ECLI:NL:RBAMS:2020:5198

• Datum uitspraak: 28 oktober 2020
• Publicatiedatum: 28 oktober 2020
• Zaaknummer: 96-194257-20
• Instantie: Rechtbank Amsterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: C.W. Inden
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Overtreding van coronamaatregelen en de rechtsgeldigheid van de noodverordening

In deze zaak heeft de kantonrechter van de Rechtbank Amsterdam op 28 oktober 2020 uitspraak gedaan in een strafzaak tegen een verdachte die op 11 april 2020 in Amsterdam in strijd met de Noodverordening COVID-19 heeft gehandeld. De verdachte bevond zich op het water van de Amstel, een gebied waar een vaarverbod gold. De kantonrechter heeft vastgesteld dat de politie niet verplicht was om eerst te waarschuwen voordat een boete werd opgelegd. Dit oordeel is gebaseerd op de interpretatie van de richtlijnen van het Openbaar Ministerie en de verklaringen van de minister van Justitie en Veiligheid, die benadrukte dat handhavend optreden niet per se betekent dat er altijd eerst gewaarschuwd moet worden.

De kantonrechter heeft de ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de vordering bevestigd en oordeelde dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de overtreding van de noodverordening. De rechter heeft de bewijsvoering beoordeeld, waarbij de verklaring van de verdachte en het proces-verbaal van de hoofdagent zijn meegenomen. De kantonrechter concludeerde dat de verdachte wel degelijk in een verboden gebied heeft gevaren, ongeacht zijn intentie om het gebied snel te verlaten.

De rechter heeft ook de strafbaarheid van de verdachte beoordeeld en vastgesteld dat er geen omstandigheden zijn die de strafbaarheid uitsluiten. De verdachte is veroordeeld tot een geldboete van € 95,-, met de mogelijkheid van vervangende hechtenis van 1 dag bij niet-betaling. De uitspraak is gedaan op basis van de relevante wetgeving, waaronder het Wetboek van Strafrecht en de Noodverordening COVID-19 van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland.

Uitspraak

RECHTBANK AMSTERDAM

Parketnummer: 96-194257-20

Datum uitspraak 28 oktober 2020

op tegenspraak

VONNIS

van de kantonrechter in de rechtbank Amsterdam in de strafzaak tegen:

[verdachte]

geboren op [geboortedag] 1993 te [geboorteplaats]

wonende te [adres] , [woonplaats]

De kantonrechter heeft beraadslaagd naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting op 14 oktober 2020.

1. Tenlastelegging

hij, op of omstreeks 11 april 2020 in Amsterdam, heeft gehandeld in strijd met een algemeen voorschrift van politie, te weten de Noodverordening COVID-19 van 2 april 2020, welke krachtens de Gemeentewet in buitengewone omstandigheden is uitgevaardigd en afgekondigd door de voorzitter van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland, door zich te bevinden in/op een door voornoemde voorzitter aangewezen gebied of locatie, te weten (het water van de gracht) de Amstel;

2. Voorvragen

Bevoegdheid

De kantonrechter heeft vastgesteld dat hij bevoegd is tot kennisneming van deze zaak.

Ontvankelijkheid Openbaar Ministerie, waarschuwingsplicht?

De vraag ligt voor of de politie eerst had moeten waarschuwen voordat een boete werd opgelegd. In het verlengde daarvan is de vraag of de officier van justitie bij gebreke van een waarschuwing tot vervolging mocht overgaan. Bij de beantwoording van die vraag zal mede worden betrokken hetgeen minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus in een debat in de Tweede Kamer op 2 september 2020 naar voren heeft gebracht. Hij heeft daar onder meer gezegd:

Voorzitter. (…). Bij het opleggen van de boetes is het beleid altijd geweest: eerst aanspreken, dan waarschuwen en dan pas beboeten. Dat vindt u ook terug in de circulaire van het Openbaar Ministerie daarover. Daarom zit er ook een verschil in het aantal boetes dat de heer Klaver zojuist aanhaalde, van 23.000 en het getal dat ik bij het CJIB zie komen. Dat zijn er 17.000. Daar zit het eerste filter tussen van het Openbaar Ministerie van boetes waarvan het Openbaar Ministerie zegt: daar is die drieslag naar ons oordeel niet goed gevolgd. Dat kan altijd gebeuren. (…) Ik dacht dat mevrouw Van Kooten-Arissen zei: er wordt soms direct overgegaan tot handhaving. Daarbij verwees zij naar antwoorden op Kamervragen, maar in die antwoorden staat letterlijk: "In principe wordt in eerste instantie altijd eerst gewaarschuwd, hoewel dit afhankelijk is van de situatie ter plaatse. Bij minderjarigen is in de eerste periode langere tijd gewaarschuwd. Inmiddels is voor iedereen duidelijk wat de afstandsregels zijn, de nadruk ligt nu meer op handhavend optreden wanneer dit nodig is om een overtreding te beëindigen en om herhaling te voorkomen." Ik wil toch even benadrukken dat "handhavend optreden" niet boetes uitdelen is. Dat is mensen aanspreken, dan aanzeggen en dan beboeten. (…) Als echter door de burger bewust maatregelen niet worden opgevolgd of nageleefd, zeker nadat men daarop door de handhaver is aangesproken — dat is die driedeling waar ik het steeds over heb — moet verbaliserend worden opgetreden.

Ik heb mij dat laten uitleggen door een hoofdofficier.

De kantonrechter oordeelt als volgt. Uitgangspunt is artikel 167 Wetboek van Strafvordering. Daar staat – kort weergegeven – dat het Openbaar Ministerie (OM) een ruime discretionaire bevoegdheid heeft al dan niet tot vervolging over te gaan. De rechter kan een vervolgingsbeslissing slechts marginaal toetsen. Het OM is bij de vervolgingsbeslissing (behoudens gemotiveerde uitzonderingen) wel gebonden aan haar eigen richtlijnen, als die naar buiten toe bekend zijn gemaakt. Van dergelijke richtlijnen is hier echter geen sprake. Wel zijn er interne beleidsregels geweest, die zijn door de officier van justitie aan het dossier toegevoegd. In deze beleidsregels zoals deze golden in april 2020 is enkel opgenomen dat bij minderjarigen van 12-15 jaar eerst gewaarschuwd wordt. Van een algemeen waarschuwingsbeleid was geen sprake. In later beleid van 11 augustus 2020 – waar minister Grapperhaus in de Tweede Kamer naar heeft verwezen – staat:

De handhaving op straat door politie en boa’s vraagt steeds om gezond verstand en het een beroep doen op de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Als echter door de burger bewust de maatregelen niet worden opgevolgd of nageleefd, zeker nadat men daarop door de handhaver is aangesproken, moet verbaliserend worden opgetreden.

Ook is uit het dossier en ter terechtzitting gebleken dat er binnen de Amsterdamse “driehoek” (OM-burgemeester-politie) een handhavingskader bestond, wat er op neer kwam dat het weliswaar juridisch mogelijk was direct te verbaliseren, maar dat uitgangspunt was dat eerst gewaarschuwd werd, behalve als voor bepaalde plaatsen iets anders was afgesproken. Genoemd handhavingskader is overigens niet aan het dossier toegevoegd en ook niet anderszins bekend gemaakt.

Er bestond dus enkel intern beleid, zodat daar reeds om die reden geen beroep op kan worden gedaan door een verdachte. Bovendien schrijft het beleid nergens dwingend voor dat pas na een waarschuwing beboet kan worden.

Genoemd intern beleid is door minister Grapperhaus toegelicht in de tweede kamer. Naar het oordeel van de kantonrechter heeft het daarmee echter niet de status van extern beleid gekregen. De minister heeft het beleid toegelicht om de Tweede Kamer in te lichten over de werkwijze van de politie bij overtreding van de noodverordeningen. Nergens doet hij een toezegging waarmee voor iedere burger het vertrouwen wordt gewekt dat zonder waarschuwing geen boete zal worden opgelegd. Bovendien heeft de minister tijdens een debat in de Tweede Kamer op 8 oktober 2020 ook zelf benadrukt dat burgers aan het eerder door hem toegelichte beleidskader geen rechten kunnen ontlenen. Verdachte heeft overigens ook niet gesteld dat hij aan uitlatingen van de minister een dergelijk vertrouwen heeft ontleend.

De officier van justitie is dan ook ontvankelijk in haar vordering.

3. Waardering van het bewijs

Verdachte erkent dat hij op 11 april 2020 heeft gevaren op de Amstel, zij het dat hij gebied waar het verbod gold ook weer zo snel mogelijk wilde verlaten. Gelet hierop, alsmede gelet op het proces-verbaal van hoofdagent [naam hoofdagent] , staat vast dat betrokkene heeft gevaren in een gebied waar een vaarverbod gold. Het voornemen van verdachte slechts een klein stuk door het gebied te varen waar het verbod gold, neemt niet weg dat verdachte dit verbod heeft overtreden.

De kantonrechter acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, te weten dat:

hij, op of omstreeks 11 april 2020 in Amsterdam, heeft gehandeld in strijd met een algemeen voorschrift van politie, te weten de Noodverordening COVID-19 van 2 april 2020, welke krachtens de Gemeentewet in buitengewone omstandigheden is uitgevaardigd en afgekondigd door de voorzitter van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland, door zich te bevinden in/op een door voornoemde voorzitter aangewezen gebied of locatie, te weten (het water van de gracht) de Amstel.

4. Het bewijs

De kantonrechter grondt zijn beslissing dat verdachte het bewezen geachte heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat:

- De verklaring van verdachte ter terechtzitting;

- Het proces-verbaal van 10 juni 2020, geregistreerd onder bonnummer 110420201301136619, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde hoofdagent [naam hoofdagent] .

5. De strafbaarheid van het feit

De kantonrechter moet (ambtshalve) beoordelen of de Noodverordening Covid-19 Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland van 2 april 2020 (verder: de noodverordening) verbindend is. Daarover bestaat discussie: enerzijds over de (on)mogelijkheid bij noodverordening af te wijken van de Grondwet, anderzijds is er verschil van mening over de houdbaarheidsdatum van (tijdelijke) noodverordeningen als basis voor de maatregelen.

Een vaarverbod vormt geen beperking van een in de Grondwet verankerd grondrecht, maar kan wel worden gezien als een inbreuk op een verdragsrechtelijk grondrecht (recht op bewegingsvrijheid, art. 2 Protocol 4 EVRM, artikel 45 EU-Handvest), waarvan beperking is toegestaan via wet in materiële zin. Kortom, deze beperking is in overeenstemming met Europees recht vastgelegd in een materiële wet en dus toegestaan.

Er moet wel zijn voldaan aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit. Naar het oordeel van de kantonrechter is dat het geval. Het gaat om een tijdelijke inbreuk – enkel gedurende het Paasweekeinde - tegenover een groot belang: de volksgezondheid. Met minder ingrijpende maatregelen kan het coronavirus niet worden ingedamd.

Het bewezen geachte is volgens de wet strafbaar. Het bestaan van een rechtvaardigingsgrond is niet aannemelijk geworden.

6. De strafbaarheid van verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.

7. Motivering van de straf

De officier van justitie heeft gevorderd dat de verdachte zal worden veroordeeld tot een geldboete van € 95,- bij gebreke van betaling te vervangen door 1 dag hechtenis. De officier van justitie heeft daarbij aangesloten bij het op 13 oktober 2020 door de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel 35.526 (Tijdelijke wet maatregelen covid-19), waarin het maximale boetebedrag voor overtredingen van die wet op € 95,- is gesteld.

De kantonrechter houdt bij de strafoplegging rekening met de persoonlijke omstandigheden van verdachte zoals deze uit de stukken en ter zitting zijn gebleken, waaronder het gegeven dat verdachte niet eerder voor een strafbaar feit als het onderhavige is veroordeeld.

De kantonrechter is van oordeel dat geen aanleiding bestaat om bij de straftoemeting af te wijken van hetgeen door de officier van justitie is gevorderd.

8. Toepasselijke wettelijk voorschriften

De op te leggen straf is gegrond op artikel 443 van het Wetboek van Strafrecht, artikel 176 lid 1 Gemeentewet en artikel 2.5 eerste lid van de Noodverordening COVID-19 veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland 2 april 2020.

De kantonrechter komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissing.

9.
Beslissing

Vernietigt de eerdere strafbeschikking.

Verklaart bewezen dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan zoals hiervoor onder 3. is aangegeven.

Verklaart niet bewezen hetgeen aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor bewezen is verklaard en spreekt verdachte daarvan vrij.

Het bewezenverklaarde levert op de overtreding van:

Een algemeen voorschrift van politie, krachtens de Gemeentewet (https://www.navigator.nl/document/openCitation/id1c89d51a25de1b6647cbdb2eca89bb97) in buitengewone omstandigheden door de burgemeester, de voorzitter van de veiligheidsregio of de commissaris van de Koning in de provincie uitgevaardigd en afgekondigd.

Verklaart het bewezene strafbaar.

Verklaart verdachte daarvoor strafbaar.

Veroordeelt verdachte tot een geldboete van € 95,-.

Beveelt dat vervangende hechtenis voor de duur van 1 dag zal worden toegepast, indien noch volledige betaling noch volledig verhaal van het verschuldigde bedrag volgt.

Dit vonnis is gewezen door mr. C.W. Inden, kantonrechter in tegenwoordigheid van de griffier en uitgesproken door voornoemde kantonrechter, ter openbare terechtzitting van deze rechtbank van 28 oktober 2020