ECLI:NL:RBAMS:2023:1744

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht, voorzieningenrechter civiel

zaaknummer / rolnummer: C/13/730495 / KG ZA 23-169

Vonnis in kort geding van 28 maart 2023

in de zaak van

[eiser],

wonende te [woonplaats] ,

eiser in conventie,

verweerder in reconventie,

advocaten mr. J.A. Schaap en mr. J. Klopper te Amsterdam,

tegen

[gedaagde],

wonende te [woonplaats] ,

gedaagde in conventie, vrijwillig verschenen,

eiser in reconventie,

advocaten mr. Chr.A. Alberdingk Thijm en mr. M.G.J. Gommer te Amsterdam.

Partijen zullen hierna [eiser] en [gedaagde] worden genoemd.

1.De procedure

1.1.

Op de zitting van 14 maart 2023 is eerst het verzoek tot tussenkomst, althans voeging behandeld dat door [naam 1] voorafgaand aan de zitting was aangekondigd. Ter zitting is toegelicht dat zij zich wil voegen aan de zijde van [gedaagde] , en niet wil tussenkomen. Het verzoek is afgewezen omdat niet kan worden uitgegaan van het gestelde belang bij voeging. Dat belang zou zijn gelegen – afgezien van filmopnames die in Parijs van [naam 1] zijn gemaakt en waarvoor een andere overeenkomst is gesloten – in filmopnames die in Amsterdam van [naam 1] zouden zijn gemaakt. Dat die opnames zijn gemaakt, is echter betwist en niet aangetoond.

1.2.

Vervolgens heeft [eiser] de vorderingen zoals omschreven in de dagvaarding en akte houdende (gedeeltelijke) wijziging van eis over de proceskosten toegelicht.

[gedaagde] heeft verweer gevoerd en een tegenvordering ingesteld overeenkomstig de conclusie van antwoord tevens houdende eis in reconventie die daags voor de zitting was ingediend. [eiser] heeft de tegenvordering bestreden. Beide partijen hebben stukken, een USB-stick met daarop beeld- en geluidsopnames en een pleitnota in het geding gebracht.

1.3.

Bij de mondelinge behandeling waren aan de zijde van [eiser] aanwezig mr. Schaap en mr. Klopper. Tevens was aanwezig zijn Franse advocaat A. Beres, bijgestaan door twee tolken in de Engelse taal (C.M. Pennings en L. Midzman). Ook was mr. B.J.A. Bogaerts (kantoorgenoot van mr. Schaap en mr. Klopper) aanwezig.

1.4.

[gedaagde] was aanwezig met mr. Alberdingk Thijm en mr. Gommer. Tevens was aan zijn zijde [naam 2] aanwezig, van wie ook beeldopnames zijn gemaakt ten behoeve van de film waar het in deze zaak om gaat.

2.De feiten

2.1.

[eiser] is een bekende Franse schrijver. Hij heeft regelmatig in de publieke aandacht gestaan in verband met controversiële uitlatingen in en buiten zijn boeken. Zijn nieuwste roman, Anéantir (‘Vernietigen’) is op 10 maart 2023 in Nederland verschenen. [eiser] is in 2018 getrouwd met [naam 3] (ook wel [naam 3] genoemd).

2.2.

[gedaagde] is een Nederlandse filmmaker en kunstenaar. Hij maakt deel uit van kunstenaarscollectief KIRAC (keeping it real art critics). Onder de naam KIRAC heeft [gedaagde] verschillende filmwerken uitgebracht. KIRAC richt zich vooral op de kunstwereld. In de films van KIRAC worden musea, tentoonstellingen, kunstenaars en kunstcritici bekritiseerd. Het werk van [gedaagde] is vaak controversieel. Zo is er ophef geweest over de film KIRAC episode 23 (‘Honeypot’), waarin de conservatieve filosoof Sid Lukassen ingaat op een open uitnodiging van de hiervoor al genoemde [naam 1] (naar eigen zeggen een linkse filosofiestudente) aan reaguurders van GeenStijl om met haar het bed te delen.

2.3.

Bij e-mail van 4 juli 2022 heeft [gedaagde] [eiser] uitgenodigd om in 2023 een tentoonstelling op de Gerrit Rietveld academie te openen. Partijen hebben afgesproken elkaar te ontmoeten in Parijs, waar [gedaagde] van 30 oktober t/m 3 november 2022 moest zijn met [naam 1] , met wie hij een film aan het maken was. [naam 1] heeft een account op Onlyfans, een website waarop tegen een maandelijkse betaling aan abonnees toegang wordt geboden tot persoonlijk beeldmateriaal.

2.4.

Bij de ontmoeting in Parijs was [eiser] uiteindelijk niet aanwezig, maar [naam 3] wel. Tijdens een etentje heeft [naam 3] gezegd dat ze [eiser] in een pornofilm wilde krijgen, om zijn somberheid tegen te gaan. Volgens [naam 3] zou dat hem meer interesseren dan het doorknippen van het lintje voor de tentoonstelling.

2.5.

[naam 1] was bereid om voor de camera seks met [eiser] te hebben, als ze de film dan op haar Onlyfans kanaal zou mogen zetten. [eiser] was daarmee akkoord en heeft daartoe een overeenkomst met [naam 1] gesloten. Omdat hij geen paspoort bij zich had, kon [naam 1] geen foto maken van [eiser] met zijn paspoort. Dat was wel nodig om de film op Onlyfans te zetten. Afgesproken is dat [eiser] achteraf een kopie van zijn paspoort aan [naam 1] zou sturen. Aansluitend hebben [eiser] en [naam 1] in Parijs seks met elkaar gehad, wat gefilmd is door (de cameraman/ploeg van) [gedaagde] . Uit filmopnames van het gesprek dat daaraan vooraf ging, is te zien (te horen) dat [eiser] zegt “J’ai plein d’enemies” en “There is a big energy against me, in fact.”

2.6.

[eiser] heeft niet voldaan aan zijn belofte om [naam 1] een kopie van zijn paspoort te sturen. Hij maakte zich zorgen dat hij herkenbaar was, ondanks het masker dat hij tijdens de opnames op had. In een e-mail aan [gedaagde] van 12 november 2022 heeft [eiser] daarover (in de Nederlandse vertaling) het volgende idee geopperd:

“Mijn idee voor Onlyfans zou zijn om van elkaar te scheiden de

Shots waar ik gekleed ben, en niets seksueels doe (maar mijn gezicht is zichtbaar, en er kan dialoog zijn).
Seksuele shots, eerder close-ups, waar mijn gezicht helemaal niet zichtbaar is, en waar ik niet spreek (…)

Als ik zeg dat ik een dubbelganger heb in de seksscènes, zal niemand het tegendeel kunnen bewijzen. Misschien zullen ze me zelfs geloven. (…)”

2.7.

[gedaagde] heeft daarop nog dezelfde dag geantwoord. In zijn e-mail staan onder meer de volgende passages:

“(…) Dit is een prachtig idee. Als ik het goed begrijp ik jouw oplossing om er een kunstwerk van te maken, waarin het onderscheid tussen fictie en werkelijkheid gestalte krijgt als een spel met de rancuneuze paranoia van je vijanden. (…)
Als we dit spel zo discreet en artistiek integer mogelijk spelen, kunnen we echt een mooie film over seks maken. Door te spelen met de beelden van de echte, geklede schrijver versus de fictieve werkelijkheid van de pornografische beelden, kan de volledige seksuele dimensie onderdeel worden van de film. Een volledigheid waar ik als filmmaker van droom. (…)”

2.8.

In een e-mail van 13 november 2022 aan [gedaagde] neemt [naam 3] het over van [eiser] . Zij doet een aantal suggesties voor de film, met cc aan [eiser] . Zij start haar e-mail met de volgende woorden:

“ [eiser] has called me this morning for further explanations and has put me in charge to answer you.

So guys, let’s be focused in practical issues for the moment:

For the video we shot, only sexual scenes should be included with [eiser] ’s body preferably in close-up.

For his consent to send a passport copy, he needs absolutely to verify the edited result that will be posted. (…)”

2.9.

Op 17 november 2022 heeft [gedaagde] [naam 3] (met [eiser] in de cc) geantwoord dat hij en [naam 1] meer voelen voor het idee van [eiser] om een scheiding aan te brengen tussen shots waar hij herkenbaar is en shots van de seks waarbij zijn gezicht niet zichtbaar is, dan voor de suggesties van [naam 3] . In deze e-mail schrijft [gedaagde] onder meer dat hij van [naam 3] begrijpt dat ze dat idee van [eiser] verwarrend en riskant vond, maar dat [gedaagde] denkt dat de scheiding tussen de acteershots en de seksuele shots het gewenste effect zal hebben.

2.10.

Bij e-mail van 24 november 2022 vraagt [gedaagde] [eiser] of ze eind december 2022 in Amsterdam scènes kunnen opnemen met [naam 1] , en eventueel met andere vrouwen die hij kan vinden. [eiser] gaat daarmee akkoord in een e-mail van 25 november 2022.

2.11.

In een (opgenomen) telefoongesprek dat [gedaagde] op diezelfde dag met [naam 3] heeft gehad over de shoot met [naam 1] voor Onlyfans, waarin [naam 3] liet blijken dat [eiser] inspraak wilde in het gebruik van het materiaal, heeft [gedaagde] gezegd:

“Well, that’s not what I agreed on. I was not agreeing on a shoot where you, in hindsight, would be able to say, well, you know, we see it and we decide not to do it. That’s not how I work” (…)
“But he also shot films. He was on film sets. He saw Honeypot, so he knows how I work”
(…)
“I don’t want to create a format that I have to keep to. I don’t like that.”

2.12.

In een e-mail van 28 november 2022 van [gedaagde] aan [eiser] staat onder meer het volgende:

“Ik wil graag nog eens bespreken hoe je in Amsterdam filmt, gewoon om er zeker van te zijn dat we elkaar begrijpen. (…)

Ik wil, als onderdeel van de spelplannen: scènes van strelen, knuffelen, intimiteit en zoenen, met zichtbare gezichten en dialoog, zoals die voorkomen in Hollywood- en arthousefilms.

In deze scènes zullen penetratie en seksuele organen helemaal niet zichtbaar zijn. U kunt gekleed blijven tijdens deze scènes, zodat men geloofwaardig kan zeggen: “De pornografische beelden zijn niet opgenomen met [eiser] of [naam 3] , ze zijn nagesynchroniseerd”. (…)”

2.13.

[eiser] heeft de volgende dag per e-mail geantwoord dat hij het daarmee volledig eens is.

2.14.

[eiser] en [naam 3] zijn op 21 december 2022 naar Amsterdam gekomen. [gedaagde] heeft hen van het station opgehaald met draaiende camera. Hij heeft ze naar hun hotel gebracht, alwaar hen een Engelse en Franse versie van het te sluiten contract is overhandigd. Uit de gemaakte filmopnames blijkt dat [gedaagde] daarbij zei dat het een “basic” contract was, met alleen de toevoeging van artikel 1.3, waarover hierna meer. Te zien is dat [eiser] en [naam 3] eerst kiezen voor de Engelse versie maar dat [eiser] later de Franse vertaling erbij pakt, dat zij het contract van 2,5 pagina’s minutenlang bestuderen. Te zien en te horen is ook dat er wijn wordt gedronken door [eiser] , [gedaagde] en een van zijn teamleden. Op een tafeltje in de kamer staat één aangebroken fles wijn, en één onaangebroken. Tijdens het doornemen/sluiten van het contract heeft [eiser] twee slokjes wijn gedronken.

2.15.

In het contract (“Release Form”), waarin [eiser] is aangeduid als “Participant” en [gedaagde] als “ [gedaagde] ”, staan onder meer de volgende bepalingen:

1. Permission

1.1

With this form Participant grants permission for participating in the production under the following conditions.

1.2

The participant will be performing as a subject, for usage in artistic, fictional, documentary, performative, essayistic, erotic, pornographic films & KIRAC episodes.

1.3

This may or may not involve explicit content, content intended for a 18+ audience, sexual content, content showing sexual acts, content showing genitalia.

[eiser] and [naam 3] ’s faces will never be featured together in the same shot with imagery of [eiser] ’s penis and [naam 3] ’s vagina. In shots that feature their identifiable faces, aforementioned genitalia will not be visible whatsoever. Any footage depicting the acts of fondling, hugging, physical intimacy, and kissing can contain recognizable faces and dialogue, as they appear in Hollywood and art-house movies.

1.4

This permission applies to any content, footage, registrations and imagery depiction participant created and/of obtained by [gedaagde] and his team in the period of: 1 november 2022 to 31 december 2023.

2. Compensation

No monetary compensation in fees or buy-out nor exclusivity of the participant is applicable. (…)

Screening

3. The project can be screened on selected festivals, tv, social media, streaming platforms and internal applications for an indefinite period of time.

4. Terms

Participant grants permission to [gedaagde] to obtain, edit, reproduce, upload, download, stream, use, re-use, exploit in the broadest sense, digitally and/or physically store imagery with his/her portrait for an indefinite period of tie for promotional, recruiting, commercial and/or non-commercial purposes.

(…)

6. Intellectual property

All rights that ensue from this collaboration, including royalties, intellectual property rights and neighboring rights, well be completely and irrevocably transferred to [gedaagde] .

6. Rights

All rights that ensue from this collaboration, including royalties, copyrights and neighboring rights, will be completely, unconditionally (in time, territory and aim) and irrevocably transferred to [gedaagde] . Participant waives his personal rights (moral rights) to the extent permitted by law. Furthermore, Participant declares that [gedaagde] has fulfilled the obligations that follow from copyright and neighboring contract law (to the extent that they have not thus already been waived) and therefore there are no more obligations outstanding. Finally, to the extent permission would be required under the GDPR, this agreement shall constitute as unambiguously granted permission to use Participant’s personal data (eg. Portrait and name for the purpose of making, distributing and promoting the film). [gedaagde] thus has the full and sole right to exploit the rights as mentioned in this agreement.

(…)

8. Participant rights

Participant understands and agrees that this agreement does not give him any right to preview any of the work mentioned under 1.1 nor does he have any right to influence or intervene with the results of the production and/or editing processes.”

2.16.

Tijdens een etentje in Amsterdam op 21 december 2022 (waarvan gesprekken zijn opgenomen) heeft [eiser] , in antwoord op een vraag van een derde wat zijn idee voor de film was, geantwoord:

“It’s not a matter of ideas. (…) It is what it is. You can’t stop it. I don’t really have a plan. Nothing actually.”

2.17.

Op 22 december 2022 zijn de opnames van start gegaan. In de stukken staat dat [eiser] heeft gevreeën met [naam 2] , totdat zij dat afbrak. De opnames verliepen ook moeizaam vanwege een verschil van inzicht tussen partijen over de regie. De dag erna kwam het tot een breuk. Er stonden opnames met meerdere vrouwen gepland, maar [eiser] wilde de camera er niet meer bij hebben. Hij heeft [gedaagde] en de cameraman de deur gewezen. De opnames zijn toen gestopt.

2.18.

Wat er vervolgens precies is gebeurd is niet duidelijk, maar [gedaagde] heeft op 23 december 2022 de volgende e-mail aan [eiser] geschreven:

“Ik begrijp dat de situatie ingewikkeld voor je is en dat je je hele leven achtervolgd wordt door camera’s. Maar ik ben geen paparazzi en ik ben van plan je met respect te behandelen. Ik zie ook dat [naam 3] jaloers is, dat begrijp ik, maar dat is niet wat ze me vertelde in onze vele gesprekken voor deze reis. Ze wilde dat ik je meisjes gaf en je gelukkig maakte. En nu doet ze moeilijk en beschuldigt ze [naam 1] ( [naam 1] , vzr.). Ik vind het erg oneerlijk. Voor mij is het alleen interessant om je geliefden en meisjes te geven als we kunnen filmen. En ook de nonchalante gesprekken. Anders is het te steriel. Ik ben daar duidelijk over geweest in de e-mails. En trouwens, als schrijver zou je het moeten begrijpen. Met dat begrip heb ik je uitgenodigd in Nederland, alles geregeld, afspraken gemaakt met de meisjes en de hotelkamer betaald. Het was gepland dat we zouden filmen. En nu wil je dat allemaal veranderen. Ik vind het ook niet eerlijk tegenover de meisjes. Ze willen je ontmoeten en seks met je hebben omdat ze tegelijkertijd gefilmd worden, om hun avontuur met jou te sublimeren in een mooie film. Laat me weten of je door wilt gaan met [naam 4] , [naam 1] en de andere meisjes.”

2.19.

Op 20 januari 2023 heeft [gedaagde] de trailer van “KIRAC Episode 27” aan [eiser] gestuurd. Op 23 januari 2023 is de trailer gepubliceerd op YouTube en Vimeo. In de voice-over zegt [gedaagde] onder meer (ondertiteld in het Engels):

“Hij schreef me dat zijn geplande honey-trip naar Marokko was gecancelled. Men was bang dat hij door moslimextremisten zou worden ontvoerd. Zijn vrouw was een maand bezig geweest om vanuit Parijs de prostituees alvast te regelen, en nu viel alles in het water. Ik zei hem dat ik in Amsterdam genoeg meisjes kende die uit nieuwsgierigheid met de beroemde schrijver naar bed zouden gaan en dat ik voor hem een hotel zou regelen als ik alles mocht filmen. Kirac 27 online release 11 maart 2023.”

2.20.

Op 24 januari 2023 heeft [naam 3] de volgende e-mail aan [gedaagde] gestuurd:

“(…) [eiser] puts me in charge just to remind you that our contract terms should be respected in your diffused version, as you may recall, that there shouldn’t be sexual actions with our faces visible.

[eiser] already had problems in diffusion of his private images without consentement. If unfortunately it takes place again, we will be bound to call his lawyer.”

2.21.

In een VICE interview van 3 februari 2023, dat online te vinden is, heeft [gedaagde] onder meer het volgende gezegd (in de Nederlandse vertaling):

“De pornofilm met [eiser] in de hoofdrol is de 27e film die we hebben geproduceerd. (…) Ze ( [naam 3] , vzr.) vertelde me: “Mijn man is te depressief om naar Amsterdam te gaan voor dit performanceproject, het enige waar hij blij van wordt, is slapen met veel vrouwen. Maar het is steeds moeilijker om voor hem vrouwen te krijgen die ermee instemmen om met hem naar bed te gaan, je kunt geen groupies vinden en hij houdt er niet van om prostituees te betalen. (…) De eerste dag sliep hij met [naam 1] in zijn huis in Parijs, ze konden het heel goed met elkaar vinden. Het was ongelooflijk, we deden veel posities, pijpen, cunnis. In zijn boeken zijn de personages die op hem lijken lelijk, ze kunnen geen vrouwen krijgen, maar in het echte leven is [eiser] een verleider. In bed is hij heel goed, hij neukt als een gek, hij is echt mannelijk met vrouwen. Dat had ik helemaal niet verwacht. Ik dacht dat hij over 3 minuten zou klaarkomen maar hij neukte urenlang. Hij is een echte kerel. (…) In totaal sliepen 4 vrouwen met [eiser] . (…) Deze auteur werd onsterfelijk dankzij zijn boeken, zijn werk is er voor de eeuwigheid, wat hij schiep zal eeuwenlang blijven. Maar vandaag is [eiser] ook een oud lichaam dat binnenkort zal sterven. Hoewel zijn lichaam tegen het einde is, eist hij seks, aanraking, orgasmes en geluk. Je kunt de grootste auteur van literatuur zijn, je kunt geschiedenis schrijven, maar uiteindelijk blijf je dit kleine lichaam, dit kleine stukje vlees dat niet lang zal leven. Deze film gaat dus over intimiteit, liefde en wat het betekent om een depressieve 66-jarige man te zijn. Voor [eiser] was het niet alleen een kwestie van seks. Wat hem interesseerde was ook de betekenis van deze voorstelling, die van een schrijver aan het eind van zijn leven die pornoster wordt. (…) We zijn bezig met het afronden van de montage van deze film die in maart uitkomt, daarna gaan we een film opnieuw maken met [eiser] . Als vrouwen met hem naar bed willen, kunnen ze naar mijn website gaan en contact met me opnemen.”

2.22.

Bij dagvaarding van 21 februari 2023 hebben [eiser] en [naam 3] bij de Franse rechter – kort gezegd – een gebod gevorderd tot het offline halen van de trailer en een verbod op het vertonen van KIRAC 27 zonder voorafgaande inzage door [eiser] en [naam 3] . Bij beslissing van 3 maart 2023 heeft de Franse rechter zich voor wat de film betreft territoriaal onbevoegd verklaard omdat de zaak bij de Nederlandse rechter thuis hoort, en voor wat betreft de trailer de dagvaarding nietig verklaard, omdat [eiser] en [naam 3] in de dagvaarding een andere grondslag onder hun vordering hadden gelegd dan die waar het hen eigenlijk om ging.

2.23.

Bij brief van 4 maart 2023 hebben [eiser] en [naam 3] de overeenkomst vernietigd op de gronden dat [gedaagde] bij de totstandkoming daarvan misbruik heeft gemaakt van de omstandigheden, dat [eiser] heeft gedwaald bij het sluiten van die overeenkomst (artikel 6:228 BW) en dat die overeenkomst onredelijk bezwarende bedingen bevat zoals bedoeld in artikel 25f lid 2 van de Auteurswet. [eiser] en [naam 3] hebben [gedaagde] gesommeerd om hen schriftelijk te bevestigen dat hij de trailer per direct van alle kanalen zal verwijderen en zich verder definitief zal onthouden van ieder gebruik van de van hen gemaakte beelden.

2.24.

[gedaagde] heeft de trailer offline gehaald in afwachting van de uitkomst van dit kort geding.

3.De vordering in conventie

[eiser] vordert na wijziging van zijn eis, kort gezegd:

primair

i) [gedaagde] te gebieden de trailer verwijderd te houden van alle kanalen waarop en media waarin deze is gepubliceerd;
ii) [gedaagde] te verbieden beeldmateriaal dat in november en december 2022 van [eiser] is gemaakt te gebruiken voor KIRAC 27 of enig ander project;

subsidiair

iii) [gedaagde] te gebieden om KIRAC 27 vier weken voor de release te delen met [eiser] , zodat hij voldoende tijd heeft om zijn commentaar met [gedaagde] te delen;
iv) [eiser] inspraak te geven op de wijze waarop de van hem gemaakte beelden worden gebruikt in KIRAC 27 of enig ander project van [gedaagde] en op het commentaar dat [gedaagde] geeft bij het tonen van de beelden, in die zin dat [gedaagde] redelijkerwijs gehouden is rekening te houden met eventuele suggesties of bezwaren van [eiser] ;

meer subsidiair

( v) [gedaagde] te verbieden om KIRAC 27 en enig ander beeldmateriaal dat in november en december 2022 van [eiser] is gemaakt, openbaar te maken voordat in een bodemprocedure – aanhangig te maken binnen drie maanden – is beslist over de rechtsgeldigheid van (de beëindiging van de) overeenkomst en de vorderingen van [eiser] om het beeldmateriaal niet te gebruiken en openbaar te maken;

in alle gevallen

vi) een dwangsom te verbinden aan de uit te spreken veroordeling;
vii) [gedaagde] te veroordelen in de proceskosten, voor zover van toepassing op basis van artikel 1019h Rv.

4.De vordering in reconventie

[gedaagde] vordert, kort gezegd, [eiser] te verbieden publiekelijk mee te delen dat de overeenkomst is vernietigd en hem te veroordelen die overeenkomst, althans artikel 8 daarvan, na te komen, op straffe van verbeurte van een dwangsom en met veroordeling van [eiser] in de proceskosten – zoveel mogelijk op grond van artikel 1019h Rv – en de nakosten, te vermeerderen met de wettelijke rente,

5.De standpunten van partijen

5.1.

[eiser] stelt, samengevat, dat hij weliswaar in zee is gegaan met [gedaagde] , maar dat hij er niet op vertrouwt dat [gedaagde] met het gefilmde materiaal zal omgaan zoals hij [eiser] had voorgespiegeld. [eiser] dacht mee te werken aan een kunstzinnige film die pornografische passages zou kunnen bevatten, die een spel zouden spelen met waarheid en fictie. Door de splitsing tussen beelden van gezichten en genitalia zou de kijker in verwondering achterblijven over de vraag of [eiser] ook echt deelnam aan de seksscènes, of dat een stand-in daarin voor hem waarnam. Met de trailer en het interview in VICE heeft [gedaagde] die afspraak geschonden, door hem daarin af te schilderen als pornoster. Volgens [eiser] is er reden om aan te nemen dat hij in de film uiterst negatief wordt neergezet, als een man in verval die misbruik maakt van jonge vrouwen. Aan zo’n film zou hij natuurlijk nooit hebben meegewerkt.

5.2.

Meer juridisch legt [eiser] aan zijn vordering ten grondslag dat hij de overeenkomst heeft vernietigd. Daarnaast beroept hij zich op schending van zijn persoonlijkheidsrechten als uitvoerend kunstenaar (artikel 5 lid 1 onder d van de Wet op de naburige rechten (Nbr)) en op de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid (artikel 6:248 lid 2 BW). Verder is de overeenkomst volgens hem in strijd met het bepaalbaarheidsvereiste van artikel 6:227 BW, bevat de overeenkomst ook onredelijk bezwarende bedingen in de zin van artikel 6:233 onder a BW en resulteert tenuitvoerlegging van de overeenkomst zoals [gedaagde] die voorstaat in een verwerking van persoonsgegevens in de zin van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) waarvoor hij geen toestemming heeft gegeven. [gedaagde] heeft geen gerechtvaardigd belang dat zwaarder weegt dan dat van [eiser] .

5.3.

[gedaagde] bestrijdt dat wat hij in de trailer en VICE heeft gezegd, in strijd is met de lijn die hij met [eiser] had afgesproken. Hij stelt dat de vernietiging niet het door [eiser] gewenste effect heeft gesorteerd, dat de overeenkomst nog steeds van kracht is en dat [eiser] zich daaraan moet houden. En als de overeenkomst wel rechtsgeldig is vernietigd, kan zijn grondwettelijke recht bij vrijheid van meningsuiting niet worden ingeperkt door de gronden die zijn aangevoerd door [eiser] , aldus [gedaagde] .

5.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

6.De beoordeling in conventie

Formaliteiten en toetsingskader kort geding

6.1.

[eiser] woont in Frankrijk en de zaak heeft daarmee een internationale component, zodat getoetst moet worden of de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft. Dat is het geval. Op rond van artikel 4 lid 1 van de Brussel 1 bis-Verordening is het gerecht van de woonplaats van de verweerder bevoegd. [gedaagde] woont in Nederland. In de overeenkomst hebben partijen gekozen voor Nederlands recht.

6.2.

De vorderingen van [eiser] kunnen in kort geding alleen worden toegewezen als voorshands aannemelijk is dat de bodemrechter hem gelijk zal geven en niet van hem kan worden verwacht dat hij de uitkomst van een bodemprocedure afwacht.

6.3.

[eiser] heeft een spoedeisend belang bij de beoordeling van zijn vorderingen. [gedaagde] is van plan om op zeer korte termijn een film uit te brengen waarin gebruik wordt gemaakt van de filmbeelden waarvan [eiser] niet wil dat die geopenbaard worden.

Inhoudelijke beoordeling

6.4.

Vooraf verdient opmerking dat hoewel [eiser] met name valt over de uitlatingen die [gedaagde] heeft gedaan in de trailer en het VICE interview, hij geen verbod vordert op het doen van die uitlatingen, of rectificatie daarvan. In plaats daarvan heeft hij gekozen voor het voorkomen van openbaarmaking van het gefilmde materiaal via de route van het contract dat partijen hebben gesloten.

6.5.

De overeenkomst heeft vergaande consequenties voor [eiser] . Het filmmateriaal waarin hij te zien is mag op grond daarvan ongelimiteerd door [gedaagde] worden gebruikt voor alles wat hij maar wil, ook voor commerciële doelen, en voor onbepaalde tijd. In ruil voor deze rechten heeft [eiser] niets te zeggen over het gebruik van de beelden en zelfs geen recht op inzage daarvan. Hij ontvangt ook geen enkele vergoeding voor het gebruik van de beelden. Of dat gebruikelijk is in de branche als het gaat om beelden van seksuele handelingen is onduidelijk, maar het is in ieder geval verre van evenwichtig. Dit alles is op zichzelf echter geen reden om [eiser] niet aan de overeenkomst te houden.

Misbruik van omstandigheden, dwaling, onredelijk bezwarende bedingen en de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid

6.6.

Een deel van de gronden waarop [eiser] zich beroept, hebben gemeenschappelijk dat die ingekleurd worden door de bijzonderheden van het geval, zoals de aard en inhoud van de overeenkomst, de wijze van totstandkoming van de overeenkomst, de geestestoestand van – in dit geval – [eiser] , wat de ene contractspartij van de ander moest begrijpen en welke kenbare belangen er aan beide zijden speelden.

6.7.

[eiser] voert aan dat hij met ernstige depressies kampt, ook ten tijde van de contractsluiting, en dat [gedaagde] dat wist. Bovendien is de overeenkomst volgens hem diep in de nacht getekend, nadat de nodige glazen wijn waren gedronken, terwijl hij en [naam 3] ook vrijwel onafgebroken werden gefilmd, wat zij als uiterst onprettig hebben ervaren. Daardoor hadden zij bovendien niet de gelegenheid om de overeenkomst te bestuderen, met elkaar te overleggen of bepaalde zaken aan te passen. Gelet op de vergaande consequenties van de overeenkomst had [gedaagde] zich ervan moeten vergewissen dat [eiser] zich ervan bewust was dat hij zich feitelijk aan hem overleverde, te meer omdat [gedaagde] zich ervan bewust was dat [eiser] zeer terughoudend is met optreden in de media en het delen van informatie over zijn privéleven. [gedaagde] wist, of behoorde te weten, dat het voor [eiser] van wezenlijk belang is controle te houden over de wijze waarop de beelden van [eiser] en [naam 3] worden verwerkt in KIRAC 27. Het overleg tussen partijen is beperkt geweest tot artikel 1.3, en [eiser] was zich er niet van bewust dat het contract ook inhield dat hij al zijn rechten, inclusief zijn privacyrechten, zou prijsgeven. [gedaagde] had hem daarop moeten wijzen, aldus [eiser] , zeker vanwege zijn kwetsbare geestestoestand, maar dat heeft hij niet gedaan.

6.8.

[eiser] heeft geen stukken (bijvoorbeeld een doktersverklaring) overgelegd waaruit blijkt van het bestaan van zijn depressie en de gevolgen daarvan voor zijn beoordelingsvermogen. De enkele stelling dat hij met een ernstige depressie kampte ten tijde van de contractsluiting is onvoldoende om aan te nemen dat hij de gevolgen van wat hij tekende niet kon overzien. [eiser] is geen jurist, maar wel geletterd en hij heeft de nodige ervaring met het sluiten van contracten over auteursrechtelijk beschermde werken; niet alleen voor zijn boeken, maar ook voor films. Hij heeft al eerder meegewerkt aan films en er zelf ook een gemaakt, die volgens hem werd gezien als soft porno. Op beeld is bovendien te zien dat [eiser] ruim de tijd heeft genomen om het contract te bestuderen, ook de Franse vertaling, voordat hij tot ondertekening overging.

6.9.

Voorshands kan er niet van worden uitgegaan dat het contract diep in de nacht en na het drinken van flink wat wijn is getekend. Volgens [gedaagde] zijn partijen vanaf het station meteen naar het hotel gegaan, is toen het contract gesloten en zijn partijen daarna uit eten gegaan, waarbij wel meer wijn is gedronken. Hij heeft gegevens van een Uber-rit overgelegd die steun bieden aan zijn stelling dat de cameraman die bij de contractsluiting aanwezig was maar niet meer bij het etentje, om 21.00 uur is vertrokken. Op beeld is te zien dat [eiser] bij het doornemen en ondertekenen van het contract twee keer een slokje wijn heeft genomen. Er zijn geen aanwijzingen dat er daarvoor al flink was gedronken. En blijkens het overgelegde filmmateriaal lijkt [eiser] zich op geen enkel moment te storen aan de continue aanwezigheid van de camera. Dit alles is onvoldoende om aan te nemen dat zijn beoordelingsvermogen was aangetast door vermoeidheid en alcohol.

6.10.

[eiser] kreeg het contract kort van te voren te zien, maar in de aanloop naar de contractsluiting is tussen partijen ter sprake geweest dat [gedaagde] niet bereid was tot het geven van recht op inspraak achteraf. Daarover was al een geschil ontstaan na de opnames met [naam 1] voor Onlyfans (waarover geen schriftelijk contract was opgesteld). Bovendien heeft [gedaagde] dit daarna ook nog eens expliciet tegen [naam 3] gezegd. Gelet op de wijze waarop [naam 3] en [eiser] samen optrokken, ligt het voor de hand dat [naam 3] ook [eiser] over dat gesprek heeft geïnformeerd. Niet in geschil is tenslotte dat [eiser] en [naam 3] “Honeypot” hebben gezien, waaruit de stijl van [gedaagde] blijkt – vasthouden aan het idee van organische totstandkoming zonder script; schurend en confronterend, zonder correcties achteraf. De bepaling waarin het gaat over het prijsgeven van controle is in duidelijke taal gesteld:

“(…) this agreement does not give him any right to preview any of the work (…) nor does he have any right to influence or intervene with the results of the production and/or editing processes.”

6.11.

Tot slot is niet te begrijpen waarom [eiser] wel heeft meegedaan aan de opnames als hij de overeenkomst echt problematisch vond. Tussen het tijdstip van contractsluiting en de start van de opnames zat genoeg tijd om terug te komen op de inhoud van de overeenkomst en, als dat niet tot een oplossing zou leiden, te beslissen zijn medewerking te weigeren. Hij wist hoeveel zijn privacy hem waard is en was zich bewust van de risico’s van het project voor hem, gezien zijn uitlatingen dat hij zat vijanden heeft en dat er een ‘big energy’ tegen hem is.

6.12.

Al met al is niet aannemelijk geworden dat [eiser] vanwege bijzondere kwetsbaarheden in bescherming moet worden genomen, of dat hij vanwege een onevenredigheid van belangen of andere bijzondere omstandigheden niet aan de overeenkomst kan worden gehouden. [gedaagde] mocht er redelijkerwijs van uitgaan dat [eiser] zich ervan bewust was dat hij de controle over het te maken filmmateriaal prijsgaf als hij het contract zou ondertekenen en niet aannemelijk is dat op hem de plicht rustte om [eiser] te wijzen op de verstrekkende gevolgen die de overeenkomst voor hem zou hebben. Hierop stuit het beroep op misbruik van omstandigheden, op dwaling, op onredelijk bezwarende bedingen en op de redelijkheid en billijkheid af.

Persoonlijkheidsrechten van de uitvoerend kunstenaar

6.13.

[eiser] beroept zich verder op zijn persoonlijkheidsrechten als uitvoerend kunstenaar. Partijen verschillen van mening over de vraag of [eiser] moet worden gezien als een uitvoerend kunstenaar in de zin van de Wet op de naburige rechten. [gedaagde] stelt van niet, omdat [eiser] geen enkele tekst uitspreekt en er geen sprake is van een scenario of ander werk van letterkunde, kunst of wetenschap dat hij uitvoert. Dit standpunt wordt ondergraven door de eigen stelling van [gedaagde] dat het tussen partijen tot een breuk is gekomen door zijn regieaanwijzingen. Voorshands is dan ook aannemelijk dat [eiser] kan worden aangemerkt als uitvoerend kunstenaar in de zin van de Wet op de naburige rechten.

6.14.

De uitvoerend kunstenaar heeft, zelfs na overdracht van zijn recht op – kort gezegd – exploitatie van zijn uitvoering, het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van de uitvoering, die nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de uitvoerende kunstenaar of aan zijn waarde in deze hoedanigheid (artikel 5 lid 1, aanhef en onder d Wnr). Van dat recht kan geen afstand worden gedaan.

6.15.

Volgens [gedaagde] is de film nog niet af en wordt het verhaal gemaakt waar we bijstaan. Ook hijzelf weet nog niet hoe het eindproduct eruit zal zien. Op welke wijze hij de beelden van [eiser] in KIRAC 27 in de film zal verwerken, is dus niet vast te stellen. Vooralsnog is er echter geen reden om te veronderstellen dat [gedaagde] zich niet zal houden aan zijn verplichting uit artikel 1.3 van de overeenkomst om beelden van de gezichten van [eiser] en [naam 3] nooit tegelijk in beeld te brengen met hun genitalia.

6.16.

Of [gedaagde] met zijn uitlatingen de uitvoering misvormt of verminkt, is onduidelijk. [eiser] heeft dit standpunt niet uitgewerkt. Nergens blijkt uit dat partijen ook maar één gedachte hebben gewijd aan de context waarin de beelden zouden worden geplaatst. Afgaande op de stukken hebben zij zich alleen bezig gehouden met het spel met fictie en werkelijkheid rond de seksscènes. De uitlatingen van [gedaagde] laten de kijker nog steeds ruimte voor de vraag of de kijker [eiser] zelf of een stand-in aan het werk ziet. Als die ruimte kleiner is geworden, is dat minstens net zoveel het gevolg van de pogingen van [eiser] om openbaarmaking van de beelden te voorkomen.

6.17.

Ter zitting heeft [gedaagde] toegezegd dat de beelden niet zullen worden gebruikt voor commerciële of recruiting doeleinden. Dat is helemaal niet zijn bedoeling en hij weet niet goed waarom die termen in de overeenkomst terecht zijn gekomen. Hij maakt een kunstfilm en vindt het jammer dat de pers erover spreekt als een pornofilm – niet dat hij porno op zich een diskwalificatie vindt.

6.18.

Op basis van de nu beschikbare feiten, is onvoldoende aannemelijk dat de bodemrechter het beroep van [eiser] op zijn persoonlijkheidsrechten zal honoreren.

Bepaalbaarheid

6.19.

Volgens [eiser] wordt de overeenkomst zo ruim uitgelegd dat de inhoud daarvan in feite niet meer goed te bepalen valt, wat in strijd is met artikel 6:227 BW. Met die bepaling is bedoeld dat de verbintenissen die voor partijen voortvloeien uit overeenkomsten moeten kunnen worden bepaald aan de hand van criteria die van tevoren zijn vastgesteld. Aan de bepaalbaarheid mogen niet te strenge eisen worden gesteld, omdat die niet los kan worden gezien van de eisen van redelijkheid en billijkheid die de rechtsverhouding tussen partijen mede beheerst (6:248 lid 1 BW).

6.20.

De overeenkomst geeft [gedaagde] carte blanche om het filmmateriaal naar eigen goeddunken te gebruiken, zonder dat [eiser] recht heeft op inspraak of voorinzage. Deze verbintenissen zijn van tevoren duidelijk vastgelegd en ook bepaalbaar. Dat nu nog niet te zeggen is of en zo ja voor welke andere doelen [gedaagde] de beelden zal gebruiken, maakt dat niet anders. Het argument van Houllebecq gaat dus niet op.

6.21.

Overigens heeft [gedaagde] zijn recht om de beelden te gebruiken dus beperkt zoals hiervoor onder 6.17 weergegeven.

AVG

6.22.

Tot slot beroept [eiser] zich op de AVG en stelt dat, ook indien de uitzondering voor journalistieke doeleinden of artistieke of literaire uitdrukkingsvorm van toepassing is, dat onverlet laat dat [gedaagde] persoonsgegevens van [eiser] alleen mag verwerken als hij daarvoor toestemming heeft gegeven of als [gedaagde] een zwaarder wegend gerechtvaardigd belang heeft. Geen van beide gronden is volgens [eiser] aan de orde. De toestemming in de overeenkomst is volgens hem niet uitdrukkelijk genoeg, wat wel wordt vereist in het geval van gegevens omtrent seksueel gedrag.

Dat standpunt gaat niet op. Het was juist uitdrukkelijk de bedoeling van [eiser] dat hij in de film zou komen, anders zou er überhaupt geen spel van fictie en werkelijkheid kunnen bestaan, wat nu juist zijn idee was. De toestemming voor gebruik van zijn persoonsgegevens die [eiser] heeft gegeven in de overeenkomst, kan ook niet los worden gezien van het voorafgaande contact tussen partijen, waarbij [eiser] [gedaagde] schriftelijk heeft geantwoord dat hij het volledig eens was met diens plannen voor de splitsing tussen de beelden waarop [eiser] herkenbaar in beeld was en de beelden van seksuele handelingen

“zodat men geloofwaardig kan zeggen: “De pornografische beelden zijn niet opgenomen met [eiser] of [naam 3] , ze zijn nagesynchroniseerd”. (…)”

Conclusie en proceskosten

6.23.

Nu geen van de aangevoerde gronden de vorderingen kan dragen, zullen die worden afgewezen.

6.24.

[eiser] is in het ongelijk gesteld en hij zal daarom in de proceskosten worden veroordeeld. Voor een kostenveroordeling op basis van 1019h Rv is geen aanleiding, omdat de zaak nauwelijks intellectuele eigendomsaspecten heeft. De kosten aan de zijde van [gedaagde] worden begroot op:

- griffierecht € 314,00

- salaris advocaat
1.079,00

Totaal € 1.393,00

7.De beoordeling in reconventie

7.1.

Uit de beoordeling in conventie volgt dat [eiser] nog steeds gebonden is aan de overeenkomst. Voor een gebod aan [eiser] om die overeenkomst na te komen bestaat echter geen grond. [gedaagde] beschikt over de filmbeelden en hij heeft het dus in zijn macht om de film te maken zonder inmenging van [eiser] . En pas met deze uitspraak is duidelijk geworden of de buitengerechtelijke vernietiging het beoogde effect heeft gehad. Er zijn geen concrete aanwijzingen dat [eiser] nu nog in het openbaar zal verkondigen dat de overeenkomst vernietigd is. De vordering van [gedaagde] zal dan ook worden afgewezen.

7.2.

[gedaagde] zal worden veroordeeld in de proceskosten, nu hij in het ongelijk is gesteld. Vanwege samenhang met de conventie worden de proceskosten van [eiser] begroot op nihil.

8.De beslissing

De voorzieningenrechter

in conventie

8.1.

weigert de gevraagde voorzieningen,

8.2.

veroordeelt [eiser] in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagde] tot op heden begroot op € 1.393,00,

8.3.

verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad,

in reconventie

8.4.