ECLI:NL:RBAMS:2013:6632

Uitspraak

RECHTBANK AMSTERDAM

Parketnummer: 13/654207-11 (PROMIS)

Datum uitspraak: 7 oktober 2013

op tegenspraak

VONNIS

van de rechtbank Amsterdam, meervoudige strafkamer, in de strafzaak tegen

[verdachte] ,

geboren te [plaats] op 13 januari 1996,

ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens en wonende op het adres [adres 2] te [woonplaats].

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 23 september 2013.

De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering van de officier van justitie

mr. M.L.A. ter Veer en hetgeen door de raadsman van verdachte, mr. J.J.W. Vos en door de verdachte naar voren is gebracht.

1.Tenlastelegging

De verdachte wordt verweten dat:

hij op of omstreeks 2 juni 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, in

het Vondelpark, in elk geval op of aan de openbare weg, ter uitvoering van het

door verdachte en/of zijn mededader(s) voorgenomen misdrijf om tezamen en in

vereniging met een ander of anderen, althans alleen, met het oogmerk van

wederrechtelijke toe-eigening weg te nemen een tas en/of enig geldbedrag,

geheel of ten dele toebehorende aan [persoon 1] , in elk geval aan een ander

of anderen dan aan verdachte en/of zijn mededader(s), om voornoemde [persoon 1] is

gaan staan, waarna hij, verdachte en/of zijn mededader(s) voornoemde [persoon 1]

heeft/hebben ingesloten en/of voornoemde [persoon 1] heeft/hebben geschopt en/of

getrapt en/of éénmaal of meermalen voornoemde [persoon 1] in/tegen zijn gezicht

heeft/hebben gestompt en/of geslagen;

(Artikel 312/47/45 Wetboek van Strafrecht)

en/of

hij op of omstreeks 2 juni 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, in

het Vondelpark, in elk geval op of aan de openbare weg, ter uitvoering van het

door verdachte en/of zijn mededader(s) voorgenomen misdrijf om tezamen en in

vereniging met een ander of anderen, althans alleen, met het oogmerk om zichen/of (een) ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen door geweld en/of

bedreiging met geweld [persoon 1] te dwingen tot de afgifte van twintig euro

en/of vijftig euro, in elk geval van enig geldbedrag, geheel of ten dele

toebehorende aan voornoemde [persoon 1] , in elk geval aan een ander of anderen dan

aan verdachte en/of zijn mededader(s), om voornoemde [persoon 1] heen is gaan staan

waarna hij, verdachte en/of zijn mededader(s) voornoemde [persoon 1] heeft/hebben

ingesloten en/of voornoemde [persoon 1] heeft/hebben geschopt en/of getrapt en/of

éénmaal of meermalen voornoemde [persoon 1] in/tegen zijn gezicht heeft/hebben

gestompt en/of geslagen en/of (daarbij/vervolgens) voornoemde [persoon 1] dreigend

de woorden heeft/hebben toegevoegd: "give him the money, you don't know who

your fucking with", althans woorden van gelijke aard en/of strekking;

(Artikel 317/47/45 Wetboek van Strafrecht)

Subsidiair:

hij op of omstreeks 2 juni 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, in

het Vondelpark, in elk geval op of aan een openbare weg, met een ander of

anderen, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [persoon 1] ,welk geweld bestond uit het schoppen en/of trappen tegen het lichaam van

voornoemde [persoon 1] en/of het éénmaal of meermalen slaan en/of stompen in/tegen

het gezicht van voornoemde [persoon 1] , waarbij hij, verdachte en/of zijn

mededader(s) het slachtoffer heeft/hebben ingesloten;

(Artikel 141 Wetboek van Strafrecht)

(gevoegde zaak 13/656.682-11)

hij op of omstreeks 28 juni 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, op

de Van Baerlestraat, in elk geval op de openbare weg, tezamen en in vereniging

met een ander, althans alleen, met het oogmerk van wederrechtelijke

toe-eigening heeft weggenomen een tas met inhoud (3 sealbag met in totaal

35.600 euro en/of een portemonnee met 20 euro en/of een (mobiele) telefoon

(merk: Nokia) en/of een OV chipkaart), in elk geval enig goed, geheel of ten

dele toebehorende aan [vennootschap 1] en/of [persoon 2] en/of [persoon 3] ,

in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte en/of zijn mededader,

welke diefstal werd voorafgegaan en/of vergezeld en/of gevolgd van geweld

en/of bedreiging met geweld tegen voornoemde [persoon 3] , gepleegd met het

oogmerk om die diefstal voor te bereiden en/of gemakkelijk te maken en/of om

bij betrapping op heterdaad aan zichzelf de vlucht mogelijk te maken, en/of

het bezit van het gestolene te verzekeren, welk geweld en/of welke bedreiging

met geweld hierin bestond(en) dat verdachte en/of zijn mededader (met kracht)

de tas van de schouder van voornoemde [persoon 3] heeft/hebben gerukt en/of

heeft/hebben getrokken;(Artikel 312 Wetboek van Strafrecht)

Subsidiair:

hij op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 28 juni 2011

tot en met 29 juni 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, een (mobiele)

telefoon (merk Nokia) heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad, terwijl

hij ten tijde van de verwerving en/of het voorhanden krijgen wist, althans

redelijkerwijs had moeten vermoeden, dat het (een) door diefstal in elk geval

(een) door misdrijf verkregen goed(eren) betrof;

(artikel 416 juncto 417bis van het Wetboek van Strafrecht)

(gevoegde zaak 13/860.102-12)

hij op of omstreeks 26 januari 2012 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,

opzettelijk en wederrechtelijk één of meer mu(u)r(en) en/of (zij)gevel(s) vande [naam 1] school (gelegen aan het [adres 1] ), in elk geval enig goed,

geheel of ten dele toebehorende aan de [naam 1] school, in elk geval aan een ander

of anderen dan aan verdachte, heeft vernield en/of beschadigd en/of

onbruikbaar gemaakt, immers heeft verdachte éénmaal of meermalen middels verf

één of meerdere letter(s) en/of afbeelding(en) (zijnde graffiti) aangebracht

op één of meer mu(u)r(en) en/of zijgevel(s) van bovengenoemde school;

(Artikel 350 Wetboek van Strafrecht)

(gevoegde zaak 860.691/12)

hij op of omstreeks 16 oktober 2012 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,

tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, met het

oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening heeft weggenomen een (hand)tas (met

daarin onder andere een telefoon, oplader en portemonnee met inhoud), in elk

geval enig goed, geheel of ten dele toebehorende aan [persoon 4] , in elk geval

aan een ander of anderen dan aan verdachte en/of zijn mededader(s);

(artikel 311 Wetboek van Strafrecht)

2.Voorvragen

De rechtbank heeft vastgesteld dat de dagvaarding geldig is en dat zijzelf bevoegd is tot kennisneming van de zaak.

Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft betoogd dat ten aanzien van feit 1, 2 en 3 de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging van de verdachte dient te worden verklaard, nu de redelijke termijn waarbinnen de zaken behandeld dienen te worden, als bedoeld in art. 6 lid 1 EVRM, is overschreden.

Voor feit 1 geldt dat verdachte op 24 juni 2011 is aangehouden ter zake van medeplegen van een straatroof
.De redelijke termijn is vanaf dat moment gaan lopen en zal naar verwachting eindigen met een uitspraak op 7 oktober 2013, een tijdsverloop van 27 maanden.

Voor feit 2 geldt dat verdachte op 21 juli 2011 is aangehouden en in verzekering gesteld ter zake van een straatroof. De redelijke termijn is vanaf dat moment gaan lopen en zal naar verwachting eindigen met een uitspraak op 7 oktober 2013, een tijdsverloop van 26 maanden.

Tot slot geldt wat betreft feit 3 dat verdachte op 26 januari 2012 is aangehouden ter zake van vernieling. De redelijke termijn is vanaf dat moment gaan lopen en zal naar verwachting eindigen met een uitspraak op 7 oktober 2013, een tijdsverloop van 20 maanden.

De raadsman verwijst naar het arrest van 3 oktober 2000 van de Hoge Raad^[1]. Daarin is geoordeeld dat in gevallen waarin het jeugdstrafrecht van toepassing is de behandeling van de zaak in eerste aanleg binnen 16 maanden moet zijn afgerond tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden.

De raadsman concludeert dat de redelijke termijn van 16 maanden in voornoemde zaken is overschreden. Er is niet gebleken van bijzondere omstandigheden die een dergelijke overschrijding rechtvaardigen.

Het betreffen geen ingewikkelde zaken en er heeft evenmin langdurig strafrechtelijk onderzoek plaatsgevonden. De verdediging heeft geen bijzondere onderzoekswensen ingediend. Ten aanzien van feit 1 heeft de raadsvrouw van een van de medeverdachte enkel verzocht de aangever als getuige te horen. Nadat de getuige tot tweemaal toe niet is verschenen is de mini instructie in oktober 2012 gesloten. Het heeft vervolgens bijna 12 maanden geduurd voordat de zaak ter terechtzitting is aangebracht.

Ten aanzien van feit 2 is aan verdachte een doordachte straatroof met omvangrijke buit ten laste gelegd terwijl gedurende het onderzoek al snel duidelijk werd dat verdachte onmogelijk de dader kan zijn geweest.

Met betrekking tot feit 3 is verdachte op heterdaad betrapt en heeft hij ook meteen een bekennende verklaring afgelegd.

Het is dan ook onbegrijpelijke waarom de zaken zolang zijn blijven liggen.

De raadsman stelt zich derhalve op het standpunt dat de zaken niet voortvarend door de bevoegde autoriteiten zijn behandeld.

De raadsman is zich ervan bewust dat de Hoge Raad^[2]bij arrest van 17 juni 2008 heeft bepaald dat overschrijding van de redelijke termijn niet tot niet-ontvankelijkheid leidt, ook niet in uitzonderlijke gevallen en dat de regel is dat overschrijding gecompenseerd wordt door strafvermindering. De Rechtbank Amsterdam^[3]heeft echter nadien op grond van het IVRK anders besloten en het openbaar ministerie toch niet-ontvankelijk verklaard. Daarbij heeft de rechtbank overwogen dat de artikelen 3 en 40 lid 2 van het IVRK als uitgangspunt dienen te gelden voor de vraag of van verdere vervolging nog een pedagogisch effect valt te verwachten.

De raadsman is van mening dat in navolging van voornoemde zaken het openbaar ministerie niet ontvankelijk dient te worden verklaard.

Verdachte is inmiddels 17 jaar. Hij is na een moeizame periode, zowel op school als thuis, druk bezig om aan zichzelf te werken en zijn leven een zinvolle invulling te geven. Hij wordt daartoe begeleid door de [naam 2] . Verdachte is recent teruggekomen van een ‘farm’ in Hawaï waar hij heeft deelgenomen aan een jongerentraject. Hij is voornemens een soortgelijk traject in Schotland te volgen.

Op grond van het vorenstaande stelt de raadsman zich op het standpunt dat het pedagogische effect van verdere vervolging en eventuele veroordeling, ook al wordt de straf gematigd niet alleen verloren is gegaan, maar tevens de huidige ontwikkeling van verdachte op een onaanvaardbare wijze zou kunnen doorkruisen en dat op grond van de artikelen van het IVRK de officier van justitie het recht op vervolging heeft verloren.

Het standpunt van het openbaar ministerie

De officier van justitie stelt voorop dat ook zij van mening is dat er sprake is van overschrijding van de redelijke termijn. De Hoge Raad heeft echter in de door de raadsman aangehaalde arresten van 17 juni 2008 en 30 maart 2010 het standpunt ingenomen dat overschrijding van de redelijke termijn, ook in zaken waarin het strafrecht voor jeugdigen is toegepast, niet leidt tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie.

Dat in lagere rechtspraak, waaronder die van de Rechtbank Amsterdam,

nadien het openbaar ministerie niet-ontvankelijk is verklaard in zaken waarin het strafrecht voor jeugdigen van toepassing was, doet daaraan niet af. Dit temeer nu het Gerechtshof Amsterdam recent in haar arrest van 23 juli 2013 aan de artikelen 3 en 40 van het IVRK niet de gevolgtrekking verbindt dat een overschrijding van de redelijke termijn in het minderjarigenstrafrecht een andere rechtsgevolg kan hebben in die zin dat een zodanige overschrijding de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie met zich kan brengen.

De officier van justitie stelt zich op het standpunt dat de overschrijding van de redelijke termijn dient te worden verdisconteerd in de strafmaat.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank stelt vast dat verdachte op 24 juni 2011 is aangehouden op verdenking van medeplegen van een straatroof, op 21 juli 2011 is aangehouden op verdenking van een straatroof en op 26 januari 2012 is aangehouden ter zake van vernieling.

Verdachte is in juli 2013 gedagvaard om op 23 september 2013 bij de inhoudelijke behandeling van deze feiten ter terechtzitting te verschijnen.

Dit betreffen perioden van respectievelijk 27, 26 en 20 maanden. Niet is in geschil dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het EVRM is overschreden. Het voorschrift van artikel 6, eerste lid, EVRM beoogt, onder meer, te voorkomen dat een verdachte langer dan redelijk is, onder de dreiging van strafvervolging moet leven.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat geen enkele overschrijding van de redelijke termijn tot niet-ontvankelijkheid in de strafvervolging kan leiden en daarbij verwezen naar recente uitspraken van het Gerechtshof te Amsterdam dd. 18 juni 2013 en 23 juli 2013. In beide uitspraken verwijst het Hof ter onderbouwing naar jurisprudentie van de Hoge Raad.

In zijn uitspraak van 17 juni 2008^[4](r.o. 3.21) heeft de Hoge Raad bepaald dat overschrijding van de redelijke termijn niet tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging leidt, ook niet in uitzonderlijke gevallen. Regel is dat overschrijding van de redelijke termijn wordt gecompenseerd door vermindering van de straf die zou zijn opgelegd indien de termijn niet zou zijn overschreden.

Deze regel heeft de Hoge Raad nog eens herhaald in zijn arrest van 30 maart 2010^[5], dat betrekking had op een strafzaak waarin het strafrecht voor jeugdigen was toegepast.

Bij deze twee uitspraken van de Hoge Raad rijzen echter twee vragen.

Recent verruimde verjaringsregels

De eerste vraag is of de door de Hoge Raad in zijn arrest van 17 juni 2008 geformuleerde regel, dat overschrijding van de redelijke termijn nimmer tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging leidt, ook ná de (hierna genoemde) op 1 april jl. in werking getreden wijziging van de verjaringsregels, nog steeds als leidraad moet worden gezien.

In voormeld arrest van 17 juni 2008 overweegt de Hoge Raad in r.o. 3.5.1. het navolgende:

“Indien de Hoge Raad tot de bevinding komt dat sprake is van overschrijding van de redelijke termijn…leidt dit niet tot de niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de strafvervolging onderscheidenlijk de ontnemingsvordering, ook niet in uitzonderlijke gevallen.
Daarbij verdient opmerking dat ook de verjaringsregels de verdachte bescherming bieden tegen inactiviteit van politie en/of justitie, welke bescherming is versterkt door de wijziging van art. 72 Sr bij de wet van 16 november 2005, Stb. 595, waardoor de termijn van verjaring ook na de stuiting van de verjaring aan een maximum is gebonden.” [cursivering rechtbank].

Bij wet van 15 november 2012, Stb. 2012, 572 (in werking getreden op 1 april 2013, Stb. 2012, 655) zijn enkele van de verjaringsregels gewijzigd. Thans kan het recht tot strafvordering niet meer verjaren voor misdrijven waarop een gevangenisstraf van 12 jaar of meer is gesteld en voor de misdrijven, omschreven in de artikelen 240b, tweede lid, 243, 245 en 246, voor zover het feit is gepleegd ten aanzien van een persoon die de leeftijd van achttien jaren nog niet heeft bereikt.^[6]Vóór de wetswijziging gold dit enkel ten aanzien van misdrijven waarop een levenslange gevangenisstraf was gesteld. Voorts verjaren misdrijven waarop een gevangenisstraf van acht jaar of meer is gesteld door de wetswijziging pas na 20 jaar. De rechtbank constateert aldus dat de ‘bescherming tegen inactiviteit van politie en/of justitie’ door deze wetswijziging ten aanzien van een groot aantal delicten - in de zin van in de praktijk veel voorkomende delicten, ook bij minderjarigen, zoals het tezamen en in vereniging plegen van een diefstal met geweld -, beduidend minder is geworden.

Genoemde wetswijziging doet aldus afbreuk aan een belangrijk argument dat (mede) ten grondslag lag aan de door de Hoge Raad geformuleerde regel. Daarom is de vraag gerechtvaardigd of de sanctie van niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als bescherming tegen inactiviteit van politie en/of justitie nog steeds overbodig is te achten.

Het bijzondere karakter van het jeugdstrafrecht

De tweede vraag is of de Hoge Raad bij de formulering van zijn regel, dat ook ingeval van minderjarige verdachten overschrijding van de redelijke termijn nooit tot niet-ontvankelijkheid leidt, voldoende rekening heeft gehouden met het bijzondere karakter van het jeugdstraf(proces)recht en de uit internationale verdragen voortvloeiende verplichtingen.

Eén van de uitgangspunten van het jeugdstrafrecht is dat minderjarigen zich nog niet volledig hebben ontwikkeld en dat zij om die reden niet dezelfde verantwoordelijkheid dragen als volwassenen. Doel van het jeugdstrafrecht is om achterstand of scheefgroei in de ontwikkeling, zich uitend in strafbaar gedrag, om te buigen. Het jeugdstrafrecht heeft daarom een sterk pedagogisch karakter, en is daarom veel minder gericht op alleen straffen dan het ‘gewone’ strafrecht. Dit pedagogisch karakter van het jeugdstrafrecht maakt dat de strafrechtelijke reactie snel, doeltreffend en op maat moet zijn. Naarmate die reactie langer op zich laat wachten, wordt het pedagogische effect minder, nihil en kan uiteindelijk zelfs averechts werken. Het openbaar ministerie dient bij de inrichting van haar processen met het voorgaande rekening te houden. De rechtbank brengt hierbij in herinnering dat het openbaar ministerie zich ook heeft gecommitteerd aan de zogenoemde Kalsbeeknormen. Tussen het eerste verhoor van de minderjarige verdachte en de beslissing van de kinderrechter dient in beginsel een periode van maximaal 6 maanden te liggen (Aanwijzing effectieve afdoening strafzaken jeugdigen, geldend van 8 september 2012 tot 30 juni 2015, wetten.overheid.nl).

Het uitgangspunt dat strafvervolging tegen en berechting van minderjarige verdachten snel dient plaats te vinden, is ook in het internationale recht op verschillende plaatsen verankerd.

-
VN niveau

Artikel 3, eerste lid van het IVRK bepaalt dat bij alle - ook door rechterlijke instanties te nemen - maatregelen betreffende kinderen, de belangen van het kind de eerste overweging vormen. Artikel 40, tweede lid, sub b onder iii, bepaalt voorts dat ieder kind dat wordt verdacht van of vervolgd wegens het begaan van een strafbaar feit de garantie heeft dat de gelegenheid zonder vertraging door een bevoegde, onafhankelijke en onpartijdige autoriteit of rechterlijke instantie wordt beslist.

In General Comment No. 10 uit 2007 heeft het VN-Kinderrechtencomité artikel 40, tweede lid, sub b onder iii als volgt nader geïnterpreteerd:

Decisions without delay …) (art. 40(2)(b)(iii)).

51. Internationally there is a consensus that for children in conflict with the law the time between the commission of the offence and the final response to this act should be as short as possible. The longer this period, the more likely it is that the response loses its desired positive, pedagogical impact, and the more the child will be stigmatized.

In this regard, the Committee also refers to article 37(d) CRC, where the child deprived of liberty has the right to a prompt decision on his/her action to challenge the legality of the deprivation of his/her liberty. The term 'prompt' is even stronger - and justifiably so given the seriousness of deprivation of liberty - than the term 'without delay' (art. 40(2)(b)(iii) CRC), which is stronger than the standard 'without undue delay' of article 14(3)(c) ICCPR.

52. The Committee recommends that the States parties set and implement time limits for the period between the commission of the offence and the completion of the police investigation, the decision of the prosecutor (or other competent body) to bring charges against the child, and the final adjudication and disposition by the court or other competent judicial body. These time limits should be much shorter than the ones for adults.

Uit overweging 51 van General Comment No. 10 volgt dat het Kinderrechtencomité de norm 'zonder vertraging’ (‘without delay') in artikel 40, tweede lid, sub b onder iii van het IVRK kwalificeert als strikter dan de norm opgenomen in artikel 14 van het IVBPR 'zonder onredelijke vertraging’ (‘without undue delay'). Nu in zowel literatuur als rechtspraak is betoogd dat de norm ‘zonder onredelijke vertraging’ van artikel 14 IVBPR en de norm ‘binnen redelijke termijn’ van artikel 6 EVRM vergelijkbaar zijn^[7], volgt uit de genoemde kwalificatie door het Kinderrechtencomité logischerwijze tevens - zij het impliciet - dat de norm ‘zonder vertraging’ die volgt uit artikel 40, tweede lid, sub b onder iii van het IVRK strikter is dan de norm van artikel 6 EVRM ‘binnen redelijke termijn’. De uitlegging dat de specifiek voor minderjarigen geldende termijn van vervolging en berechting strikter is dan de meer algemene, niet uitsluitend op deze specifieke doelgroep toegesneden, termijnen van artikel 14 IVBPR en artikel 6 EVRM sluit ook logisch aan bij overweging 52 van General Comment No. 10. Daarin staat immers dat de termijnen voor vervolging en berechting van minderjarigen veel korter dienen te zijn dan de termijnen die gelden voor volwassenen.

De rechtbank beschouwt de interpretatie van de norm ‘zonder vertraging’ zoals die is gegeven door het Kinderrechtencomité – de internationale verdragstoezichthouder die uit hoofde van het verdrag bevoegd is de verdragsbepalingen te interpreteren door middel van General Comments - als gezaghebbend. De rechtbank kent aan deze interpretatie dan ook groot gewicht toe.

Voorts is in de “United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice” (De zogenoemde “Beijing Rules") het volgende opgenomen over de termijn waarbinnen vervolging en berechting van minderjarigen dient plaats te vinden.

20. Avoidance of unnecessary delay

20.1

Each case shall from the outset be handled expeditiously, without

any unnecessary delay.

Het commentaar bij deze regel vermeldt het volgende:

The speedy conduct of formal procedures in juvenile cases is a paramount concern. Otherwise whatever good may be achieved by the procedure and the disposition is at risk. As time passes, the juvenile will find it increasingly difficult, if not impossible, to relate the procedure and disposition to the offence, both intellectually and psychologically.

Hieruit volgt – wederom - dat strafvervolging tegen en berechting van een minderjarige verdachte snel en zonder ‘onnodige vertraging’dient plaats te vinden, omdat anders het doel van vervolging en berechting in gevaar komt.

- EU niveau

Het Hof van Justitie van de EU (HvJEU) heeft in een aantal arresten over zaken betreffende kinderontvoering^[8]toepassing gegeven aan de spoedprocedure neergelegd in artikel 104 ter van het Reglement voor de procesvoering van het HvJEU en binnen drie maanden arrest gewezen. Datzelfde heeft het HvJEU ook gedaan in een zaak die betrekking had op een beslissing tot plaatsing van een kind in een gesloten instelling in Engeland en de verplichting om deze beslissing tot plaatsing te erkennen of uitvoerbaar te verklaren.^[9]Hoewel deze jurisprudentie van het HvJEU geen betrekking heeft op minderjarige verdachten volgt hieruit onmiskenbaar dat ook het HvJEU onderkent dat in rechtszaken betreffende minderjarigen zeer voortvarend dient te worden gewerkt en beslist.

De praktijk inzake vervolging van minderjarige verdachten

Uit het voorgaande volgt dat het openbaar ministerie, als orgaan van de Nederlandse overheid, zowel op grond van het internationale recht als op grond van het nationale beleid, de verplichting heeft om een strafvervolging tegen een minderjarige voortvarend ter hand te nemen. De rechtbank constateert dat het openbaar ministerie deze voortvarendheid niet in alle strafzaken minderjarige verdachten betreffend, aan de dag legt. Met enige regelmaat vindt er een enorme vertraging in de strafvervolging plaats.^[10]Ook de onderhavige zaak is hier een voorbeeld van. Dit is, mede gelet op het pedagogisch karakter van het jeugdstrafrecht, niet alleen niet in het belang van de betreffende minderjarige maar evenmin in het belang van de samenleving als geheel. Indien een minderjarige normafwijkend gedrag vertoont, in de zin van het plegen van strafbare feiten, eist de samenleving dat zulk gedrag zo spoedig mogelijk wordt bijgestuurd.

Tussenconclusie: niet-ontvankelijkheid als mogelijke sanctie

De rechtbank resumeert het bovenstaande als volgt.

Uit artikel 40, tweede lid, sub b onder iii, van het IVRK volgt dat ieder kind dat wordt verdacht van of vervolgd wegens het begaan van een strafbaar feit de garantie heeft dat de zaak zonder vertraging door een bevoegde, onafhankelijke en onpartijdige autoriteit of rechterlijke instantie wordt beslist. De rechtbank is van oordeel dat het vereiste van berechting ‘zonder vertraging’ de minderjarige meer rechtsbescherming biedt dan het vereiste van berechting ‘binnen redelijke termijn’ als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het EVRM.

Daarnaast is het de vraag of de met ingang van 1 april 2013 in werking getreden verjaringsregels nog voldoende bescherming bieden tegen inactiviteit van politie en/of justitie. De rechtbank stelt vast dat, in ieder geval tot op heden, het openbaar ministerie met enige regelmaat strafzaken tegen minderjarigen (zeer) laat aanbrengt. Dit alles, brengt de rechtbank tot het oordeel dat de door de Hoge Raad geformuleerde regel dat een overschrijding van de redelijke termijn nimmer tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging leidt, daar waar het gaat om de vervolging van minderjarige verdachten, genuanceerd dient te worden. Het vasthouden aan deze regel leidt, zo wijst de praktijk immers uit, er geenszins toe dat het openbaar ministerie in zaken jeugdige verdachten betreffend steeds de vereiste voortvarendheid in de strafvervolging aan de dag legt. Met de sanctie van niet-ontvankelijkheid, zo is de verwachting van de rechtbank, zal er binnen het openbaar ministerie meer urgentie gevoeld worden met betrekking tot het voortvarend afhandelen van een strafzaak tegen een minderjarige en zal aldus meer recht worden gedaan aan de geldende (inter)nationale verplichtingen en daarmee aan het (pedagogisch) belang van de minderjarige.

De onderhavige casus

De rechtbank zal voorts ingaan op de vraag of de lange vervolgingsduur in de onderhavige zaak tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging moet leiden. Daarbij dienen alle relevante feiten en omstandigheden te worden betrokken.

Ten aanzien van de onder 1 tenlastegelegde zaak zijn dat de navolgende:

er is geen sprake van een ingewikkelde zaak. Er heeft geen langdurig strafrechtelijk onderzoek plaatsgevonden. De raadsvrouw van medeverdachte [medeverdachte 1] heeft in februari 2012, nadat de officier van justitie kort daarvoor tot verdere vervolging had besloten, verzocht om de aangever als getuige te horen. Er is niet gebleken dat de verdediging de procesduur op enigerlei wijze onnodig heeft vertraagd;
de zaak is eenvoudig van aard. De inhoud van het dossier werpt vragen op ten aanzien van de ernst en de zwaarte van het feit. Uit het dossier volgt dat er sprake was van het terugvragen aan de aangever van € 20 waarbij op grond van de bewijsmiddelen kan worden vastgesteld dat aangever door medeverdachte [medeverdachte 2] is geslagen;
de aangever heeft, als getuige, ter zitting van 23 september 2013 verklaard dat hij het incident is vergeten en dat hij hoopt dat de verdachten niet langer strafrechtelijk vervolgd worden;
er zijn 27 maanden verstreken sinds de aanhouding van verdachte. Verdachte was ten tijde van de aanhouding 15 jaar en is thans 17 jaar;

- verdachte was ten tijde van de aanhouding een first offender;

Ten aanzien van de onder 2 tenlastegelegde zaak zijn dat de navolgende:

- verdachte wordt verdacht van een forse straatroof waarbij een zeer waardevolle buit is gemaakt. Uit het dossier blijkt echter dat gedurende het onderzoek al snel duidelijk werd dat verdachte niet direct gelinkt kon worden aan de straatroof en dat in feite slechts sprake was van het op straat vinden van de bij voormelde straatroof buitgemaakte telefoon. Desalniettemin heeft een eventuele veroordeling voor deze straatroof 26 maanden boven het hoofd van verdachte gehangen.

- er zijn 26 maanden verstreken sinds de aanhouding van verdachte. Verdachte was ten tijde van de aanhouding 15 jaar en is thans 17 jaar.

Ten aanzien van de onder 3 tenlastegelegde zaak zijn dat de navolgende:

het betreft een zeer eenvoudige zaak waarbij verdachte op heterdaad is aangehouden en heeft bekend;
er zijn 20 maanden verstreken sinds de aanhouding van verdachte. Verdachte was ten tijde van de aanhouding bijna 16 jaar en is thans 17 jaar;
verdachte was ten tijde van zijn aanhouding al meerdere malen in aanraking geweest met politie.

Conclusie

Deze omstandigheden, in onderling samenhang bezien, brengen de rechtbank tot de conclusie dat er ten aanzien van feit 1
,mede gelet op de wijze van afdoening van de 5 medeverdachten, geen andere reactie mogelijk en passend is dan een niet ontvankelijk-verklaring van het openbaar ministerie in de strafvervolging.

De rechtbank realiseert zich dat door het uitspreken van deze sanctie een gevoel zou kunnen ontstaan dat de verdachte ‘er mooi mee weg komt’ en/of dat een dergelijke sanctie ‘pedagogisch (juist) niet verantwoord is’. Gelet op het belang van spoedige vervolging van minderjarige verdachten in het algemeen enerzijds en het feit dat deze eenvoudige, niet al te zware zaak, verdachte gedurende 27 maanden boven het hoofd heeft gehangen en het slachtoffer geen verdere vervolging wenst, is de rechtbank evenwel van oordeel dat niet-ontvankelijkheid toch de enige juiste sanctie is.

Zulks geldt eveneens ten aanzien van het tweede ten laste gelegde feit. Dit feit dateert eveneens van juni 2011en betreft het vinden van een mobiele telefoon terwijl, zoals verdachte ter zitting ook heeft verklaard, hij zich had kunnen en moeten realiseren dat de telefoon van diefstal afkomstig was. Gelet op de ernst van het tenlastegelegde en de lange duur waarop vervolging op zich heeft laten wachten, is de rechtbank van oordeel dat ook ten aanzien van feit 2 niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie dient te volgen.

Eenzelfde lot is de vervolging ten aanzien van feit 3 niet beschoren. De rechtbank acht hiertoe redengevend dat er sprake is van een minder lange vervolgingsduur, verdachte op dat moment al twee keer met politie en justitie in aanraking was gekomen, hij op 16 oktober 2012 (feit 4) wederom verdacht werd van het plegen van een strafbaar feit en hij recentelijk is veroordeeld voor overtreding van de Leerplichtwet. In deze omstandigheden ziet de rechtbank aanleiding om feit 3, met feit 4, wel inhoudelijk te behandelen.

De rechtbank hecht er voorts nog aan om, ten overvloede, het volgende op te merken. Indien er, zoals door de officier van justitie betoogd, geen juridische mogelijkheid zou bestaan om tot niet-ontvankelijkheid te oordelen, de rechtbank verdachte ten aanzien van feit 1 en feit 2, zo er al tot een bewezenverklaring zou worden gekomen, dan op grond van de hierboven weergegeven omstandigheden en onder toepassing van artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht, schuldig zou hebben verklaard zonder oplegging van straf.

3.Waardering van het bewijs

3.1.

Ten aanzien van feit 3

Het standpunt van het openbaar ministerie

De officier van justitie stelt zich op het standpunt dat wettig en overtuigend kan worden bewezen dat verdachte een muur toebehorende aan de [naam 1] -school met graffiti heeft beklad. Zij baseert haar vordering op de aangifte en de bekennende verklaring van de verdachte.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman voert geen bewijsverweer.

Het standpunt van de rechtbank

Voor het bewijs gebruikt de rechtbank de inhoud van de hieronder vermelde processen-verbaal, evenals de verklaring die verdachte ter terechtzitting heeft afgelegd. Nu hij daarbij het ten laste gelegde heeft bekend en de raadsman ten aanzien van het feit geen vrijspraak heeft bepleit, kan ingevolge artikel 359 lid 3 Wetboek van Strafvordering worden volstaan met de hieronder genoemde opgave van de gebruikte bewijsmiddelen.

Een proces-verbaal met nummer 2012024971-1 d.d. 26 januari 2012 in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [persoon 5] , inhoudende de aangifte door [persoon 6] namens [naam 1] -school,
De bekennende verklaring die verdachte ter terechtzitting van 23 september 2013 heeft afgelegd zoals neergelegd in het proces-verbaal van die terechtzitting.

3.2.

Ten aanzien van feit 4

Het standpunt van het openbaar ministerie

De officier van justitie stelt zich op het standpunt dat wettig en overtuigend kan worden bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan diefstal in vereniging. Zij baseert haar vordering op de aangifte, de verklaring van getuige [persoon 9] en de bekennende verklaring van de verdachte.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman voert geen bewijsverweer.

Het standpunt van de rechtbank

Een proces-verbaal met nummer 2012267773-1 d.d. 16 oktober 2012 in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [persoon 7] , inhoudende de aangifte door [persoon 4] ,
Een proces-verbaal met nummer 2012267773-4 d.d. 16 oktober 2012 in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [persoon 8] , inhoudende het verhoor van getuige [persoon 9] ,
De bekennende verklaring die verdachte ter terechtzitting van 23 september 2013 heeft afgelegd zoals neergelegd in het proces-verbaal van die terechtzitting.

4.Bewezenverklaring

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte

Ten aanzien van feit 3:

op 26 januari 2012 te Amsterdam, opzettelijk en wederrechtelijk één muur van de [naam 1] school (gelegen aan het [adres 1] ), toebehorende aan de [naam 1] school, heeft vernield, immers heeft verdachte middels verf letters en afbeeldingen (zijnde graffiti) aangebracht op die muur van bovengenoemde school;

Ten aanzien van feit 4:

op 16 oktober 2012 te Amsterdam, tezamen en in vereniging met een ander, met het

oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening heeft weggenomen een handtas (met

daarin onder andere een telefoon, oplader en portemonnee met inhoud), toebehorende

aan [persoon 4] .

5.De strafbaarheid van de feiten

De bewezen geachte feiten zijn volgens de wet strafbaar. Het bestaan van een rechtvaardigingsgrond is niet aannemelijk geworden.

6.De strafbaarheid van verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.

7.Motivering van de straffen en maatregelen

7.1.

Het standpunt van het openbaar ministerie

De officier van justitie heeft bij requisitoir gevorderd dat verdachte ter zake van de door haar bewezen geachte misdrijven zal worden veroordeeld tot een werkstraf voor de duur van 100 uren, waarvan 40 uren voorwaardelijk met een proeftijd van een jaar en met oplegging van de Maatregel Hulp en Steun.

De officier van justitie verzoekt de vordering van de benadeelde partij [naam 1] -school niet-ontvankelijk te verklaren. De overgelegde offerte geeft geen inzage in de hoogte van de verwijderingskosten. Ter zitting is bovendien gebleken dat de graffiti nog niet is verwijderd en dat de ouders van verdachte in goed overleg met de school tot een afspraak omtrent de kosten willen komen.

7.2.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman verzoekt bij de strafoplegging rekening te houden met de persoonlijke omstandigheden van verdachte. Hij is van Atheneum niveau gedaald naar onderwijs van Altra. Er is gebleken dat verdachte niet goed binnen de aangeboden schoolsystemen past. In overleg met de Leerplicht is gezocht naar een vervangende schoolsituatie. Hiertoe heeft verdachte de afgelopen maanden deelgenomen aan een traject in Hawaï en bestaat het plan om aan een soortgelijk traject in Schotland deel te nemen.

Verdachte wordt begeleid door de heer [A] van de Bascule. De begeleiding verloopt over en weer naar tevredenheid.

De raadsman refereert zich ten aanzien van het opleggen van de MHS aan het oordeel van de rechtbank. Hij is van mening dat het opleggen van de MHS een meerwaarde kan hebben.

De raadsman verzoekt tot afwijzing van de vordering benadeelde partij [naam 1] -school nu de ouders ter zake van de verwijderingskosten afspraken met de school zullen maken.

7.3.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank ziet aanleiding om bij de strafoplegging acht te slaan op de afspraken zoals deze ten aanzien van een aantal delictsgroepen zijn neergelegd in de oriëntatiepunten straftoemeting jeugd Amsterdam (hierna te noemen: de Amsterdamse oriëntatiepunten). Genoemde oriëntatiepunten dienen ter bevordering van de rechtseenheid in de strafoplegging en zijn met ingang van 1 september 2013 geactualiseerd. Bij de vaststelling van deze oriëntatiepunten wordt uitgegaan van het modale feit gepleegd door een first offender.

In de onderhavige zaak gelden de volgende oriëntatiepunten.

Als uitgangspunt voor strafoplegging van diefstal in vereniging van een tas geldt dat een werkstraf voor de duur van 60 uren zal worden opgelegd.

Ten aanzien van vernieling (waaronder graffiti) met schade tot aan 900 euro geldt als uitgangspunt een werkstraf voor de duur van 20 uren.

De hierna te noemen strafoplegging is in overeenstemming met de ernst van het bewezen geachte, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van verdachte.

De rechtbank heeft bij de keuze tot het opleggen van de straf en bij de vaststelling van de duur daarvan in het bijzonder het volgende laten meewegen.

Verdachte heeft een muur beklad en in een park de tas van de benadeelde weggegrist.

Hij heeft door zijn handelen blijk gegeven weinig respect te hebben voor de eigendomsrechten van een ander. Naast de (financiële) gevolgen voor de benadeelden versterken feiten als deze onrust in de samenleving en gevoelens van onveiligheid.

De rechtbank stelt vast dat verdachte in juni 2013 is veroordeeld voor overtreding van de leerplichtwet.

De rechtbank heeft verder kennis genomen van de rapportage die in het kader van de persoonlijke omstandigheden van verdachte is opgemaakt;

 Rapportage van de Raad voor de Kinderbescherming, Uitkomsten basisonderzoek en strafadvies, d.d. 31 mei 2013;

Mevrouw [persoon 10] heeft, namens de Raad, ter zitting het advies tot een deels voorwaardelijke werkstraf en het opleggen van de Maatregel Hulp en Steun gehandhaafd.

De rechtbank ziet gelet op de niet-ontvankelijkheid ten aanzien van feit 1 en feit 2, en het overschrijden van de redelijke termijn ten aanzien van feit 3, aanleiding de eis van de officier van justitie te matigen. Het opleggen van de MHS is geboden om verdachte de juiste steun en begeleiding te bieden die hij nodig heeft bij zijn verdere ontwikkeling. De rechtbank acht het van belang dat verdachte ook de behandeling bij de Bascule voortzet en zal dit als bijzondere voorwaarde opnemen.

Ten aanzien van de vorderingen benadeelde partijen

Nu aan verdachte - zonder toepassing van artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht - geen straf of maatregel is opgelegd, is
[vennootschap 1]in de vordering niet-ontvankelijk.

De vordering van
[naam 1] -schoolwordt niet-ontvankelijk verklaard nu niet eenvoudig is vast te stellen wat de precieze schade is als gevolg van het gepleegde feit en een verdere behandeling van de vordering een onevenredige belasting van het strafgeding zal opleveren.

8.Toepasselijke wettelijke voorschriften

De op te leggen straf is gegrond op de artikelen 77g, 77m, 77n, 77x, 77y, 77z, 77gg, 311 en 350 van het Wetboek van Strafrecht.

De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissing.

9.Beslissing

De rechtbank:

Verklaart de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging van verdachte ter zake van het onder 1 en 2 ten laste gelegde.

Verklaart bewezen dat verdachte het onder 3 en 4 ten laste gelegde heeft begaan zoals hiervoor in rubriek 4 is aangegeven.

Verklaart niet bewezen hetgeen aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor is bewezen verklaard en spreekt verdachte daarvan vrij.

Het bewezen verklaarde levert op:

Ten aanzien van het onder 3 ten laste gelegde:

Opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort vernielen.

Ten aanzien van het onder 4 ten laste gelegde:

Diefstal door twee of meer verenigde personen.

Verklaart het bewezene strafbaar.

Verklaart verdachte,
[verdachte] ,daarvoor strafbaar.

Veroordeelt verdachte tot een taakstraf bestaande uit
een werkstrafvoor de duur van

60 (zestig) uren. Beveelt dat, als de verdachte de taakstraf niet naar behoren heeft verricht, vervangende jeugddetentie zal worden toegepast voor de duur van 30 dagen.

Beveelt dat van deze straf het gedeelte van
30 (dertig) urenniet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechter later anders mocht gelasten als de verdachte zich voor het einde van de op twee jaren gestelde proeftijd opnieuw aan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt.

Beveelt dat, als de verdachte het voorwaardelijk deel van de taakstraf bij tenuitvoerlegging niet naar behoren heeft verricht, vervangende jeugddetentie zal worden toegepast voor de duur van 15 dagen.

De tenuitvoerlegging kan tevens worden gelast indien verdachte ten behoeve van het vaststellen van zijn identiteit geen medewerking heeft verleend aan het nemen van een of meer vingerafdrukken of geen identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht ter inzage heeft aangeboden, dan wel de hierna te noemen bijzondere voorwaarde niet heeft nageleefd.

Stelt als bijzondere voorwaarde:

Verdachte moet zich onmiddellijk onder toezicht en leiding stellen van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, en op het moment dat verdachte meerderjarig wordt, onder toezicht en leiding van Stichting Reclassering Nederland, ressort Amsterdam.. Vervolgens moet hij gedurende de proeftijd onder toezicht en leiding van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam en Stichting Reclassering Nederland, ressort Amsterdam blijven en zich naar de door of namens deze instellingen te geven aanwijzingen gedragen, zolang deze instellingen dat nodig vinden, ook indien het inhoudt meewerken aan behandeling en begeleiding door de [naam 2] .

Geeft aan genoemde instellingen opdracht verdachte bij de naleving van die voorwaarde hulp en steun te verlenen.

Verklaart
[vennootschap 1]en
[naam 1] -schoolniet-ontvankelijk in hun vordering.

Heft op het - geschorste - bevel tot voorlopige hechtenis.

Dit vonnis is gewezen door

mr. H.P.H.I. Cleerdin, voorzitter tevens kinderrechter,

mrs. H.J.M. Baldinger en R.H.G. Odink, rechters,

in tegenwoordigheid van mr. F. Nijland, griffier,

en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van 7 oktober 2013.

ECLI:NL:RBAMS:2013:6632

Overschrijding van de redelijke termijn in strafzaken tegen minderjarigen en de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie

Uitspraak

1.Tenlastelegging

2.Voorvragen

3.Waardering van het bewijs

4.Bewezenverklaring

5.De strafbaarheid van de feiten

6.De strafbaarheid van verdachte

7.Motivering van de straffen en maatregelen

8.Toepasselijke wettelijke voorschriften

9.Beslissing

Voetnoten