Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Afdeling Publiekrecht
Teams Strafrecht
Parketnummer: 13-846013-17 (ontneming)
Datum uitspraak: 6 december 2021
Vonnis van de rechtbank Amsterdam, meervoudige economische kamer voor de behandeling van strafzaken, in de zaak tegen:
[naam BV 1] ,
gevestigd op het adres [adres] .
1.Onderzoek op de terechtzitting
De rechtbank heeft beraadslaagd naar aanleiding van de vordering van de officieren van justitie en het onderzoek op de terechtzitting van 21 en 28 september, 7 en 11 oktober en 6 december 2021 (sluiting).
De rechtbank heeft kennis genomen van de ontnemingsvordering van de officieren van justitie mr. L. van Haeringen en mr. R.S. Mackor (hierna: officier van justitie) en van wat de vertegenwoordiger van [naam BV 1] (hierna: [naam BV 1] ), [naam 1] (hierna: [naam 1] ), en haar raadsman mr. M.J.J.E. Stassen naar voren hebben gebracht.
2.Vordering en procesverloop
Er heeft een schriftelijke conclusiewisseling plaatsgevonden, waarin steeds voor zowel [naam BV 1] als voor [naam 1] steeds tegelijk standpunten zijn ingenomen.
In het rapport wederrechtelijk verkregen voordeel van 6 juli 2018 betreffende “ [naam BV 1] en [naam 1] ” is berekend dat beide ten minste een wederrechtelijk voordeel hebben gekregen van € 1.544.191,-.
De raadsman heeft hierop op 30 juni 2020 gereageerd met een conclusie van antwoord.
De officier van justitie heeft een conclusie van repliek met datum 27 juli 2020 ingediend.
De verdediging heeft geen conclusie van dupliek ingediend.
De vordering van de officier van justitie van 16 oktober 2020 strekt tot het vaststellen van het bedrag waarop het wederrechtelijk verkregen voordeel als bedoeld in artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht wordt geschat en het aan [naam BV 1] opleggen van de verplichting tot betaling aan de Staat van dat geschatte voordeel tot een maximumbedrag van
€ 1.544.191,-.
De ontnemingszaak is op bovengenoemde dagen, gelijk met de strafzaak, op zitting behandeld. Ter terechtzitting heeft de officier van justitie haar vordering gehandhaafd.
3.Grondslag van de vordering
[naam BV 1] is bij vonnis van de rechtbank Amsterdam van 6 december 2021 ter zake van de volgende strafbare feiten veroordeeld.
Feit 2 primair
Medeplegen van overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 5 Meststoffenwet, begaan door een rechtspersoon
Feit 3 primair
Medeplegen van valsheid in geschrift, meermalen gepleegd, begaan door een rechtspersoon.
4.Wederrechtelijk verkregen voordeel
4.1.
Standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie heeft ter zitting gesteld dat de vordering, die ziet op de periode van 1 januari 2011 tot 1 maart 2017, is gebaseerd op de ten laste gelegde feiten 1, 2 en 3 in de hoofdzaak. De strafbare feiten bewerkstelligen feitelijk dat grote hoeveelheden digestaat op illegale wijze worden afgevoerd (door het als meststof te vervoeren, in Duitsland af te zetten en dat te verhullen in valse documenten). Deze verhullende handelingen zijn noodzakelijk om op illegale wijze van het digestaat af te komen en hier geld aan te verdienen. Voor het vervoer (export) heeft [naam BV 1] gefactureerd en betalingen ontvangen. Deze betalingen vormen de basis voor het wederrechtelijk verkregen voordeel. Daarnaast is de besparing van kosten berekend.
Bij de berekening is onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte export van het digestaat. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het digestaat afkomstig van [naam BV 2] (hierna: [naam BV 2] ) niet voldeed aan de wettelijke eisen om in de Duitse landbouw als meststof te worden verhandeld en dat het digestaat vervuild was. Dit wordt in de berekening de directe export genoemd. Daarnaast wordt er in het rapport van uitgegaan dat er digestaat in mestopslagen, veterinair gekoppeld aan [naam BV 3] (hierna: [naam BV 3] ) en [naam BV 4] (hierna: [naam BV 4] ), in Nederland werd omgekat en vervolgens als meststof werd geëxporteerd terwijl het niet aan de wettelijke eisen voldeed. Dit wordt de indirecte export genoemd. Voor het direct afvoeren van het digestaat naar Duitsland heeft [naam BV 1] facturen gestuurd aan [naam BV 2] van in totaal € 158.288,03. Daarnaast heeft zij facturen verzonden aan [naam BV 2] voor het vervoer van digestaat naar [plaats 1] en [plaats 2] voor in totaal € 307.869,28. Ook heeft zij facturen gestuurd aan [naam BV 3] en [naam BV 4] voor de afvoer van mest/digestaat voor een bedrag van € 306.057,20. Het totaal aan gefactureerde bedragen is afgerond op
€ 772.214,-.[naam BV 1] heeft daarbij ook kosten bespaard door het digestaat niet regulier af te voeren. De totale kostenbesparing, uitgaande van verbrandingskosten, is berekend op (€ 248.258,13 + € 523.719,24)
€ 772.214,-.[naam BV 1] heeft daarbij ook kosten bespaard door het digestaat niet regulier af te voeren. De totale kostenbesparing, uitgaande van verbrandingskosten, is berekend op (€ 248.258,13 + € 523.719,24)
€ 771.977,-. Een alternatieve, goedkopere manier van afvoer was er niet. Bij de illegale afvoer zijn door [naam BV 1] geen kosten gemaakt. De vervoerskosten werden door het bedrijf [naam 3] (hierna: [naam 3] ) gemaakt. Er is niet gebleken van verrekening tussen [naam BV 1] en [naam 3] zodat de vervoerskosten van [naam 3] niet aan [naam BV 1] kunnen worden toegerekend. Ook de huurkosten van de mestopslagen komen niet voor aftrek in aanmerking omdat deze al waren verrekend in de facturen.
Het totale wederrechtelijk verkregen voordeel is dus € 772.214,- + € 771.977,- =
€ 1.544.191,-. Omdat uit geanalyseerde bankgegevens blijkt dat de inkomsten van [naam BV 1] in de jaren 2016 en 2017 in min of meer gelijke bedragen zijn doorbetaald aan de holding van [naam 1] en zijn broer, vindt het Openbaar Ministerie het redelijk om niet het gehele bedrag te ontnemen, maar het voordeel pondspondsgewijste verdelen tussen [naam BV 1] en [naam 1] . Het wederrechtelijk te ontnemen voordeel komt dan uit op een bedrag van
€ 1.544.191 / 2 =
€ 772.095,50.
Het totale wederrechtelijk verkregen voordeel is dus € 772.214,- + € 771.977,- =
€ 1.544.191,-. Omdat uit geanalyseerde bankgegevens blijkt dat de inkomsten van [naam BV 1] in de jaren 2016 en 2017 in min of meer gelijke bedragen zijn doorbetaald aan de holding van [naam 1] en zijn broer, vindt het Openbaar Ministerie het redelijk om niet het gehele bedrag te ontnemen, maar het voordeel pondspondsgewijste verdelen tussen [naam BV 1] en [naam 1] . Het wederrechtelijk te ontnemen voordeel komt dan uit op een bedrag van
€ 1.544.191 / 2 =
€ 772.095,50.
4.2.
Standpunt van de verdediging
Omdat [naam BV 1] en [naam 1] niet schuldig zijn aan het ten laste gelegde in de hoofdzaak, dient de ontnemingsvordering te worden afgewezen. Subsidiair meent de verdediging dat er omissies zijn in de berekeningen. De cijfers van [naam BV 3] en [naam BV 4] kunnen niet dienen als basis voor de berekeningen en tonen niet aan dat er meer dierlijke mest uit de mestopslagen werd afgevoerd dan werd aangevoerd. De boekhouding van [naam BV 1] was sluitend. Ter ondersteuning van dat standpunt zijn overzichten gestuurd van aan- en afgevoerde hoeveelheden materiaal. De winstmarge was voor [naam BV 1] maar € 0,50 per ton, zodat nooit op dit hoge te ontnemen bedrag kan worden uitgekomen. Daarbij komt dat niet alle facturen zijn betaald. Bij [naam BV 4] staat nog een post van € 166.934,96 open, en bij [naam BV 2] nog € 127.762,29. De bedragen zijn door [naam BV 1] wel betaald aan [naam 3] , zodat het rechtstreeks kosten zijn. Tot slot is het beeld dat woekerwinsten werden behaald niet juist. De omzet van werkzaamheden voor [naam BV 2] bedroeg slechts 1% van de totale omzet van [naam BV 1] .
Voor de in het ontnemingsrapport berekende kostenbesparing is uitgegaan van directe verbranding, maar er zijn ten onrechte geen goedkopere alternatieven onderzocht. De vervoerkosten werden door [naam 3] doorbelast aan [naam BV 1] en moeten in mindering komen van het berekende ontnemingsbedrag. Ten aanzien van de toerekening, is er ten onrechte geen rekening mee gehouden dat de broer van [naam 1] dezelfde kwalificaties toekwam en is er overigens geen bewijs dat enig wederrechtelijk verkregen bedrag daadwerkelijk bij [naam 1] terecht is gekomen.
4.3.
Oordeel van de rechtbank
Op grond van het bepaalde in artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht kan op vordering van het Openbaar Ministerie bij afzonderlijke rechterlijke beslissing aan degene die is veroordeeld wegens een strafbaar feit de verplichting worden opgelegd tot betaling van een geldbedrag ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel uit dat feit. Daartoe moet worden onderzocht of, en zo ja in hoeverre, veroordeelde wederrechtelijk voordeel heeft verkregen door middel van of uit baten van het bewezen verklaarde. Tevens kan een ontnemingsmaatregel betrekking hebben op voordeel dat is verkregen uit ‘andere strafbare feiten’. Voorwaarde daarbij is dat er ‘voldoende aanwijzingen’ bestaan dat andere feiten door betrokkene zijn begaan.
Naar het oordeel van de rechtbank heeft [naam BV 1] , door middel van voornoemd strafbaar feit en andere strafbare feiten waarvan aannemelijk is dat die door [naam BV 1] zijn begaan, voordeel verkregen dat de rechtbank vaststelt op € 613.926,48. De rechtbank baseert deze vaststelling op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat. [1] .
In de hoofdzaak heeft de rechtbank geoordeeld dat niet bewezen is dat [naam BV 1] artikel 14 van de Meststoffenwet heeft overtreden, namelijk dat zij niet steeds kon verantwoorden dat eigen of aangevoerde dierlijke mest werd afgevoerd (feit 1 op de dagvaarding). [naam BV 1] is in zoverre vrijgesproken. Daarmee is de grondslag van dat deel van de ontnemingsvordering komen te vervallen zodat de rechtbank die in zoverre zal afwijzen.
Directe exportDe rechtbank heeft [naam BV 1] in de hoofdzaak vrijgesproken van lidmaatschap van een crimineel samenwerkingsverband (feit 4 op de dagvaarding). Daarbij heeft de rechtbank overwogen dat op basis van het strafdossier niet kan worden vastgesteld dat het digestaat afkomstig van [naam BV 2] niet naar Duitsland mocht worden geëxporteerd en daar mocht worden afgezet. Dit betekent dat niet vaststaat dat de facturen die voor de zogenoemde directe export naar Duitsland aan [naam BV 2] werden verzonden een wederrechtelijk karakter hadden. De rechtbank zal om die reden de vordering ten aanzien van de directe export, berekend op € 158.288,03 aan opbrengst en € 248.258,13 aan bespaarde kosten, afwijzen.
Indirecte exportIn de mestopslagen in [plaats 1] en [plaats 2] heeft [naam BV 1] in strijd met de regelgeving digestaat laten brengen van zowel [naam BV 2] als van [naam BV 3] en [naam BV 4] , welke materialen (industrieel digestaat, co-vergist digestaat en dierlijke mest) daarin vermengd zijn geraakt en daarna met valse vervoersbewijzen zijn afgevoerd naar Duitsland. Voor deze aan- en afvoer heeft [naam BV 1] zowel aan [naam BV 2] als aan [naam BV 3] en [naam BV 4] in de periode 1 januari 2011 tot 1 maart 2017 facturen gestuurd.
De rechtbank acht alle inkomsten vermeld in het ontnemingsrapport wederrechtelijk verkregen, nu de afvoer op deze wijze sowieso niet was toegestaan. Op het door de raadsman overgelegde factuuroverzicht waaruit zou blijken dat niet alle facturen zijn voldaan staan factuurdata uit 2018 en 2019, terwijl de afvoer namens [naam BV 4] plaatsvond in de jaren 2011 tot en met 2015. Hetzelfde geldt voor het factuuroverzicht ten aanzien van [naam BV 2] [naam 1] heeft niet toegelicht waarom deze openstaande facturen in mindering zouden kunnen strekken op in de periode 2011 tot en met 2016 wederrechtelijke verkregen vermogen. Het is niet zo dat [naam BV 1] openstaande facturen die buiten die periode liggen zonder meer mag verrekenen. De rechtbank zal dit bedrag dan ook niet in mindering brengen.
Ten aanzien van de kosten die [naam BV 1] stelt gemaakt te hebben is naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende inzichtelijk gemaakt welke kosten door [naam 3] werden gefactureerd aan [naam BV 1] en welke kosten werden voldaan. Uit de processtukken volgt dat er tussen [naam BV 1] en [naam 3] geen onderlinge betaling van facturen per bank plaatsvond. Wel is te zien dat er over de jaren 2011 tot en met 2016 overboekingen plaatsvonden met vermelding “overboeking”, per saldo 2,5 miljoen euro van [naam BV 1] naar [naam 3] . [2] De specificaties van facturen, bijvoorbeeld op pagina 14029 en 14104 van het dossier, zijn ook niet specifiek genoeg om als bewijs voor gemaakte kosten ten aanzien van indirecte export te dienen. Enkel is te zien dat grote bedragen worden gefactureerd, maar van een concrete link tussen deze bedragen en de door [naam BV 1] voor de transporten gefactureerde bedragen is niet gebleken [3] . Gezien dit gebrek aan inzichtelijkheid, wordt geen aftrek van gemaakte kosten in aanmerking genomen. Dit leidt tot een wederrechtelijk voordeel uit opbrengsten voor [naam BV 1] van € 613.926,48.
De rechtbank is anders dan de officier van justitie van oordeel dat niet aannemelijk is geworden dat [naam BV 1] kosten heeft bespaard door het digestaat van [naam BV 2] niet op reguliere wijze af te voeren. Op [naam BV 1] en [naam 1] rustte immers niet een verplichting om zich van het digestaat te ontdoen. Deze verplichting rustte enkel op [naam BV 2] Voor zover de vordering ziet op het bedrag aan bespaarde kosten van € 523.719,24 [4] wordt deze daarom afgewezen.
Toerekening aan [naam BV 1] en [naam 1]Het gehele bedrag aan wederechtelijk voordeel bedraagt € 613.926,48.
Uit het ontnemingsrapport blijkt dat [naam 1] (middellijk) zeggenschap had over [naam BV 1] en dat het vermogen van [naam BV 1] werd overgeheveld naar (uiteindelijk) bankrekeningen van [naam BV 5] en van [naam BV 6] De bankrekening van deze laatste B.V.’s staan op naam van [naam 1] respectievelijk van zijn broer. [5] De rechtbank vindt het aannemelijk dat de helft van het wederrechtelijk verkregen voordeel ten goede is gekomen aan [naam 1] en zal het te ontnemen bedrag derhalve pondspondsgewijs verdelen over [naam BV 1] en [naam 1] .
5.Overschrijding van de redelijke termijn
De rechtbank heeft in de hoofdzaak reeds rekening gehouden met overschrijding van de redelijke termijn. Daarin ziet de rechtbank aanleiding om in deze ontnemingszaak te volstaan met de constatering dat de redelijke termijn is overschreden.
6.De verplichting tot betaling
De rechtbank bepaalt het wederrechtelijk verkregen voordeel op € € 306.963 en zal aan [naam BV 1] ook een betalingsverplichting tot de hoogte van dit bedrag opleggen.
7.Toepasselijke wettelijke voorschriften
De op te leggen maatregel is gegrond op artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht.
8.Beslissing
De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissing.
Stelt vast als wederrechtelijk verkregen voordeel een bedrag van € 306.963.-.
Legt op aan [naam BV 1] de verplichting tot betaling van € 306.963,- (driehonderdzesduizend negenhonderddrieënzestig euro) aan de Staat.
Dit vonnis is gewezen door
mr. N.J. Koene, voorzitter,
mrs. F. Dekkers en F.W. Pieters, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. A.M.M. van Leuven, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van
6 december 2021.
6 december 2021.