ECLI:NL:RBAMS:2020:3492

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht

zaaknummer: 6993114 CV EXPL 18-13258

vonnis van: 17 juli 2020

fno.: 8622

vonnis van de kantonrechter

I n z a k e

de besloten vennootschap Yarden Holding B.V.

gevestigd te Almere

eiseres

nader te noemen: Yarden

gemachtigde: mr. K. Rutten

t e g e n

de naamloze vennootschap Delta Lloyd Levensverzekering N.V.

gevestigd te Amsterdam

gedaagde

nader te noemen: Delta Lloyd

gemachtigde: mr. J.M. van Slooten

VERLOOP VAN DE PROCEDURE

De volgende processtukken bevinden zich in het dossier:

- de dagvaarding van 14 februari 2017 met producties;

- de conclusie van antwoord met producties;

- het instructievonnis van 18 september 2018;

- de conclusie van repliek tevens houdende akte wijziging van eis, met producties;

- de conclusie van dupliek, met een productie;

- de akte uitlating producties van Yarden.

Vervolgens is op verzoek van Yarden een datum voor pleidooi bepaald. Het pleidooi heeft plaatsgevonden op 17 juni 2020. Namens Yarden zijn verschenen de heer [naam 1] ( [functie] ) en de heer [naam 2] ( [functie] ), vergezeld door de gemachtigde en mr. O.F. Blom. Namens Delta Lloyd zijn verschenen de heer [naam 3] ( [functie] ), de heer [naam 4] [functie] ) en de heer [naam 4] ( [functie] ), met de gemachtigde. Partijen hebben ter zitting hun standpunten toegelicht. De gemachtigden hebben pleitaantekeningen overgelegd. Na verder debat is vonnis gevraagd en is een datum voor vonnis bepaald.

GRONDEN VAN DE BESLISSING

Feiten

1. Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend of niet (voldoende) weersproken, alsmede op grond van de overgelegde en in zoverre niet bestreden inhoud van de bewijsstukken, staat in dit geding het volgende vast:

1.1.

Yarden heeft met haar medewerkers een pensioenovereenkomst gesloten, met een voorwaardelijke toeslag (indexering). Het pensioen heeft Yarden per 1 januari 2008 ondergebracht bij Delta Lloyd. In verband daarmee hebben partijen een uitvoeringsovereenkomst gesloten. Deze is op 1 januari 2013 voortgezet tot 1 januari 2018. Met ingang van 2014 heeft met een addendum een wijziging van deze overeenkomst plaatsgevonden.

1.2.

In de laatst geldende uitvoeringsovereenkomst staat onder meer:
artikel 14 Procedure opstellen en wijzigen van de pensioenovereenkomst(…)4 Indien de wijziging van de pensioenovereenkomst leidt tot wijzigingen van de uitvoeringsovereenkomst en de bijbehorende bijlagen, behoudt de verzekeraar zich het recht voor om de voorwaarden waarop de verzekeringen en de verhoging van de verzekeringen zijn of worden gesloten, te herzien.(…)artikel 15 ToeslagenOp het opgebouwde ouderdomspensioen, partnerpensioen en wezenpensioen (van de deelnemers) wordt in beginsel jaarlijks toeslagen verleend. De werkgever beslist evenwel jaarlijks in hoeverre de pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. De hoogte van de toeslagverlening is afhankelijk van de inhoud van het depot, maar zal nooit meer bedragen dan de algemene loonrondes in het verzekeringsbedrijf.Op pensioenrechten (van gepensioneerden) en pensioenaanspraken (van gewezen deelnemers) en ingegane arbeidsongeschiktheidspensioen (van gewezen deelnemers) worden in beginsel jaarlijks toeslagen verleend. De werkgever beslist evenwel jaarlijks in hoeverre de pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. De hoogte van de toeslagverlening is afhankelijk van de inhoud van het depot, maar zal nooit meer bedragen dan de door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vastgestelde stijging van de consumentenprijsindex alle huishoudens.(…)artikel 17 Beëindigingsvoorwaarden(…)De verzekeringen kunnen premievrij bij de verzekeraar worden achtergelaten onder behoud van de volledige uitkeringsgarantie.Verlenging van de uitvoeringsovereenkomst is mogelijk onder nieuw overeen te komen voorwaarden.(…)Na beëindiging van deze uitvoeringsovereenkomst kan de toeslagregeling op nader overeen te komen voorwaarden worden voortgezet.

1.3.

In de eerste tussen partijen gesloten uitvoeringsovereenkomst stond onder meer:
artikel 14 Toeslagen(…)artikel 15 Beëindigingsvoorwaarden1 (…) De verzekeringen kunnen premievrij bij de verzekeraar worden achtergelaten onder behoud van de volledige uitkeringsgarantie. Verlenging van de uitvoeringsovereenkomst is mogelijk onder nieuwe overeen te komen voorwaarden (…)2 PremievrijmakingAls de overeenkomst wordt beëindigd en de reeds opgebouwde aanspraken van de werknemers bij de verzekeraar achterblijven, gelden de volgende bepalingen.* Op de beëindigingsdatum worden de verzekeringen premievrij gemaakt (…)* Na beëindiging van de overeenkomst wordt het saldo van de depotrekening afgewikkeld op basis van de in de depotovereenkomst vastgelegde voorwaarden.

1.4.

Ten behoeve van de toeslagen wordt een depot aangehouden. In verband daarmee hebben partijen naast de uitvoeringsovereenkomst een depotovereenkomst gesloten. In de laatst geldende versie daarvan staat onder meer:
4 De op de depotrekening geboekte bedragen zullen uitsluitend worden aangewend voor financiering van de toeslagen zoals is bepaald in het artikel ‘Toeslagen’ van de uitvoeringsovereenkomst. Aanwending van genoemde bedragen zal uitsluitend per 1 januari van enig jaar kunnen plaatshebben.De werkgever stelt jaarlijks de hoogte van de indexatie vast voor deelnemers en gewezen deelnemers, op basis van de pensioenovereenkomst en de in het depot aanwezige middelen.

5 De voor de verhoging van de verzekeringen aan de verzekeraar verschuldigde bedragen worden bepaald op basis van de grondslagen waarop het tarief voor de krachtens de verzekeringsovereenkomst te sluiten verzekeringen is gebaseerd.(…)10 Bij beëindiging van de pensioenverzekeringsovereenkomst [bedoeld is de uitvoeringsovereenkomst, ktr] zal het saldo van de depotrekening op onderstaande wijze worden aangewend danwel overgedragen:- Ingeval de werkgever besluit de verzekerde aanspraken premievrij bij de verzekeraar achter te laten zal het op de depotrekening aanwezige saldo terstond bij de verzekeraar worden aangewend voor verhoging van de pensioenen op het leven van de deelnemers en de gewezen deelnemers in de pensioenregeling, tenzij verlenging van deze overeenkomst onder nieuwe voorwaarden is overeengekomen. Het saldo zal aan de deelnemers en gewezen deelnemers worden toegerekend naar evenredigheid van de grootte van de verzekerde bedragen.- Ingeval de werkgever besluit de verzekerde aanspraken integraal over te dragen aan een andere pensioenuitvoerder zal het saldo van de depotrekening worden overgedragen aan de nieuwe pensioenuitvoerder onder de voorwaarde dat de werkgever ten genoegen van de verzekeraar aantoont dat het saldo van de depotrekening zal worden aangewend voor de financiering van extra pensioenaanspraken voor gewezen deelnemers boven en behalve de bestaande pensioenregeling. Eventuele wettelijke belemmeringen dienen door de werkgever te worden weggenomen. De eventuele kosten die verbonden zijn aan de overdracht komen voor rekening van de werkgever.

Deze bepalingen luidden in een eerder tussen partijen geldende versie niet wezenlijk anders.

1.5.

Partijen hebben in 2017 veelvuldig overleg gehad over de aanwending van het depot dat bij het einde van de uitvoeringsovereenkomst zou resteren. De omvang van dit depot was zodanig dat het om fiscale redenen niet daadwerkelijk in één keer kon worden aangewend. Yarden heeft haar fiscaal adviseur PWC ingeschakeld. PWC kwam met een alternatief, bestaande uit het inkopen van onvoorwaardelijke toeslagen over een periode van 30 jaar. Dit alternatief was volgens het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen (onderdeel van de Belastingdienst) toelaatbaar.

1.6.

Yarden heeft Delta Lloyd laten weten het depot op de door PWC voorgestelde manier eenmalig te willen aanwenden. Delta Lloyd heeft hierop laten weten dit alleen te willen doen tegen actuele tarieven.

vordering en verweer

2. Yarden vordert – na wijziging van eis – bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis, kort gezegd:

voor recht te verklaren dat Delta Lloyd het toeslagendepot per 31 december 2017 tegen het contracttarief eenmalig moet aanwenden voor inkoop van een levenslange toeslag ten behoeve van haar deelnemers;

Delta Lloyd te veroordelen het toeslagendepot binnen 14 dagen na betekening aan te wenden op de in de verklaring voor recht genoemde wijze, op straffe van een dwangsom van € 50.000,00 per dag of dagdeel dat hier niet aan wordt voldaan;

Delta Lloyd te veroordelen in de proceskosten.

3. Yarden legt aan de vorderingen ten grondslag dat zij binnen de looptijd van de depotovereenkomst heeft verzocht het depot leeg te indexeren. Op grond van de bepalingen in de depotovereenkomst dient dat tegen contracttarief te gebeuren.

4. Delta Lloyd voert verweer tegen de vorderingen. Op dat verweer zal bij de beoordeling, voor zover van belang, worden ingegaan.

beoordeling

5. De kernvraag in deze zaak is welk tarief Delta Lloyd mag rekenen voor het aanwenden van het resterende toeslagendepot bij het einde van de uitvoeringsovereenkomst (en depotovereenkomst). Volgens Yarden is dat het tarief dat gold tijdens de looptijd van de uitvoeringsovereenkomst (het contracttarief). Volgens Delta Lloyd is dat het actuele tarief zoals dat gold na afloop van de uitvoeringsovereenkomst. De specifieke bepaling die partijen verschillend uitleggen is artikel 10 van de depotovereenkomst, eerste gedachtenstreepje.

6. Naar het oordeel van de kantonrechter dient het contracttarief te worden gehanteerd. Dat laat zich als volgt toelichten.

7. Bij de uitleg van een overeenkomst komt het volgens vaste rechtspraak niet alleen aan op de letterlijke tekst van de overeenkomst. Het gaat om de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen uit de overeenkomst mochten toekennen en op wat zij terzake redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Hoewel een louter taalkundige uitleg van de overeenkomst alleen dus niet voldoende is, is de taalkundige betekenis die de bewoordingen waarin de bepalingen van de overeenkomst zijn gesteld in het maatschappelijk verkeer normaal gesproken hebben, gelezen in de context van de overeenkomst als geheel, bij de uitleg wel van groot belang.

8. In dit geval staat in artikel 5 van de depotovereenkomst dat voor de verhoging van de verzekeringen – kort gezegd – het contracttarief geldt, dat is door Delta Lloyd ook niet weersproken.

9. Vervolgens staan in artikel 10 van de depotovereenkomst de mogelijkheden opgesomd die Yarden heeft als de uitvoeringsovereenkomst eindigt. Yarden heeft gekozen voor de daar genoemde optie
“de verzekerde aanspraken premievrij bij de verzekeraar achter te laten”.Gevolg daarvan is dat
“het op de depotrekening aanwezige saldo terstond bij de verzekeraar [zal] worden aangewend voor verhoging van de pensioenen”.En voor verhoging van de pensioen(verzekering)en geldt, zo staat in artikel 5 van de depotovereenkomst, het contracttarief. Dit wordt nog bevestigd doordat na het hiervoor beschreven gevolg van de keuze van Yarden nog deze bijzin volgt:
“tenzij verlenging van deze overeenkomst onder nieuwe voorwaarden is overeengekomen”.Van een dergelijke verlenging is geen sprake. Dat hier zo expliciet overeen is gekomen dat bij voortzetting van de overeenkomst een nieuw tarief zou gelden, kan in redelijkheid niet anders begrepen worden dan dat dit een afwijking was van wat aan die bijzin vooraf ging.

10. De afwikkeling van het depot is blijkens de bewoordingen het sluitstuk van de uitvoeringsovereenkomst. Het valt daarmee, anders dan door Delta Lloyd bepleit, binnen de looptijd van die overeenkomst. Daaraan doet niet af dat reguliere toeslagverlening enkel per 1 januari van enig jaar kan plaatsvinden, de afwikkeling van het depot heeft immers een eigen regeling.

11. Partijen hebben in de processtukken zeer uitgebreid gedebatteerd over de wijze waarop Yarden haar keuze voor het aanwenden van het resterende saldo op de depotrekening wilde vormgeven. Om fiscale redenen was het niet mogelijk het aanwezige depot daadwerkelijk in één keer aan te wenden voor een directe verhoging van de pensioenen. In plaats daarvan koos Yarden voor het ineens inkopen van onvoorwaardelijke toeslagen over een periode van 30 jaar. Delta Lloyd heeft steeds benadrukt dat deze keuze buiten het bereik valt van wat in artikel 10 van de depotovereenkomst is geregeld. Ter zitting hebben vertegenwoordigers van Delta Lloyd desgevraagd echter te kennen gegeven dat de contante waarde van het ineens financieren van een verhoging van de pensioenen (als dat fiscaal zou kunnen) gelijk is aan de contante waarde van het door Yarden gewenste alternatief. Er is dus ook bij de door Yarden voorgestelde afwikkeling sprake van het terstond aanwenden van het aanwezige saldo voor verhoging van de verzekerde aanspraken, zoals geformuleerd in artikel 10 van de depotovereenkomst. De verhoging gaat alleen stapsgewijs in. Het standpunt van Delta Lloyd dat dit alternatief buiten het bereik van de in artikel 10 van de depotovereenkomst gemaakte afspraken valt is dan ook niet houdbaar en het zal worden verworpen. Van verlenging of wijziging van de uitvoerings- en/of depotovereenkomst is ook geen sprake.

12. De conclusie is dat Delta Lloyd conform het contracttarief moet afwikkelen. Dat dit een kostbare aangelegenheid is – volgens Delta Lloyd is het € 7.500.000,00 duurder dan als het actuele tarief wordt gehanteerd – komt voor haar rekening en risico, net zoals het in haar voordeel zou zijn geweest als het actuele tarief lager lag dan het contracttarief. Het beroep op de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid wordt daarom verworpen.

13. Yarden heeft niet weersproken dat het drie maanden kost om uitvoering te geven aan de gevorderde aanwending van het toeslagendepot. De termijn waarbinnen Delta Lloyd het toeslagendepot op de door Yarden voorgestane wijze dient aan te wenden zal daarom worden bepaald op drie maanden. De gevorderde dwangsom zal worden gemaximeerd.

14. Dan resteert de vraag of dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad moet worden verklaard. Beoordeeld moet dan worden of het belang van Yarden bij tenuitvoerlegging van het vonnis zwaarder weegt dan het belang van Delta Lloyd bij behoud van de bestaande toestand totdat de uitspraak kracht van gewijsde heeft, of op een eventueel rechtsmiddel is beslist. Delta Lloyd heeft zich beroepen op de onomkeerbare en grote gevolgen van een tenuitvoerlegging. Die staan echter niet in de weg aan uitvoerbaarheid bij voorraad. Wel is het een omstandigheid die in de belangenafweging meeweegt. Het belang van Yarden bij verhoging van de pensioenen van de deelnemers staat daar tegenover. Uit de toelichting van Delta Lloyd volgt dat het daarbij niet alleen gaat om deelnemers die opbouwen, maar ook om ongeveer 700 gerechtigden die al pensioen ontvangen. Hun belang bij toeslagen is evident. De kantonrechter ziet al met al aanleiding de veroordeling wel uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Vanzelfsprekend is het daarbij zo dat als Yarden er voor kiest het vonnis inderdaad ten uitvoer te leggen, zij ook het risico draagt van de gevolgen van een mogelijk andere uitkomst in hoger beroep. In dat kader heeft zij ter zitting al aangekondigd het overleg met Delta Lloyd te zullen zoeken.

15. Nu Delta Lloyd in het ongelijk wordt gesteld, zal zij in de proceskosten worden veroordeeld.

BESLISSING

De kantonrechter:

verklaart voor recht dat Delta Lloyd gehouden is op eerste verzoek van Yarden conform artikel 5 en artikel 10 van de Depotovereenkomst het toeslagendepot met terugwerkende kracht tot 31 december 2017 tegen het contracttarief eenmalig aan te wenden voor de inkoop van een levenslange toeslag ten behoeve van alle deelnemers bij de pensioenregeling van Yarden (zoals die tot 2018 gold);

veroordeelt Delta Lloyd het toeslagendepot binnen drie maanden na betekening van dit vonnis met terugwerkende kracht tot 31 december 2017 tegen het contracttarief eenmalig aan te wenden voor de inkoop van een levenslange toeslag ten behoeve van alle deelnemers bij de pensioenregeling van Yarden (zoals die tot 2018 gold) tegen behoorlijk bewijs van kwijting dat hieraan is voldaan, op straffe van een dwangsom van € 10.000,00 per dag of dagdeel dat hieraan niet is voldaan, met een maximum van € 200.000,00;

veroordeelt Delta Lloyd in de kosten van het geding, tot op heden aan de zijde van Yarden begroot op:
exploot € 81,00
salaris (4 punten) € 5.764,00
griffierecht € 119,00
-----------------
totaal € 5.964,00
voor zover van toepassing, inclusief btw;

veroordeelt Delta Lloyd in de na dit vonnis ontstane kosten, begroot op
€ 120,00 aan salaris gemachtigde, te verhogen met een bedrag van € 68,00 en de explootkosten van betekening van het vonnis, een en ander voor zover van toepassing inclusief btw, onder de voorwaarde dat Delta Lloyd niet binnen veertien dagen na aanschrijving volledig aan dit vonnis heeft voldaan en betekening van het vonnis pas na veertien dagen na aanschrijving heeft plaatsgevonden;

verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad;

wijst het meer of anders gevorderde af.

Dit vonnis is gewezen door mr. C.W. Inden, kantonrechter, en in het openbaar uitgesproken door mr. T.M.A. van Löben Sels op 17 juli 2020 in aanwezigheid van de griffier.