ECLI:NL:PHR:1992:34

• Datum uitspraak: 19 juni 1992
• Publicatiedatum: 27 maart 2023
• Zaaknummer: 14.652
• Instantie: Parket bij de Hoge Raad
• Type: Conclusie
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Rechters: Mr. Biegman-Hartogh
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Verschoningsrecht van notarissen in civiele procedures en de reikwijdte daarvan

In deze zaak gaat het om de vraag of een notaris zich kan beroepen op zijn verschoningsrecht in een civiele procedure. De eiser, E.V.A.G. Holding BV, heeft in 1986 een vordering ingesteld tegen Tomol Investments NV, waarbij zij stelde dat Tomol wanprestatie had gepleegd door haar verplichtingen uit een overeenkomst niet na te komen. De rechtbank oordeelde dat er wel degelijk een overeenkomst was gesloten en wees de vorderingen van Evag toe. Tomol ging in hoger beroep, waarbij het hof Evag toestond bewijs te leveren van de overeenkomst. Tijdens het getuigenverhoor op 13 november 1990 werd de notaris, mr. [eiser], opgeroepen als getuige, maar hij beroept zich op zijn verschoningsrecht. De Raadsheer-Commissaris van het hof verklaarde dit beroep ongegrond, wat leidde tot cassatie door de notaris. De Hoge Raad moet nu beoordelen of het verschoningsrecht van toepassing is in deze context. De Raadsheer-Commissaris baseerde zijn beslissing op eerdere arresten, waarin werd gesteld dat het verschoningsrecht niet geldt voor getuigenis die nodig is om de inhoud van een rechtshandeling vast te stellen. De conclusie van de Procureur-Generaal is dat het beroep op het verschoningsrecht niet kan slagen, omdat het middel uitgaat van een andere opvatting dan die van de Hoge Raad.

Conclusie

Nr. 14.652

Zitting 19 juni 1992

Mr. Biegman-Hartogh

Conclusie inzake

[eiser]

tegen

1.
TOMOL Investments NV

2.
E.V.A.G. Holding BV

Edelhoogachtbaar College,

1.1 Verweerster in cassatie sub 2, Evag, heeft in 1986 een vordering ingesteld tegen verweerster sub 1, Tomol, waarbij zij o.m. vorderde een verklaring voor recht, dat Tomol jegens Evag wanprestatie heeft gepleegd door haar verplichtingen uit de tussen partijen op 20 maart 1986 gesloten overeenkomst niet na te komen, en zij voorts vergoeding eiste van de dientengevolge door haar, Evag, geleden schade. Tomol heeft erkend dat tussen partijen onderhandelingen zijn gevoerd, maar zij heeft betwist dat het tot een overeenkomst is gekomen. De rechtbank was van oordeel dat er wel een overeenkomst was gesloten en zij heeft derhalve de vorderingen van Evag toegewezen.

1.2 Tomol heeft hoger beroep ingesteld en het hof heeft, alvorens verder te beslissen, Evag toegelaten te bewijzen dat volledige overeenstemming is bereikt. Blijkens het proces-verbaal van getuigenverhoor dd. 13-11-1990 heeft Evag o.m. als getuige opgeroepen thans eiser tot cassatie, mr. [eiser] ; deze heeft een beroep gedaan op het hem als notaris toekomend verschoningsrecht. Bij arrest van 27-11-1990 heeft de Raadsheer-Commissaris van het hof dit beroep van de notaris ongegrond verklaard.

1.3 Tegen deze beslissing heeft de notaris onder aanvoering van een middel cassatieberoep ingesteld. Geen van beide verweersters zijn verschenen.

2.1 In het middel wordt betoogd dat een notaris, die behoort tot de beperkte groep van personen die in het algemeen het recht hebben zich van het afleggen van getuigenis te verschonen, zich op dit recht óók mag beroepen in het geval dat zijn getuigenis nodig is ter beantwoording van de vraag of, met zijn bijstand, tussen twee of meer partijen een rechtshandeling tot stand is gekomen en zo ja, wat de inhoud van die rechtshandeling was.

2.2 De Raadsheer-Commissaris van het hof heeft in het thans bestreden arrest van 27-11-1990 aan de notaris het verschoningsrecht ontzegd met een beroep op r.o. 3.4 (in samenhang met het daaraan voorafgaande) van het arrest HR 1-3-1985 NJ 1986, 173, inzake curatoren Ogem/Maas, inhoudend dat ‘’het onderhavige verhoor in elk geval niet was gericht op beantwoording van de vraag of tussen twee of meer partijen met bijstand van de notaris een rechtshandeling was tot stand gekomen en wat de inhoud van die rechtshandeling was’’. Hieruit heeft de Raadsheer-Commissaris afgeleid, nog verwijzend naar HR 22-6-1984 NJ 1985, 188 WHH m.b.t. een advocaat, dat t.a.v. deze vraag het verschoningsrecht niet wordt erkend.

2.3 De beslissing van de Raadsheer-Commissaris lijkt mij in overeenstemming, niet alleen met de door hem aangehaalde arresten, maar ook met HR 12-12-1958 NJ 1961, 270 DJV (betreffende een advocaat) en HR 25-10-1985 NJ 1986, 176 WLH (betreffende een juridisch medewerker van een Bureau voor Rechtshulp), en eveneens met de tegenwoordig vrij algemeen heersende opvatting in de overige rechtspraak en in de literatuur. Zie voor die rechtspraak Hof Leeuwarden 16-6-1937 NJ 1937, 983, Hof Den Bosch 3-5-1955 NJ 1955, 783 en 8-5-1962 NJ 1963, 102, Hof Den Haag 10-4-1964 NJ 1964, 482 en 12-6-1985 NJ 1986, 236, Rb. Almelo 13-2-1939 NJ 1939, 752 en Rb. Roermond 7-3-1985 NJ 1986, 394. Anders: Hof Arnhem 23-6-1931 NJ 1934, 1498, Hof Amsterdam 12-4-1990 NJ 1991, 514, Rb. Amsterdam 24-11-1934 NJ 1935, 1105, Rb. Arnhem 16-2-1953 NJ 1953, 215, Rb. Rotterdam 18-10-1954 NJ 1955, 368 en Rb. Breda 14-12-1959 NJ 1960, 398. Zie voor literatuur Hazewinkel-Suringa, De Doolhof van het Beroepsgeheim, 1959, p. 87–93, J.J.I. Verburg, Het verschoningsrecht van getuigen in strafzaken, 1975, p. 104–106 en 118–120, dezelfde schrijver, Het beroepsgeheim, 1985, p. 43/44 en 46/47, G.R. Rutgers, WPNR 5798 (1986), p. 590 e.v. (p. 593), J.B.M. Vranken, Preadvies NJV 1986, p. 119/120 en 128, M.A. Wisselink, Beroepsgeheim, ambtsgeheim en verschoningsrecht, 1988, p. 23/24, G.J.C. Lekkerkerker, WPNR 5908 en 5914 (1989), (p. 266) en Melis/Santen/Waaijer, De Notariswet, 1991, p. 161 en 164 (die een eigen uitleg geven aan r.o. 3.4 van het Maas-arrest). A.G. Lubbers, Preadvies NJV 1986, p. 180 e.v. (p. 186–189 en 208) maakt melding van de algemene opvatting van de schrijvers, maar hij is het er niet mee eens. Voorts ziet Vranken (a.w., p. 119) geen reden waarom ten aanzien van tot stand gekomen meerzijdige rechtshandelingen het verschoningsrecht niet geldt, maar ten aanzien van eenzijdige rechtshandelingen (het Maas-arrest) weer wel. Ik deel zijn twijfel.

2.4 Aangezien het middel, ook al steunt het in zijn onderdelen op citaten uit verschillende rechtsoverwegingen van Uw Raad, uitgaat van een andere opvatting dan die door Uw Raad ten aanzien van gevallen als het onderhavige is geformuleerd, zal het niet tot cassatie kunnen leiden.

3 . Ik concludeer derhalve tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,