Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Afdeling privaatrecht, voorzieningenrechter civiel
zaaknummer / rolnummer: C/13/707411 / KG ZA 21-770 MDvH/TF
Vonnis in kort geding van 9 december 2021
in de zaak van
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
DE GROOT VROOMSHOOP B.V.,
statutair gevestigd te Rijssen en kantoorhoudende te Vroomshoop,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
DE GROOT VROOMSHOOP BOUWSYSTEMEN B.V.,
gevestigd te Vroomshoop,
eiseressen in conventie bij dagvaarding van 25 oktober 2021,
verweersters in reconventie,
advocaat mr. V.V.A. Lipman te Nijmegen,
tegen
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
SEARCH B.V.,
gevestigd te Amsterdam,
gedaagde in conventie,
eiseres in reconventie,
advocaat mr. A.P. Meijboom te Amsterdam.
Eiseressen zullen hierna gezamenlijk DGV worden genoemd en gedaagde SeARCH.
1.De procedure
1.1.
Ter zitting van 12 november 2021 heeft DGV de vorderingen zoals omschreven in de dagvaarding toegelicht. SeARCH heeft verweer gevoerd en een tegenvordering (eis in reconventie) ingediend. DGV heeft de tegenvordering bestreden. Beide partijen hebben schriftelijke stukken en een pleitnota in het geding gebracht.
1.2.
De zaak is vervolgens pro forma aangehouden tot 19 november 2021 om partijen in de gelegenheid te stellen de zaak te schikken. Aan partijen is meegedeeld dat, als dat niet zou lukken, op 3 december 2021 vonnis zou worden gewezen. Bij e-mail van 19 november 2021 heeft mr. Rondhuis meegedeeld dat partijen geen regeling hebben getroffen en verzocht om vonnis te wijzen. Aan partijen is meegedeeld dat (in plaats van op 3 december 2021) heden vonnis zal worden gewezen.
1.3.
Ter zitting waren aanwezig:
- aan de kant van DGV: [naam 1] ( [functie 1] ) en mr. [naam 2] ( [functie 2] ) met mr. Lipman en zijn kantoorgenoot mr. H.R. Verschuur,
- aan de kant van SeARCH: [naam 3] ( [functie 3] en [functie 4] en [functie 5] van SeARCH) en [naam 4] ( [functie 6] ) met mr. Meijboom en zijn kantoorgenoot mr. M.L. Rondhuis.
2.De feiten
2.1.
DGV is een bouw- en productiebedrijf. Het bedrijf bestaat al sinds 1927 en is gespecialiseerd in het bouwen met hout, (onder andere) voor huisvesting. DGV is onderdeel van het VolkerWessels-concern.
2.2.
SeARCH is een bekend Nederlands architectenbureau dat het ontwerp van diverse – in haar eigen woorden – “iconische gebouwen”, zoals Hotel Jakarta in Amsterdam, op haar naam heeft staan.
2.3.
Partijen hebben voor de bouw van basisschool Klein Amsterdam te Amsterdam (hierna ook: Project Klein Amsterdam of het Project) en basisschool Epos in Rotterdam met elkaar samengewerkt. Het betreffen circulaire en volledig houten scholen, die gemakkelijk kunnen worden gedemonteerd, verplaatst, vergroot en uitgebreid.
Project Klein Amsterdam
2.4.
In 2017 heeft Stichting Leren in de Tussenruimte aan SeARCH de opdracht gegeven de school te Amsterdam te ontwerpen. SeARCH heeft vervolgens DGV bij het Project betrokken.
2.5.
In een e-mail van 29 januari 2018 van SeARCH aan DGV staat over het Project het volgende:
“Dank voor het enthousiaste gesprek. Wij hadden een erg positief gevoel na afloop, hopelijk hebben/houden jullie dat ook! Bijgaand alvast de gewenste informatie in PDF. Mocht je nog vragen hebben of meer info willen, bel me gerust.”
2.6.
In een e-mail van 1 februari 2018 van de projectleider van DGV ( [naam 5] ) aan SeARCH staat het volgende:
“In aanvulling op de gegevens van vanmorgen stuur ik je een korte systeemuitleg van ons basis systeem voor tijdelijk permanent bouwen. Ik zou het wenselijk vinden dat wanneer we een houten module ontwikkelen dat deze aansluit op de elementen die wij al hanteren. (…)”
2.7.
De basisschool Klein Amsterdam is eind 2019 opgeleverd.
De aanbesteding
2.8.
Eind 2020 heeft DGV het besluit genomen in te schrijven op de aanbesteding ‘Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit’, uitgeschreven door DeStock VOF (hierna: DeStock) die als aanbestedende adviseur optreedt voor de opdrachtgever Stichting Openbaar Onderwijs aan de Amstel (hierna: Stichting OOadA). Het betreft een project voor de bouw van meerdere basisscholen in Amsterdam.
2.9.
In een brief van 18 maart 2021 heeft SeARCH aan Stichting OOadA meegedeeld dat zij kennis heeft genomen van de aanbesteding ‘Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit’ en dat de voor dit project gevraagde modules en elementen vrijwel een exacte kopie zijn van het ‘Modulinn-systeem’, dat zij in samenspraak met DGV heeft ontwikkeld voor de basisscholen Klein Amsterdam en Epos. In de brief staat verder, voor zover van belang, het volgende:
“(…) Uit de documentatie van deze aanbesteding wordt duidelijk dat de gevraagde modulen en elementen vrijwel een exacte kopie zijn van dit Modulinn-systeem. Wij vonden dit zeer toevallig (verdacht), maar begrijpen nu dat de heer (…) van de DeStock VOF, de projectmanager / architect die voor u de aanbesteding mede heeft georganiseerd, een aantal keren langs is geweest en uitvoerig heeft gesproken met het schoolbestuur van Klein Amsterdam over alle details van het ontwerp. Het is dus geen toeval dat het systeem zoals getenderd precies gebaseerd is op ons ontwerp, zelfs de maatvoering en technische installatiezone in de gang in het overstek.
We merken dat DGV zich dan ook ongemakkelijk voelt omdat de vraag overeenkomt met het Modulinn systeem.
(…)
SeARCH heeft de afgelopen jaren zeer veel uren zelf geïnvesteerd in het vervolmaken en flexibel houden van het Modulinn principe zodat dit op meerdere locaties en scholen toegepast kan worden. Het bouwsysteem is o.a. (in samenwerking met De Groot Vroomshoop) toegepast voor ons ontwerp voor de school van Klein Amsterdam en voor Het Epos in Rotterdam.
(…)
Conform auteursrecht, is het zonder onze expliciete toestemming niet toegestaan ons ontwerp openbaar te maken, aan te passen en/of te verveelvoudigen. (…)”.
2.10.
In een brief van 23 maart 2021 heeft SeARCH aan DeStock, voor zover van belang, het volgende geschreven:
“(…) Uit de documentatie van deze aanbesteding wordt ons duidelijk dat de gevraagde modules en elementen vrijwel een exacte kopie zijn van het door ons ontworpen systeem voor o.a. de school Klein Amsterdam (het “Systeem”).
(…) Het Systeem wordt beschermd door auteursrecht, waarvan SeARCH de houder is. SeARCH heeft daarmee het uitsluitende recht om dit beschermde merk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Het systeem dat in de door DeStock VOF voorbereide aanbestedingsstukken wordt omschreven is identiek aan, althans in hoge mate gelijk aan, het Systeem. DeStock VOF maakt daarmee inbreuk op het auteursrecht van SeARCH. (…)”.
2.11.
Op 1 april 2021 heeft DGV aan Stichting OOadA een schriftelijke verklaring afgegeven, die – samengevat – inhoudt dat haar geen feiten en omstandigheden bekend zijn op grond waarvan SeARCH enig intellectueel eigendomsrecht toekomt op de in het kader van de raamovereenkomst voor ‘Flexibele Huisvesting van Permanente Kwaliteit’ door DGV te leveren producten en materialen.
2.12.
Bij brief van 1 april 2021 heeft DGV SeARCH verzocht schriftelijk te bevestigen dat zij zich met onmiddellijke ingang zal onthouden van iedere uitlating waarin de indruk wordt gewekt dat intellectuele eigendomsrechten op het ‘Systeem’ aan haar zou toebehoren. Verder heeft DGV SeARCH aansprakelijk gesteld voor alle schade die zij lijdt omdat zij zich ten onrechte presenteert als (mede) rechthebbende op het ‘Systeem’.
2.13.
In een brief van 12 april 2021 heeft SeARCH aan DGV meegedeeld dat zij voor de school Klein Amsterdam een uniek gestapelde module heeft ontworpen, die samen met DGV technisch is uitgewerkt. Verder heeft SeARCH geschreven dat DGV heeft erkend dat SeARCH in ieder geval mede-auteursrecht heeft op het Systeem en dat het DGV niet vrij staat zelfstandig tot exploitatie over te gaan.
2.14.
Bij brief van 12 april 2021 heeft SeARCH aan DeStock en Stichting OOadA opnieuw meegedeeld dat zij tenminste mede rechthebbende is van het ‘Systeem’ dat in de aanbesteding één op één is overgenomen en dat daarmee inbreuk wordt gemaakt op haar auteursrecht.
2.15.
Vanaf 21 april 2021 tot en met 22 juli 2021 hebben partijen hun correspondentie voortgezet en hun standpunten herhaald.
MODULINN
2.16.
Op 5 juli 2019 heeft VolkerWessels Intellectuele Eigendom B.V. (een andere vennootschap binnen het VolkerWessels-concern) de naam MODULINN als woordmerk bij het Benelux merkenbureau gedeponeerd, dat op 1 oktober 2019 is ingeschreven. Het merk is ingeschreven voor de volgende waren en diensten:
“Kl 19 Modulaire gebouwen (niet van metaal); Modulaire gebouwen van hout; Modulaire onderdelen (niet van metaal) voor de bouw van geprefabriceerde constructies; voorgaande goederen uitsluitend voor gebruikt in, of gericht op, de zorgsector en de onderwijssector.
Kl 37 Bouw en installatie van tijdelijke gebouwen; Montage van prefabgebouwen; Installatie prefabbouwelementen; Bouw en installatie van modulaire verplaatsbare constructie van metaal, staal, hout en beton; Bouw en installatie van modulaire gebouwen; voorgaande diensten uitsluitend uitgeoefend ten aanzien van actoren actief in de zorgsector en de onderwijssector.
Kl 43 Tijdelijke huisvesting; Verschaffen van tijdelijke huisvesting voor bedrijven; voorgaande diensten uitsluitend uitgeoefend ten aanzien van actoren actief in de zorgsector en de onderwijssector.”
3.Het geschil in conventie
3.1.
DGV vordert – samengevat – bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
1. SeARCH op straffe van een dwangsom te veroordelen om het doen van uitlatingen aan derden die inhouden dat met toepassing van het Systeem inbreuk wordt gemaakt op een intellectueel eigendomsrecht, zoals het auteursrecht, te staken en gestaakt te houden;
2. SeARCH op straffe van een dwangsom te veroordelen uit eigen naam en op eigen briefpapier een aangetekende brief te sturen aan alle derden die schriftelijk het bericht hebben ontvangen van SeARCH, dan wel haar raadsman met de inhoud en strekking dat met het Systeem inbreuk wordt gemaakt op een intellectueel eigendomsrecht, dat SeARCH geldend kan maken, met de volgende inhoud:
“Geachte …
Op last van de Voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam, bij vonnis van (datum), delen wij u het volgende mee. Per brief van (datum) hebben wij/ heeft onze advocaat u geïnformeerd dat de voor de aanbesteding “Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit” gevraagd modules en elementen inbreuk zouden maken op onze auteursrechten van het door ontworpen systeem voor onder andere de school Klein Amsterdam. Hierbij nemen wij deze informatie terug, aangezien deze ongegrond is.
Hoogachtend
SeARCH B.V.”
DGV vordert daarnaast SeARCH op grond van artikel 1019h Wetboek Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) te veroordelen in de volledige, redelijke en evenredige proceskosten, te vermeerderen met rente.
Standpunt DGV
3.2.
DGV legt aan haar vorderingen het volgende ten grondslag.
Zij heeft een huisvestingconcept ontwikkeld bestaande uit een houten bouwsysteem dat is opgebouwd uit prefab houten modules met een vaste maatvoering en open ruimten voor een multifunctionele invulling (het Systeem). Het Systeem wordt thans op de markt gebracht onder de merknaam ‘MODULINN’, dat als Benelux merk is ingeschreven. Dit systeem is onder andere toegepast bij de bouw van de basisscholen Klein Amsterdam en Epos. Recentelijk heeft DGV ontdekt dat SeARCH zich naar buiten toe presenteert als rechthebbende op het Systeem. Het ‘wapperen’ met dergelijke onrechtmatige uitlatingen is onrechtmatig jegens DGV en zij lijdt daardoor schade.
3.3.
Tijdens de aanbesteding ‘Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit’ kwam aan het licht kwam dat SeARCH pretendeerde dat de rechten van het Systeem aan haar toebehoren. SeARCH benaderde de opdrachtgever en stelde zich op het standpunt dat zij als ontwerper van het ‘Modulinn systeem’ mede betrokken zou moeten worden. Opvallend is dat SeARCH het merk ‘MODULINN’ aanhaalt, terwijl het recht daarop rust bij VolkerWessels Intellectuele Eigendom B.V. Verder werd het aanbestedingstraject in gevaar gebracht omdat de opdrachtgever kritische vragen aan DGV ging stellen. In diverse gesprekken heeft DGV toegelicht dat van inbreuk geen sprake was. Uiteindelijk heeft DGV zelfs een schriftelijk verklaring moeten afgeven dat zij ervoor instaat dat aan SeARCH geen recht toekomt.
3.4.
DGV betwist uitdrukkelijk dat sprake is van een gemeenschappelijk auteursrecht op het Systeem. Dit wordt geïllustreerd door hoe de samenwerking in het kader van het Project Klein Amsterdam is gegaan. SeARCH had het idee de school te maken op basis van modules met constructieve betonvloeren en houten panelen. Toen DGV erbij werd gevraagd, heeft zij als voorwaarde gesteld dat zij de school slechts wilde ontwikkelen en bouwen vanuit haar eigen systemen en ontwerpen en met haar eigen maatvoering en niet op basis van de module van SeARCH. De school is dan ook ontwikkeld op basis van de module van DGV conform haar ideeën, techniek en maatvoering. Partijen hebben vervolgens wel samengewerkt aan de verdere uiterlijke vormgeving van de school. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de modules (het Systeem) en de uiterlijke vormgeving van de school. SeARCH kan geen aanspraak maken op het auteursrecht op het Systeem zoals dat door DGV al eerder was ontwikkeld (inclusief de concepten, maatvoering en erbij horende oplossingen). Reden voor DGV om de school te willen ontwikkelen op basis van haar eigen systeem hangt samen met de eigenschappen van haar modules, die met een maatvoering van 2.400 mm per vrachtwagen en reguliere heftruck te vervoeren zijn.Voor de voor het Project vereiste verplaatsbaarheid van de school is dat van groot belang. De in de aanbesteding ‘Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit’ gebruikte module wijkt tot slot af van de gebruikte module voor basisschool Klein Amsterdam en de aanvankelijk door SeARCH voorgestelde module.
3.5.
Concluderend stelt DGV dat SeARCH eraan voorbij gaat dat voor basisschool Klein Amsterdam gebruik is gemaakt van de door DGV onwikkelde modules (het Systeem) en dat in de aanbesteding gebruik wordt gemaakt van andere modules. SeARCH komt geen (gemeenschappelijk) auteursrecht op het Systeem toe en in de aanbesteding wordt geen inbreuk op een auteursrecht gemaakt. Met het sturen van brieven aan de opdrachtgever van de aanbesteding heeft SeARCH dan ook onrechtmatig jegens DGV gehandeld. DGV heeft er recht op en (een spoedeisend) belang bij de gevraagde voorziening. Ook een rectificatie op grond van artikel 6:167 BW is op zijn plaats.
Standpunt SeARCH
3.6.
SeARCH voert het volgende verweer. DGV heeft zich het ontwerp van de modules, die SeARCH voor basisschool Klein Amsterdam heeft gemaakt (hierna: het Moduleontwerp), toegeëigend en geëxploiteerd. Het Moduleontwerp is vanaf de zomer van 2017 tot in het voorjaar van 2018 ontwikkeld. SeARCH was door de opdrachtgever aangesteld als architect en DGV was de aannemer. Al in juli 2017 heeft SeARCH de eerste schetsen gemaakt en daarna verder uitgewerkt. DGV zou als aannemer het ontwerp uitvoeren en de school bouwen. DGV heeft bouwtekeningen gemaakt die door SeARCH zijn gecontroleerd. Gangbaar is dat tijdens het ontwerpproces de architect de leiding heeft over architectonische keuzes.
3.7.
Op 30 januari 2018 heeft een workshop plaatsgevonden tussen SeARCH en DGV. Tijdens deze workshop heeft SeARCH aan DGV haar reeds bestaande ontwerp voor de modules en het gebouw op A0 formaat gepresenteerd en is overleg gepleegd over de uitvoering. DGV heeft technische input gegeven, met name over de modulebreedte van 2,40 meter en modulelengte van 8,40 meter. Dit was slechts een functioneel bepaalde aanpassing. [naam 3] (hierna: de architect) is met het idee gekomen om één rij dragende kolommen (ver) excentrisch van de overspanning te plaatsen zodat voor de school een vrij vloeroppervlak en spannende ruimte achter de colonnade verkregen werd, de bouwer structuur voor stabiliteit had en de architect de mogelijkheid voor een overstek aan de buitendzijde en een galerij aan de binnenzijde. Zo kon een markant gebouw met ‘uitkraging’ worden gerealiseerd. De module werd zo ook roteerbaar. Voorafgaand had SeARCH haar eigen ontwerpen overigens al met DGV gedeeld. Dat volgt uit de e-mail van 29 januari 2018 (zie 2.5). Het Project is in samenspraak met opdrachtgever en aannemer tot stand gekomen. SeARCH wijst op de volgende verklaringen die betrokkenen hebben afgelegd over de gang van zaken.
3.8.
In een verklaring van 9 november 2021 van [naam 7] , die als architect bij SeARCH werkzaam was, staat, voor zover van belang:
“Tijdens een van de eerste ontwerpbijeenkomsten met De Groot Vroomshoop op 30 januari 2018 heeft [naam 3] van SeARCH de schets gemaakt van de houten module, waarbij een kolom naar binnen is geschoven. Hierdoor is de overspanning kleiner (optimaal materiaalgebruik), ontstaan een opdeling van hoofd- en randzone (aantrekkelijk voor de school) en kan bij het stapelen met een draai van 180-graden onder en boven dezelfde module worden gebruikt. Deze ingreep was een verdere uitwerking van het ontwerp van SeARCH, dat De Groot Vroomshoop i.v.m. seriematigheid/productie ook interessant vond om verder samen te ontwikkelen.
Terwijl de opdrachtgever en De Groot Vroomshoop tot een overeenkomst kwamen is er in een bouwteam van vertegenwoordigers van de opdrachtgever, SeARCH en De Groot Vroomshoop gezamenlijk een verdere engineeringslag gemaakt, waarbij de ontwerpuitgangspunten van SeARCH in het proces continu bewaakt werden door architect en opdrachtgever.”
3.9.
In een verklaring van 10 november 2021 van [naam 6] , die als bouwheer namens de opdrachtgever heeft opgetreden (hierna: de bouwheer), staat voor zover van belang, het volgende:
“
30 januari 2018 design meeting at SeARCH with de Groot Vroomshoop. I recall seeing [naam 3] of SeARCH sketch a wood-beam module on the whiteboard in the conference room at SeARCH with three colums per side, the middle column much closer to one end than the other. This clever design could be used in two orientations, using the same module type for both the ground and first floors. This saved time and money while creating interior space and also an aesthetically pleasing overhang on the outside façade. [naam 1] and [naam 5] picked up on this idea with enthusiasm, I recall this being a sort of eureka moment. [naam 5] took the design back to de Groot Vroomshoop and quickly produced a technical drawing.”
30 januari 2018 design meeting at SeARCH with de Groot Vroomshoop. I recall seeing [naam 3] of SeARCH sketch a wood-beam module on the whiteboard in the conference room at SeARCH with three colums per side, the middle column much closer to one end than the other. This clever design could be used in two orientations, using the same module type for both the ground and first floors. This saved time and money while creating interior space and also an aesthetically pleasing overhang on the outside façade. [naam 1] and [naam 5] picked up on this idea with enthusiasm, I recall this being a sort of eureka moment. [naam 5] took the design back to de Groot Vroomshoop and quickly produced a technical drawing.”
3.10.
Conclusie is dat het Moduleontwerp van SeARCH is en dat zij daarop het auteursrecht heeft. DGV maakt dan ook inbreuk op het auteursrecht van SeARCH in de zin van de artikelen 12 en 13 Auteurswet (Aw). Openbaar maken of verveelvoudigen zonder toestemming mag niet. In publicaties over het Moduleontwerp wordt SeARCH ook genoemd als architect. DGV schrijft ook zelf op haar website dat SeARCH de ontwerper is. Mocht worden geoordeeld dat ook door DGV creatieve keuzes zijn gemaakt in het Moduleontwerp, dan is er tenminste sprake van een gezamenlijk auteursrecht. Ook dan is er sprake van auteursrechtinbreuk. DGV heeft ingeschreven op de aanbesteding ‘Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit’ en heeft SeARCH niet aangeboden hieraan mee te doen. Het zonder overleg en toestemming van SeARCH onder eigen naam op de markt brengen van het Moduleontwerp is in strijd met artikel 3:169 BW en in strijd met het recht van SeARCH op naamsvermelding (artikel 25 lid 1 sub a Aw), om zich te verzetten tegen wijziging van het werk (artikel 25 lid sub b en c Aw) en SeARCH heeft recht op een redelijke vergoeding (artikel 3:172 BW).
3.11.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4.Het geschil in reconventie
4.1.
Onder verwijzing naar haar verweer in conventie vordert SeARCH – samengevat – bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
1. primair
a. DGV op straffe van een dwangsom te verbieden om zonder haar toestemming tot openbaarmaking en/of verveelvoudigig van het moduleontwerp – al dan niet onder de naam het Systeem, Modulinn of Modulinn Flex Amsterdam – over te gaan; en
b. DGV op straffe van een dwangsom te veroordelen om het doen van uitlatingen aan derden, die inhouden dat DGV enige rechten op het Moduleontwerp – al dan niet onder de naam het ‘Systeem’, ‘Modulinn’ of ‘Modulinn Flex Amsterdam’ – zou kunnen doen gelden, te staken en gestaakt te houden;
2. subsidiair
in geval de voorzieningenrechter oordeelt dat SeARCH of DGV een gezamenlijk auteursrecht op het Moduleontwerp toekomt, DGV op straffe van een dwangsom te gebieden:
a. dat zij te allen tijde voorafgaande schriftelijke toestemming van SeARCH heeft verkregen voordat zij het Moduleontwerp openbaar maakt en/of verveelvoudigt;
b. in al haar uitlatingen aan derden met betrekking tot het Moduleontwerp SeARCH te benoemen als mede-auteursrechthebbende.
SeARCH vordert daarnaast DGV hoofdelijk op grond van artikel 1019h Rv te veroordelen in de proceskosten, inclusief nakosten.
4.2.
DGV voert verweer onder verwijzing naar haar stellingen in conventie.
5.De beoordeling in conventie en in reconventie
5.1.
Gelet op de samenhang zullen de vorderingen in conventie en die in reconventie hierna samen worden beoordeeld.
5.2.
In dit kort geding is de vraag aan de orde wie het auteursrecht heeft op wat DGV het ‘Systeem’ noemt en wat door SeARCH het ‘Moduleontwerp’ wordt genoemd. Is dat een van partijen met uitsluiting van de ander of is sprake van een gemeenschappelijk auteursrecht in de zin van artikel 26 Aw?
5.3.
Uit de processtukken kan niet worden afgeleid wat partijen precies bedoelen met het ‘Systeem’ respectievelijk het ‘Moduleontwerp’. DGV omschrijft het Systeem in de dagvaarding als: “prefab houten modules met een vaste maatvoering en veel open ruimten voor een multifunctionele invulling” en “het houten bouwsysteem dat thans op de markt wordt gebracht onder de merknaam MODULINN”. SeARCH omschrijft het Moduleontwerp als “de modules die zij voor Klein Amsterdam heeft gemaakt” en in eerdere correspondentie “het door ons ontwikkelde Modulinn ontwerp in samenspraak met [DGV]” (zie 2.9) en “het door ons ontworpen systeem voor o.a. de school Klein Amsterdam” (zie 2.10). Ook de foto’s en tekeningen die partijen in het geding hebben gebracht, maken niet voldoende duidelijk om welke modules, (bouw)systeem of ontwerp het precies gaat. Niet in geschil is evenwel dat het gaat om (het ontwerp van) de modules waarmee basisschool Klein Amsterdam van 2017 tot eind 2019 is gebouwd. Deze modules zullen in dit vonnis verder als ‘de Modules’ worden aangeduid.
5.4.
De voorzieningenrechter begrijpt het standpunt van DGV aldus: Klein Amsterdam is gebouwd met de door haar ontwikkelde Modules (‘legoblokjes’) en SeARCH heeft slechts bepaald hoe met deze bestaande Modules (‘legoblokjes’) de school werd gebouwd. DGV heeft de voorzieningenrechter er niet van kunnen overtuigen dat dit juist is. Het lijkt er veeleer op dat partijen samen (op basis van de Modules/‘legoblokjes’ van DGV) een nieuw soort blokjes (andere bouwstenen) hebben bedacht en ontwikkeld waarmee de school uiteindelijk is gebouwd. Hiervoor is het volgende redengevend.
5.5.
DGV heeft zelf (in de dagvaarding) gesteld dat haar ‘Systeem’ (het ‘legoblokje’) (slechts) tot uitgangspunt heeft gediend voor de verdere ontwikkeling van de basisschool Klein Amsterdam en dat voor wat betreft de verdere uiterlijke vormgeving DGV heeft samengewerkt met SeARCH. In de e-mail van 1 februari 2018 (zie 2.6) heeft de projectleider van DGV geschreven het wenselijk te vinden dat, als een houten module systeem wordt ontwikkeld, dit aansluit op de elementen die DGV al hanteert. Dit ondersteunt de gedachtegang dat op basis van de ‘legoblokjes’ van DGV een nieuw soort Modules (bouwstenen) zijn ontwikkeld. Ook spreekt [naam 1] (hierna: [functie 1] DGV in zijn e-mail van 18 december 2019 van een gezamenlijke ontwikkeling. Hij schrijft:
“(…) Wat belangrijk is dat ik herken en erken dat de module middels een gezamenlijke ontwikkeling tot stand is gekomen in het project Amsterdam,
(…) Deze co-creatie en innovatie maakt mijn inziens dat beide organisaties aanspraak kunnen maken op deze auteursrechten. (…)”.
Dat hij geen jurist is en dus – zoals DGV heeft aangevoerd – niet weet wanneer aanspraak kan worden gemaakt op een (gemeenschappelijk) auteursrecht, doet niet af aan zijn feitelijke constatering in de eerste zin en het gebruik van de woorden “co-creatie” en “innovatie”. Voorts is voldoende aannemelijk geworden dat op 30 januari 2018 een workshop heeft plaatsgevonden, waarin de Modules vorm hebben gekregen. Hoewel DGV betwist dat de workshop op die datum heeft plaatsgevonden, is in ieder geval duidelijk dat de workshop heeft plaatsgevonden en waarschijnlijk ook op die datum. De bouwheer heeft in zijn verklaring immers bevestigd dat op 30 januari 2021 een ‘design meeting’ heeft plaatsgevonden met DGV en SeARCH, waarbij in ieder geval de architect en namens DGV de directeur en de projectleider aanwezig waren. Ook [naam 7] , destijds als architect werkzaam bij SeARCH, heeft in zijn verklaring geschreven dat op 30 januari 2018 een van de eerste ontwerpbijeenkomsten met DGV heeft plaatsgevonden. Volgens SeARCH heeft de architect tijdens deze sessie in een aantal potloodschetsen het eigenlijke ontwerp bedacht, met als kenmerk dat de module niet vier dragende kolommen op de hoeken heeft, maar dat de dragende kolommen naar binnen werd geplaatst. De bouwheer en [naam 7] hebben bevestigd dat de architect op 30 januari 2018 belangrijke stappen heeft gezet in het ontwerp.
5.6.
De omstandigheid dat een aan DGV gelieerde onderneming de naam MODULINN als merknaam heeft gedeponeerd en die naam thans door DGV wordt gebruikt voor het, volgens haar, al eerder bedachte Systeem, vormt ook geen aanwijzing dat zij (alleen) het auteursrecht heeft op het Systeem. Dit is eerder een contra-indicatie: het merk is immers pas na voltooiing van het Project Klein Amsterdam gedeponeerd.
5.7.
Ter zitting heeft DGV (ter onderbouwing van haar stelling dat haar Systeem al bestond) desgevraagd verklaard dat zij haar Systeem, ook voordat het Project basisschool Klein Amsterdam van start ging, al heeft gebruikt, en heeft als voorbeeld genoemd het Brainport Eindhoven dat in 2017 is voltooid. Dit overtuigt niet. Als dat zo was geweest, had het voor de hand gelegen dat zij daarvan bewijsmateriaal (foto’s) had overgelegd, hetgeen zij niet heeft gedaan. Bovendien rijst, als dat het geval was geweest, de vraag waarom het merk MODULINN pas na de bouw van basisschool Klein Amsterdam is gedeponeerd.
5.8.
Kortom, de Modules lijken door partijen samen te zijn ontwikkeld in het kader van het Project Klein Amsterdam. Voorshands is dan ook niet aannemelijk dat DGV daarop alleen het auteursrecht heeft. In dit kort geding kan de voorzieningenrechter niet vaststellen of het auteursrecht alleen aan SeARCH toekomt. Dit vergt een nader onderzoek naar de feiten (over welke module het nu precies gaat en hoe die tot stand is gekomen), waarvoor een kort geding zich niet leent. In ieder geval is wel aannemelijk geworden dat SeARCH minst genomen mede-auteursrecht heeft. In dat geval is in feite sprake van een gemeenschappelijk auteursrecht in de zin van artikel 26 Aw, zodat het exploitatierecht toekomt aan beide auteurs gezamenlijk.
5.9.
Dit betekent voor de vorderingen over en weer het volgende. De vorderingen in conventie zullen worden afgewezen. De overige verweren van SeARCH in conventie behoeven dan ook geen bespreking. De primaire vordering in reconventie wordt eveneens afgewezen. De subsidiaire vordering in reconventie onder a en b wordt wel toegewezen, met dien verstande dat de veroordeling wat betreft de vordering onder a iets anders zal worden geformuleerd. Verder worden de samen ten behoeve van Project Klein Amsterdam ontwikkelde Modules, in navolging van de term die SeARCH hanteert, in het dictum het Moduleontwerp genoemd. De voorzieningenrechter gaat ervan uit dat voor partijen (ook DGV) voldoende duidelijk is wat daarmee wordt bedoeld. Toewijzing van het gevorderde lijkt, anders dan DGV meent, zeker gevolgen te hebben voor de aanbesteding ‘Flexibele huisvesting van permanente kwaliteit’ in de huidige vorm die, naar het zich laat aanzien, is geënt op het Moduleontwerp van Project Klein Amsterdam.
5.10.
De dwangsom wordt gemaximeerd als in de beslissing vermeld.
Proceskosten
5.11.
DGV zal in conventie als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. SeARCH heeft aanspraak gemaakt op een kostenveroordeling op grond van artikel 1019h Rv. Zij heeft haar advocaatkosten begroot op € 31.730,00. De advocaatkosten in conventie zijn toewijsbaar tot een bedrag van € 15.000,00, omdat dit kort geding wordt aangemerkt als een “normaal” IE-kort geding. Daarbij wordt nog een bedrag van € 667,00 aan griffierecht opgeteld.
5.12.
DGV zal in reconventie als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van SeARCH worden gelet op de samenhang met de vordering in conventie begroot op nihil.
6.De beslissing
De voorzieningenrechter
in conventie
6.1.
weigert de gevraagde voorzieningen,
6.2.
veroordeelt DGV in de proceskosten, aan de zijde van SeARCH tot op heden begroot op € 15.667,00,
6.3.
verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad,
in reconventie
6.4.
verbiedt DGV om het Moduleontwerp openbaar maken en /of te verveelvoudigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van SeARCH,
6.5.
gebiedt DGV in al haar uitlatingen aan derden over het Moduleontwerp, SeARCH te noemen als mede-auteursrechthebbende,
6.6.
veroordeelt DGV om, na betekening van dit vonnis, aan SeARCH een dwangsom te betalen van € 100.000,00 voor iedere overtreding van het bepaalde onder 6.5 of 6.6, te verhogen met een dwangsom van € 20.000,00 per dag dat deze overtreding voortduurt, tot een maximum van € 500.000,00 is bereikt,
6.7.
verklaart het vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,
6.8.
veroordeelt DGV in de proceskosten, aan de zijde van SeARCH tot op heden begroot op nihil,
6.9.
wijst het meer of anders gevorderde af.
Dit vonnis is gewezen door mr. R.A. Dudok van Heel, voorzieningenrechter, bijgestaan door mr. G.H. Felix, griffier en in het openbaar uitgesproken op
9 december 2021. [1]