughoudend zou opstellen en de luwte zou opzoeken, zowel in zijn verhouding met de UvA als in zijn publieke uitingen. De UvA heeft [eiser] verzocht de bijeenkomst “Free Thought and free speech in Dutch higher education” van 3 maart 2023 af te gelasten. [eiser] was daartoe niet bereid.
2.32.
Op 1 maart 2023 is in het NRC een opiniestuk van prof. dr. [naam 7] , hoogleraar bij de afdeling sociologie van de FMG, gepubliceerd, waarin hij schrijft dat de kritiek van [eiser] op non-binariteit onwetenschappelijk en politiek gemotiveerd is.
2.33.
Op dezelfde datum is in de Groene Amsterdammer een artikel van [naam 3] verschenen over ‘woke’ en het verschil tussen vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid, waarbij zij non-binariteit van gender als voorbeeld gebruikt.
2.34.
Na het intakegesprek met de mediator heeft [eiser] zijn vertrouwen in hem bij e-mail van 2 maart 2023 opgezegd omdat hij vond dat de mediator niet goed optrad in de kwestie rondom het evenement over academische vrijheid op 3 maart 2023. Die bijeenkomst is uiteindelijk door de UvA zelf afgelast. [eiser] heeft aan de UvA laten weten wel door te willen met een andere mediator.
2.35.
Op 7 maart 2023 heeft [eiser] een bericht van een collega aan hem op Twitter geplaatst. In dat bericht schrijft de collega, die een afscheidspartijtje organiseert voor een derde collega ( [naam collega] ), dat ze liever niet heeft dat [eiser] op dat partijtje komt vanwege de stress die dat [naam collega] oplevert.
2.36.
Bij brief van 8 maart 2023 heeft de UvA aan [eiser] geschreven bereid te zijn om de mediation met een andere mediator voort te zetten, met als doel te komen tot normalisatie van de verhoudingen, herstel van de onderlinge betrekkingen, heldere afspraken over wat de UvA en [eiser] over en weer in de komende periode wel en niet van elkaar kunnen verwachten en een gezamenlijke vaststelling van de vraag welke acties in een arbeidsrelatie acceptabel zijn. In deze brief staat de volgende passage:
“Vooruitlopend op de mediation is wat ons betreft
essentieeldat de rust in de organisatie terugkeert. De organisatie (je collega’s, de studenten, de betrokken functionarissen) heeft veel last van het rumoer en de escalatie die rond jouw melding is ontstaan. Van dat rumoer en die escalatie ben jij een belangrijke aanjager. (…) je hebt veelvuldig, zowel intern als extern, de discussie én de confrontatie opgezocht. Naar onze beoordeling heb je daarbij meer dan eens de grenzen van wat wij, als jouw werkgever, toelaatbaar achten, overschreden. Daar hebben we je meermaals op aangesproken, maar je hebt je weinig tot niets gelegen laten liggen aan diverse herhaalde oproepen en instructies van onze kant om dat tegen te gaan (…) Wat ons betreft is daarin echt de grens bereikt. (…)
essentieeldat de rust in de organisatie terugkeert. De organisatie (je collega’s, de studenten, de betrokken functionarissen) heeft veel last van het rumoer en de escalatie die rond jouw melding is ontstaan. Van dat rumoer en die escalatie ben jij een belangrijke aanjager. (…) je hebt veelvuldig, zowel intern als extern, de discussie én de confrontatie opgezocht. Naar onze beoordeling heb je daarbij meer dan eens de grenzen van wat wij, als jouw werkgever, toelaatbaar achten, overschreden. Daar hebben we je meermaals op aangesproken, maar je hebt je weinig tot niets gelegen laten liggen aan diverse herhaalde oproepen en instructies van onze kant om dat tegen te gaan (…) Wat ons betreft is daarin echt de grens bereikt. (…)
Daarom instrueren we je bij deze om het volgende te doen.
Het belang van de organisatie vraagt dat er nu rust komt op dit dossier. Daarom zal je, in elk geval voor de duur van de mediation, niet meer op de faculteit of elders op de universiteit komen. (…) Dat betekent dat je je werkzaamheden vooralsnog, en totdat wij met elkaar daarover andere afspraken hebben gemaakt, uitsluitend uitvoert vanuit huis. (…)
Daarnaast willen we dat je stopt met het sturen/publiceren van beledigende of bedreigende berichten, zowel intern als publiekelijk (dus o.a. op Canvas en sociale media), aan of over werknemers en studenten van de UvA, en derden buiten de UvA. Wees je ervan bewust dat je een werknemer van de UvA bent en de grenzen hebt te respecteren die in die hoedanigheid voor je gelden. (…) We noemen daarvan meer in het bijzonder de voorschriften: (i) plaats geen berichten die lasterlijk, grof, obsceen of bedreigend zijn; (ii) lieg niet en zoek geen ruzie met anderen, en (iii) verspreid geen interne informatie, namen of persoonlijke gegevens van je collega’s/studenten.
(…)
Ter voorkoming van misverstanden vinden we het in deze context belangrijk om het volgende helder te maken.
Je hebt je beroepen op de klokkenluidersbescherming. Onderdeel van de onderzoeksopdracht aan de Commissie [naam 6] is om te beoordelen of daarvan sprake is. In de context van deze brief aannemende dat dat zo is, biedt die bescherming jou geen vrijbrief om de op jou als werknemer rustende verplichtingen niet na te komen. De grenzen die we in deze brief aangeven, staan dus helemaal los van jouw mogelijke positie als klokkenluider, net als de gevolgtrekkingen die wij zullen verbinden aan het overschrijden van die grenzen.
Ook jouw academische vrijheid is niet in het geding. Die belemmeren we op geen enkele wijze. Het staat je vrij om binnen het wetenschappelijke discours je opvattingen uit te dragen. Vanzelfsprekend geldt daarbij wel dat je je binnen dat discours altijd rekenschap zult moeten geven van het feit dat er ook andersluidende standpunten zijn, en dat je die met respect bespreekt.
Voor zover we hiermee als UvA grenzen stellen aan je vrijheid van meningsuiting, zijn die geoorloofd en gerechtvaardigd, gelet op onze arbeidsrelatie. Uitgangspunt daarvan is niet alleen wederzijds vertrouwen, maar ook loyaliteit van jou als werknemer jegens ons als werkgever.”
2.37.
Een bericht van een collega aan [eiser] van 25 maart 2023 luidt als volgt:
“Je zit hier publiekelijk mensen te intimideren jouw verhaal bij [naam 6] te vertellen. Je gooit studenten met naam en achternaam op twitter terwijl je weet dat ze daarna bedreigd worden, je post privé berichten op twitter waarop er allemaal seksistische drek over [naam collega] wordt uitgestort (onder jouw post, maar nergens neem je het voor haar op). Je intimideert collega’s privé als ze een weerwoord hebben. (…) Je komt onaangekondigd met een cameraploeg hier rondlopen en probeert ons stiekem op te nemen. Jij zorgt voor conflict, ongemak en ja, ook angst. (ik weet dat je mij een ‘eng mens’ vindt, je hoeft me geen extra privé berichtjes te sturen om dat duidelijk te maken).”
“Je zit hier publiekelijk mensen te intimideren jouw verhaal bij [naam 6] te vertellen. Je gooit studenten met naam en achternaam op twitter terwijl je weet dat ze daarna bedreigd worden, je post privé berichten op twitter waarop er allemaal seksistische drek over [naam collega] wordt uitgestort (onder jouw post, maar nergens neem je het voor haar op). Je intimideert collega’s privé als ze een weerwoord hebben. (…) Je komt onaangekondigd met een cameraploeg hier rondlopen en probeert ons stiekem op te nemen. Jij zorgt voor conflict, ongemak en ja, ook angst. (ik weet dat je mij een ‘eng mens’ vindt, je hoeft me geen extra privé berichtjes te sturen om dat duidelijk te maken).”
2.38.
Op 26 maart 2023 heeft [eiser] aan [naam 5] geschreven:
“Jullie hebben me psychisch kapot gemaakt. Monsters. Jij bent een van de hoofdverantwoordelijke. Verrader.”
“Jullie hebben me psychisch kapot gemaakt. Monsters. Jij bent een van de hoofdverantwoordelijke. Verrader.”
2.39.
In april 2023, nadat de NOS bericht had doen uitgaan dat het uitnodigen van [eiser] als duider van homohaat in het NOS-journaal achteraf gezien geen goede keuze was, heeft [eiser] het volgende aan [naam 5] gestuurd:
“Dit is jouw schuld [naam 5] . Ik ben nu vogelvrij verklaard. Door jouw slecht leiderschap. Ik stel voor dat je gewoon direct opstapt. Slechtste directeur die ISW ooit heeft gehad. Een bedrieger ben je. Wolf in schaapskleren.”
“Dit is jouw schuld [naam 5] . Ik ben nu vogelvrij verklaard. Door jouw slecht leiderschap. Ik stel voor dat je gewoon direct opstapt. Slechtste directeur die ISW ooit heeft gehad. Een bedrieger ben je. Wolf in schaapskleren.”
2.40.
Op 11 april 2023 is [eiser] naar de UvA gegaan om studenten te helpen die het voor hem opnamen en daar aan het flyeren waren.
2.41.
Tussen 12 april 2023 14:02 uur en 13 april 2023 08:34 uur heeft [eiser] [naam 5] achttien keer gebeld, waaronder negen keer kort na middernacht.
2.42.
Bij brief van 21 april 2023 is [eiser] met onmiddellijke ingang op non-actief gesteld op de gronden (i) dat hij de instructies die hem in de brief van 8 maart 2023 waren gegeven herhaaldelijk had overtreden door op de universiteit te komen en zich niet te houden aan de regels die voor UvA-medewerkers gelden voor de interne en externe communicatie en (ii) dat hij had geweigerd toe te zeggen die instructies alsnog na te komen.
2.43.
Op 21 en 22 april 2023 heeft [eiser] in een reeks whatsappjes het volgende aan de decaan geschreven:
“Weer iemand die je tot de rand van de afgrond hebt gedreven met je wanbestuur. Hoeveel mensen en carrières heb jij eigenlijk verwoest? Dat gaat in de tientallen denk ik. Doodeng zo’n persoon als jij op die functie. (…) Hele akelige agressieve autoritaire onbetrouwbare narcistische mensen. Stop nu met leugens en laster over mij verspreiden!!!! Je bent een door en door ziek persoon!!! Je bent bezig mij totaal te vernietigen. Zieke psychopaat dat je er bent!!! Smerige corruptie ben je aan het bedekken. Je bent echt zo’n door en door slecht persoon. Je weet dat je breed in het instituut bekend staat als heel erg dom hè? In de zin van lage intelligentie en een flutwetenschapper. Zo praat iedereen over je achter je rug. Je hebt geen gezag, de enige reden dat je die positie kunt behouden is door de verdeel en heers angstcultuur. Je stelt helemaal niets voor als wetenschapper en als decaan. Iedereen vindt je dom en daarom ben je zo bruikbaar. (…) Je moet echt aftreden (…), hoe sneller hoe beter. Je sloopt de universiteit met je grenzeloze incompetentie.”
“Weer iemand die je tot de rand van de afgrond hebt gedreven met je wanbestuur. Hoeveel mensen en carrières heb jij eigenlijk verwoest? Dat gaat in de tientallen denk ik. Doodeng zo’n persoon als jij op die functie. (…) Hele akelige agressieve autoritaire onbetrouwbare narcistische mensen. Stop nu met leugens en laster over mij verspreiden!!!! Je bent een door en door ziek persoon!!! Je bent bezig mij totaal te vernietigen. Zieke psychopaat dat je er bent!!! Smerige corruptie ben je aan het bedekken. Je bent echt zo’n door en door slecht persoon. Je weet dat je breed in het instituut bekend staat als heel erg dom hè? In de zin van lage intelligentie en een flutwetenschapper. Zo praat iedereen over je achter je rug. Je hebt geen gezag, de enige reden dat je die positie kunt behouden is door de verdeel en heers angstcultuur. Je stelt helemaal niets voor als wetenschapper en als decaan. Iedereen vindt je dom en daarom ben je zo bruikbaar. (…) Je moet echt aftreden (…), hoe sneller hoe beter. Je sloopt de universiteit met je grenzeloze incompetentie.”
2.44.
In een e-mail van 22 april 2023 aan de rector magnificus van de UvA heeft [eiser] geschreven:
”Dat onder jouw gezag een klokkenluider wordt ontslagen is een grote smet op jouw carrière en het teken dat je met je door en door zwakke persoonlijkheid en je ruggengraat van slagroom niet goed zit op je post als rector magnificus. Je bent echt geen knip voor de neus waard en je moet je diep schamen voor het feit dat je hebt meegewerkt aan de totale vernietiging van mijn persoon en mijn wetenschappelijke werk. Je hebt geen enkele wetenschappelijke integriteit en hebt gekozen voor het corrupte bestuur van [naam 8] .”
”Dat onder jouw gezag een klokkenluider wordt ontslagen is een grote smet op jouw carrière en het teken dat je met je door en door zwakke persoonlijkheid en je ruggengraat van slagroom niet goed zit op je post als rector magnificus. Je bent echt geen knip voor de neus waard en je moet je diep schamen voor het feit dat je hebt meegewerkt aan de totale vernietiging van mijn persoon en mijn wetenschappelijke werk. Je hebt geen enkele wetenschappelijke integriteit en hebt gekozen voor het corrupte bestuur van [naam 8] .”
2.45.
Op 22 april 2023 heeft [eiser] op Twitter een foto van [naam 3] geplaatst met daarbij de tekst:
“Het brein achter woke coupe op UvA is @ [naam 3] , hoogleraar Gender & Sexuality. Deze vrouw is “levensgevaarlijk”, zei zelfs de decaan. Dit is geen wetenschapper maar een extremist die tegenstand doortrapt uit de weg ruimt. Al veel slachtoffers gemaakt, ik ben nu aan de beurt.”
en een foto van de decaan met daarbij de tekst:
UvA-decaan [naam 9] is klassiek voorbeeld van onbewust onbekwaam. Brokkenpiloot met zelfoverschatting. Agressief als ze geconfronteerd wordt met haar gebreken. Heeft faculteit fors beschadigd met wanbestuur, maar wordt in zadel gehouden omdat ze machtsagenda CvB uitvoert.”
“Het brein achter woke coupe op UvA is @ [naam 3] , hoogleraar Gender & Sexuality. Deze vrouw is “levensgevaarlijk”, zei zelfs de decaan. Dit is geen wetenschapper maar een extremist die tegenstand doortrapt uit de weg ruimt. Al veel slachtoffers gemaakt, ik ben nu aan de beurt.”
en een foto van de decaan met daarbij de tekst:
UvA-decaan [naam 9] is klassiek voorbeeld van onbewust onbekwaam. Brokkenpiloot met zelfoverschatting. Agressief als ze geconfronteerd wordt met haar gebreken. Heeft faculteit fors beschadigd met wanbestuur, maar wordt in zadel gehouden omdat ze machtsagenda CvB uitvoert.”
2.46.
Op 23 april 2023 heeft [eiser] een foto van de secretaris van de UvA op Twitter gezet met daarbij de tekst:
“Ik wil nog 1 UvA-collega in het zonnetje zetten: (…) Secretaris CvB . Zij had vieze taakje op zich genomen om mij af te beulen. Dominatrix is leuk maar niet onder werktijd! Dieptepunt was een “stare down” die ze met me aanging tijdens professioneel overleg. Koekoek”
“Ik wil nog 1 UvA-collega in het zonnetje zetten: (…) Secretaris CvB . Zij had vieze taakje op zich genomen om mij af te beulen. Dominatrix is leuk maar niet onder werktijd! Dieptepunt was een “stare down” die ze met me aanging tijdens professioneel overleg. Koekoek”
2.47.
In een afscheidsmail aan zijn collega’s heeft [eiser] onder meer het volgende geschreven:
“Ik wilde jullie bij wijze van afscheid nog even hartelijk bedanken voor jullie grenzeloze lafheid de afgelopen maanden.
Jullie stonden erbij en keken ernaar toen [naam 5] met haar autoritaire narcistische leiderschap een snoeiharde verdeel- en heerscultuur opzette die mij tot zondebok maakte. (…)
Jullie maken me ziek en ik heb spijt van elke uur die ik ooit in jullie, in de UvA, in ISW en met name in het verschrikkelijke mens [naam 5] heb geïnvesteerd. Als mij ooit persoonlijk iets overkomt in de zeer onveilige situatie die de UvA rondom mijn persoon heeft gecreeerd, dan is [naam 5] hoofdverantwoordelijk. Vreselijk te zien hoe deze vrouw ons ooit mooie opleiding kapot trekt met haar grenzeloze incompetentie en zelfoverschatting. Achter de façade van die lieve antroposofische directeur gaat een agressieve manipulator schuil. (…)
Zielige trieste bange mensen zijn jullie. Schaam je voor jullie medeplichtigheid aan extremisme en aan mijn publieke executie.”
“Ik wilde jullie bij wijze van afscheid nog even hartelijk bedanken voor jullie grenzeloze lafheid de afgelopen maanden.
Jullie stonden erbij en keken ernaar toen [naam 5] met haar autoritaire narcistische leiderschap een snoeiharde verdeel- en heerscultuur opzette die mij tot zondebok maakte. (…)
Jullie maken me ziek en ik heb spijt van elke uur die ik ooit in jullie, in de UvA, in ISW en met name in het verschrikkelijke mens [naam 5] heb geïnvesteerd. Als mij ooit persoonlijk iets overkomt in de zeer onveilige situatie die de UvA rondom mijn persoon heeft gecreeerd, dan is [naam 5] hoofdverantwoordelijk. Vreselijk te zien hoe deze vrouw ons ooit mooie opleiding kapot trekt met haar grenzeloze incompetentie en zelfoverschatting. Achter de façade van die lieve antroposofische directeur gaat een agressieve manipulator schuil. (…)
Zielige trieste bange mensen zijn jullie. Schaam je voor jullie medeplichtigheid aan extremisme en aan mijn publieke executie.”
2.48.
Op 17 mei 2023 heeft de UvA bij deze rechtbank een verzoekschrift ingediend tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst met [eiser] , primair gelegen in (ernstig) verwijtbaar handelen van [eiser] , subsidiair in een verstoorde arbeidsverhouding en meer subsidiair in een combinatie van omstandigheden, alles zodanig dat van de UvA in redelijkheid niet kan worden gevergd dat zij de arbeidsovereenkomst laat voortduren.
3.Het geschil
3.1.
[eiser] vordert, kort gezegd:
- i) de UvA te veroordelen hem de bescherming te bieden die in de interne klokkenluidersregeling is voorgeschreven en de benadelingshandelingen te staken en ongedaan te maken;
- ii) de UvA te veroordelen hem te rehabiliteren en een omgeving te scheppen waarbinnen hij weer kan functioneren en deelnemen;
- iii) een andere passende voorziening te treffen;
- iv) al het voorgaande op straffe van verbeurte van dwangsommen;
- v) de UvA te veroordelen tot betaling van € 5.000,00 als voorschot op de immateriële schadevergoeding en € 10.000,00 als voorschot op de kosten van rechtsbijstand die hij heeft gemaakt, te vermeerderen met rente; en
- vi) de UvA te veroordelen in proceskosten, te vermeerderen met rente.
3.2.
Aan zijn vordering legt [eiser] ten grondslag, samengevat weergegeven, dat de UvA hem niet de bescherming heeft gegeven die hem als klokkenluider toekomt, door partij te kiezen voor extremistisch ‘woke’ in plaats van voor hem. De UvA heeft hem laten vallen, niet alleen door hem op non-actief te stellen en de ontbinding van zijn arbeidsovereenkomst te vragen, maar ook door wél afstand te nemen van zíjn uitlatingen, maar níet van die van [naam 3] en [naam 7] . In plaats van hem te beschermen en uit zijn isolement te halen, heeft de UvA zijn wetenschappelijke carrière om zeep geholpen, aldus [eiser] . Hij wil dat de UvA dat ongedaan maakt en haar verplichtingen jegens hem als klokkenluider alsnog nakomt.
3.3.
De UvA voert verweer.
3.4.
Op de stellingen van partijen wordt hierna (nader) ingegaan, voor zover van belang.
4.De beoordeling
4.1.
De vorderingen van [eiser] zijn in kort geding toewijsbaar als voorshands aannemelijk is dat de bodemrechter die vorderingen zal toewijzen en als van [eiser] niet kan worden verwacht dat hij de uitkomst van de bodemprocedure afwacht.
4.2.
Met de op non-actiefstelling van [eiser] en de indiening van het verzoekschrift tot ontbinding van zijn arbeidsovereenkomst is het spoedeisend belang bij de beoordeling van zijn vorderingen gegeven.
4.3.
Op grond van het bepaalde in artikel 7:658c Burgerlijk Wetboek mag een werkgever de werknemer niet benadelen als gevolg van het te goeder trouw en naar behoren melden van een vermoeden van een misstand in de zin van de klokkenluiderswetgeving. De UvA heeft dat wettelijke voorschrift uitgewerkt in artikel 8 van de “interne Klokkenluidersregeling Universiteit en Hogeschool van Amsterdam”. Daarin staat dat degene die met inachtneming van deze regeling (een vermoeden van) een misstand te goeder trouw heeft gemeld, op geen enkele wijze in zijn of haar positie of loopbaan wordt benadeeld als gevolg van het melden en derhalve rechtsbescherming geniet.
4.4.
Het op non-actiefstellen van [eiser] en het verzoeken van de ontbinding van de arbeidsovereenkomst, valt zonder meer onder de reikwijdte van het begrip “benadelen”, als [eiser] zich nu al – voordat de commissie [naam 6] heeft geoordeeld over de ontvankelijkheid van de melding onder de klokkenluidersregeling van de UvA – met succes op de klokkenluidersregeling kan beroepen, over welke vraag partijen van mening verschillen. De bescherming wordt echter alleen geboden tegen maatregelen die een gevolg zijn van de klokkenluidersmelding. Er moet met andere woorden een causaal verband bestaan tussen de maatregelen en de melding. Volgens [eiser] is dat in deze zaak het geval. De UvA bestrijdt dat, en stelt dat de maatregelen zijn getroffen vanwege de grensoverschrijdende communicatie van [eiser] in de richting van zijn werkgever, collega’s en studenten, zijn weigering om daarmee te stoppen, en zijn weigering om gevolg te geven aan de instructie om niet zonder toestemming van de UvA op de universiteit te verschijnen.
4.5.
Volgens [eiser] miskent de UvA de realiteit als zij denkt dat de betrokkenen binnen een instelling na een klokkenluidersmelding weer kunnen overgaan tot de orde van de dag, alsof er sprake was van normale verhoudingen. [eiser] erkent in zijn communicatie uit de bocht te zijn gevlogen. Hij verklaart dat door zijn frustratie, angst en radeloosheid die toenamen naarmate hij langer werd genegeerd en uitgelachen, en collega’s en vrienden zich van hem afkeerden. In die staat van radeloosheid heeft hij zijn vergeldingsimpuls niet steeds onder controle gehad. Hij heeft daar spijt van, met name dat hij af en toe op de persoon heeft gespeeld. Hij kan zich voorstellen dat hij toen geen goed rolmodel was, geen goede wetenschapper, en dat collega’s zich onveilig hebben gevoeld. Maar zijn intenties waren goed en al zijn uitingen zijn terug te brengen tot de ‘root cause’, te weten zijn klokkenluiderschap, en moeten daaraan worden toegerekend, aldus [eiser] . Anders zou het te makkelijk zijn voor een werkgever om zich van een onwelgevallige werknemer te ontdoen, omdat een werknemer in zo’n gespannen situatie altijd wel een fout zal maken.
4.6.
Ongetwijfeld zijn de afgelopen twee jaar voor [eiser] zwaar geweest en is het in een gespannen situatie niet altijd makkelijk de juiste toon aan te slaan. De manier waarop [eiser] tekeer is gegaan tegen collega’s en bestuurders gaat echter alle perken te buiten. Hij heeft op de man gespeeld, zich zeer beledigend uitgelaten, zowel rechtstreeks tegenover de betrokkene als op Twitter. Hij heeft portretfoto’s van zijn ‘tegenstanders’ op Twitter gezet, met diskwalificerende teksten, en de namen van de studenten die de petitie waren gestart. Dat is allemaal in strijd met basale gedragsregels. Die heeft hij ruimschoots overschreden, ook wanneer rekening wordt gehouden met een gespannen situatie. Het doen van een klokkenluidersmelding is geen vrijbrief voor wangedrag, zoals de UvA terecht heeft aangevoerd. Het mag knetteren, in de woorden van [eiser] , maar dan wel op de inhoud en niet op de man. Uit de stukken blijkt niet dat [eiser] alleen in reactie op escalaties door de UvA handelde, zoals hij heeft aangevoerd, en die stelling strookt ook niet met zijn overtuiging dat harde confrontatie nodig is om het door hem waargenomen gevaar te bestrijden. [eiser] is herhaaldelijk en met engelengeduld uitgenodigd tot zelfreflectie op het punt van zijn communicatie, maar hij heeft daar niet van willen weten. Sterker nog, de UvA zou volgens hem trots moeten zijn op zijn boosheid. Hij heeft iedere verantwoordelijkheid voor de escalatie van het conflict van de hand gewezen.
4.7.
Of het gevaar van extremistisch ‘woke’ wel zo reëel is als [eiser] veronderstelt, staat nog niet vast. Op dit moment wordt daarnaar onderzoek uitgevoerd door de commissie [naam 6] . Het gesprek over ‘woke’ in verhouding tot de academische vrijheid staat ook al (met potlood, in afwachting van de uitkomst van het onderzoek van de commissie [naam 6] ) in de agenda van de UvA. Er is voorshands geen reden om aan te nemen dat het onderzoek niet serieus wordt uitgevoerd of dat het gesprek over extremistisch ‘woke’ binnen de UvA niet daadwerkelijk in gang zal worden gezet. Vooralsnog was er geen reden om de druk zo hoog op de ketel te houden als [eiser] heeft gedaan.
4.8.
Het gaat [eiser] allemaal niet snel en hard genoeg en hij duldt geen tegengeluid. Hij vindt het nodig dat er maatregelen worden genomen die verder gaan dan discussies voeren, en dat mensen in leidinggevende functies verantwoordelijkheid nemen om mensen te begrenzen met wie geen normale discussie meer mogelijk is omdat zij teveel vastzitten in een ideologische strijd. Ironisch genoeg valt hij zelf inmiddels (ook) in die categorie. De UvA heeft eveneens een verantwoordelijkheid tegenover haar andere medewerkers en de studenten, bij wie [eiser] zich onmogelijk heeft gemaakt. Ook aan hen moet de UvA een veilige werk- of studieplek bieden. Voorshands is niet aannemelijk dat die er kan zijn als [eiser] terugkeert. Hij heeft niet betwist dat hij vier dagen voor de zitting nog de volgende tweet heeft geplaatst:
“Als je met zo’n disfunctioneel en kwaadaardig bestuur van zo’n ontspoord instituut geen verstoorde arbeidsverhouding hebt, dan ben je onderdeel van de misstanden en medeplichtig aan schending van grondrechten. Zou mooi zijn als rechters dat eens gaan inzien.”
Deze tweet vormt een aanwijzing dat [eiser] nog steeds op oorlogspad is.
4.9.
De bewijslast voor het bestaan van het causale verband tussen de benadeling en de klokkenluidersmelding is met de inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders per 18 februari 2023 verschoven van de werknemer naar de werkgever. Het antwoord op de vraag of [eiser] onder de oude of nieuwe regelgeving valt, kan echter in het midden blijven, omdat ook als van het bewijsvermoeden ten gunste van [eiser] wordt uitgegaan, de UvA voldoende heeft aangevoerd om dat vermoeden voorshands te ontkrachten, zoals uit het voorgaande blijkt.
4.10.
Er is geen aanleiding voor het stellen van de prejudiciële vragen over Richtlijn 2019/1937/EU die in de dagvaarding zijn geformuleerd. Die vragen zijn voor deze zaak allemaal niet van doorslaggevend belang en het spoedeisende karakter van een kort geding is moeilijk te verenigen met het stellen van prejudiciële vragen.
4.11.
De slotsom is dat de gevraagde voorzieningen worden geweigerd.
4.12.
[eiser] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van de UvA worden begroot op:
- griffierecht € 2.837,00
- salaris advocaat
1.079,00
1.079,00
Totaal € 3.916,00
5.De beslissing
De voorzieningenrechter
5.1.
weigert de gevraagde voorzieningen,
5.2.
veroordeelt [eiser] in de proceskosten, aan de zijde van de UvA tot op heden begroot op € 3.916,00, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover met ingang van veertien dagen na de betekening van dit vonnis tot aan de voldoening,
5.3.
veroordeelt [eiser] in de na dit vonnis ontstane kosten, begroot op € 173,00 voor salaris advocaat, te vermeerderen met € 90,00 en de kosten van het betekeningsexploot ingeval betekening van dit vonnis plaatsvindt, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover met ingang van veertien dagen na de betekening van dit vonnis tot aan de voldoening,
5.4.
verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. E.A. Messer, voorzieningenrechter, bijgestaan door mr. E. van Bennekom, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 31 mei 2023. [1]