2.1.Achtergrond van het onderzoek
Het familiebedrijf [medeverdachte 1] (hierna: [medeverdachte 1] ) is gestart als zeevisgroothandel. Thans houdt [medeverdachte 1] zich ook bezig met de verwerking van visresten en de productie van groen gas. Hiervoor heeft het bedrijf op haar terrein een industriële vergister voor de vergisting van dierlijke bijproducten. Dit zijn onder meer dode dieren, delen van dieren of andere producten die uit dieren zijn verkregen en die niet voor menselijke consumptie bestemd zijn. [medeverdachte 1] heeft een vergunning voor het vergisten van visafval en overige organische materialen ten behoeve van de productie van groen gas (onderzoeksdossier bijl. 98C, map 16, pag. 7401 e.v.). Het restproduct van de vergisting is digestaat. De visverwerking is ondergebracht bij [medeverdachte 2] (hierna: [medeverdachte 2] ).
[medeverdachte 3] (hierna: [medeverdachte 3] ) is samen met andere op hetzelfde terrein gevestigde en onderling sterk verweven ondernemingen - een (gewezen) veehouderij met een mestvergistingsinstallatie. Medeverdachte [medeverdachte 4] en verdachte zijn (indirect) bestuurder van [medeverdachte 3] (geweest). Beiden hebben verklaard leidinggevende en uitvoerende werkzaamheden voor het [medeverdachte 3] te verrichten.
Afzet digestaat in de Nederlandse landbouw
Op 30 januari 2015 kreeg het Team Milieu van de politie een melding binnen van Meld Misdaad Anoniem (hierna: MMA-melding). Hierin stond het volgende vermeld:
“ [medeverdachte 1] heeft een industriële vergister die digestaat aflevert in mestkelders van veehouders. De vergister van [medeverdachte 5] draait op visafval en ander organisch afval, waarbij ook schadelijke stoffen worden verwerkt. Bekend is dat o.a. bij [medeverdachte 6] in [plaats] aan de Nekkeveldweg in de avonduren en ’s nachts digestaat wordt geleverd in het bassin. Boeren krijgen geld toe, 25 euro per ton. Soms gaat het om tientallen tonnen. Dit alles gaat ook zonder formulieren die officieel ingevuld moeten worden. Ook het geld krijgt de boer zwart, wat weer niet aan de belasting wordt opgegeven. Via de officiële weg zou afvoer van digestaat naar een verbrandingsbedrijf het dubbele kosten.”
Naar aanleiding van deze MMA-melding is het opsporingsonderzoek ‘03Canard’ gestart, waarin onderzoek werd gedaan naar de vraag of digestaat als meststof kon worden aangewend en of het digestaat inderdaad in mestkelders van veehouders was afgeleverd.
Digestaat van [medeverdachte 1] is geen toegestane meststof
Uit informatie van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit bleek dat in de vergistingsinstallatie geen gebruik werd gemaakt van dierlijke meststoffen. Voor het transport van dierlijke mest dient namelijk een vervoersbewijs dierlijke meststoffen (hierna: VDM) te worden opgemaakt. Voor de periode van 1 januari 2013 tot 27 maart 2015 zijn geen VDM’s geregistreerd op naam van [medeverdachte 1] . Dit betekent dat in die periode geen dierlijke mest is aan- of afgevoerd, verhandeld of vervoerd. De input van de vergister bestaat uit dierlijke bijproducten van categorieën 2 en 3. Omdat de vergistingsinstallatie niet wordt gevoed met dierlijke meststof maar met dierlijke bijproducten, mag het vrijkomende vergistingsresidu (digestaat) niet worden bestemd als meststof. Dit digestaat voldoet immers niet aan de in Nederland geldende eis dat het is verkregen door het vergisten van ten minste 50 gewichtsprocenten dierlijke meststoffen (zie bijlage Aa, onder IV van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet).
Transporten naar veehouders
Van het bedrijf [medeverdachte 6] (hierna: [medeverdachte 6] ) zijn in mei 2015 luchtfoto’s gemaakt. Hierop is een groot mestbassin/een grondsilo te zien. Vervolgens is door de politie op het terrein van [medeverdachte 6] heimelijk een vaste camera geïnstalleerd, gericht op de omgeving van de grondsilo. Deze camera heeft in de periode van 27 juli 2015 tot en met 24 augustus 2015 geregistreerd dat er 12 keer een trekker met oplegger van [medeverdachte 2] een verpompbare substantie loste in de mestkelder en grondsilo bij [medeverdachte 6] . Ook werd waargenomen dat zowel vanuit de mestkelder als vanuit de grondsilo door een tractor met giertank en een injecteerinstallatie substantie werd opgezogen, waarna door de tractor naar de landerijen rondom perceel Nekkeveldweg 6 werd gereden. Deze handelingen herhaalden zich meerdere malen, waardoor het vermoeden ontstond dat de inhoud van de tanks op het land was uitgereden.
Omdat er nog geen zicht was op andere locaties waar het digestaat mogelijk zou zijn afgezet en het voor het onderzoek van belang was overige locaties in beeld te krijgen, zijn van 29 januari 2016 tot en met 31 augustus 2016 peilbakens geplaatst onder twee van de drie tankopleggers van [medeverdachte 2] , namelijk onder de tankopleggers met kentekens [kenteken] en [kenteken] . Deze tankopleggers waren in 2015 in beeld gekomen op de camera die in juli/augustus 2015 heimelijk bij [medeverdachte 6] was geïnstalleerd. Uit de peilbakengegevens van deze twee tankopleggers bleek dat de tankauto’s in deze periode meerdere malen naar [medeverdachte 6] , het bedrijf [medeverdachte 8] te [plaats] en naar [medeverdachte 3] waren gereden. Hierdoor ontstond de verdenking dat ook bij deze bedrijven digestaat afkomstig van [medeverdachte 1] was gelost. Ook zou er mogelijk biomassa afkomstig van toeleveranciers van [medeverdachte 1] bij deze bedrijven zijn gelost.
Op 30 augustus 2016 heeft een doorzoeking plaatsgevonden bij [medeverdachte 1] . Van de mogelijke transporten naar de drie agrarische bedrijven werden geen transportdocumenten aangetroffen. Wel werden er begeleidingsbrieven en weegbonnen aangetroffen waarvan het vermoeden rees dat deze valselijk waren opgemaakt. Ook bij [medeverdachte 3] heeft een doorzoeking plaatsgevonden. Er werd daarbij evenmin administratie aangetroffen over mogelijke leveringen van materiaal van [medeverdachte 1] . Medeverdachte [medeverdachte 7] heeft verklaard dat hij digestaat van [medeverdachte 1] heeft ontvangen, dat hij daarvoor een vergoeding ontving, dat hij met [medeverdachte 5] , destijds leidinggevende bij [medeverdachte 1] , had besproken dat hij het digestaat over zijn land zou uitrijden en dat hij dit vervolgens ook heeft gedaan. De vraag die thans voorligt is of dit ook bij [medeverdachte 3] is gebeurd.