ECLI:NL:RBAMS:2018:6997

• Datum uitspraak: 6 juni 2018
• Publicatiedatum: 3 oktober 2018
• Zaaknummer: HA ZA 17-932
• Instantie: Rechtbank Amsterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: W.F. Korthals Altes
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Onrechtmatige heimelijke opnamen van imam door SBS Broadcasting in televisieprogramma Undercover

In deze zaak vorderde eiser, een imam en voorzitter van een moskee, schadevergoeding van SBS Broadcasting B.V. wegens onrechtmatige heimelijke opnamen die gemaakt zijn voor het televisieprogramma 'Undercover'. De opnamen betroffen een gesprek tussen eiser, een man en een vrouw, waarbij eiser werd gefilmd met een verborgen camera. Eiser stelde dat zijn persoonlijke levenssfeer was geschonden en dat hij onterecht als iemand werd neergezet die meewerkte aan illegale polygame huwelijken. De rechtbank oordeelde dat SBS niet onrechtmatig had gehandeld. De rechtbank overwoog dat er een maatschappelijk belang was om misstanden aan het licht te brengen, en dat de inbreuk op de privacy van eiser gerechtvaardigd was gezien zijn rol als imam en de ernst van de beschuldigingen. De rechtbank wees de vorderingen van eiser af en veroordeelde hem in de proceskosten.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht

zaaknummer / rolnummer: C/13/635267 / HA ZA 17-932

Vonnis van 6 juni 2018

in de zaak van

[eiser] ,

wonende te [woonplaats] ,

eiser,

advocaat mr. V.C. van der Velde te Almere,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

SBS BROADCASTING B.V. ,

gevestigd te Amsterdam,

gedaagde,

advocaat mr. J.A.K. van den Berg te Amsterdam.

Partijen zullen hierna [eiser] en SBS genoemd worden.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding van 31 augustus 2017 met 6 producties;

- de conclusie van antwoord van 22 november 2017 met 6 producties;

• het tussenvonnis van 21 maart 2018;
• het proces-verbaal van comparitie van 23 april 2018.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

2.1.

[eiser] is imam en voorzitter van de [naam moskee] moskee in [plaats 1] .

2.2.

SBS is een omroeporganisatie. Op haar televisiezender SBS6 zendt zij onder meer het programma
Undercover in Nederland (hierna: Undercover) uit. Noordkaap, waarvan Alberto Stegeman (hierna: Stegeman ) directeur is, produceert dit programma, dat Stegeman presenteert.

2.3.

Op [datum uitzending] 2016 zond SBS6 een aflevering van Undercover uit die aan illegale polygame huwelijken in Nederland was gewijd. Insteek was de aanname dat imams in Nederland dergelijke huwelijken ondanks het verbod toch inzegenen. Volgens de programmamakers is niet alleen dat een misstand, maar geldt dat ook voor de volgens hen negatieve gevolgen daarvan voor de vrouwen die deze huwelijken aangaan.

2.4.

Een deel van de 42 minuten durende uitzending werd besteed aan het contact tussen een man, genaamd [naam 1] of [naam 1] (hierna: [naam 1] ), en een vrouw, genaamd [naam 2] of [naam 2] (hierna: [naam 2] ).

2.5.

[naam 2] was in werkelijkheid een medewerkster van Undercover. In het kader van het programma zocht zij een man die al was getrouwd en die bereid was een (islamitisch) huwelijk (hierna: nikah) met haar aan te gaan en voor de inzegening een imam wist te vinden. Zij vond [naam 1] , die al twee vrouwen had en zei dat hij een imam kende die bereid was de nikah tussen hen te sluiten.

2.6.

In Undercover werd vervolgens een bezoek van [naam 2] en [naam 1] op 3 juni 2016 aan [eiser] in de [naam moskee] moskee gerelateerd. Daarbij waren ook twee vrouwen aanwezig die [naam 2] als getuigen voor de inzegening van de nikah had meegebracht.

2.7.

Van het bezoek aan de [naam moskee] moskee en het gesprek met [eiser] maakte SBS opnamen met behulp van een camera die in de kleding van een van de twee getuigen was verborgen. Op de uitgezonden beelden is [eiser] herkenbaar (zichtbaar en hoorbaar), ook al wordt zijn naam niet genoemd.

2.8.

Het met behulp van de verborgen camera opgenomen gesprek tussen [eiser] , [naam 2] en [naam 1] , bevat, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, de volgende uitlatingen, waarvan een deel wel en een deel niet in de uitzending is opgenomen. De delen die
niet in de uitzending zijn opgenomen, zijn hieronder cursief weergegeven.

[naam 2] : “Wij zijn niet voor de wet getrouwd. Maakt dat uit?

[eiser] : “Nee, volgens de islamitische wetgeving is er de nikah.”

[naam 2] : “U weet ook dat hij wel al twee vrouwen heeft?”

[eiser] : “Nee, dat weet ik niet.”

[naam 2] : “Dat weet u niet. Vindt u het erg om ons dan te huwen?”

[eiser] : “Voor mij is het geen probleem,
als het voor u geen probleem is.”

[naam 2] : “Voor mij is het geen probleem. Ik zou willen dat u achter dit huwelijk staat.”

[eiser] : “Kijk, ik ben altijd neutraal in die dingen.
Als twee personen het eens zijn voor een huwelijk, dan kan het gewoon .”

Vervolgens vraagt [eiser] of [naam 2] zelf is gehuwd. Zij antwoordt ontkennend. Op haar vraag of dat uitmaakt, legt hij haar dan uit dat het voor mannen wel, maar voor vrouwen niet mogelijk is zonder echtscheiding meer dan één echtgenoot te hebben. Hij vraagt dan of [naam 1] nog steeds twee vrouwen heeft. [naam 2] antwoordt daarop bevestigend.

[eiser] : “Vindt u het wel goed dat u dan als zijn derde vrouw gaat?”

[naam 2] : “
Ik vind het wel goed. Ik vind het wel belangrijk, ook in het geloof, dat de imam erachter staat, dat hij wel zijn zegen geeft.”

[eiser] : “Natuurlijk krijg jij de zegen.
Daar gaat het niet om. Het is uw keuze .”

[naam 2] : “U heeft er in ieder geval geen probleem mee?”

[eiser] : “Ik heb er geen probleem mee. Hij moet dan wel rechtvaardig zijn daarin.”

Vervolgens houdt [eiser] aan [naam 1] in het Engels voor dat hij zijn tijd eerlijk over de drie vrouwen moet verdelen. Verder vraagt hij hem of hij de namen weet voor het document dat moet worden opgesteld.

[eiser] : “Willen jullie zo’n akte? Dat is dus niet in Nederland geldig. Het is een bewijs, sterker nog, het mag niet in verkeerde handen komen. Officieel mag het niet gebeuren.”

2.9.

Tijdens het gesprek zegt [eiser] een paar keer dat hij voor [naam 2] en [naam 1] maar een uur heeft uitgetrokken en dat hij om 5 uur een andere afspraak heeft. De beide door [naam 2] meegebrachte getuigen wonen het hele gesprek bij.

2.10.

Uit de opnamen blijkt voorts dat [naam 2] en haar twee metgezellen op een gegeven moment opstonden en de [naam moskee] moskee verlieten, nadat [naam 2] had meegedeeld dat zij haar moeder ging zoeken, die bij de inzegening van de nikah aanwezig zou zijn. Na hun vertrek confronteerde Stegeman buiten de moskee zowel [naam 1] als [eiser] ermee dat zij aan illegale polygame huwelijken zouden meewerken. [eiser] ontkende tegenover Stegeman dat hij een dergelijke medewerking verleent.

2.11.

Op 10 oktober 2016 heeft [eiser] bij de politie in Almere tegen SBS aangifte van onder meer smaad en laster en van het gebruik van een verborgen camera gedaan.

3. Het geschil

3.1.

[eiser] vordert bij vonnis, zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

te verklaren voor recht dat SBS onrechtmatig jegens [eiser] heeft gehandeld door heimelijke opnamen van hem te maken ten behoeve van het televisieprogramma Undercover Nederland van [datum uitzending] 2016 dat wordt uitgezonden door SBS;

te verklaren voor recht dat deze opnamen zijn bewerkt waardoor het verhaal van [eiser] onvolledig, onjuist en uit zijn verband is weergegeven;

te verklaren voor recht dat de persoonlijke levenssfeer (op grond van artikel 8 EVRM) van [eiser] in zijn goede naam is geschonden, doordat [eiser] duidelijk herkenbaar in bee;d (niet geblurred of met een balkje) is verschenen in het televisieprogramma Undercover Nederland;

te verklaren voor recht dat door deze uitzending [eiser] in zijn goede naam is geschaad door SBS door hem op deze duidelijk herkenbare wijze in beeld te brengen en [eiser] hierdoor schade heeft geleden;

te verklaren voor recht dat er een direct causaal verband is tussen de uitzending van Undercover Nederland en het beëindigen van het dienstverband van [eiser] en ABN Amro en dat om die reden SBS schadeplichtig is aan [eiser] voor deze schade, nader op te maken bij staat;

ter verklaren voor recht dat door deze uitzending van Undercover Nederland waarin [eiser] duidelijk herkenbaar in beeld is, het voor [eiser] heel moeilijk zo niet onmogelijk is om een nieuwe baan te vinden en dat ook om die reden SBS schadeplichtig is aan [eiser] ;

SBS te veroordelen tot vergoeding van de door [eiser] geleden schade;

SBS te veroordelen in de kosten van het geding, de nakosten daaronder begrepen.

3.2.

[eiser] stelt ter onderbouwing van zijn vordering dat Undercover ten onrechte suggereert dat hij bereid was aan de sluiting van de nikah tussen [naam 1] en [naam 2] mee te werken. Toen [naam 1] en [naam 2] in de moskee bij hem op bezoek kwamen, wist hij niet dat [naam 1] al (met twee vrouwen) was getrouwd. Dat hoorde hij pas, toen [naam 2] dat tijdens het gesprek zei. Als hij dat eerder had geweten, had hij meteen al gezegd dat hij tussen hen geen nikah kon inzegenen. [naam 1] had hem alleen verteld dat hij een vriendin had met wie hij een nikah wilde aangaan. Dat is wel toegestaan en tot het inzegenen daarvan was hij bereid. [eiser] voegt hieraan nog toe dat een nikah niet als een (religieus) huwelijk kan worden beschouwd, maar uitsluitend als een inzegening moet worden aangemerkt. Voorts kon hij de nikah tussen [naam 1] en [naam 2] überhaupt niet inzegenen, omdat er geen twee mannelijke getuigen waren. Met vrouwen als getuigen is dat niet mogelijk. Hij heeft dat aan hen duidelijk gemaakt.

3.3.

Volgens [eiser] heeft SBS de beelden gemanipuleerd. Uit de niet uitgezonden opnamen blijkt dat de uitlatingen waarmee hij aan [naam 1] en [naam 2] heeft laten weten dat hij de nikah tussen hen niet kon en mocht inzegenen, bewust uit de uitzending zijn weggelaten.

3.4.

[eiser] stelt verder dat ABN AMRO bank hem vanwege zijn optreden in de uitzending van Undercover heeft ontslagen en dat hij daarvan schade heeft ondervonden.

3.5.

SBS voert verweer. Hierop wordt, voor zover van belang, nader ingegaan.

4. De beoordeling

4.1.

Bij de beantwoording van de vraag of SBS door het uitzenden van Undercover op [datum uitzending] 2016 onrechtmatig jegens [eiser] heeft gehandeld, staan twee maatschappelijke belangen tegenover elkaar. Aan de ene kant staat het belang, verankerd in de onder meer in artikel 10 van het Europese Verdrag ter bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) omschreven uitingsvrijheid, dat moet worden voorkomen dat als gevolg van onbekendheid bij het publiek misstanden die de samenleving raken, niet aan het licht komen en – mede als gevolg daarvan – blijven voortbestaan. Aan de andere kant staat het mede door artikel 8 EVRM beschermde belang dat media geen onnodige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van een individuele persoon maken door diens reputatie te beschadigen. Welk van deze belangen in het concrete geval de doorslag moet geven, hangt van de in onderling verband te beschouwen omstandigheden af.

4.2.

Voorop staat dat van een misstand sprake is, als, zoals in Undercover wordt gesteld, in Nederland polygame huwelijken worden gesloten en religieuze functionarissen als imams daaraan meewerken.

4.3.

Ter zitting heeft [eiser] verklaard dat het imams niet is toegestaan een nikah in te zegenen, als de man al met een of meer vrouwen is getrouwd, en dat hij als imam niet aan een dergelijke inzegening mag en zou meewerken. Hij onderschrijft dan ook de uitlatingen die andere imams daarover naar aanleiding van de uitzending van Undercover hebben gedaan. Daaruit mag worden afgeleid dat ook hij het als een misstand zou beschouwen, als imams aan de inzegening van aldus verboden nikahs zouden meewerken. In het midden kan dan ook blijven of de nikah een huwelijk is of een andere vorm van bezegeling van een relatie tussen een man en een vrouw, zoals zijn advocaat tijdens de zitting heeft betoogd.

4.4.

Kernvraag is of SBS [eiser] in Undercover terecht heeft afgeschilderd als een imam die aan het inzegenen van een nikah meewerkt, als de man al met een of meer vrouwen is getrouwd. In het bijzonder is de vraag aan de orde of [eiser] zich bereid heeft verklaard de – uiteindelijk niet voltrokken – nikah tussen [naam 1] en [naam 2] in te zegenen.

4.5.

Uit de in de uitzending van Undercover vervatte beelden valt af te leiden dat [eiser] tot tweemaal toe op vragen van [naam 2] te kennen geeft dat hij bereid is mee te werken. Het eerste moment is als [naam 2] hem vraagt of het geen probleem is dat [naam 1] al twee vrouwen heeft en [eiser] daarop antwoordt dat het voor hem geen probleem is, als het ook voor haar geen probleem is. Het tweede moment is als [naam 2] hem vraagt of zij zijn zegen heeft, als zij de nikah met [naam 1] aangaat, en [eiser] beaamt dat zij zijn zegen heeft. Uit deze opnamen blijkt niet dat [eiser] weigerde aan de inzegening mee te werken.

4.6.

[eiser] voert aan dat zijn weigering de verzochte medewerking te verlenen kan worden waargenomen op de opnamen die SBS – volgens hem doelbewust – uit de uitzending heeft weggelaten. Daarvan blijkt echter niet. Wel is op die opnamen waar te nemen dat hij reageert met “dat wist ik niet”, als [naam 2] hem vertelt dat [naam 1] met twee vrouwen is getrouwd. Hij zegt dan echter niet dat hij de nikah tussen [naam 1] en [naam 2] dan niet kan inzegenen. Evenmin confronteert hij [naam 1] op dat moment met de mededeling van [naam 2] , zoals zou mogen worden verwacht. Of hij dat naderhand, na het vertrek van [naam 2] en haar metgezellen, heeft gedaan, zoals hij aanvoert, is daarbij niet van belang.

4.7.

Ook voor het overige kan uit de niet-uitgezonden beelden niet worden afgeleid dat [eiser] tijdens het gesprek met [naam 1] en [naam 2] aan hen duidelijk heeft gemaakt dat hij de gevraagde medewerking niet wil verlenen. Hij voert nog aan dat hij hun heeft meegedeeld dat hij de nikah allen al niet kon inzegenen, omdat er geen twee mannelijke getuigen waren. Van een dergelijke mededeling blijkt evenmin. Hij vraagt zelfs op een gegeven moment de namen van de twee door [naam 2] meegebrachte getuigen, opdat hij deze kan noteren. Hij merkt wel een paar keer op dat hij voor [naam 1] en [naam 2] slechts een uur heeft uitgetrokken. Uit zowel de uitgezonden als de niet uitgezonden opnamen kan dan ook worden afgeleid dat de inzegening van de nikah tussen [naam 1] en [naam 2] (uitsluitend) niet is doorgegaan, omdat [naam 2] en haar metgezellen zijn vertrokken en niet zijn teruggekeerd, en niet omdat [eiser] heeft geweigerd zijn medewerking te verlenen.

4.8.

Voor zover [eiser] stelt dat SBS jegens hem onrechtmatig heeft gehandeld door hem ervan te beschuldigen dat hij als imam aan het sluiten van nikahs meewerkt, als de man al met een of meer vrouwen is getrouwd, wordt dit standpunt verworpen. Uit de stellingen van SBS en de onderbouwing daarvan door middel van de in het geding gebrachte opnamen valt niet af te leiden dat [eiser] heeft geweigerd de nikah tussen [naam 1] en [naam 2] in te zegenen.

4.9.

Dat laat nog de vraag open of SBS jegens [eiser] onrechtmatig heeft gehandeld door hem herkenbaar in beeld te brengen en daarbij van een verborgen camera gebruik te maken.

4.10.

SBS voert daartoe aan dat het zeer moeilijk, zo niet onmogelijk is de in de uitzending van Undercover aan de orde gestelde misstand aan het licht te brengen, als daarbij niet een methode als een verborgen camera wordt gehanteerd. Gezien het onwettige karakter van het sluiten van een polygame (religieuze) huwelijk in Nederland zijn betrokkenen volgens haar niet bereid hierover openlijk te verklaren. Voorts draagt het zien van de gelaatsuitdrukking van [eiser] onmiskenbaar aan de zeggingskracht van de uitzending en het zichtbaar maken van zijn opstelling bij. Daarbij speelt ook het doel, de bescherming van vrouwen tegen polygame huwelijken, een rol. Bovendien treedt [eiser] in de uitoefening van zijn (tweede) beroep en niet als privépersoon op. Hij was zich ook van het gebruik van de verborgen camera bewust, toen Stegeman hem direct na het vertrek van [naam 2] en haar metgezellen buiten de moskee aansprak. Hij heeft pas na de uitzending, dus vier maanden later, voor het eerst tegen de handelwijze van SBS geprotesteerd, aldus nog steeds SBS.

4.11.

Al deze door SBS genoemde omstandigheden vormen, in onderling verband en samenhang beschouwd, een voldoende rechtvaardiging voor de wijze waarop en de methode waarmee zij [eiser] in beeld heeft gebracht. Gezien de ernst van de door haar aangeduide misstand mocht SBS deze op deze manier aan de kaak stellen. Gelet op zijn positie als imam en voorzitter van de [naam moskee] moskee moet [eiser] in het kader van het onderhavige onderwerp als publiek figuur worden aangemerkt. SBS is binnen de toelaatbare grenzen gebleven door de inbreuk op [eiser] ’s privacy te beperken tot datgene wat met zijn positie in de moskee en zijn handelen als imam bij het meewerken aan nikahs als in de uitzending besproken verband houdt.

4.12.

Dit alles brengt mee dat SBS jegens [eiser] niet onrechtmatig heeft gehandeld en dat de overige stellingen van partijen niet hoeven te worden besproken. De vorderingen van [eiser] zullen dan ook worden afgewezen.

4.13.

[eiser] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van SBS worden begroot op:

- griffierecht 618,00

- salaris advocaat
904,00 (2,0 punten × tarief € 452,00)

Totaal € 1.522,00

5. De beslissing

De rechtbank

5.1.

wijst de vorderingen af,

5.2.

veroordeelt [eiser] in de proceskosten, aan de zijde van SBS BROADCASTING B.V. tot op heden begroot op € 1.522,00,

5.3.

verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. W.F. Korthals Altes en in het openbaar uitgesproken op 6 juni 2018.