ECLI:NL:RBAMS:2021:7379

• Datum uitspraak: 6 december 2021
• Publicatiedatum: 16 december 2021
• Zaaknummer: 13-846013-17
• Instantie: Rechtbank Amsterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht; Materieel strafrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: N.J. Koene; F. Dekkers; F.W. Pieters
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Vrijspraak van deelname aan een criminele organisatie en valsheid in geschrift in het kader van de Meststoffenwet

In deze zaak heeft de Rechtbank Amsterdam op 6 december 2021 uitspraak gedaan in een strafzaak tegen een rechtspersoon, hierna aangeduid als [verdachte-rechtspersoon]. De rechtbank heeft zich gebogen over de beschuldigingen van het medeplegen van het verhandelen van digestaat als meststof, het niet kunnen verantwoorden van de afvoer van dierlijke meststoffen, en het gebruik van valse documenten. De zaak kwam voort uit een opsporingsonderzoek naar de illegale afzet van digestaat, dat afkomstig was van een familiebedrijf dat zich bezighield met de verwerking van visafval. De rechtbank heeft vastgesteld dat het digestaat niet voldeed aan de eisen van de Meststoffenwet en dat er sprake was van valsheid in geschrift met betrekking tot de opgemaakte vervoersbewijzen. De rechtbank heeft de verdachte vrijgesproken van deelname aan een criminele organisatie, omdat er onvoldoende bewijs was voor een crimineel samenwerkingsverband. De rechtbank heeft de verdachte wel schuldig bevonden aan het verhandelen van het digestaat en het gebruik van valse documenten, en heeft een geldboete opgelegd van € 100.000 voor valsheid in geschrift en € 10.000 voor de overtreding van de Meststoffenwet.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling Publiekrecht

Teams Strafrecht

Parketnummer: 13-846013-17 (promis)

Datum uitspraak: 6 december 2021

Vonnis van de rechtbank Amsterdam, meervoudige economische kamer voor de behandeling van strafzaken, in de zaak tegen:

[verdachte-rechtspersoon] ,

gevestigd op [adres] .

1. Het onderzoek op de terechtzitting

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen op 21 en 28 september 2021 en 7 en 11 oktober 2011 en 6 december (uitspraak). Verdachte werd bij de behandeling van de strafzaak vertegenwoordigd door haar bestuurder [bestuurder verdachte] .

De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering van de officieren van justitie mr. L. van Haeringen en mr. R.S. Mackor (hierna: de officier van justitie) en van wat de vertegenwoordiger van verdachte en haar raadsman mr. M.J.J.E. Stassen naar voren hebben gebracht.

2. Inleiding

2.1.

Achtergrond van het onderzoek

Het familiebedrijf [het familiebedrijf] (hierna: [het familiebedrijf] ) is gestart als zeevisgroothandel. Thans houdt [het familiebedrijf] zich ook bezig met de verwerking van visresten en de productie van groen gas. Hiervoor heeft [het familiebedrijf] op haar terrein een industriële vergister voor de vergisting van dierlijke bijproducten. Dit zijn onder meer dode dieren, delen van dieren of andere producten die uit dieren zijn verkregen en die niet voor menselijke consumptie zijn bestemd. [het familiebedrijf] heeft een vergunning voor het vergisten van visafval en overige organische materialen ten behoeve van de productie van groen gas (onderzoeksdossier bijl. 98C, map 16, pag. 7401 e.v.). Het restproduct van deze vergisting is digestaat.

Afzet digestaat in de Nederlandse landbouw

Op 30 januari 2015 kreeg het Team Milieu van de politie een melding binnen van Meld Misdaad Anoniem (hierna: MMA-melding). Hierin stond het volgende vermeld:

“ [het familiebedrijf] uit [plaats 1] heeft een industriële vergister die digestaat aflevert in mestkelders van veehouders. De vergister van [het familiebedrijf] draait op visafval en ander organisch afval, waarbij ook schadelijke stoffen worden verwerkt. Bekend is dat o.a. bij [bedrijf 1] in [plaats 2] in de avonduren en ’s nachts digestaat wordt geleverd in het bassin. Boeren krijgen geld toe, 25 euro per ton. Soms gaat het om tientallen tonnen. Dit alles gaat ook zonder formulieren die officieel ingevuld moeten worden. Ook het geld krijgt de boer zwart, wat weer niet aan de belasting wordt opgegeven. Via de officiële weg zou afvoer van digestaat naar een verbrandingsbedrijf het dubbele kosten.”

Naar aanleiding van deze MMA-melding is het opsporingsonderzoek ‘03Canard’ gestart, waarin onderzoek werd gedaan naar de vraag of digestaat als meststof kon worden aangewend en of het digestaat bij veehouders is afgeleverd.

Digestaat van [het familiebedrijf]

Uit informatie van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit bleek dat in de vergistingsinstallatie geen gebruik werd gemaakt van dierlijke meststoffen. Voor het transport van dierlijke mest dient namelijk een vervoersbewijs dierlijke meststoffen (hierna: VDM) te worden opgemaakt. Voor de periode van 1 januari 2013 tot 27 maart 2015 zijn geen VDM’s geregistreerd op naam van [het familiebedrijf] . Dit betekent dat in die periode geen dierlijke mest is aan- of afgevoerd, verhandeld of vervoerd. De input van de van de vergister bestaat uit dierlijke bijproducten van categorieën 2 en 3.

Export digestaat naar Duitsland

Tijdens het onderzoek kwamen drie Nederlandse landbouwbedrijven in beeld waar het digestaat mogelijk als meststof was aangewend. Tevens werd bekend dat het digestaat van [het familiebedrijf] werd geëxporteerd naar Duitsland, waarbij de verdenking rees dat er in strijd met diverse (Duitse en Nederlandse) wetgeving werd gehandeld.

Het digestaat werd rechtstreeks naar Duitsland geëxporteerd als meststof. Volgens de handelsdocumenten was de geadresseerde in die gevallen het bedrijf [bedrijf 2] (hierna: [bedrijf 2] ). In werkelijkheid werd het digestaat bij Duitse agrariërs gelost. Het vervoer werd verzorgd door [transportbedrijf] (hierna: [transportbedrijf] ).

Het digestaat werd ook indirect naar Duitsland vervoerd. Op papier leek het alsof het digestaat naar [bedrijf 2] in Duitsland ging, maar in werkelijkheid werd het ongeregistreerd opgeslagen in mestopslagen in [plaats 3] of in [plaats 4] in Nederland. Deze mestopslagen waren van Nederlandse mesthandelaren, te weten (wisselend per locatie en jaar) [mestbedrijf 1] (hierna: [mestbedrijf 1] ) en/of diens opvolger [mestbedrijf 2] (hierna: [mestbedrijf 2] ) en [verdachte-rechtspersoon] (hierna: [verdachte-rechtspersoon] ), welke laatste de mestopslagen weer doorverhuurde aan [bedrijf 2] . [bestuurder verdachte] (hierna: [bestuurder verdachte] ) is middels [naam logistiekbedrijf] en [naam holding] , mede-aandeelhouder en bestuurder van [verdachte-rechtspersoon] en is tevens directeur/bestuurder van [bedrijf 2] .

Ook het vervoer naar de mestopslagen in [plaats 4] en [plaats 3] werd uitgevoerd door [transportbedrijf] . De verdenking rees dat het digestaat in deze mestopslagen werd ‘omgekat’ tot dierlijke meststof, waarna het als zodanig werd geëxporteerd naar Duitsland. De mesthandelaren zouden hiermee ‘fosfaatruimte’ hebben gecreëerd in hun mestboekhouding. De verdenking was dat er in verband met deze indirecte export valselijk VDM’s waren opgemaakt, dat de Meststoffenwet was overtreden en dat er bij zowel de directe als de indirecte export sprake was van een crimineel samenwerkingsverband tussen de betrokken bedrijven en/of de natuurlijke personen.

2.2.

Leeswijzer

De rechtbank bespreekt hierna de volgende onderwerpen met verwijzing naar de betreffende paragraaf:

3. Beschuldiging (tenlastelegging)

4. Geldigheid van de dagvaarding, partiële nietigheid feit 3

5. Waardering van het bewijs

6. Bewezenverklaring

7. Strafbaarheid van de feiten

8. Strafbaarheid van verdachte

9. Motivering van de straffen

10. Toepasselijke wettelijke voorschriften

11. Beslissing

Bijlage 1 Tenlastelegging

Bijlage 2 Bewijsmiddelen

3. Beschuldiging (tenlastelegging)

Verdachte wordt er – kort gezegd – van beschuldigd dat zij zich heeft schuldig gemaakt aan

1. medeplegen van het opzettelijk niet kunnen verantwoorden dat op het eigen bedrijf geproduceerde en/of aangevoerde dierlijke meststoffen werden afgevoerd;

2. medeplegen van het als meststof verhandelen van digestaat, althans een product dat bestemd was om als meststof te worden gebruikt, terwijl dat niet voldeed aan de gestelde eisen van meststoffen, door het voorhanden of in voorraad te hebben, dan wel het af te leveren van deze meststoffen;

3. medeplegen van opzettelijk gebruik maken van valse of vervalste handelsdocumenten, facturen en VDM’s door deze aanwezig te hebben bij transporten of voorhanden te hebben;

4. deelname aan een criminele organisatie met als oogmerk het plegen van misdrijven met betrekking tot de illegale handelingen met het digestaat.

De volledige tekst van de gewijzigde tenlastelegging is opgenomen in
bijlage 1 die aan dit vonnis is gehecht en geldt als hier ingevoegd.

4. Geldigheid van de dagvaarding, partiële nietigheid feit 3

Ten aanzien van de geldigheid van de dagvaarding van het onder 3 tenlastegelegde “opzettelijk gebruik maken van een grote hoeveelheid valse of vervalste documenten” overweegt de rechtbank ambtshalve het volgende.

Op grond van artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering dient de dagvaarding een opgave te behelzen van het feit dat ten laste wordt gelegd met vermelding omstreeks welke tijd en waar ter plaatse alsmede de omstandigheden waaronder het zou zijn begaan. De tenlastelegging strekt er daarbij toe voor de procesdeelnemers de inzet van het geding en de te volgen beslissingsstructuur met de vereiste duidelijkheid vast te leggen.

Onder feit 3 is ten laste gelegd dat verdachte samen met anderen gebruik heeft gemaakt van een grote hoeveelheid valse of vervalste documenten. Kennelijk heeft de officier van justitie beoogd om naast de expliciet vermelde documenten nog een groot aantal documenten ten laste te leggen door in de tekst van de tenlastelegging de woorden “waaronder een grote hoeveelheid” en “waaronder” op te nemen. Hierbij is niet door middel van een (specifieke) vermelding van bijvoorbeeld bijlage- of paginanummers aangeduid, welke documenten nog meer onder het tenlastegelegde begrepen moeten worden en waarover derhalve een oordeel van de rechtbank wordt gevraagd. Bezien in de context van het (forse) dossier was een nadere verduidelijking wel nodig geweest. Nu die concretisering ontbreekt, is de dagvaarding op dit punt niet duidelijk genoeg. Daarom wordt de tenlastelegging van feit 3 (primair en subsidiair) nietig verklaard voor wat betreft de onderdelen “een grote hoeveelheid” en “waaronder”.

5. Waardering van het bewijs

5.1.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie verzoekt verdachte vrij te spreken van deelneming aan een criminele organisatie (feit 4). Hoewel dat beeld aanvankelijk wel degelijk was ontstaan bij de officier van justitie, is uiteindelijk niet gebleken dat er een organisatie bestond met als gemeenschappelijk oogmerk het omkatten van digestaat naar dierlijke mest. Om die reden ontbreekt het wettig en overtuigend bewijs dat verdachte heeft deelgenomen aan een criminele organisatie.

De officier van justitie vindt dat de feiten 1, 2 en 3 bewezen kunnen worden.

5.2.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft vrijspraak van alle tenlastegelegde feiten bepleit.

In de hierna volgende overwegingen van de rechtbank worden de standpunten van de officier van justitie en de verdediging nader uitgewerkt en meegenomen.

5.3.

Vrijspraak niet kunnen verantwoorden van afvoer van aangevoerde dierlijke meststoffen (feit 1)

5.3.1.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie vindt dat artikel 14 van de Meststoffenwet (hierna: MSW) is overtreden. Verdachte heeft in de tenlastegelegde periode digestaat van [het familiebedrijf] ongeregistreerd laten aanvoeren naar de mestopslagen in [plaats 3] en [plaats 4] , wat later geregistreerd als dierlijke mest is afgevoerd. In de mestopslagen heeft verdachte ook een stroom dierlijke meststoffen (afkomstig uit de co-vergister) van [mestbedrijf 1] en diens feitelijke opvolger [mestbedrijf 2] aangevoerd, maar de afvoer van de hoeveelheid dierlijke mest kan niet worden verantwoord met de aanvoer van de mest van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] . Er staat geen instroom “echte” dierlijke mest tegenover de met VDM’s afgevoerde hoeveelheid dierlijke mest, wat een overtreding van de MSW oplevert.

5.3.2.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat verdachte slechts het vervoer tussen [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] en de opslagen heeft gedaan. De opslagen stonden in de tenlastegelegde periode op naam van [mestbedrijf 1] of [mestbedrijf 2] . Alleen in 2015 en 2016 stond de opslag in [plaats 4] op naam van verdachte. Daarom kan verdachte niet gezien worden als normadressaat van artikel 14 MSW, met uitzondering van 2015 en 2016.

Vervolgens heeft de verdediging betoogd dat verdachte heeft voldaan aan haar verantwoordingsplicht, nu verdachte heeft aangetoond dat alles is afgevoerd met zowel VDM’s als met handelsdocumenten, waarbij – in ieder geval getalsmatig – onderscheid is gemaakt tussen het vergistingsresidu van [het familiebedrijf] en het digestaat van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] . Er zijn niet méér meststoffen afgevoerd dan zijn aangevoerd. Verdachte moet van dit feit worden vrijgesproken.

5.3.3.

Oordeel van de rechtbank

Artikel 14 eerst lid MSW houdt in dat degene die dierlijke meststoffen produceert of verhandelt steeds kan verantwoorden dat de op het eigen bedrijf geproduceerde of aangevoerde dierlijke meststoffen of de op de eigen onderneming aangevoerde dierlijke meststoffen zijn afgevoerd.

De verdediging heeft primair betoogd dat verdachte geen normadressaat is en daarmee geen verantwoordingsplicht heeft. De rechtbank verwerpt dit verweer en overweegt het volgende. Uit de stukken van de Kamer van Koophandel blijkt dat de activiteiten van verdachte bestaan uit:

• groothandel in bestrijdingsmiddelen en kunstmeststoffen;
• goederenvervoer over de weg;
• transportbedrijf alsmede handel in, verwerking van en opslag van bemestingsproducten.

Omdat verdachte onder meer handelt in bemestingsproducten moet zij worden aangemerkt als “degene die dierlijke meststoffen verhandelt”, zoals bedoeld in artikel 14 lid 1 MSW. Reeds om die reden is verdachte normadressaat van artikel 14 MSW.

Artikel 14 van de MSW vereist – kort gezegd – dat afvoer van dierlijke mest kan worden verantwoord. Het gaat daarbij om het voeren van een fosfaatboekhouding. Deze bepaling ziet niet op het digestaat afkomstig van [het familiebedrijf] , want daarin zitten geen dierlijke meststoffen. Het verwijt dat verdachte hier wordt gemaakt, kan dus enkel zien op producten die geheel of ten dele bestaan uit dierlijke mest, afkomstig van [mestbedrijf 2] / [mestbedrijf 1] (of een ander, maar daarvan is niet gebleken), die bij verdachte op het bedrijf zou zijn aangevoerd.

Ten aanzien van de medeverdachten [mestbedrijf 2] , [mestbedrijf 1] en [medeverdachte] heeft de rechtbank ten aanzien van dit feit – samengevat – geoordeeld dat het dossier onvoldoende gegevens bevat om vast te stellen wat daar aan dierlijke meststoffen is aangevoerd. Daardoor, zo oordeelde de rechtbank, kon niet worden vastgesteld of de afvoer van de op het eigen bedrijf geproduceerde of aangevoerde dierlijke meststoffen of de op de eigen onderneming aangevoerde dierlijke meststoffen, niet steeds in de boekhouding van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] kon worden verantwoord.
Los van de vraag of gezegd kan worden dat dierlijke meststoffen op het bedrijf van verdachte zijn aangevoerd, staat vast dat verdachte hetgeen door [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] is aangevoerd heeft afgevoerd. Aangezien de rechtbank in de zaken tegen de medeverdachten [mestbedrijf 1] en [mestbedrijf 2] heeft geoordeeld dat er onvoldoende zicht is op hetgeen is aangevoerd, geldt datzelfde ten aanzien van de op het bedrijf van verdachte aangevoerde producten van [mestbedrijf 2] of [mestbedrijf 1] . Er is aldus onvoldoende informatie beschikbaar in het dossier om vast te stellen dat verdachte niet kon verantwoorden dat aangevoerde dierlijke mest werd afgevoerd.

Daarom zal verdachte van dit feit worden vrijgesproken.

5.4.

Vrijspraak van deelneming aan een criminele organisatie (feit 4)

De verdediging heeft, evenals de officier van justitie, vrijspraak van dit feit bepleit. Zij voert hiertoe kort gezegd aan dat het dossier geen bewijs bevat van deelneming aan een criminele organisatie van de zijde van verdachte, zodat verdachte hiervan moet worden vrijgesproken.

De rechtbank zal verdachte vrijspreken van deelname aan een criminele organisatie.

Volgens artikel 32 van de Verordening dierlijke bijproducten mag digestaat zoals hier aan de orde onder voorwaarden als organische meststof worden uitgevoerd. Lidstaten mogen hier onder voorwaarden beperkingen aan stellen. Op basis van het dossier kan niet worden vastgesteld of en zo ja, welke beperkingen Duitsland heeft gesteld ten aanzien van organische meststoffen. Objectieve gegevens daartoe ontbreken. Het is reeds daarom niet duidelijk of het digestaat wel of niet naar Duitsland mocht worden geëxporteerd. Deze onduidelijkheid kan in het kader van dit strafproces niet ten nadele van verdachte komen. Het had op de weg van het Openbaar Ministerie gelegen om daar nader onderzoek naar te doen.

Ten aanzien van de indirecte transporten is gebleken dat verdachte, [bedrijf 2] en hun leidinggevende [bestuurder verdachte] , digestaat lieten aanvoeren vanaf [het familiebedrijf] naar de mestzakken van [mestbedrijf 1] , [mestbedrijf 2] en [verdachte-rechtspersoon] en dat het van daaruit als dierlijke mest werd afgevoerd naar Duitsland. Uit de administratie van [het familiebedrijf] blijkt dat het bij dit bedrijf bekend was dat het digestaat regelmatig tussentijds in [plaats 3] en [plaats 4] werd opgeslagen. Voor [mestbedrijf 1] en/of [mestbedrijf 2] geldt dat zij de afvoer van het eigen digestaat/de eigen mest hadden uitbesteed aan verdachte. Van een samenvoeging met het digestaat van [het familiebedrijf] in de mestzakken in [plaats 3] en [plaats 4] was bij hen niets bekend, althans, daarvan is niet gebleken. [transportbedrijf] heeft het digestaat van [het familiebedrijf] naar [plaats 3] en [plaats 4] vervoerd in opdracht van [bedrijf 2] en/of [verdachte-rechtspersoon] .

Er kan niet worden vastgesteld dat [het familiebedrijf] , [mestbedrijf 1] , [mestbedrijf 2] , [transportbedrijf] of hun leidinggevenden [het familiebedrijf] , [medeverdachte] en [transportbedrijf] wisten dat deze opslag plaatsvond met het oog op omkatting en/of van een daaropvolgende illegale afzet van het digestaat in Duitsland. Van afspraken tussen verdachte en de medeverdachten hierover is niet gebleken.

Het bestaan van een crimineel samenwerkingsverband tussen verdachte en de medeverdachten is daarom niet komen vast te staan.

5.5.

Verhandelen digestaat en kennelijke bestemming digestaat als meststof (feit 2)

5.5.1.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie verwijt verdachte dat zij digestaat afkomstig van [het familiebedrijf] , althans een product dat blijkens zijn aanduiding of anderszins kennelijk bestemd was om als meststof te worden gebruikt, heeft verhandeld als meststof, terwijl het niet voldeed aan de eisen van de Meststoffenwet. Dit verhandelen betrof het voorhanden en in voorraad hebben van het digestaat in de mestopslagen [plaats 3] en [plaats 4] .

5.5.2.

Standpunt van de verdediging

Het vergistingsresidu van [het familiebedrijf] valt niet onder de Meststoffenwet

De verdediging heeft betoogd dat het gistingsresidu van de vergister van [het familiebedrijf] geen digestaat is, omdat het niet voldoet aan de definities die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (hierna: RVO) hanteert. Volgens het RVO is digestaat ‘een product dat overblijft nadat u dierlijke mest of plantaardige reststoffen heeft vergist’. In bepaalde gevallen mag dìt digestaat worden gebruikt als dierlijke mest of overige organische mest. Volgens RVO bestaan er twee soorten digestaat, te weten:

co-vergiste mest met ten minste 50% dierlijke mest en

digestaat van plantaardige oorsprong.

De verdediging komt na beschrijving van de definities van ‘dierlijke meststoffen’ en ‘meststoffen’ uit de Meststoffenwet (hierna: MSW) en de definitie van ‘overige organische meststoffen’ uit het Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet (hierna: UBM) tot de conclusie dat het gistingsproduct van [het familiebedrijf] geen co-vergistingsproduct is, omdat er geen dierlijke mest is mee-vergist. Ook is het geen plantaardig materiaal, omdat er vis in zit. Daarom is het een dierlijk bijproduct, te kwalificeren als categorie 3-materiaal. Vervolgens stelt de verdediging dat het gistingsresidu van [het familiebedrijf] niet onderhevig is aan de regels van de MSW, maar dat de Verordening dierlijke bijproducten (EU 1069/2009) van toepassing is.

Op grond van artikel 14 van de Verordening dierlijke bijproducten mag categorie 3-materiaal worden verwerkt (…) en vervolgens gebruikt (…) iv. voor de vervaardiging van organische meststoffen of bodemverbeteraars, die overeenkomstig artikel 32 in de handel worden gebracht.

Het gistingsresidu, zo vervolgt de verdediging (pag. 37 pleitnota), is geen meststof. Dit wordt het pas als het de opslagen verlaat, want dan is het vermengd met mest en moet het worden aangeduid als dierlijke meststof.

Niet bestemd als meststof

De verdediging heeft aangevoerd dat het product bovendien niet bestemd was om als meststof in Nederland te worden gebruikt of verhandeld. Het product was immers bestemd voor de export naar Duitsland, onder de daar geldende regelgeving.

5.5.3.

Oordeel van de rechtbank

Juridisch kader

Het opsporingsonderzoek 03Canard betreft een onderzoek naar handelingen met betrekking tot dierlijke bijproducten dan wel afgeleide producten. Op deze producten zijn de Europese Verordening dierlijke bijproducten (EG 1069/2009) en de Uitvoeringsverordening (EG 142/2011) van toepassing.

Dierlijke bijproducten en afgeleide producten zijn in artikel 3 van de Verordening dierlijke bijproducten als volgt gedefinieerd:

1. dierlijke bijproducten”: dode dieren of delen van dieren, producten van dierlijke oorsprong of andere producten die uit dieren zijn verkregen en die niet voor menselijke consumptie bestemd zijn, met inbegrip van oöcyten, embryo’s en sperma;

2. „ afgeleid product”: producten die zijn verkregen door een of meer behandelingen, omzettingen of verwerkingsfasen van dierlijke bijproducten.

Het digestaat uit de biogas-vergister van [het familiebedrijf] , waarin onder meer visresten worden verwerkt, kan worden gezien als een afgeleid product.

Relatie Verordening dierlijke bijproducten en de Meststoffenwet

Categorie 2- en categorie 3-materialen kunnen -onder meer- worden gebruikt voor de vervaardiging van organische meststoffen of bodemverbeteraars die op de markt worden gebracht overeenkomstig artikel 32 van de Verordening dierlijke bijproducten (art. 13 sub d respectievelijk art. 14 sub d onder iv van de Verordening).

Volgens artikel 32 van de Verordening mogen organische meststoffen en bodemverbeteraars slechts in de handel worden gebracht als zij uitsluitend afgeleid zijn van categorie 2- of categorie 3-materiaal. Daarnaast mogen gistingsresiduen van de omzetting in biogas of compost in de handel worden gebracht als organische meststoffen en bodemverbeteraar.

Daarbij geldt dat de lidstaten nationale voorschriften mogen vaststellen of handhaven die het gebruik van organische meststoffen en bodemverbeteraars verder beperken, mits die voorschriften gerechtvaardigd zijn met het oog op de bescherming van de volksgezondheid en de diergezondheid.

Deze voorschriften zijn in Nederland vastgelegd in de MSW en nader uitgewerkt in het UBM en de Uitvoeringregeling Meststoffen (URM).

Artikel 5 MSW verbiedt het om een product, dat blijkens zijn aanduiding of anderszins kennelijk bestemd is om als meststof te worden gebruikt, te verhandelen, indien dat product niet voldoet aan de krachtens artikel 4 MSW met betrekking tot meststoffen gestelde eisen.

Deze eisen zijn benoemd in artikel 5 UBM:

Meststoffen zijn (…) niet geheel of gedeeltelijk geproduceerd uit afvalstoffen of uit reststoffen, tenzij het betreft bij ministeriele regeling aangewezen stoffen of reststoffen waartegen geen bezwaren bestaan dat deze stoffen als meststoffen worden verhandeld of bij de productie van meststoffen worden gebruikt.

Welke afvalstoffen of reststoffen dit zijn, is opgenomen in artikel 4 URM, in het bijzonder sub d, en de in bijlage Aa onder IV opgenomen stoffen. Hier wordt het volgende vermeld:

IV. Eindproducten van bewerkingsprocédés die als meststof kunnen worden verhandeld: Categorie 1: product dat verkregen is door vergisting van tenminste 50 gewichtsprocenten dierlijke meststoffen met als nevenbestanddeel uitsluitend één of meer van de stoffen die genoemd zijn onder de in onderstaande tabel onderscheiden categorieën of subcategorieën, met dien verstande dat de stoffen genoemd onder categorie G uitsluitend worden gebruikt als nevenbestanddeel indien tevens de maximale waarden waarnaar in categorie G wordt verwezen niet wordt overschreden (co-vergiste mest).

De categorieën 2, 3 en 4 van bijlage Aa onder IV hebben betrekking op materiaal dat is verkregen van uitsluitend plantaardig materiaal en zijn niet van toepassing op het materiaal uit de vergister van [het familiebedrijf] .

Uit bovenstaande volgt dat de eindproducten van bewerkingsprocédés tenminste moeten bestaan uit 50 gewichtsprocent dierlijke meststoffen, aangevuld met de (rest)stoffen vermeld in de tabel onder Categorie 1. Zo niet, dan voldoen zij niet aan de vereisten van artikel 4 MSW.

Omdat het gistingsresidu/digestaat van [het familiebedrijf] niet voor 50 gewichtsprocent uit dierlijke meststoffen bestaat, voldoet het al om die reden niet aan het vereiste van artikel 4 MSW.

Verhandelen en bestemd om als meststof te worden gebruikt

De Verordening dierlijke bijproducten heeft de volgende definitie van ‘in de handel brengen’: ‘een handeling die tot doel heeft dierlijke bijproducten of daarvan afgeleide producten aan een derde in de Gemeenschap te verkopen, of enige andere vorm van levering aan een derde in de Gemeenschap, al dan niet tegen betaling, of van opslag met het oog op levering aan een derde in de Gemeenschap’ (artikel 3 onder 14 van de Verordening).

De MSW verstaat onder ‘verhandelen van meststoffen’: ‘afleveren van meststoffen aan handelaren in of gebruikers van meststoffen alsmede het met het oog daarop voorhanden of in voorraad hebben, aanbieden of vervoeren van meststoffen’ (artikel 1 lid 1 onder e MSW).

[bedrijf 2] heeft in de tenlastegelegde periode digestaat van [het familiebedrijf] laten lossen in de mestopslagen in [plaats 4] en [plaats 3] , die daartoe door verdachte ter beschikking werden gesteld. Het doel van het opslaan van het digestaat was dat dit digestaat op enig moment naar Duitsland zou worden vervoerd teneinde het daar als meststof aan Duitse boeren af te leveren. Het digestaat was dus bestemd om als meststof te worden gebruikt.

Het feit dat het digestaat naar Duitsland zou worden getransporteerd, maakt naar het oordeel van de rechtbank niet dat de beperkingen die in Nederland gelden aan het verhandelen (vervoeren en afleveren) niet van toepassing waren. Het digestaat werd in eerste instantie immers niet in Duitsland, maar naar mestopslagen in Nederland vervoerd en daar afgeleverd. Of, wanneer en hoe het digestaat eventueel naar Duitsland werd getransporteerd moest bovendien nog maar blijken en voltrok zich buiten iedere waarneming. Anders dan de verdediging heeft betoogd, was de Nederlandse wet- en regelgeving en daarmee de MSW dus wel degelijk van toepassing.

De rechtbank is van oordeel dat verdachte – samen met anderen – het digestaat, dat bestemd was om als meststof te worden gebruikt, heeft verhandeld door het voorhanden en in opslag te hebben met het oogmerk om dit af te leveren, terwijl het digestaat niet voldeed aan de krachtens artikel 4 MSW gestelde eisen met betrekking tot meststoffen.

Toerekening aan de rechtspersoon

Een rechtspersoon kan als dader van een strafbaar feit worden aangemerkt indien de gedraging in redelijkheid aan de rechtspersoon kan worden toegerekend. Een belangrijk oriëntatiepunt daarbij is of de gedraging heeft plaatsgevonden dan wel is verricht in de sfeer van de rechtspersoon en als de gedraging de rechtspersoon gedienstig is geweest. De rechtbank vindt dat de bewezen gedragingen zonder meer aan verdachte kunnen worden toegerekend omdat verdachte handelde in meststoffen, daartoe mestopslagen tot haar beschikking had waarin zij het digestaat door [bedrijf 2] liet opslaan en daar – nadat zij het digestaat vervolgens als meststof naar Duitsland had vervoerde – profijt van had.

Medeplegen

Voor een bewezenverklaring van medeplegen is nodig dat er sprake is van een nauwe en bewuste samenwerking, gericht op de voltooiing van het feit. De rechtbank is van oordeel dat er sprake is van een dergelijke nauwe en bewuste samenwerking tussen verdachte, [bedrijf 2] , [het familiebedrijf] , [transportbedrijf] .

De rechtbank baseert dit op het volgende.

[transportbedrijf] heeft in opdracht van [bedrijf 2] digestaat van [het familiebedrijf] vervoerd naar en gelost in de mestopslagen in [plaats 3] en [plaats 4] . Deze transporten zijn door [transportbedrijf] gefactureerd aan [bedrijf 2] . Verdachte heeft op haar beurt facturen gestuurd aan [het familiebedrijf] voor de afvoer van het digestaat. De mestopslagen in [plaats 3] en [plaats 4] zijn gehuurd door verdachte. Het doel was om het digestaat via [bedrijf 2] bij Duitse boeren af te zetten. [het familiebedrijf] heeft bij de rechter-commissaris verklaard dat in overleg met [bestuurder verdachte] het digestaat van [het familiebedrijf] in Duitsland als meststof kon worden afgezet.

Op grond van deze omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat er tussen alle genoemde betrokkenen sprake is van een nauwe en bewuste samenwerking met betrekking tot het verhandelen van digestaat als meststof.

5.6.

Gebruik maken van valse documenten (feit 3)

Ten laste is gelegd dat verdachte gebruik heeft gemaakt van valse handelsdocumenten. Er zijn zes handelsdocumenten, twee facturen en vijf VDM’s in de tenlastelegging opgenomen.

5.6.1.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie vindt dit feit bewezen. Op de handelsdocumenten staat aangegeven dat het digestaat op de dag van vervoer naar [bedrijf 2] in [plaats 5] gaat. Gebleken is echter dat de transporten naar [plaats 4] respectievelijk [plaats 3] gaan, waar het digestaat wordt gelost in mestopslagen. De plaatsen [plaats 4] en [plaats 3] staan niet als plaats van bestemming op de handelsdocumenten vermeld. Door de handelsdocumenten op deze manier op te stellen en voor gebruik tijdens transport aan te bieden, is het opzettelijk gebruik van de valse handelsdocumenten door [verdachte-rechtspersoon] / [bedrijf 2] een gegeven. De plaats van bestemming was immers niet [bedrijf 2] .

Op de facturen die verdachte aan [het familiebedrijf] stuurde voor het transport van het digestaat, staat vermeld dat gefactureerd wordt voor “Afvoeren plantaardig digestaat”. Dit is in strijd met de waarheid, omdat het digestaat in elk geval (gedeeltelijk) uit dierlijke bijproducten bestaat.

De VDM’s moeten door leverancier, vervoerder en ontvanger worden opgemaakt en elektronisch worden gemeld bij RVO. De gegevens op de VDM’s zijn vals, omdat hieruit zou blijken dat er alleen 100% dierlijke mest is afgevoerd terwijl het materiaal onder meer bestaat uit het digestaat van [het familiebedrijf] , vermengd met digestaat van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] . Ook de op de VDM’s vermelde code 93 is onjuist. Deze melding betekent dat sprake is van covergistingsmateriaal, terwijl het proces bij [het familiebedrijf] geen covergistingsprocédé is.

5.6.2.

Standpunt van de verdediging

Handelsdocumenten

De verdediging heeft betoogd dat er geen sprake is van verhullen dat digestaat ongeregistreerd in de mestopslagen van [plaats 3] en [plaats 4] werd gepompt. Weliswaar staat er bij plaats van bestemming [bedrijf 2] ingevuld, maar op de tweede pagina staat bij ontvanger [plaats 3] (bijl. 207). Ook zijn de vrachtbrieven van [transportbedrijf] vergeleken met de facturen van verdachte aan [het familiebedrijf] . Uit de vrachtbrieven en facturen valt op te maken dat de transporten naar [plaats 3] gingen. Daarbij zijn in de administratie van verdachte archiefdozen met setjes documenten aangetroffen, bestaande uit VDM’s en handelsdocumenten. Hieruit blijkt dat er geen sprake is van oogmerk of opzet op valsheid in geschrift, zodat verdachte hiervan moet worden vrijgesproken.

Facturen

Ook ten aanzien van de facturen is er geen sprake van opzet op de valsheid. De vermelding van ‘afvoer plantaardig digestaat’ op de facturen is weliswaar onjuist, maar hier is sprake geweest van een vergissing. Verdachte wist dat het digestaat geen mest bevatte en meende dat het daarom ‘plantaardig’ was. Daarbij komt dat de facturen vergezeld gaan van een overzichtslijst waarop duidelijk staat dat het “Gärrest ohne Gülle” betreft. Bovendien wordt verwezen naar Verordening 1069/2009, die over dierlijke bijproducten gaat. Deze bijlage is onderdeel van de factuur, zodat duidelijk is waar het om gaat en er geen oogmerk bestaat om iets te verhullen. Er is geen sprake van enige valsheid.

VDM’s

Ook ten aanzien van de VDM’s is er geen sprake van valsheid, aldus de verdediging. Er waren twee stromen input in de mestzakken en die moesten zichtbaar worden door het opmaken van zowel VDM’s als handelsdocumenten. Het ging erom dat dezelfde hoeveelheid invoer ook weer zichtbaar werd afgevoerd. De VDM’s werden gebruikt voor de afvoer van het digestaat van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] en de handelsdocumenten zagen op de afvoer van het gistingsresidu van [het familiebedrijf] . Feitelijk vond er in de mestopslagen mogelijk vermenging plaats, maar getalsmatig klopte het.

Voor gistingsresiduen als dat van [het familiebedrijf] bestaan geen mestcodes omdat het geen dierlijke meststof is. Als organische mest wordt vermengd met dierlijke mest wordt het automatisch dierlijke mest. Hiervoor bestaat geen mestcode. Daarom is geprobeerd met bestaande codes de realiteit zo dicht mogelijk te benaderen. Dat de codes niet kloppen is juist, maar dat is niet gedaan met het opzet om valsheid in geschrift te plegen. Door naast de gebruikte mestcodes bij de opmerkingen code 93 aan te geven was het, zo stelt verdachte, duidelijk dat het niet om 100% dierlijke mest kon gaan en is er van valsheid geen sprake, zodat verdachte ook van dit onderdeel moet worden vrijgesproken.

5.6.3.

Oordeel van de rechtbank

Handelsdocumenten

De rechtbank stelt vast dat in de tenlastelegging zes handelsdocumenten zijn opgenomen waar op de tweede pagina bij “Ontvanger” met de hand de naam [plaats 4] dan wel [plaats 3] op is geschreven. Op de eerste pagina staat echter vermeld dat de plaats van bestemming [bedrijf 2] in [plaats 5] is.

[transportbedrijf] heeft verklaard dat hij het digestaat van [het familiebedrijf] vervoerde in opdracht van [bedrijf 2] . Hij kreeg vlak voor het transport te horen dat er naar [plaats 3] of [plaats 4] gereden moest worden. Het digestaat werd hierop naar [plaats 3] of [plaats 4] gebracht, terwijl [transportbedrijf] wist dat de geadresseerde [bedrijf 2] in Duitsland was. Bij het afleveren/lossen is door de chauffeur van [transportbedrijf] op de tweede pagina van het handelsdocument de naam [plaats 3] of [plaats 4] bij “Ontvanger” geschreven. Soms deed [transportbedrijf] dit achteraf zelf. Deze handelsdocumenten archiveerde hij in zijn eigen administratie. [bestuurder verdachte] heeft verklaard dat hij [transportbedrijf] opdracht gaf naar [plaats 4] of [plaats 3] te rijden in plaats van naar Duitsland.

De rechtbank is van oordeel dat de handelsdocumenten vals zijn omdat steeds is aangegeven dat de plaats van bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl het digestaat in werkelijkheid in [plaats 4] of [plaats 3] werd afgeleverd. Door de handelsdocumenten op deze wijze in te vullen kon – bijvoorbeeld bij een controle op de weg – worden verhuld dat het digestaat in werkelijkheid niet naar Duitsland ging maar in strijd de Nederlandse wet in Nederland werd verhandeld. De rechtbank ziet hierin een oogmerk van misleiding. Dat het de bedoeling was dat het digestaat uiteindelijk toch naar Duitsland zou gaan, doet hieraan niet af. Dit digestaat had op dat moment bovendien niet meer dezelfde samenstelling, waardoor iedere controlemogelijkheid achteraf illusoir werd. Verdachte heeft ook van de valse handelsdocumenten gebruik gemaakt door de documenten bij de transporten aanwezig te laten hebben.

Vrijspraak facturen

De rechtbank zal verdachte vrijspreken van het gebruik maken van valse of vervalste facturen. De rechtbank stelt vast dat de op deze facturen vermelde omschrijving niet klopt. Op de facturen stond immers vermeld 'afvoeren plantaardig digestaat' terwijl het digestaat in werkelijkheid (ook) dierlijke bijproducten bevatte. De bijlagen bij de facturen vermelden daarentegen dat het betreft “Gärrest nach EU 1069-2009 (ohne Gülle)”. Daaruit valt op te maken dat wordt verwezen naar de Verordening dierlijke bijproducten en dat het digestaat zonder dierlijke mest betreft. Dat laatste strookt wel weer met de werkelijkheid. Onder deze omstandigheden is de enkele foutieve omschrijving op de facturen onvoldoende om op grond daarvan te oordelen dat de facturen vals waren.

VDM’s

Ten laste is gelegd dat verdachte gebruik heeft gemaakt van vijf VDM’s waarbij de valsheid bestond uit het op de VDM’s vermelden dat de lading bestond uit 100% dierlijke mest, waarbij verschillende mestcodes zijn geselecteerd:

Code 50 = drijfmest van vleesvarkens

Code 46 = drijfmest van fokzeugen, inclusief biggen, opfokzeugen/beren, dekberen

Code 14 = rundveedrijfmest, behalve van vleeskalveren

Code76 = drijfmest van nertsen

Code 116 = overige mestsoorten

Per VDM zijn de daarop vermelde percentages van de mestcodes samen steeds 100%.

In de processen-verbaal pvb.08.03 en pvb.08.04 staat ook uitgelegd wat de codes onder het kopje ‘opmerkingen’ betekenen. Bij vier van de VDM’s is daarnaast code 93 vermeld, hetgeen betekent ‘afvoer uit co-vergistingsinstallatie’.

De rechtbank stelt vast dat in de mestopslagen van [plaats 4] en [plaats 3] zowel digestaat uit de co-vergister van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] als digestaat van [het familiebedrijf] is gepompt. De mestopslagen werden niet afwisselend uitsluitend gebruikt voor het digestaat van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] en [het familiebedrijf] . Er werd soms op dezelfde dag zowel digestaat van [het familiebedrijf] in de mestzak gepompt als dierlijke mest afgevoerd. Dit is bijvoorbeeld op 14 en 26 augustus 2015 gebeurd. Uit het onderzoek is ook komen vast te staan dat de mestzak in [plaats 3] geen gescheiden compartiment kan hebben, omdat de mestzak maar één laad/lospunt heeft. De rechtbank is dan ook van oordeel dat het digestaat van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] en het digestaat van [het familiebedrijf] in de mestopslagen zijn vermengd.

[bestuurder verdachte] heeft bevestigd dat het digestaat in de mestopslagen is gemengd, maar dat hij het heeft afgevoerd met zowel handelsdocumenten als met VDM’s, waarbij de VDM’s de afvoer van het digestaat van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] betroffen. [bestuurder verdachte] heeft voorts erkend dat de codes op de VDM’s niet de juiste samenstelling van het vervoerde materiaal weergeven, maar dat het niet mogelijk is om aan een mengsel van digestaat uit een co-vergister en het vergistingsresidu/digestaat van [het familiebedrijf] een goede mestcode te geven omdat zo’n code niet bestaat.

De rechtbank overweegt hierover dat ook indien ervan uit wordt uitgegaan dat het niet mogelijk is om -gemengd- digestaat een juiste mestcode te geven, dit nog niet betekent dat vervolgens lukraak mestcodes kunnen worden geselecteerd.

Het digestaat van [het familiebedrijf] bevatte geen dierlijke mest. Het materiaal dat uit de mestopslagen van [plaats 4] en [plaats 3] werd vervoerd met VDM’s bevatte niet alleen digestaat van [het familiebedrijf] , maar ook digestaat uit de co-vergister van [mestbedrijf 1] / [mestbedrijf 2] , dat evenmin uit 100% mest bestond. De mestcodes op de VDM’s zijn geenszins representatief voor het product wat vervoerd werd en de rechtbank is dan ook van oordeel dat de VDM’s vals zijn. Verdachte en [bestuurder verdachte] hebben de VDM’s gebruikt door ze mee te geven aan de vervoerder en deze voor gebruik voorhanden te hebben. De rechtbank ziet ook hierin een misleidend oogmerk. Uit het dossier blijkt dat er boeren in Duitsland waren die hadden aangegeven enkel 100% dierlijke mest te willen ontvangen.

Toerekenen aan de rechtspersoon

De rechtbank is van oordeel dat de bewezen gedragingen aan verdachte kunnen worden toegerekend omdat verdachte handelde in meststoffen, deze vervoerde, in dit verband gebruik maakte van de handelsdocumenten en de VDM’s en daar profijt van had.

Medeplegen

De rechtbank is eveneens van oordeel dat sprake is van medeplegen en wel met medeverdachte [bedrijf 2] . Het digestaat van [het familiebedrijf] is in opdracht van [bedrijf 2] naar de mestopslagen in [plaats 3] en [plaats 4] vervoerd. De -gemengde- inhoud van de mestopslagen zijn door verdachte naar [bedrijf 2] in Duitsland afgevoerd. De handelsdocumenten zijn afkomstig van [bedrijf 2] , zo blijkt uit de onderste regel van de handelsdocumenten. De VDM’s zijn door [bestuurder verdachte] opgemaakt en de afnemer is steeds [bedrijf 2] .

6. Bewezenverklaring

De rechtbank vindt op grond van de in
bijlage 2 opgenomen bewijsmiddelen bewezen dat verdachte

2.

in
[doorgehaald] de periode van 1 juni 2016 tot en met 1 oktober 2016
[doorgehaald] in Nederland, tezamen en in vereniging met
[doorgehaald] ander
( en
), [doorgehaald] digestaat,
[doorgehaald] , afkomstig van [het familiebedrijf] te [plaats 1] ,
[doorgehaald] , dat blijkens zijn aanduiding of anderszins kennelijk bestemd was om als meststof te worden gebruikt, heeft verhandeld, terwijl dat product niet voldeed aan de krachtens artikel 4 Meststoffenwet met betrekking tot meststoffen gestelde eisen,

immers heeft zij en
[doorgehaald] hebben haar
/ [doorgehaald] digestaat als meststof voorhanden en
[doorgehaald] in voorraad gehad in
[doorgehaald] mestopslag
( en
) op de [staatnaam] te [plaats 3] en
[doorgehaald] op de [straatnaam] te [plaats 4]
[doorgehaald] ;

3.

[doorgehaald] van 1 januari 2011 tot en met 1 oktober 2016
[doorgehaald] in Nederland,

tezamen en in vereniging met
[doorgehaald] ander
( en
), [doorgehaald] opzettelijk gebruik heeft gemaakt van
[doorgehaald] valse of vervalste documenten,
[doorgehaald] te weten:

Handelsdocument CMR 130133 met datum 29-11-2013
[doorgehaald] en
/ [doorgehaald]

Handelsdocument CMR 140151 met datum 26-06-2014 en
/ [doorgehaald]

Handelsdocument CMR 150222 met datum 18-12 2015 en
/ [doorgehaald]

Handelsdocument CMR 150154 met datum 25-08-2015 en
/ [doorgehaald]

Handelsdocument CMR. 160042 met datum 22-06-2016 en
/ [doorgehaald]

Handelsdocument CMR 160055 met datum 18-07-2016

[doorgehaald] ,

en
[doorgehaald]

Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9101980459 met datum 15-04-2013 en
/ [doorgehaald]

Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9102126443 met datum 07-06-2013 en
/ [doorgehaald]

Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9103339149 met datum 20-08-2014 en
/ [doorgehaald]

Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9103788245 met datum 13-02-2015 en
/ [doorgehaald]

Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9105910064 met datum 02-09-2016
) ,

( elk
) zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen als ware dat geschrift echt en onvervalst, en bestaande die valsheid
[doorgehaald] hierin dat valselijk
[doorgehaald] :

- op handelsdocument 130133 vermeld werd dat de bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl de bestemming in werkelijkheid ‘ [plaats 4] ’ in Nederland was;

en
[doorgehaald]

- op handelsdocument 140151 vermeld werd dat de bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl de bestemming in werkelijkheid ‘ [plaats 4] ’ in Nederland was;

en
/ [doorgehaald] ’

- op handelsdocument 150222 vermeld werd dat de bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl de bestemming in werkelijkheid ‘ [plaats 3] ’ in Nederland was;

en
/ [doorgehaald]

- op handelsdocument 150154 vermeld werd dat de bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl de bestemming in werkelijkheid ‘ [plaats 3] ’ in Nederland was;

en
/ [doorgehaald]

- op handelsdocument 160055 vermeld werd dat de bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl de bestemming in werkelijkheid ‘ [plaats 3] ’ in Nederland was;

en
/ [doorgehaald]

- op handelsdocument 160042 vermeld werd dat de bestemming [bedrijf 2] in Duitsland was, terwijl de bestemming in werkelijkheid ‘ [plaats 3] ’ in Nederland was;

[doorgehaald]

[doorgehaald]

en
/ [doorgehaald]

- op Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9101980459 vermeld werd dat de lading bestond uit 100% dierlijke mest, te weten mestcodes 50,46 en 14

en/
[doorgehaald]

- op Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9102126443 vermeld werd dat de lading bestond uit 100% dierlijke mest, te weten mestcodes 50, 46 en 14 en
/of werd vermeld onder opmerking ‘93’ dat het afvoer uit co-vergistingsinstallatie betrof,

en
/ [doorgehaald]

- op Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9103339149 vermeld werd dat de lading bestond uit 100% dierlijke mest, te weten mestcodes 50,46 en 14 en
/of werd vermeld onder opmerking ‘93’ dat het afvoer uit co-vergistingsinstallatie betrof,

en
/ [doorgehaald]

- op Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9103788245 vermeld werd dat de lading bestond uit 100% dierlijke mest, te weten mestcodes 50,46 en 14 en
/of werd vermeld onder opmerking ‘93’ dat het afvoer uit co-vergistingsinstallatie betrof,

en
/ [doorgehaald]

- op Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen 9105910064 vermeld werd dat de lading bestond uit 100% dierlijke mest, te weten mestcodes 50,46 en 76 en 116 en
/ [doorgehaald] werd vermeld onder opmerking ‘93’ dat het afvoer uit co-vergistingsinstallatie betrof,

en bestaande dat opzettelijk gebruik maken hierin dat
[doorgehaald] / deze handelsdocumenten
[doorgehaald] en/
[doorgehaald] vervoersbewij
/ zen dierlijke meststoffen
( telkens
) aanwezig
[doorgehaald] / waren bij de transporten en
/ [doorgehaald] behoorden bij de transporten

en
/ [doorgehaald]

( telkens
) opzettelijk de genoemde handelsdocumenten
[doorgehaald] en
/of vervoersbewij
/ zen dierlijke meststoffen voor gebruik voorhanden heeft gehad,

terwijl zij, verdachte, wist
( en
) [doorgehaald] dat die
/ [doorgehaald] document
( en
) bestemd waren voor gebruik als ware het echt en onvervalst;

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze verbeterd. Verdachte is hierdoor niet in de verdediging geschaad.

7. Strafbaarheid van de feiten

De bewezen geachte feiten zijn volgens de wet strafbaar. Het bestaan van een rechtvaardigingsgrond is niet aannemelijk geworden.

8. Strafbaarheid van verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.

9. Motivering van de straffen

9.1.

Eis van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte voor de door haar onder 1 en 3 bewezen geachte feiten zal worden veroordeeld tot een geldboete van € 150.000,-.

Verder heeft zij gevorderd dat verdachte voor het onder 2 bewezen geachte feit zal worden veroordeeld tot een geldboete van €10.000,-, omdat dit feit een overtreding betreft waarvoor een afzonderlijke straf moet worden opgelegd.

9.2.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft primair vrijspraak voor de gehele tenlastelegging bepleit.

Subsidiair vindt de verdediging dat rekening moet worden gehouden met het tijdsverloop en de overschrijding van de redelijke termijn. Deze is aangevangen bij de doorzoeking in maart 2017. Aan de vertegenwoordiger van verdachte is toen de cautie gegeven en het was toen duidelijk dat [verdachte-rechtspersoon] als verdachte werd aangemerkt. De redelijke termijn is daarmee met twee jaar en negen maanden overschreden.

9.3.

Oordeel van de rechtbank

De rechtbank veroordeelt verdachte voor het samen met anderen verhandelen van digestaat, afkomstig van [het familiebedrijf] , dat bestemd was om als meststof te worden gebruikt.

Het verhandelen van het digestaat als hier aan de orde als meststof is in Nederland verboden, omdat het niet voldoet aan de eisen van de MSW.

Daarbij vermengde verdachte het digestaat met digestaat uit de co-vergister van [mestbedrijf 1] en [mestbedrijf 2] , waarna verdachte het – omgekat – als dierlijke mest met VDM’s liet afvoeren. Deze VDM’s – waar verdachte gebruik van maakte – waren vals, omdat hierop in strijd met de waarheid was aangegeven dat het 100% dierlijke mest betrof.

Verdachte wordt tevens veroordeeld voor het gebruik maken van valse handelsdocumenten. Op de handelsdocumenten is een andere plaats van bestemming, namelijk [bedrijf 2] in [plaats 5] , vermeld dan de feitelijke plaats van bestemming [plaats 3] of [plaats 4] . Door het handelen van verdachte is het systeem van controle op meststoffen en dierlijke bijproducten – dat er toe strekt de volksgezondheid en diergezondheid te beschermen - stelselmatig ondermijnd. De rechtbank neemt dit verdachte kwalijk.

Dat verdachte deze vaste werkwijze voor langere periode heeft gebruikt, daarin een centrale rol in de samenwerking met anderen vervulde en niet heeft gekozen voor het bewandelen van legale paden, laat de rechtbank meewegen bij het bepalen van de straf. Het gaat om vele tonnen digestaat.

De rechtbank heeft bij de strafoplegging acht geslagen op het Uittreksel Justitiële Documentatie (het strafblad) van verdachte van 6 augustus 2021. Hieruit blijkt dat verdachte niet eerder is veroordeeld.

De rechtbank heeft in strafmatigende zin rekening gehouden met het tijdsverloop tussen de feiten en de uiteindelijke beslissing van de rechtbank hierover. De rechtbank betrekt hierbij ook de overschrijding van de redelijke termijn. De rechtbank verklaart minder feiten bewezen dan de officier van justitie heeft gevorderd. Ook hierin ziet de rechtbank aanleiding de straf te matigen.

De rechtbank zal aan verdachte voor het plegen van valsheid in geschrift (feit 3) een geldboete opleggen van € 100.000,-. Voor het overtreden van de Meststoffenwet zal de rechtbank een geldboete van € 10.000,- opleggen. De rechtbank vindt deze straffen passend en geboden.

10. Toepasselijke wettelijke voorschriften

De op te leggen straffen zijn gegrond op de artikelen 23, 47, 51, 62 en 225 van het Wetboek van Strafrecht, de artikelen 1a, 2, 6 van de Wet op de economische delicten en artikel 5 van de Meststoffenwet.

Deze wettelijke voorschriften zijn toepasselijk zoals geldend ten tijde van het bewezen geachte.

11. Beslissing

De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissingen.

Verklaart de dagvaarding ten aanzien van het onder feit 3 ten laste gelegde nietig ten aanzien van de woorden “een grote hoeveelheid” en “waaronder”.

Verklaart het onder 1 en 4 ten laste gelegde niet bewezen en spreekt verdachte daarvan vrij.

Verklaart bewezen dat verdachte het onder 2 en 3 ten laste gelegde heeft begaan zoals hiervoor in paragraaf 6 onder het kopje “Bewezenverklaring” is weergegeven.

Verklaart niet bewezen wat aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor is bewezen verklaard en spreekt verdachte daarvan vrij.

Het bewezenverklaarde levert op:

Feit 2

medeplegen van overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 5 Meststoffenwet, begaan door een rechtspersoon

Feit 3

medeplegen van valsheid in geschrift, meermalen gepleegd, begaan door een rechtspersoon.

Verklaart het bewezene strafbaar.

Verklaart verdachte, [verdachte-rechtspersoon] , daarvoor strafbaar.

Veroordeelt verdachte ten aanzien van feit 3 tot een geldboete van € 100.000,- (honderdduizend euro).

Veroordeelt verdachte ten aanzien van feit 2 tot een geldboete van € 10.000,- (tienduizend euro).

Dit vonnis is gewezen door

mr. N.J. Koene, voorzitter,

mrs. F. Dekkers en F.W. Pieters, rechters,

in tegenwoordigheid van mr. A.M.M. van Leuven, griffier,

en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van 6 december 2021.

[...]