Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Afdeling privaatrecht
zaaknummer / rolnummer: C/13/549153 / HA ZA 13-1111
Vonnis van 29 oktober 2014
in de zaak van
de vennootschap naar Zwitsers recht
ACTUATE INTERNATIONAL SÀRL,
gevestigd te Villars-Sur-Glâne (Zwitserland),
eiseres in conventie,
verweerster in reconventie,
advocaat mr. drs. I.M.C.A. Reinders Folmer te Amsterdam,
tegen
naamloze vennootschap
DELTA LLOYD N.V.,
gevestigd te Amsterdam,
gedaagde in conventie,
eiseres in reconventie,
advocaat mr. E.I.M.C. de Vilder te Amsterdam.
Partijen zullen hierna Actuate en Delta Lloyd genoemd worden.
Waar in dit vonnis wordt gesproken over Actuate wordt daarmee - tenzij uit de context iets anders voortvloeit - ook gedoeld op degene die Actuate heeft gevolmachtigd namens haar in rechte op te treden en de rechtsvoorgangers van Actuate en haar volmachtgever.
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 27 november 2013 en de daarin genoemde stukken,
- het proces-verbaal van comparitie van 31 maart 2014 en de daarin genoemde stukken, waaronder een akte vermeerdering en een akte vermindering van eis aan de zijde van Actuate,
- akte houdende reactie eisvermeerdering van Delta Lloyd,
- akte uitlating productie van Actuate,
- beide partijen hebben nadien nog een nader overzicht van de door hen gevorderde proceskosten op de voet van artikel 1019h Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) toegezonden.
1.2.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2.De feiten
2.1.
Delta Lloyd heeft in op 27 september 2007 een licentieovereenkomst (hierna: de licentieovereenkomst) gesloten met Document Dialog B.V. (hierna: Document Dialog) betreffende zogenaamde d2e software (hierna: de Software). Document Dialog was bevoegd de licentie te verlenen namens Xenos Europe Ltd.( hierna: Xenos), de rechthebbende op het auteursrecht op de Software. Xenos is overgenomen door Actuate Group, waarna de rechten op de Software zijn overgedragen aan Actuate Corporation.
Actuate Corporation heeft Actuate gemachtigd om op eigen naam de rechten op de Software te handhaven.
2.2.
In de licentieovereenkomst is Document Dialog aangeduid als VAR en Delta Lloyd als Customer.
De licentieovereenkomst bevat onder meer en voor zover van belang de navolgende bepalingen:
“[…]
1.
Definitions
Definitions
In this Agreement the expressions with initial capital letters listed below shall have the following meanings
:
:
“Annual Fees”
the aggregate annual charge specified in the Product Schedule(s) for the right to use the Software and receive Support Services as may be increased from time to time pursuant to clause 3.6
“Charges”
the Initial Licence Fees, Annual Fees, and the Professional Services Fees plus taxes as per clause 3.5
[…]
“Hardware”
the single computer identified by a unique serial number or set of serial numbers containing either (1) a single central processing unit, or (II) more than one central processing unit on the condition that the system constitutes a symmetrical multi-processor, all as specified in the Product Schedule(s) and upon which the is software installed;
“Initial Licence Fees”
the charge specified in the Product Schedule(s) for the right to receive a copy of the Software;
[…]
“Product Schedule(s)”
a written description of the Software to be licensed and Professional Services to be provided hereunder from time to time by agreement between the Parties and method of recording any other agreed changes to this Agreement
[…]
“Software”
the object code or executable versions of the modules of the computer software listed in the Product Schedule(s).
[…]
2.Grant of licence
2.1
Upon execution of this Agreement by the Parties [..]VAR grants to the Customer a non-exclusive, non-transferable licence to use the Software on the Hardware at the Locations upon hte terms and conditions of this Agreement.
2.2
The term of the licence hereby granted shall be twelve (12) months[...] and shall be subject to automatic renewal for successive periods of twelve (12) months, [...].
2.3
The Software may be used only; (i) upon the Hardware (ii) to process Customer’s own data and (iii) for Customer’s own internal operations. Customer may not use the Software to offer data processing services to third parties, including but not limited to timesharing, facilities management, outsourcing or service bureau use, or other third party commercial purpose or gain.
[…]
3.
Charges
Charges
3.1
The Customer hereby agrees to pay the Charges which shall be due and invoiced by the VAR; (i) in respect of the Initial Licence Fees on the date hereof, (ii) in respect of the Annual Fees annually in advance the first payment being on the date hereof and on the commencement of each successive twelve (12) month period; (iii)in respect of the Professional Services Fees monthly in arrears or in each case on such other payment date(s) as may be specified in the Product Schedule.
[...]
3.3
VAR reserves the right, subject to clause 3.4 below, to charge Customer interest in respect of the late payment of any sums due under this Agreement (as well after as before judgment) at the rate of 1.5% per month (18% per year)
[…]
4.
Customer’s Obligations
Customer’s Obligations
4.1
At Document Dialog/Xenos’ request, Customer shall promptly furnish VAR with written certification verifying that the Software is being used in accordance with this Agreement, including the locations, platforms, models and serial numbers of the Hardware on which the Software is Installed. Customer shall give VAR reasonable access to Customer’s records and systems to verify that the Software IS being used in accordance with the terms of this Agreement.
4.2
The Customer agrees not to; (i) copy the whole or any part of the Software except for the creation of not more than one back up copy of the Software, or (ii) decompile, disassemble or reverse engineer the Software, or (iii) at any time transfer, sell, lease, rent, charge, lend, sub-license, distribute or otherwise deal in or encumber the Software;
[…]
5.
General
General
[…]
14.8
This Agreement and all resulting or connected agreements, and all connected rights and obligations, shell be governed by and construed in accordance with Dutch law.
14.9
Unless otherwise provided in writing, all disputes arising In connection with this Agreement and relating agreements shall, in the first instance, be submitted to the exclusive jurisdiction of the competent court of Amsterdam, notwithstanding Customer’s right to submit such dispute before any other court that would have jurisdiction in the absence of this provision.
[…]”
2.3.
Het Product Schedule No 1, behorende bij de licentieovereenkomst houdt, voor zover van belang in:
“[…]
Quantity
Software Description
Software Platform
Initial
licence
Fee
Annual
Fee 18%
1
Purchase of unrestricted d2e Vision PDF to AFP License with terminalONE Process flow Component
WIN
€ 125.000
€ 22.500
-
-
Sub Total
€ 125.000
€ 22.500
Subtract € 50.000 one-time end of
year discount subject to purchase
before 28th September 2007
€ 75.000
€ 22.500
Total Net Order Value (Excluding taxes as per clause 3.5)
€ 97.500
For Licences of d2e products, the right to use d2e Developer Studio is granted only for its use as a developer interface and not as a production server.”
2.4.
In mei 2012 heeft Delta Lloyd in het kader van de voorbereiding van de migratie van haar software naar een nieuwe server met een ander besturingssysteem (Linux in plaats van Windows) een kopie van de Software geïnstalleerd op een testserver en op een acceptatieserver.
Op 24 augustus 2011 heeft Delta Lloyd aan Document Dialog een e-mail gestuurd die, voor zover van belang inhoudt:
“[…]
ivm met de upgrade van ons serverpark willen we graag weten of: de huidige versie van de
volgende applicaties:
-[…]
-D2E
W2008 compliant zijn.?
[…]”
2.5.
Op 4 september 2012 heeft Actuate aan Delta Lloyd verzocht bepaalde informatie over haar systemen aan Actuate te verstrekken, aan welk verzoek door Delta Lloyd op 27 september 2012 is voldaan.
2.6.
Op 14 november 2012 heeft Actuate Delta Lloyd gefactureerd met betrekking tot het gebruik voor de periode 28 september 2012 tot 27 september 2013. De factuur betreft een bedrag van € 26.590,15 en kent een betalingstermijn van 30 dagen.
De factuur diende ter vervanging van een factuur van 19 oktober 2012 voor een zelfde bedrag, bij welke factuur onjuiste licentievoorwaarden waren gevoegd.
2.7.
Bij brief van 26 november 2012 schreef Actuate aan Delta Lloyd, voor zover hier van belang:
“[…]
This letter is to notify Delta Lloyd pursuant to Section 7.1 of the Agreement that Delta Lloyd is in material breach of the terms and conditions of the Agreement as follows:
Delta Lloyd has exceeded its license entitlement as per Product Schedule No 1 to the Agreement by installing and running more servers of the software (quantity installed and run = 3) than were licensed under Product Schedule No. 1 (quantity licensed =1).
Accordingly, Delta Lloyd must cure its material breach of the Agreement within 30 days of its receipt of this letter by paying to Actuate the total amount of license and maintenance fees equal to 447,864 Euros (as detailed in the attached Actuate quotation). 1f such amount is not paid within the prescribed time period for cure, then the licenses granted under the Agreement shall automatically terminate and Delta Lloyd will be required to cease all use of such software licenses and either destroy the Actuate software or return it to Actuate. In addition, Delta Lloyd will be required to pay to Actuate as damages for its material breach of the Agreement the full amount of license and maintenance fees as set forth in the attached quotation. Actuate also reserves its right to pursue all additional rights and remedies and the Agreement and applicable law.
[…]”
2.8.
Bij e-mail van 27 november 2012 heeft Actuate aan Delta Lloyd onder verwijzing naar de brief van 26 november 2012 geschreven:
“[...J, Actuate has issued the attached breach and termination letter [de brief van 26 november 2012 geciteerd in r.o. 2.7, Rb] which will affect Delta Lloyd’s right to use the software. Also I have issued an extended license key (also attached) which is valid until December 28th (technically January 28th) As per the breach/termination letter, if the breach is not cured within 30 days the license rights will terminate and no further keys will be issued.
[…]”
2.9.
Een brief van 17 december 2012 van Delta Lloyd aan Actuate houdt, voor zover hier van belang in:
“Regarding your letter, dated December 12, 2012, 1 can inform you as follows.
Contrary to your opinion we deny that we have used the software without a valid license.
[…]
Furthermore we remind you that we have only received a temporary license key at this moment. Since the License Agreement is subject to automatic renewal for a period of twelve month, we strongly urge you to provide us with a new license key for a twelve month period. It we do not receive such a key in a timely manner, we hereby hold you liable for all damages we will suffer as a consequence thereof.
[…]”
3.De vordering in conventie
3.1.
Actuate vordert, na vermeerdering en vermindering van eis, dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
Delta Lloyd veroordeelt tot betaling aan Actuate uit van € 125.000,00, uit hoofde van gederfde winst c.q. winstafdracht, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 15 mei 2012 of een andere door de rechtbank in goede justitie te bepalen datum;
Delta Lloyd veroordeelt tot betaling van overige schade aan Actuate groot € 125.000,00 althans een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 15 mei 2012 of een door de rechtbank in goede justitie te bepalen andere datum;
Delta Lloyd veroordeelt, uit hoofde van hoofde van gederfde winst c.q. winstafdracht, aan Actuate te betalen € 48.444,00, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 15 mei 2012;
Delta Lloyd veroordeelt tot betaling van € 2.717,40, te vermeerderen met de contractuele rente over de hoofdsom (€ 26.590,15) vanaf 10 december 2013 tot aan de dag der algehele betaling;
Delta Lloyd veroordeelt in de redelijke en evenredige proceskosten op grond van artikel 1019h Rv, althans in de kosten van het geding.
3.2.
Actuate grondt de vordering onder 1 en 2 op de stelling dat Delta Lloyd in strijd met de licentieovereenkomst c.q. onrechtmatig jegens haar heeft gehandeld door de Software op twee andere servers te kopiëren.
De vordering onder 3 grond Actuate op de stelling dat Delta Lloyd zonder toestemming, in strijd met de verstrekte licentie de Software op een Linux-platform heeft geïmplementeerd, terwijl de licentieovereenkomst het gebruik tot een Windows-omgeving beperkt.
De vordering onder 4 berust op het door Actuate ingenomen standpunt dat Delta Lloyd niet tijdig de factuur voor de licentievergoeding over de periode 28 september 2012 tot 27 september 2013 heeft voldaan, zodat zij op de voet van artikel 3.3 van de licentieovereenkomst (meer) rente verschuldigd is (dan zij heeft voldaan).
3.3.
Delta Lloyd voert verweer, met conclusie tot afwijzing van de vordering en verwijzing van Actuate in de kosten op de voet van artikel 1019h Rv.
3.4.
De standpunten van partijen komen voor het overige waar nodig hierna aan de orde.
4.De vordering in reconventie
4.1.
Delta Lloyd vordert in reconventie dat de rechtbank bij vonnis uitvoerbaar bij
voorraad:
I. Actuate veroordeelt tot vergoeding van de door Delta Lloyd geleden schade ad € 56.245,66, althans tot een ander door de rechtbank in goede justitie vast te stellen bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag der opeisbaarheid tot aan de dag der algehele voldoening;
II. Actuate veroordeelt tot vergoeding van de door Delta Lloyd nog te lijden schade begroot ad € 10.237,50, althans tot een ander door de rechtbank in goede justitie vast te stellen bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag der opeisbaarheid tot aan de dag der algehele voldoening;
III. Actuate veroordeelt tot vergoeding van de door Delta Lloyd gemaakte kosten van voldoening buiten rechte, ad in totaal € 4.000,00 althans ad in totaal € 1.439,83 althans tot een ander door de rechtbank in goede justitie vast te stellen bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag der opeisbaarheid tot aan de dag der algehele voldoening;
IV. Actuate veroordeelt in de kosten van het geding in reconventie.
4.2.
Delta Lloyd grondt haar vordering op de stelling dat Actuate wanprestatie heeft geleverd c.q, onrechtmatig heeft gehandeld door vanaf september 2012 in plaats van een license key voor 12 maanden steeds een license key voor de duur van één maand af te geven. Daardoor ontstond voor Delta Lloyd onzekerheid over de beschikbaarheid van de software. Delta Lloyd kan zich geen onzekerheid veroorloven, omdat zij tal van wettelijke bepalingen dient na te komen, zodat zij gedwongen was zelf een alternatief te ontwikkelen.
4.3.
Actuate betwist de vordering van Delta Lloyd.
4.4.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
5.De beoordeling
5.1.
Nu in de licentieovereenkomst onder 14.9 de rechtbank Amsterdam als bevoegde rechter is aangewezen (en de bevoegdheid ook niet is betwist) is de rechtbank bevoegd van de zaak kennis te nemen.
5.2.
In artikel 14.8 van de licentieovereenkomst is gekozen voor Nederlands recht.
Partijen zijn ook in hun stukken stilzwijgend uitgegaan van Nederlands recht, zodat de rechtbank ook Nederlands recht zal toepassen.
in conventie
5.3.
Aanvankelijk heeft Delta Lloyd als meest verstrekkend verweer aangevoerd dat Actuate niet bevoegd was namens de rechthebbende tegen haar op te treden, omdat Actuate een procesvolmacht heeft overgelegd die niet zag op een tegen Delta Lloyd te voeren procedure. Dat verweer was op zich zelf juist, omdat de door Actuate aanvankelijk overgelegde volmacht zag op optreden tegen Nationale Nederlanden. Voorafgaande aan de comparitie heeft Actuate alsnog een volmacht overgelegd die betrekking had op optreden tegen Delta Lloyd. Delta Lloyd heeft daartegen geen verweer meer gevoerd, zodat de rechtbank ervan uitgaat dat Delta Lloyd dit verweer heeft laten varen.
5.4.
De vorderingen sub 1 en 2 van Actuate vinden hun grondslag in de stelling van Actuate dat Delta Lloyd niet bevoegd was de Software te verveelvoudigen op een test- en een acceptatieserver, omdat de licentieovereenkomst een dergelijke verveelvoudiging verbiedt.
De rechtbank zal eerst onderzoeken of Delta Lloyd, zoals zij stelt, onder de licentieovereenkomst de bevoegdheid had om dergelijke kopieën te maken en vervolgens of, als dat niet het geval is, Delta Lloyd een beroep op de bepaling van artikel 45j Auteurswet (Aw) toekomt.
De licentieovereenkomst
5.5.
Partijen twisten in de eerste plaats over de uitleg van de licentieovereenkomst.
Actuate stelt dat onder de licentieovereenkomst het maken van een kopie voor testdoeleinden op een andere server niet is toegelaten.
Actuate stelt daartoe dat de licentieovereenkomst het gebruik van de Software in artikel 2.3 beperkt tot het gebruik op de Hardware, terwijl in artikel 1 van de licentieovereenkomst Hardware is gedefinieerd als één enkel computersysteem.
Delta Lloyd stelt dat met de licentieovereenkomst aan haar een onbeperkte licentie is verleend en dat op grond daarvan Delta Lloyd bevoegd is op een test- en/of acceptatieserver een kopie voor comptabiliteitstesten te maken. De enige beperking in de licentie voor Delta Lloyd bestaat er in dat d2e Developers Studio slechts mag worden gebruikt als een “developer interface” en niet als een productieserver, aldus Delta Lloyd.
5.6.
Bij de uitleg van een overeenkomst dient aansluiting te worden gezocht bij de
zogenaamde Haviltex-norm. In het arrest waaraan die norm zijn naam ontleent (HR 13 maart 1981, LJN AG4158. NJ 1981, 635 m.nt. C.J.H.B.) is die norm als volgt verwoord:
“De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, kan niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht.”
Toegepast op de onderhavige zaak dient er rekening mee te worden gehouden dat de licentieovereenkomst is gesloten tussen twee professionele commerciële partijen van aanzienlijk omvang. Enerzijds is de tekst van de licentieovereenkomst kennelijk opgesteld door Actuate, terwijl niet blijkt dat over de voorwaarden anders dan ten aanzien van hetgeen is opgenomen in Product Schedule 1 is onderhandeld. Anderzijds kan van Delta Lloyd worden verwacht dat zij beschikt over een juridisch geschoolde inkoopafdeling die zich van de inhoud van de licentiebepalingen goede rekenschap heeft gegeven.
In die omstandigheden zal de letterlijke tekst een belangrijke aanwijzing zijn van hetgeen partijen hebben bedoeld overeen te komen. Dat geldt te meer waar partijen omtrent hetgeen zij over en weer hebben gezegd of gedaan bij of voorafgaande aan het sluiten van de overeenkomst, dat licht zou kunnen werpen op hun bedoelingen, niets hebben gesteld.
Naar het oordeel van de rechtbank kan de licentieovereenkomst redelijkerwijze niet anders worden uitgelegd dan dat aan Delta Lloyd een licentie is verstrekt om de Software te gebruiken op één computersysteem. Dat staat met zoveel woorden artikel 2.3 van de licentieovereenkomst gelezen in combinatie met de definitie van Hardware in artikel 1 van de licentieovereenkomst.
Daaraan kan niet afdoen dat de licentie krachtens Product Schedule No 1 “unrestricted” dus onbeperkt is. Een redelijke uitleg van de licentieovereenkomst brengt mee dat daarmee slechts kan worden gedoeld op de wijze waarop en het doel waarvoor Software wordt gebruikt, maar niet op het aantal computersystemen waarop de Software mag worden gekopieerd.
Evenmin doet daaraan af dat in de licentieovereenkomst, in afwijking van de definitie van “Hardware” in artikel 1, het computersysteem waarop de Software mag worden gebruikt niet is geïndividualiseerd met bijvoorbeeld een serienummer.
Daaruit kan worden afgeleid dat het Delta Lloyd vrij stond te kiezen op welk systeem zij de Software zou installeren en dat zij bevoegd is om gedurende de looptijd van de licentieovereenkomst over te stappen op een ander computersysteem, maar niet dat zij bevoegd is de Software tegelijkertijd op meer dan één systeem geïnstalleerd te hebben.
5.7.
Op grond van de licentieovereenkomst moet derhalve worden geoordeeld dat, in beginsel, Delta Lloyd gehandeld heeft in strijd met licentieovereenkomst door de Software zonder toestemming van Actuate te installeren op een test- en op een acceptatieserver.
Artikel 45f Auteurswet
5.8.
Delta Lloyd heeft zich subsidiair erop beroepen dat de verveelvoudigingen op de test- en acceptatieserver verveelvoudigingen betreffen die krachtens artikel 45j Aw niet als een inbreuk op het auteursrecht worden beschouwd. Volgens Delta Lloyd kunnen de betreffende verveelvoudigingen zelfs bij overeenkomst niet worden verboden, omdat het verveel-voudigingen betreffen in het kader van het laden, het in beeld brengen of het verbeteren van fouten, als bedoeld in artikel 45j laatste volzin Aw. Zonder dat de Software compatibel is met haar nieuwe besturingssysteem is de Software immers voor Delta Lloyd niet bruikbaar.
5.9.
Actuate betwist dat de verveelvoudiging voor het testen van de software kan worden aangemerkt als een verveelvoudiging als bedoeld in artikel 45j Aw. Voor zover het al zou gaan om een verveelvoudiging als bedoeld in de eerste volzin van dat artikel, voorziet de licentieovereenkomst uitdrukkelijk in een beperking omdat in artikel 4.2 met zoveel worden een kopieerverbod is opgenomen.
Actuate betwist voorts dat het kopiëren naar een test- of acceptatieserver voor het testen van compatibiliteit met een nieuw besturingssysteem valt onder de uitzonderling van artikel 45j Aw laatste zinsdeel.
5.10.
Artikel 45j is in de Aw opgenomen als gevolg van de implementatie van Richtlijn 91/250/EEG van 14 mei 1991 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma’s.
De considerans van deze Richtlijn houdt onder meer en voor zover hier van belang het
volgende in:
“[…]
Overwegende dat op de exclusieve rechten van de auteur om de ongeoorloofde reproduktie van zijn werk te verhinderen een beperkte uitzondering moet worden gemaakt in het geval van een computerprogramma, teneinde de reproduktie toe te laten die technisch noodzakelijk is voor het gebruik van dat programma door de rechtmatige verkrijger; dat dit betekent dat het laden of in beeld brengen, dat noodzakelijk is voor het gebruik van een rechtmatig verkregen kopie van een programma, alsmede het corrigeren van fouten, niet bij overeenkomst mag worden verboden; dat, bij gebreke van uitdrukkelijke contractuele bepalingen, ook wanneer een kopie van het programma verkocht is, elke andere handeling die nodig is voor het gebruik van de kopie van een programma, door een rechtmatig verkrijgen van die kopie kan worden verricht overeenkomstig het ermee beoogde doel;
Overwegende dat een persoon die het recht heeft een computerprogramma te gebruiken niet mag worden belet om de handelingen te verrichten die noodzakelijk zijn om de werking van het programma waar te nemen, te bestuderen of te testen, voor zover die handelingen het auteursrecht in dat programma niet schenden;
[…]
Overwegende dat de ongeoorloofde reproduktie, vertaling, bewerking en omzetting van de codevorm waarin een kopie van een computerprogramma ter beschikking wordt gesteld, een inbreuk vormt op de exclusieve rechten van de auteur;
Overwegende dat er zich echter omstandigheden kunnen voordoen waarin een dergelijke reproduktie van de code en vertaling van de vorm van die code in de zin van artikel 4, onder a) en b), van deze richtlijn, onmisbaar is om de noodzakelijke gegevens te verkrijgen voor het tot stand brengen van de compatibiliteit van een onafhankelijk gemaakt programma met andere programma’s;
Overwegende dat alleen in deze zeldzame gevallen de uitvoering van de handelingen van reproduktie en vertaling door of voor een persoon die het recht heeft een kopie van het programma te gebruiken als rechtmatig moet worden beschouwd en in overeenstemming met normale praktijken, en daarom moet worden geacht geen toestemming van de rechthebbende te vereisen;
Overwegende dat deze uitzondering onder meer ten doel heeft het mogelijk te maken alle componenten van een computersysteem, ook die van verschillende fabrikanten, aan elkaar te koppelen, zodat die systemen samen kunnen functioneren;”
De relevante artikelen van de Richtlijn luidden, voor zover van belang:
Artikel 5 Uitzonderingen voor handelingen waarvoor toestemming nodig is
1. Tenzij bij overeenkomst uitdrukkelijk anders bepaald is, is voor de in artikel 4, onder a) en b), genoemde handelingen geen toestemming van de rechthebbende vereist wanneer deze handelingen voor de rechtmatige verkrijger noodzakelijk zijn om het computerprogramma te kunnen gebruiken voor het beoogde doel, onder meer om fouten te verbeteren.
2. Het maken van een reservekopie door een rechtmatige gebruiker van het programma kan
niet bij overeenkomst worden verhinderd indien die kopie voor bovenbedoeld gebruik nodig is.
[..J
Artikel 6 Decompilatie
1. Er is geen toestemming van de rechthebbende vereist indien de reproduktie van de code en de vertaling van de codevorm in de zin van artikel 4, onder a) en b), onmisbaar zijn om de informatie te verkrijgen die nodig is om de compatibiliteit van een onafhankelijk gecreëerd computerprogramma met andere programma’s tot stand te brengen, op voor waarde dat:
a) deze handelingen worden verricht door de licentiehouder of door een ander die het recht heeft om een kopie van het programma te gebruiken, of voor hun rekening door een daartoe gemachtigde persoon;
b) de gegevens die nodig zijn om de compatibiliteit tot stand te brengen nog niet eerder snel en gemakkelijk beschikbaar zijn gesteld voor de onder a) bedoelde personen;
en c) deze handelingen beperkt blijven tot die onderdelen van het oorspronkelijke programma die voor het tot stand brengen van compatibiliteit noodzakelijk zijn.
[…]
Artikel 9 Toepassing van andere wettelijke bepalingen
1. […] Elk contractueel beding dat strijdig is met artikel 6 […] is nietig.”
2.
Voor het antwoord op de vraag of een verveelvoudiging onder de uitzondering van artikel 45j Aw valt dient gekeken te worden naar doel en strekking van de Richtlijn. De Nederlandse bepaling moet immers richtlijnconform worden uitgelegd. Uit de tekst van de Richtlijn en de daarbij behorende considerans kan worden afgeleid dat de uitzondering die de Richtlijn creëert met name in artikel 6 ook ziet op de verveelvoudiging die noodzakelijk is voor het compatibel maken van software met software van andere leveranciers. Blijkens artikel 9 van de Richtlijn valt die uitzondering onder de bepalingen waarvan niet bij overeenkomst kan worden afgeweken
5.11.
Delta Lloyd heeft onbetwist gesteld dat de verveelvoudigingen van de Software op de test- en acceptatieservers noodzakelijk zijn voor het compatibel maken van de Software met een nieuw door haar in gebruik te nemen besturingssysteem.
Richtlijnconforme uitleg van artikel 45j Aw brengt dan mee dat dergelijke verveelvoudigingen niet kunnen worden aangemerkt als een inbreuk op het auteursrecht van de rechthebbende, terwijl een bepaling in de licentieovereenkomst die de bevoegdheid van de licentiehouder om dergelijke op compatibiliteit gerichte verveelvoudigingen te beperken niet is toegelaten.
5.12.
Op grond van de vorenstaande overwegingen kan worden vastgesteld dat Delta Lloyd door de Software op een testserver en op een acceptatieserver te kopiëren ten behoeve van onderzoek naar de compatibiliteit met haar nieuwe besturingssysteem noch wanprestatie heeft geleverd, noch onrechtmatig heeft gehandeld jegens Actuate.
De onder 1 en 2 genoemde vorderingen van Actuate stuiten daarop af.
5.13.
De vordering onder 3 berust op de stelling dat het Delta Lloyd onder de licentieovereenkomst niet vrij stond de Software te gebruiken in de Linux-omgeving, zonder een aanvullende licentie met Actuate te hebben afgesloten.
Actuate stelt dat waar in het Product Schedule onder “Software Platform” is opgenomen “WIN”, dit betekent dat de licentie uitsluitend geldig is voor gebruik onder Windows.
Delta Lloyd betwist dat de licentieovereenkomst zo moet worden uitgelegd. De licentieovereenkomst bepaalt juist dat de aan Delta Lloyd verstrekte licentie “unrestricted” dus onbeperkt is verleend. Het staat Delta Lloyd dan ook vrij de Software met behulp van een ander besturingssysteem te gebruiken, aldus Delta Lloyd.
5.14.
Ook hier gaat het om de uitleg van de overeenkomst en gelden dezelfde maatstaven als hiervoor in r.o. 5.6 uiteengezet. Ook op dit punt hebben partijen niet gesteld dat tussen partijen c.q. hun rechtsvoorganger enige communicatie heeft plaatsgevonden, bij of voorafgaande aan de totstandkoming van de licentieovereenkomst, waaruit zou kunnen worden afgeleid welke lezing van de overeenkomst partijen voor ogen heeft gestaan.
De rechtbank zal daarom de overeenkomst uitleggen op de wijze die haar het meest redelijk voorkomt.
Aan Delta Lloyd is in beginsel een onbeperkte licentie verleend voor het gebruik van de Software op één computersysteem. In het Product Schedule is opgenomen dat het Software betreft voor het platform WIN, waarmee, naar tussen partijen niet in geschil is, een Windows-omgeving wordt bedoeld. De Software is dus geschikt voor de Windows omgeving. Daarmee is echter niet gezegd dat zij uitsluitend op dat platform mag worden gebruikt. Indien Actuate beoogde het gebruik van de Software aan meer beperkingen te onderwerpen dan het gebruik op één enkel systeem, dan had het op de weg van Actuate gelegen dat in de licentieovereenkomst expliciet tot uitdrukking te brengen. De enkele vermelding in het product Schedule van de tekst “Software Platform WIN” is daarvoor onvoldoende. Delta Lloyd heeft daaruit in redelijkheid niet hoeven af te leiden dat de licentieovereenkomst haar beperkte in het gebruik van de Software tot één besturingssysteem.
5.15.
Uit het voorgaande volgt dat Delta Lloyd door de Software te gebruiken met een ander besturingssysteem dan dat voorzien in de licentieovereenkomst geen wanprestatie heeft gepleegd onder de licentieovereenkomst en evenmin onrechtmatig heeft gehandeld, zodat de daarop gegronde vordering van Actuate eveneens moet worden afgewezen.
5.16.
De onder 4 genoemde vordering van Actuate betreft het restant van de factuur over de licentievergoeding voor de periode 28 september 2012 tot 27 september 2013.
Partijen gaan beide uit van de factuur van 14 november 2012 en een betalingstermijn van 30 dagen, zodat de rente is ingegaan op 14 december 2012. Delta Lloyd stelt dat zij de hoofdsom, vermeerderd met rente vanaf 14 december 2013 (de rechtbank begrijpt 2012)
“betaalbaar heeft gesteld op 8 november 2013”. Wat de Delta Lloyd bedoelt met
“betaalbaar gesteld”wordt door Delta Lloyd niet nader toegelicht. De rechtbank gaat ervan uit dat Delta Lloyd daarmee bedoelt dat een bevoegde persoon bij Delta Lloyd intern toestemming heeft gegeven tot betaling. Wanneer daadwerkelijk is betaald is door Delta Lloyd niet vermeld. Evenmin heeft Delta Lloyd het bedrag genoemd dat zij heeft betaald. Uit de stellingen van Actuate kan worden afgeleid dat zij stelt van Delta Lloyd betaling van € 28.605,80 te hebben ontvangen op 10 december 2013. Delta Lloyd is aldus 361 dagen rente verschuldigd geworden. Hoofdsom en rente gezamenlijk bedragen dan per die datum € 31.323,20.
“betaalbaar heeft gesteld op 8 november 2013”. Wat de Delta Lloyd bedoelt met
“betaalbaar gesteld”wordt door Delta Lloyd niet nader toegelicht. De rechtbank gaat ervan uit dat Delta Lloyd daarmee bedoelt dat een bevoegde persoon bij Delta Lloyd intern toestemming heeft gegeven tot betaling. Wanneer daadwerkelijk is betaald is door Delta Lloyd niet vermeld. Evenmin heeft Delta Lloyd het bedrag genoemd dat zij heeft betaald. Uit de stellingen van Actuate kan worden afgeleid dat zij stelt van Delta Lloyd betaling van € 28.605,80 te hebben ontvangen op 10 december 2013. Delta Lloyd is aldus 361 dagen rente verschuldigd geworden. Hoofdsom en rente gezamenlijk bedragen dan per die datum € 31.323,20.
Met de betaling van €28.605,80 heeft Delta Lloyd derhalve €2.717,14 te weinig betaald, aldus Actuate.
Tegenover die stellingen van Actuate heeft Delta Lloyd haar stelling dat zij volledig heeft voldaan onvoldoende geadstrueerd.
Ten overvloede merkt de rechtbank op dat, als 8 november 2013 de betalingsdatum zou zijn, de rente verschuldigd is over 329 dagen en dan moet worden begroot op (€ 26.590,15*329/365*18%) = € 4.314,16. Ook dan zouden met betaling van €28.605,80 de hoofdsom en rente per die datum nog niet volledig zijn voldaan.
Onder deze omstandigheden had het op de weg van Delta Lloyd gelegen nauwkeurig aan te geven welk bedrag zij wanneer heeft voldaan ter betaling van welke posten. Nu zij dat heeft nagelaten zal de rechtbank uitgaan van de gegevens die door Actuate zijn verstrekt en die door Delta Lloyd verder niet zijn betwist.
Dat betekent dat Delta Lloyd een bedrag van € 2.717,14 te weinig heeft voldaan en de vordering van Actuate tot dat bedrag kan worden toegewezen.
Daarnaast vordert Actuate rente over de hoofdsom van € 26.590,15 vanaf 10 december 2013.
De rechtbank ziet niet op grond waarvan Actuate nu nog contractuele rente zou kunnen vorderen over de hoofdsom van €26.590,15. Het staat immers vast dat Delta Lloyd vanaf 10 december 2013 niet meer verschuldigd is dan € 2.717,14.
De rechtbank gaat er vanuit dat Actuate beoogt de rente over het restant te vorderen, en daarbij als uitgangspunt neemt dat de betaling van Delta Lloyd eerst strekt in mindering op de rente en pas dan in mindering op de hoofdsom, zodat op 10 december 2013 nog € 2.717,14 aan hoofdsom resteerde. De rechtbank leest de vordering dan aldus dat Actuate over dat bedrag rente ad 1,5% per maand vanaf 10 december 2013 vordert. Aldus zal de vordering worden toegewezen nu dat overigens niet is bestreden.
5.17.
In conventie heeft Actuate te gelden als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij. Zij zal in de kosten worden veroordeeld op de voet van artikel 1019h Rv. Weliswaar dient Delta Lloyd als de in het ongelijk gestelde partij te worden aangemerkt ten aanzien van de vordering onder 4, maar die vordering is zo ondergeschikt dat bij de kostenveroordeling daarmee geen rekening zal worden gehouden, nu ook partijen zelf daarmee in hun kostenopgave geen rekening hebben gehouden, in de zin dat zij daarvoor een deel als niet vallende onder het regime van artikel 1019h Rv, in mindering hebben gebracht.
Actuate heeft als haar advocatenkosten opgevoerd een bedrag van € 28.403,71 en Delta Lloyd een bedrag van € 31.781,35.
Actuate heeft gesteld dat de kosten van Delta Lloyd, voor zover haar eigen kostenopgave overstijgende, als exorbitant moeten worden aangemerkt en verzocht de kosten van Delta Lloyd op basis van het liquidatietarief vast te stellen. Er is geen rechtsregel waaruit voortvloeit dat, indien een partij een te hoog bedrag aan proceskosten ex artikel 1019h Rv opvoert de sanctie is dat slechts op de voet van het liquidatietarief kosten worden vergoed.
In het licht van de bezwaren die door Actuate zijn aangevoerd heeft Delta Lloyd nagelaten voldoende te onderbouwen waarom haar kosten aanzienlijk hoger uitkomen dan de kosten van Actuate en waarom het redelijk en evenredig is dat zij die hogere kosten in rekening brengt, terwijl dat wel op haar weg had gelegen. De rechtbank zal daarom voor het vaststellen van de redelijke en evenredige proceskosten uitgaan van de door Actuate berekende salariskosten.
De proceskosten aan de zijde van Delta Lloyd moeten aldus worden begroot op:
griffierecht
€
3.715,00
salaris
€
28.403,71
Totaal
€
32.118,71
in reconventie
5.18.
De vordering van Delta Lloyd in reconventie neemt tot uitgangspunt dat Delta Lloyd onder de licentieovereenkomst aanspraak heeft op verstrekking van een license key voor de duur van twaalf maanden. Delta Lloyd baseert die stelling op de omstandigheid dat de licentieovereenkomst is aangegaan voor de duur van twaalf maanden en telkens met een zelfde termijn wordt verlengd, terwijl niet is bedongen dat Actuate de prestatie in termijnen mag voldoen. Bovendien heeft de rechtsvoorganger van Actuate steeds een license key voor de duur van twaalf maanden verstrekt.
Daarnaast stelt Delta Lloyd zich op het standpunt dat Actuate ten onrechte heeft gedreigd de licentieovereenkomst te beëindigen wegens wanprestatie door Delta Lloyd.
Als gevolg van één en ander heeft Delta Lloyd zich gedwongen gezien een alternatieve oplossing te laten maken, opdat zij niet geconfronteerd zou worden met een plotseling ontbreken van de software en zij haar werkzaamheden niet meer zou kunnen verrichten. Actuate betwist dat zij gehouden is de license key voor perioden van twaalf maanden te verstrekken. De licentieovereenkomst stelt niets over de termijn waarover een license key zou moeten worden verstrekt. Zolang Actuate er voor zorgdraagt dat Delta Lloyd over de Software kan beschikken, voldoet zij aan haar verplichtingen onder de licentieovereenkomst.
Bovendien was Actuate, zo stelt zij, gerechtigd om haar verplichtingen uit de licentieovereenkomst op te schorten, nu Delta Lloyd harerzijds inbreuk maakte op de licentieovereenkomst door het maken van ongeoorloofde kopieën en het gebruik van de Software op een niet overeengekomen platform.
Daarnaast heeft Delta Lloyd Actuate niet rechtsgeldig in gebreke gesteld. De door Delta Lloyd genoemde termijn waarbinnen Actuate moest voldoen aan de eis tot het verstrekken van een license key voor twaalf maanden was daarvoor onvoldoende duidelijk. Er is immers in de ingebrekestellingsbrief geen definitieve termijn genoemd doch alleen verzocht om toezending “in a timely manner”.
5.19.
Naar het oordeel van de rechtbank kan niet gezegd worden dat het Actuate onder de licentieovereenkomst vrij stond aan Delta Lloyd in plaats van een license key voor twaalf maanden, zoals tot dan toe gebruikelijk was, een license key met een beperkte duur te verstrekken. In de licentieovereenkomst is daarvoor geen aanknopingspunt te vinden. Uit de praktijk dat tot dan toe steeds een license key voor een vol jaar werd verstrekt, zoals door Delta Lloyd onbetwist is gesteld, kan worden afgeleid dat partijen zijn overeengekomen dat de license zou worden verstrekt voor een periode van twaalf maanden en Delta Lloyd mocht daar dan ook op rekenen.
Uit de e-mail van 27 november 2012 (r.o. 2.8) blijkt dat Actuate kennelijk tot het verstrekken van een tijdelijke license key is overgegaan, om de tussentijdse beëindiging c.q. opschorting van de licentieovereenkomst te kunnen effectueren. Actuate stelt zich op het standpunt dat zij daartoe bevoegd was wegens de door haar vermeende inbreuken van Delta Lloyd. Uit de beslissing in conventie volgt echter dat van wanprestatie door Delta Lloyd, (behoudens de hier niet ter zake doende vertraging in de betaling van de factuur van 14 november 2012) geen sprake was, zodat Actuate daaraan geen bevoegdheid tot beëindiging of opschorting kon ontlenen.
Ook het verweer dat Delta Lloyd Actuate niet in gebreke heeft gesteld wordt verworpen. De brief van 17 december 2012 voldoet aan de vereisten voor een ingebrekestelling. Daarvoor is niet noodzakelijk dat een specifieke termijn voor nakoming wordt gesteld.
5.20.
Delta Lloyd heeft de schade die zij vordert er op gegrond dat zij in verband met de dreigende onderbreking van het gebruik van de Software door haar werknemers, bijgestaan door externen, een alternatief programma moest (laten) ontwikkelen.
Zij heeft opgegeven welke uren tegen welke prijzen door haar medewerkers daaraan zijn besteed en welke kosten daarvoor door externe partijen bij haar in rekening zijn gebracht. Actuate betwist dat er tussen het door haar niet verstrekken van een license key voor twaalf maanden en de dreigende opzegging van de licentieovereenkomst enerzijds en de schade anderzijds een causaal verband is. Zij wijst er daarbij op dat uit de door Delta Lloyd overgelegde urenverantwoording blijkt dat Delta Lloyd reeds voor de ingebrekestelling met de ontwikkeling van alternatieve software was aangevangen.
5.21.
Dit verweer van Actuate slaagt.
De ingebrekestelling van Delta Lloyd dateert van 17 december 2012. In die ingebrekestelling is Actuate in de gelegenheid gesteld om alsnog aan haar verplichting tot het afgeven van een license key voor de duur van een jaar binnen een redelijke termijn (in a timely manner) te voldoen. Als een redelijke termijn kan in dat kader een termijn van 14 dagen worden aangemerkt, zodat Actuate tot eind 2012 de tijd had om haar verplichting na te komen. Uit de door Delta Lloyd overgelegde overzichten blijkt echter dat al in september, oktober, november en december 2012 uren voor het maken van vervangende software zijn opgenomen. Daaruit volgt dat Delta Lloyd al was begonnen met het ontwikkelen van een alternatief voordat Actuate in verzuim was. De kosten voor het ontwikkelen van het alternatief zijn dan niet aan te merken als kosten die het gevolg zijn van verzuim van Actuate.
De vordering van Delta Lloyd zal daarom worden afgewezen.
Delta Lloyd zal als de in reconventie in het ongelijk gestelde partij in proceskosten in reconventie worden verwezen.
Die kosten worden, aan de zijde van Actuate, tot aan de uitspraak begroot als volgt:
Salaris
€
1.788,00
(2 punten tarief IV € 894,00)
6.De beslissing
De rechtbank
in conventie
6.1.
veroordeelt Delta Lloyd om aan Actuate te betalen € 2.717,40 (tweeduizend zevenhonderdenzeventien euro en veertig cent) te vermeerderen met de contractuele rente van 1,5% per maand daarover vanaf 10 december 2013 tot aan de voldoening;
6.2.
veroordeelt Actuate in de proceskosten op de voet van artikel 1019h Rv tot aan deze uitspraak aan de zijde van Delta Lloyd begroot op € 32.118,71;
6.3.
verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;
6.4.
wijst af het meer of anders gevorderde.
in reconventie
6.5.
wijst de vordering van Delta Lloyd af;
6.6.
veroordeelt Delta Lloyd in de kosten van het geding, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Actuate begroot op € 1.788,00;
6.7.
verklaart de proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. G.H. Marcus en in het openbaar uitgesproken op 29 oktober 2014. [1]