Uitspraak
KG 322/2008
9 februari 2009
GERECHT IN EERSTE AANLEG VAN DE NEDERLANDSE ANTILLEN zittingsplaats Curaçao
Vonnis in kort geding van 9 februari 2009
in de zaak van
1. [eiseres 1],
en,
2. [eiseres 2],
beiden wonende op Curaçao,
eiseressen,
gemachtigden mrs. L.E. Fresco en C.A.D. Jänsch,
tegen
de naamloze vennootschap
ANTILLIAANSE TELEVISIE MAATSCHAPPIJ N.V.
gevestigd op Curaçao,
gedaagde
gemachtigde mr. S.A. Carmelia.
Partijen zullen hierna onder meer [eiseres 1], [eiseres 2] en ATM genoemd worden.
1. De procedure
Eiseressen hebben op 27 november 2008 een verzoekschrift in kort geding ingediend. Het verzoekschrift is behandeld ter zitting van 10 december 2008. De behandeling is voortgezet ter zitting van 19 januari 2009. Eiseressen zijn op de zitting van 10 december 2008 in persoon verschenen. Ter zitting van 19 januari 2009 werden zij bijgestaan door voornoemde mrs. Fresco en Jänsch. ATM is op beide zittingen deugdelijk vertegenwoordigd verschenen, bijgestaan door voornoemde
mr. Carmelia. Partijen hebben hun standpunten toegelicht aan de hand van door hen overgelegde pleitaantekeningen en producties. Van de zijde van eiseressen zijn twee DVD’s met afleveringen van het televisieprogramma Moda Ku Mylene overgelegd. Van de zijde van ATM zijn twintig DVD’s met afleveringen van de televisieprogramma’s Glamur, Before & After, I want this, Tra’i Mèrdia, de Curaçaose versie van Tell Sell, en Pagina Sosial overgelegd. Ten slotte is vonnis bepaald op heden.
2. De feiten
2.1. ATM exploiteert op Curaçao een of meerdere televisiekanalen onder de benaming Telecuracao. Op Telecuracao is van 1987 tot en met 1990 een serie televisieprogramma’s uitgezonden onder de titel Moda Ku Mylene.
2.2. Moda Ku Mylene is een mode- en beautyprogramma naar het idee van [eiseres 1]. [eiseres 1] presenteert het programma zelf. Het idee of format van het programma is, zoals [eiseres 1] het omschrijft, gelegen in een combinatie van mode- en beautytips, demonstraties van o.a. styling, visagie, en haardracht, modeshows en interviews en promoties van lokale winkels, kleding en beautyproducten. Het programma biedt exploitanten van winkels en salons een platform om hun producten en diensten onder de aandacht van de kijkers te brengen.
2.3. In 1990 weigerde ATM een aantal afleveringen van Moda Ku Mylene uit te zenden. Dat heeft tot een gerechtelijke procedure geleid, geëindigd met een schikking die is vastgelegd in een dadingsovereenkomst. Eind jaren negentig ontstonden wederom problemen, toen naar aanleiding van een door [eiseres 1] vermeende inbreuk op auteursrechten op het programma Moda Ku Mylene door uitzending door ATM van een aantal concurrerende televisieprogramma’s. Ook dit heeft tot een gerechtelijke procedure geleid welke eveneens is geëindigd met een schikking die is vastgelegd in een dadingsovereenkomst. Niettemin zijn afleveringen van Moda Ku Mylene tot het jaar 2000 uitgezonden, zij het door Telecuracao of door een ander televisiekanaal op Curaçao, bepaaldelijk TV11.
2.4. [eiseres 1] is rond 2000 om medische redenen met de productie van Moda Ku Mylene gestopt. Na een verblijf van een aantal jaren in Nederland heeft zij in 2007 de draad weer opgepakt door samen met [eiseres 2] een modernere versie van het programma te ontwikkelen onder de naam Rolemodel. Daartoe heeft [eiseres 1] aan [eiseres 2], althans aan haar bedrijf A2Z, een licentie verleend. [eiseres 2] heeft met ATM een contract gesloten voor twaalf afleveringen van Rolemodel. In dezelfde tijd is [eiseres 1] weer begonnen met de productie van de authentieke versie van het programma Moda Ku Mylene. Afleveringen van Moda Ku Mylene zijn sindsdien uitgezonden door de eerdergenoemde zender TV11 maar de uitzendingen zijn thans gestopt. Ook het programma Rolemodel is gestopt. ATM heeft drie afleveringen van Rolemodel gewist. [eiseres 2] en ATM twistten over een daarvoor te treffen regeling waarna de samenwerking is beëindigd.
2.5. ATM zendt geruime tijd een aantal andere programma’s uit die geheel of gedeeltelijk vergelijkbaar zijn met Moda Ku Mylene. Het gaat om de programma’s Glamur, Before & After, I want this, Tra’i Mèrdia, de Curaçaose versie van Tell Sell en Pagina Sosial.
3. De vordering en de grondslagen daarvan
3.1 Eiseressen stellen dat aan de televisieprogramma’s Moda Ku Mylene en Rolemodel een bepaalde formule ten grondslag ligt, dat [eiseres 1] daarvan eigenaar is, meer specifiek ter zake de auteursrechten heeft, en ATM door uitzending en/of productie van de programma’s Glamur, Before & After, I want this, Tra’i Mèrdia, de Curaçaose versie van Tell Sell en Pagina Sosial (hierna: de bestreden programma’s) op deze rechten inbreuk maakt. Verder stellen eiseressen dat in zoverre een inbreuk op auteursrechten niet zou worden vastgesteld, door bijkomende omstandigheden in de uitzending van de bestreden programma’s een ongeoorloofde concurrentie en daarmee onrechtmatig handelen jegens hen is gelegen.
3.2. Eiseressen vorderen – samengevat – dat ATM gelast wordt iedere inbreuk op de auteursrechten ter zake van de formule van het programma Moda Ku Mylene en het daarvan afgeleide Rolemodel te staken onder verbeurte van een dwangsom van NAF 10.000,00 voor iedere dag of een gedeelte daarvan dat ATM daarmee in gebreke zou blijven. Voorts vorderen zij de afgifte van alle inbreukmakende exemplaren van de bestreden programma’s en vorderen zij ATM te veroordelen aan hen NAF 5.000,00 per programmatitel te betalen als voorschot op een vergoeding van door hen geleden schade. Tot slot vorderen zij ATM te veroordelen in de kosten van de procedure.
3.3 ATM voert het verweer, voor zover hier van belang, dat eiseressen geen spoedeisend belang hebben bij de gevraagde voorzieningen, in de formule van Moda Ku Mylene en het daarvan afgeleide Rolemodel geen auteursrecht is gelegen en dat indien dat anders wordt beoordeeld, geen sprake is van een inbreuk op dat recht.
3.4 Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
<i>Spoedeisendheid</i>
4.1. Het spoedeisend belang wordt door eiseressen onderbouwd door het inkomensverlies dat zij lijden als gevolg van de uitzending op televisie van de bestreden programma’s. ATM bestrijdt het spoedeisend belang en voert daartoe aan dat de bestreden programma’s al geruime tijd worden uitgezonden - enkele van de programma’s al meer dat tien jaar - en dat Moda Ku Mylene al enige tijd niet meer wordt uitgezonden waardoor van een acuut inkomensverlies geen sprake is.
4.2. De overweging en beoordeling is als volgt. Vanaf 1987 tot 2000 is Moda Ku Mylene uitgezonden door ATM. In 2000 is [eiseres 1] om medische redenen gestopt met het programma. Zij is naar Nederland gegaan voor een medische behandeling. In 2007 is zij op het eiland teruggekeerd. In haar periode in Nederland was zij, naar zij stelt, niet bekend met de productie en uitzending van de bestreden programma’s in dezelfde periode. Daarmee raakte zij bekend bij terugkomst op het eiland in 2007. De door haar gestelde inbreuk op haar rechten werd, zoals zij ter zitting heeft toegelicht, voor haar pas actueel toen eind 2007 duidelijk werd dat de productie van het in samenwerking met [eiseres 2] ontwikkelde Rolemodel - een modernere versie van Moda Ku Mylene – niet werd voortgezet door onenigheid met ATM over drie gewiste afleveringen van dat programma. Eiseressen houden ATM daarvoor aansprakelijk. Uit de ten processe overgelegde brieven tussen [eiseres 2] en ATM blijkt dat partijen nog tot en met april 2008 hebben gesproken over een tussen hen te sluiten regeling. Het verzoekschrift voor dit kort geding is ingediend in november 2008. Het gerecht acht de tussengelegen periode te kort om daaraan de conclusie te verbinden dat eiseressen de auteursrechtelijke kwestie op hun beloop hebben gelaten.
4.3. Daarbij komt dat in de aard van de gevraagde voorziening – het staken van een onrechtmatig handelen – het spoedeisend belang reeds ligt besloten. De slotsom is dat eiseressen ontvankelijk zijn in hun vorderingen. Daarvan is uitgezonderd hun vordering tot schadevergoeding in zoverre het om het wissen van drie afleveringen van Rolemodel gaat. Daarop zal hierna, onder 4.18, verder worden ingegaan.
<i>Auteursrecht</i>
4.4. Het gaat hier om een geschil over het al dan niet overnemen door ATM van de formule (hierna ook: format) van het programma Moda Ku Mylene en het daarvan afgeleide programma Rolemodel. Het gerecht zal eerst een oordeel geven over de vraag of het format van Moda Ku Mylene en het daarvan afgeleide Rolemodel te beschouwen is als een werk in de zin van artikel 1 van de Auteursrechtverordening 1913 (identiek artikel 1 van de Nederlandse Auteurswet) en aan het format auteursrechtelijke bescherming toekomt. ATM heeft betoogd dat het format geen oorspronkelijk karakter heeft.
4.5. Formats komen in beginsel voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking indien zij voldoen aan de eisen die aan een `werk` gesteld worden. Dat betekent met name dat het werk voldoende eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt.
4.6. Het format van Moda Ku Mylene is samengesteld uit een aantal elementen. Hiervoor verwijzen eiseressen naar een aantal afleveringen en/of fragmenten van Moda Ku Mylene die zijn vastgelegd op twee door hen in de procedure overgelegde DVD’s.
4.7. Van Rolemodel zijn geen afleveringen overgelegd waardoor de auteursrechtelijke bescherming van het format van dat programma niet kan worden vastgesteld. Reeds dit leidt tot een afwijzing van de vorderingen in zoverre het om dat programma gaat.
4.8. De door eiseressen opgesomde elementen van Moda Ku Mylene zijn de indeling van het programma in blokken van 5 tot 10 minuten, het thema mode en schoonheid, een presentatrice die de kijkers meeneemt naar winkels en beautysalons, zelf het assortiment laat zien, soms daarvoor modellen gebruikt, soms als demomodel fungeert voor de aangeboden producten en diensten, winkeleigenaren interviewt en hun winkels promoot door middel van modeshows en demonstraties en aanstormende modellen de kans geeft zich te profileren door af en toe een onderdeel te mogen presenteren. Verder wijzen eiseressen op de algemene inleiding door de presentatrice aan het begin van het programma, het gebruik van een <i>voice-over</i> bij de demonstraties en het op een specifieke wijze <i>inzoomen</i> met de camera op het in de winkels getoonde assortiment.
4.9. Op grond van de door de rechter bekeken afleveringen wordt geoordeeld dat de door eiseressen opgesomde elementen van het format van Moda Ku Mylene afzonderlijk geen van alle voldoende oorspronkelijk zijn om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen. Het gaat echter om de vraag of alle elementen tezamen een zodanige eenheid of compositie opleveren dat van een oorspronkelijk werk gesproken kan worden. Het gerecht is van oordeel dat daarvan sprake is. De genoemde elementen tezamen vorm een specifieke combinatie die aan het programma een oorspronkelijk karakter verlenen.
4.10. ATM heeft aangevoerd dat programma’s vergelijkbaar met Moda Ku Mylene overal ter wereld worden uitgezonden, dat wil zeggen programma’s met een <i>special interest</i> op mode en schoonheid waarbij producten en diensten op dat gebied geadverteerd worden, volgens haar bekend als <i>infomercials</i>. Zij stelt dat in 1987, toen Moda Ku Mylene voor het eerst werd uitgezonden, onder meer in Nederland al vele programma’s van dat soort bestonden. Te dien aanzien overweegt het gerecht dat het goed mogelijk is dat al eerder (voor 1987) programma´s zijn geproduceerd waarin een of meer van de door eiseressen opgesomde elementen zijn terug te vinden. Dat betekent echter niet dat aan de combinatie van de door [eiseres 1] gekozen combinatie van die elementen, geen oorspronkelijk karakter zou kunnen toekomen.
4.11. Nu de auteursrechtelijke bescherming van het format wordt aangenomen, wordt toegekomen aan de inbreukvraag. Bij de vraag of met de bestreden programma’s inbreuk wordt gemaakt moeten de totaalindrukken van het format, althans de overgelegde afleveringen van Moda Ku Mylene worden vergeleken met de totaalindrukken van de afleveringen van de bestreden programma’s die ATM heeft overgelegd. Uitgegaan moet worden van de verschillende elementen waaruit het programma is opgebouwd. Juist indien een format bestaat uit een combinatie van onbeschermde elementen, zoals hier het geval is, kan van inbreuk slechts sprake zijn indien meerdere van die elementen herkenbaar en in vergelijkbare keuze zijn overgenomen. Daarbij spelen dus ook de in de programma’s afwijkende elementen een rol.
4.12. Eiseressen hebben voor elk van de bestreden programma’s een opsomming gemaakt van naar hun oordeel overeenstemmende elementen. Uit de door de rechter bekeken afleveringen van de bestreden programma’s blijkt in grote lijnen van de juistheid van de opsommingen. Opvallend bij een aantal van de bestreden programma’s is de algemene inleiding door de presentatrice en de bezoeken aan winkels en salons en de wijze waarop het assortiment wordt gepresenteerd, namelijk door <i>inzoomen</i> op de betreffende objecten. Gezamenlijk kenmerk van alle programma’s is de indeling in verschillende blokken.
4.13. Uit de bekeken afleveringen blijkt echter ook van veel verschillen. Naast mode komen in een aantal van de bestreden programma’s ook andere thema’s aan de orde, zoals muziek, koken en nieuwsvoorziening. Soms worden andere producten geadverteerd, waaronder huishoudelijke artikelen, fitnessapparatuur en speelgoed. Niet altijd is de presentatie in handen van een centrale presentatrice maar is de aanbieder van de geadverteerde diensten of producten geheel zelf aan het woord. Ook de strekking van de programma’s is verschillend. Een aantal programma’s is geheel gericht op het adverteren van producten en diensten terwijl andere van de bestreden programma’s meer de sfeer hebben van een <i>special interest</i> programma zonder, althans niet primair, een verkoopdoelstelling. Een aantal programma’s is in belangrijke mate opgezet rondom de persoon van de presentatrice. Door de persoonlijke stijl en wijze van presenteren wordt in belangrijke mate de sfeer van het betreffende programma bepaald.
4.14. De genoemde verschillen brengen het gerecht tot de vaststelling dat de totaalindruk van elk van de bestreden programma’s zodanig afwijkend is van de totaalindruk van het programma Moda Ku Mylene dat niet van kopieën of bewerkingen daarvan gesproken kan worden. Het gerecht is van oordeel dat een aantal van de overeenstemmende elementen, waaronder de algemene inleiding, de bezoeken aan winkels en salons en de presentatie van het assortiment, in zekere zin plichtmatig zijn bij een programma van het onderhavige soort. Deze elementen gezamenlijk zijn niet zodanig oorspronkelijk dat deze, als geheel, voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen. Het gerecht is van oordeel dat ATM met elk van de bestreden programma’s, meer specifiek door de onder 4.13 vermelde verschillen, voldoende afstand heeft genomen van het programma of programmaformat van Moda Ku Mylene.
4.15. De slotsom uit het voorgaande is dat de totaalbeelden van de bestreden programma’s in zodanige mate afwijken van het programma Moda Ku Mylene dat, voorshands oordelend, van een auteursrechtinbreuk op dit programma of programmaformat geen sprake is.
<i>Onrechtmatig handelen</i>
4.16. Eiseressen hebben hun vorderingen voorts gebaseerd op een nabootsing van hun programmaformule waardoor, los van de inbreukvraag, door bijkomende omstandigheden sprake is van een onrechtmatig handelen door ATM. Als bijkomende omstandigheden noemen eiseressen de verwarring die door de bestreden programma’s wordt veroorzaakt en het daarmee afdoen van de populariteit en werfkracht van de programma’s Moda Ku Mylene en Rolemodel. De kijkersmarkt op Curaçao zou geen ruimte laten voor zoveel programma’s met dezelfde formule. Daarbij zouden eiseressen door ATM zijn tegengewerkt bij de productie en uitzending van hun programma’s en zouden er geen of weinig mogelijkheden zijn om de productie en uitzending uit te besteden aan personen die niet al bij de productie en uitzending van de bestreden programma’s zijn betrokken. Naast een inbreuk op auteursrechten betwist ATM dat er sprake is van een onrechtmatig handelen in deze door eiseressen meer algemeen gestelde zin.
4.17. Wat betreft de door eiseressen gestelde verwarring overweegt het gerecht dat deze onvoldoende feitelijk is onderbouwd en bovendien ook niet aannemelijk is door de prominente en herkenbare rol van de verschillende presentatrices bij de meeste van de bestreden programma’s. Het mag zo zijn dat het aantal adverteerders niet onbeperkt is en de bestreden programma’s in dat opzicht concurreren met het programma Moda Ku Mylene en Rolemodel, maar dat maakt deze concurrentie niet per definitie ongeoorloofd. Dat slechts een kleine groep personen eiseressen bij de productie en uitzending van programma’s kunnen assisteren is inherent aan de kleinschaligheid van de televisieindustrie op Curaçao. Ook dat kan ATM bezwaarlijk worden tegengeworpen. Niet gebleken en overigens onvoldoende feitelijk onderbouwd is de stelling van eiseressen dat zij door ATM wordt tegengewerkt zodat een onrechtmatig handelen ook ten aanzien daarvan niet wordt aangenomen.
<i>Gewiste uitzendingen</i>
4.18. Eiseressen stellen dat zij schade hebben geleden door het wissen van opnames en back-ups van drie afleveringen van het programma Rolemodel. Of en in hoeverre ATM daarvoor aansprakelijk is, is naar ATM onbestreden heeft gesteld, reeds inzet van een bodemprocedure. Gelet op de complexiteit van de daarin te beantwoorden vragen, waaronder de hoogte van de gestelde schade, ziet het gerecht geen reden om daarop in dit kort geding vooruit te lopen.
4.19. De slotsom van al het voorgaande is dat de gevraagde voorzieningen worden afgewezen.
4.20. Eiseressen zullen hoofdelijk als in het ongelijk gestelde partijen in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van ATM worden begroot op NAF 1.500,00 in verband met het salaris van haar gemachtigde.
5. De beslissing
Het gerecht, rechtdoende in kort geding:
5.1. wijst de gevraagde voorzieningen af,
5.2. veroordeelt eiseressen hoofdelijk des dat de een zal hebben betaald de ander zal zijn bevrijd, in de proceskosten, aan de zijde van ATM begroot op NAF 1.500,00,
Dit vonnis is gewezen door mr. J.R. Veerman en in tegenwoordigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op 9 februari 2009.