ECLI:NL:RBAMS:2016:4930

Rechtbank Amsterdam

Datum uitspraak
22 januari 2016
Publicatiedatum
3 augustus 2016
Zaaknummer
CV EXPL 15-9807
Instantie
Rechtbank Amsterdam
Type
Uitspraak
Rechtsgebied
Civiel recht
Procedures
  • Eerste aanleg - enkelvoudig
Vindplaatsen
  • Rechtspraak.nl
AI samenvatting door LexboostAutomatisch gegenereerd

Rechtsvraag omtrent liquidatie-uitkering bij verkoop van effecten en de rol van Euronext

In deze zaak gaat het om de vraag wie recht heeft op een liquidatie-uitkering van Lehman Brothers bij de verkoop van obligaties op de record date, namelijk de verkoper of de koper. De eiser, die via BinckBank in Lehman-obligaties handelde, vorderde een schadevergoeding van Euronext Amsterdam N.V. omdat hij meende dat hij als juridisch eigenaar recht had op de uitkering. Euronext stelde echter dat de koper van de obligaties gerechtigd was tot de uitkering, en dat de eiser geen recht had op de liquidatie-uitkering omdat deze pas na de verkoop was vastgesteld. De rechtbank oordeelde dat de vraag naar de rechthebbende op de uitkering niet kan worden beantwoord aan de hand van beursregels, maar op basis van civiel recht en de afspraken tussen de betrokken partijen. De rechtbank heeft Euronext in de gelegenheid gesteld om nadere informatie te verstrekken over de toepasselijke regels en de gang van zaken rondom de liquidatie-uitkering. De zaak is aangehouden voor verdere behandeling en nadere uitleg van de betrokken partijen.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht
zaaknummer / rolnummer: 4066651 / CV EXPL 15-9807
Uitspraak: 22 januari 2016
Vonnis van de kantonrechter
in de zaak van:
[eiser]
wonende te [plaats] ,
eiser,
nader te noemen [eiser] ,
gemachtigde: mr. R.R.G.M. van Beurden
t e g e n
Euronext Amsterdam N.V.,
gevestigd te Amsterdam,
gedaagde,
nader te noemen Euronext,
gemachtigden: mr. R.P. ten Have en mr. M.P. Vink.
VERLOOP VAN DE PROCEDURE
De volgende processtukken zijn ingediend:
  • de dagvaarding van [eiser] van 9 april 2015, met producties;
  • de conclusie van antwoord, met producties.
Ingevolge tussenvonnis van 13 juli 2015 heeft op 11 december 2015 een bijeenkomst van partijen plaatsgevonden.
Daarna is vonnis bepaald.
GRONDEN VAN DE BESLISSING

1.Feiten en omstandigheden

Als gesteld en niet (voldoende) weersproken staan de volgende feiten en omstandigheden vast:
1.1.
Euronext Amsterdam N.V., ook wel bekend als de Amsterdamse effectenbeurs, is een gereglementeerde markt in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft), zijnde een multilateraal handelsplatform waar aangesloten instellingen volgens de niet-discretionaire regels van die markt financiële instrumenten (zoals aandelen en obligaties) verhandelen die volgens de regels en systemen van die markt tot de handel zijn toegelaten.
1.2.
De afwikkeling van de handel verloopt in hoofdzaak als volgt. Euronext geeft de details van de transacties door aan LCH Clearnet, die voor alle kopers en verkopers optreedt als de centrale wederpartij (
Central Counter Partyof CCP). LCH Clearnet is een handelsnaam van de Franse vennootschap Banque Central de Compensation S.A. Door de tussenkomst van LCH Clearnet als centrale wederpartij wordt de
clearingvan transacties mogelijk gemaakt.
Clearinghoudt in dat LCH Clearnet iedere dag na
close of businessalle transacties van de aangesloten instellingen optelt en saldeert. Uit deze saldering volgen de nieuwe posities (het aantal effecten van een bepaalde soort) van de aangesloten instellingen. Op basis hiervan verstrekt LCH Clearnet vervolgens aan de aangesloten instellingen instructies over betaling en levering van de verhandelde effecten.
1.3.
Euroclear is de centrale bewaarinstelling (
Central Securities Depositoryof CSD) voor de verhandelde effecten. Euroclear is een handelsnaam van het Centraal Instituut voor Giraal Effectenverkeer B.V. De effecten die door Euroclear worden gehouden, zijn door deze bewaarconstructie ‘giraal’ gemaakt, waardoor ze eenvoudig te verhandelen zijn. Euroclear is de instelling waar de
settlementvan de transacties plaatsvindt, conform de instructies van LCH Clearnet.
Settlementis de levering en de betaling van de effecten, wat inhoudt dat alle nieuwe posities van de aangesloten instellingen in de administratie van Euroclear worden verwerkt door middel van bij- en afschrijvingen op de rekeningen die de aangesloten instellingen bij Euroclear (als bewaarinstelling) aanhouden.
1.4.
[eiser] handelde in effecten via de aangesloten instelling BinckBank N.V. (hierna: BinckBank). Begin 2013 hield [eiser] onder meer 197.000 obligaties Lehman 7,25% 8 oktober 2035, welke waren uitgegeven door Lehman Brothers Treasury Co. B.V. (LBT B.V.) en genoteerd aan Euronext met [code] (hierna: de Obligaties). LBT B.V. verkeert sinds 3 april 2013 in liquidatie, vanwege het faillissement van haar Amerikaanse moedermaatschappij. De Obligaties zijn daarom
distressed debt.
1.5.
Op 29 april 2013 heeft Euroclear een uitkering (“
distribution”) aan de rechthebbenden op de Obligaties aangekondigd. Dit betrof een liquidatie-uitkering, geïnitieerd door de vereffenaars van LBT B.V. De aankondiging vermeldde:

The record date for the upcoming distribution on Lehman Brothers Treasury Co. B.V. will be
7 May 2013.
What does this mean for you?
As per the standard procedure for such a corporate action, we will be updating and reporting corporate action notifications (DACE notices) to the impacted Participants.
1.6.
Een contactpersoon van [eiser] heeft op 6 mei 2013 naar aanleiding van deze aankondiging aan Euronext gevraagd wat de
ex datevoor de
distribution paymentzou zijn. Euronext heeft deze contactpersoon per e-mail van dezelfde dag doorverwezen naar Euroclear:

We suggest you check with Euroclear as to when the ex-date occurs as we don’t have any contact with any paying agent.
1.7.
Euroclear gaf op 7 mei 2013 op de vraag naar de
ex datehet volgende antwoord:

As per the information we have, the distribution is record date based only. There is no ex date applied. The distributions are liquidation payments and do not represent a coupon payment. Moreover, we do not see that there was coupon detachment ever foreseen for the below mentioned securities.
Attached is a list of XS codes which should pay tomorrow, 08/05/2013.
(…)”.
1.8.
Op 7 mei 2013 heeft [eiser] 100.000 Obligaties verkocht (hierna: de transactie). De
settlement datevan de transactie was zoals in die tijd gebruikelijk T+3, dus op 10 mei 2013.
1.9.
Op 8 mei 2013 heeft [eiser] de liquidatie-uitkering ten bedrage van EUR 8.031,-- ontvangen.
1.10.
Op 11 augustus heeft Euronext de handel in de Obligaties stilgelegd in verband met een onderzoek naar de wijze waarop de liquidatie-uitkering had plaatsgevonden.
Op 19 augustus 2013 heeft Euronext in een (digitaal) document met haar eigen logo de volgende mededeling doen uitgaan:

CORPORATE EVENT NOTICE:Hervatting van de handel
LEHMAN BROTHERS TREASURY B.V.
LOCATIE:Amsterdam
BERICHT NR:AMS_201 3081 9_03861_EUR
DATUM:19/08/2013
MARKT:EURONEXT AMSTERDAM
NYSE Euronext kondigt aan dat de notering van onderstaande waarden zal hervat worden, alsook de
bedragen betaald op 08/05/2013 als eerste liquidatie betaling:
Key dates
Ex-Date:
08/05/2013
Record Date:
07/05/2013
Payment Date:
08/05/2013
Payment amounts
ISIN Code:
Gross amount:
[code]
74,65503600 EUR
[code]
83,85651700 EUR
[code]
80,31116600 EUR
[code]
84,59865600 EUR
[code]
91,51450800 EUR
Gelieve te noteren dat de Pool factor van de hiervoor vermelde waarden onveranderd blijft.
Voortzetting van de handel
De handel van de Euro Medium Term Notes LEHMAN BROTHERS TREASURY B.V. op EURONEXT AMSTERDAM zal onder de volgende voorwaarden worden hervat:
Voortzetting van de handel op 20/08/2013
(…)”
[volgt een opsomming van zes verschillende door Lehman entiteiten uitgegeven effecten, waaronder de LEHMAN 7.25%35D, met ISIN code XS0229584296.]
Op diezelfde dag is de handel in de Obligaties hervat.
1.11.
Op 19 augustus 2013 is het eerder uitgekeerde bedrag van EUR 8.031,-- weer van de rekening van [eiser] afgeschreven, met vermelding valutadatum 8 mei 2013.

2.Vordering en verweer

2.1.
[eiser] vordert veroordeling van Euronext tot betaling van:
- een schadevergoeding van EUR 8.031,-- te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf
8 mei 2013;
- de buitengerechtelijke kosten ten bedrage van EUR 939,63, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf twee weken na de datum van dit vonnis;
- de kosten van deze procedure, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf twee weken na dit vonnis, alsmede de nakosten.
2.2.
[eiser] legt aan zijn vordering ten grondslag dat Euronext onrechtmatig heeft gehandeld door toe te staan dat aan de op 7 mei 2013 gesloten en op 10 mei 2013 afgewikkelde transactie achteraf, namelijk in augustus 2013, nieuwe informatie is toegevoegd, te weten een
ex date, op grond waarvan de liquidatie-uitkering ten bedrage van EUR 8.031,-- plotseling werd geacht te zijn meeverkocht met de Obligaties. De schade die [eiser] daardoor heeft geleden bedraagt EUR 8.031,--.
2.3.
Euronext voert gemotiveerd verweer. Het verweer van Euronext komt erop neer dat zij stelt dat op grond van de toepasselijke regels niet [eiser] maar de koper van de Obligaties gerechtigd is tot de liquidatie-uitkering. Euronext stelt voorts dat haar geen verwijt treft omdat correcties zoals hier op 19 augustus 2013 niet door haar worden vastgesteld of uitgevoerd.
2.4.
In het hiernavolgende zullen de stellingen van partijen voor zover van belang nader aan de orde komen.

3.Beoordeling

3.1.
De kern van het geschil is of [eiser] als juridisch eigenaar op de
record daterechthebbende was op de uitkering (zoals [eiser] stelt), of dat (hij had moeten begrijpen dat) de economisch gerechtigde, de koper van de obligaties, dat was (het standpunt van Euronext).
3.2.
Euronext verwijst ter onderbouwing van haar standpunt naar de definities van
record dateen
ex datein de door haar overgelegde Europese
Market Standards for Corporate Actions Processing(hierna: de
Market Standards), die tot doel hebben de regels rondom
Corporate Actions(zoals het doen van uitkeringen verbonden aan bepaalde effecten) te harmoniseren. Euronext heeft aangevoerd dat, anders dan bij uitkering van dividenden op aandelen, op uitkeringen verbonden aan obligaties geen
ex datevan toepassing is, zoals ook op bladzijde 12 van de
Market Standardsstaat. Gevolg van het ontbreken van een
ex datebij obligaties is dat de Obligaties tot het einde van de
record dateworden geacht te zijn verhandeld inclusief het recht op de daaraan verbonden uitkering en daarna zonder dat recht. Voor het vaststellen van de rechthebbende op de liquidatie-uitkering dient dan ook enkel te worden gekeken naar de economische gerechtigdheid op de
record date(in dit geval 7 mei 2013), waarbij het peilmoment ligt op het einde van de handelsdag. In dit geval is als gevolg van de tijd die nodig is om de transactie te verwerken de liquidatie-uitkering aanvankelijk ten onrechte bij [eiser] terechtgekomen. Dit is gecorrigeerd door de uitvoering van de
market claimop 19 augustus 2013, aldus Euronext.
3.3.
Bij gebreke van gemotiveerde betwisting van de toepasselijkheid van de
Market Standards, wordt uitgegaan van de geldigheid hiervan. De
Market Standardsbevatten de volgende relevante definities:
Ex Date:
Date from which the Underlying Security is traded without the benefit / right attached to it.
Market Claim: Process to reallocate the proceeds of a Distribution to the contractually entitled party.
Corporate Action: Action initiated upon a security by the Issuer or an Offeror.
Distribution: Corporate Action whereby the Issuer of a Security delivers particular proceeds to the holder of the Underlying Security delivers without affecting the Underlying Security.
Payment Date: Date on which the Payment is due.
Record Date: Date on which settled positions are struck in the books of the Issuer (I)CSD at close of business to determine the entitlement tot the proceeds of a Corporate Action.
Reorganisation: A Corporate Action whereby the Underlying Security is replaced with proceeds.
Underlying Security: A Distribution where the proceeds consist of securities.
Aangezien “Security” niet nader is gedefinieerd gaat de kantonrechter er vanuit dat hiermee (de verschillende soorten) “effecten” worden bedoeld, dus ook obligaties.
3.4.
De kantonrechter kan Euronext volgen in haar algemene stelling dat op de
record datede economische eigendom van de Obligaties reeds was overgegaan en dat eventuele baten derhalve vanaf dat moment al toekwamen aan de koper. Maar anders dan Euronext betoogt, kan de kantonrechter dit uit de hiervoor geciteerde regels juist niet afleiden. Afgaande op de definitie van
record datezijn immers alleen
settled positionsop de
record datebepalend voor het recht op de uitkering. En nu de
settlement, zoals indertijd gebruikelijk, pas drie dagen later zou plaatsvinden, leverde de transactie op de
record date, in dit geval 7 mei 2013, geen
settled positionop voor de koper. Dit zou ertoe leiden dat ervan uit moet worden gegaan dat [eiser] op de
record datenog steeds gerechtigd was tot de liquidatie-uitkering. Op bladzijde 12 van de
Market Standardsstaat bovendien inderdaad wel
”Note that the Ex Date is not applicable to securities in nominal, e.g. bonds [obligaties]”, maar, zonder nadere toelichting, die ontbreekt, lijkt hieruit niet te volgen dat [eiser] als (juridisch) eigenaar van de Obligaties op de
record dategeen recht had op de liquidatie-uitkering. De verwijzing van Euronext naar de volgende beschrijving van de noodzaak en werking van
market claimsin de documentatie van Euroclear (
ESES Detailed Service Description: Market claims and transformations)lijkt haar ook niet te kunnen baten:
“2.1 Definition
Market claims are used to ensure that the benefit of a distribution (the ‘entitlement’) reaches the entitled party. (…) to manage the effect of a distribution on a transaction, one of the counterparties may need to claim the entitlement of a given distribution from the other counterparty to the transaction.Forexample, if a buyer and the seller tradewith theagreement that the buyer receives any entitlement associated with the distribution but the transaction is not settled prior to the entitled holders being determined, the buyer must claim the entitlement from the seller by means of a market claim. (…)”[onderstreping, ktr].
Anders dan Euronext stelt, volgt uit deze passage niet dat altijd als effecten (waaraan een recht op uitkering is verbonden) zijn verhandeld, maar de betreffende transactie nog niet is
gesettledvóór
close of businessop de
record date,de uitkering door middel van een
market claimmoet worden gecorrigeerd, zodat de uitkering alsnog bij de economisch rechthebbende (per
close of businessop de
record date) terecht komt (lees: de koper), maar lijkt hier veeleer uit te volgen dat slechts dan correctie moet plaatsvinden als dit volgt uit de tussen verkoper en koper gemaakte afspraken.
Het komt de kantonrechter voor dat het van belang is dat de regels voor iedereen duidelijk zijn, met name omdat Euronext een gereglementeerde markt is, waar een gelijk speelveld voor alle deelnemers het uitgangspunt is. De kantonrechter heeft dan ook behoefte aan nadere uitleg op dit punt.
3.5.
De behoefte aan nadere uitleg wordt niet weggenomen door het verweer van Euronext dat de mededeling van 19 augustus 2013 niet van haar afkomstig was, maar dat zij slechts een van Euroclear afkomstig bericht doorgaf aangezien zij als handelsplatform slechts een faciliterende rol heeft. Naar het oordeel van de kantonrechter brengt het feit dat Euronext in een (digitaal) document met haar eigen logo deze mededeling heeft doen uitgaan, zonder vermelding dat het louter een van Euroclear afkomstig bericht betrof, mee dat Euronext op de inhoud van haar mededeling kan worden aangesproken. Maar partijen verschillen juist van mening over de duiding van de regels in de periode daarvoor, namelijk ten tijde van de transactie. Euronext verweert zich dan ook door te stellen dat Euroclear de betaling ook zou hebben teruggeboekt (door middel van de zogeheten
market claim) indien Euronext de brief, met daarin een volgens haar fictieve
ex date,niet had gestuurd.
3.6.
Euronext heeft ook nog aangevoerd dat het hele systeem van
market claimser niet zou zijn als simpelweg zou worden gekeken naar juridische eigendom op de
record date.Omdat ook dit verweer erop neerkomt dat het nu eenmaal zo gaat, ondanks dat in de toepasselijke regels expliciet iets anders lijkt te staan, is nadere uitleg nodig. Eerst wanneer duidelijkheid bestaat over (de uitleg van) de toepasselijke regels en de op die regels gebaseerde gang van zaken, kan de vraag worden beantwoord of en aan welke partij hiervan eventueel een verwijt valt te maken.
3.7.
Tenslotte nog heeft Euronext zich verweerd door te stellen dat [eiser] geen schade heeft geleden omdat hij bij de transactie van 7 mei 2013 het voordeel van de hogere koers voorafgaand aan de uitkering heeft genoten, en daarbij ten onrechte meent ook nog recht meent te hebben op de uitkering zelf. [eiser] heeft daartegenover gesteld dat hij het prijsniveau van 7 mei 2013 een faire waardering vond, met de uitkering, en dat de koper, nu deze ook nog de uitkering heeft ontvangen, een winst van meer dan 100% heeft gemaakt, die anders 12% was. De vraag of er schade is en, zo ja, hoeveel zal ook op een later moment worden beantwoord.
3.8.
Euronext zal in de gelegenheid worden gesteld om bij akte nadere informatie in het geding te brengen over hoe zich de definitie van
record datein de
Market Standardsverhoudt tot de volgens haar voor het recht op uitkering beslissend zijnde economisch eigendom van de Obligaties. Nu ter zitting is gebleken dat Euronext zelf niet de kennis in huis heeft om deze nadere informatie te verstrekken, komt het de kantonrechter voor dat de uitleg van de regels zal moeten komen van de zijde van Euroclear. Bij de vraag aan Euronext naar de
ex dateheeft Euronext immers verwezen naar Euroclear. Euroclear heeft vervolgens medegedeeld dat
“the distribution (…) record date based only” was(zie hiervoor onder 1.7). Het alternatief zou zijn uitleg van een deskundige op het gebied van de (beurs)handel in effecten (bijvoorbeeld een hoogleraar). Naast deze deskundige toelichting heeft de kantonrechter ook behoefte aan een uitleg van Euroclear over de (feitelijke) gang van zaken rond de (betaalbaarstelling van de) liquidatie-uitkering op de Obligaties, aan de hand van en met verwijzing naar de toepasselijke regels, en in het bijzonder de reden en grondslag voor de mededeling die is uitgedaan op 19 augustus 2013.
3.9.
In een door haar te nemen akte dient Euronext een deskundige toelichting te geven op in ieder geval de volgende punten:
  • Hoe verhoudt de definitie van
  • Wat was de gang van zaken rond en de reden voor de mededeling (“
  • Is de liquidatie-uitkering aan te merken als “
BESLISSING

4.De kantonrechter:

4.1.
verwijst de zaak naar de rol van 4 maart 2016, voor akte uitlating aan de zijde van Euronext over de in 3.8 en 3.9 genoemde punten. [eiser] zal vier weken later bij akte mogen reageren;
4.2.
houdt alle overige beslissingen aan.
Aldus gewezen door mr. R.A. Dudok van Heel, kantonrechter, bijgestaan door
mr. S.E. Vlaanderen-Schüttenhelm, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van
22 januari 2016 in tegenwoordigheid van de griffier.
De griffier De kantonrechter
type: SV
coll: