ECLI:NL:OGEAC:2022:349

• Datum uitspraak: 19 december 2022
• Publicatiedatum: 23 januari 2023
• Zaaknummer: CUR202101714
• Instantie: Gerecht in eerste aanleg van Curaçao
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: P.E. de Kort
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Erfrechtelijke geschil over onverdeelde nalatenschap van Jan Meyer met betrekking tot verkoop van aandelen

In deze zaak, die werd behandeld door het Gerecht in eerste aanleg van Curaçao, gaat het om een erfrechtelijk geschil tussen de eisers, erfgenamen van wijlen [de moeder van eisers] en haar broer [de oom van eisers], en de gedaagden, [gedaagde 1] en [gedaagde 2]. De eisers vorderen dat de onderhandse koopovereenkomsten, die zijn gesloten tussen de gedaagden en de moeder en oom van de eisers, nietig worden verklaard. Deze overeenkomsten betroffen de verkoop van onverdeelde aandelen in de nalatenschap van Jan Meyer, die in 1863 overleed. De eisers stellen dat de gedaagden onterecht aanspraak maken op deze aandelen, omdat de overeenkomsten zijn gesloten voordat een verklaring van erfrecht was afgegeven.

De gedaagden vorderen in reconventie dat de eisers worden verplicht om hun medewerking te verlenen aan de overdracht van de aandelen, die zij in 1995 van de moeder en oom van de eisers hebben gekocht. Het Gerecht oordeelt dat de verkoop van de onverdeelde aandelen rechtsgeldig is geschied en dat de eisers als rechtsopvolgers van hun moeder en oom verplicht zijn om deze aandelen aan de gedaagden te leveren. De vorderingen van de eisers in conventie worden afgewezen, terwijl de vorderingen van de gedaagden in reconventie worden toegewezen. De eisers worden veroordeeld in de proceskosten.

Het vonnis is gewezen op 19 december 2022 door mr. P.E. de Kort, rechter, en is uitvoerbaar bij voorraad verklaard. De zaak benadrukt de complexiteit van erfrechtelijke geschillen, vooral in gevallen van onverdeelde nalatenschappen met meerdere deelgenoten.

Uitspraak

GERECHT IN EERSTE AANLEG VAN CURAÇAO

Zaaknummer: CUR202101714

Vonnis van 19 december 2022

inzake

[EISERS 1 T/M 5]

[wonend in Curaçao en in Nederland],

eisers in conventie, verweerders in reconventie,

gemachtigde: mr. S.C. Larmonie,

tegen

1. [GEDAAGDE 1],

wonend te Curacao,

2. [GEDAAGDE 2] ,

wonend te Curaçao,

gedaagden in conventie, eisers in reconventie,

gemachtigde: mr. C.A. Peterson.

Partijen worden hierna [eisers], [gedaagde 1] en [gedaagde 2], genoemd.

1. Het procesverloop

1.1.

Na het tussenvonnis van 25 april 2022 (
herstel vertegenwoordiging ) heeft de nieuwe gemachtigde van [eisers] op 23 mei 2022 een akte genomen. Op 1 november 2022 zijn namens [eisers] nadere producties ingediend. Vervolgens is op 9 november 2022 een comparitie van partijen gehouden, waarbij aanwezig waren eiseres in conventie sub 1 (via videoverbinding) en eiseres in conventie sub 2, bijgestaan door mr. Larmonie, en [gedaagde 1] en [gedaagde 2], bijgestaan door mr. Peterson. Partijen, en mr. Larmonie aan de hand van zijn pleitnota, hebben het woord gevoerd.

1.2.

Vonnis is bepaald op heden.

De feiten

De volgende feiten zullen in dit geding als tussen partijen vaststaand worden aangemerkt.

a. [eisers] zijn erfgenamen van wijlen [de moeder van eisers] en haar broer [de oom van eisers] ([…]).

[de moeder van eisers] en [de oom van eisers] waren bij leven deelgenoten in de onverdeelde nalatenschap van wijlen Jan Meyer, overleden te Curaçao op 25 december 1863. Die nalatenschap bestaat uit de onroerende zaak Zee- en Landzicht te Curaçao, een terrein met een grootte van 468.300m2.

Tussen [gedaagde 1] en [de moeder van eisers] en tussen [gedaagde 2] en [de oom van eisers] zijn op 24 mei 1995 (gelijkluidende) koopovereenkomsten gesloten, waarbij [gedaagde 1] en [gedaagde 2] als kopers en [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] als verkopers zijn opgetreden. Het betrof de verkoop van “het gehele onverdeelde aandeel van verkoper in de nalatenschap van Jan Meyer”. De overeenkomsten luiden als volgt:
“(…) IN AANMERKING NEMENDE: dat op 25 december 1863 te Curacao, zijn laatste woonplaats, is overleden de heer Jan Meyer, geboren te Curacao, op 13 januari 1795, hierna ook te noemen "Jan Meyer"; dat verkoper er voor in staat, dat tot de nalatenschap van Jan Meyer slechts behoren: een perceel grond, plaatselijk bekend als PLANTAGE ZEE EN LANDZICHT, gelegen in het bovenkwartier te Curacao, de opbrengsten uit het beheer van dat perceel en een schuld aan de Ontvanger van het Eilandgebied Curacao in verband met de over dat perceel verschuldigde grondbelasting; VERKLAREN DAT: Verkoper heeft verkocht en zal overdragen aan koper, die van verkoper heeft gekocht en zal aanvaarden, het gehele onverdeelde aandeel van verkoper in de nalatenschap van Jan Meyer. Deze overeenkomst van verkoop en koop is geschied voor de koopsom van NAf 50.000,= (zegge vijftigduizend gulden Nederlands Antilliaans courant).

ONDERGETEKENDEN VERKLAREN VOORTS DAT:

deze overeenkomst is geschied onder de navolgende bepalingen:

1.
Verkoper garandeert aan koper dat door hem gemeld onverdeeld aandeel in de nalatenschap van Jan Meyer niet is verkocht of op andere wijze vervreemd is aan derden, dat de nalatenschap van Jan Meyer uit niets anders bestaat dan uit de bovenstaande vermogensbestanddelen en dat hij geen goederen tot die nalatenschap behorende heeft verkocht of tot zich heeft genomen, noch daartoe behorende schulden heeft voldaan, alsmede dat aan hem geen andere tot de onderhavige nalatenschap behorende schulden dan de bovengemelde bekend zijn en dat, indien meer schulden dan de hiervoor genoemde schulden, ten laste van de nalatenschap mochten blijken te bestaan, de helft daarvan ten laste van de verkoper zal zijn en door hem zal worden betaald.

De verkoper verleent slechts vrijwaring voor zijn hoedanigheid van gerechtigde tot de onverdeeldheid ontstaan door het overlijden van Jan Meyer voor minimaal een/driehonderdste (1/300) onverdeeld aandeel daarvan en voor het feit dat de hiervoor omschreven goederen en schulden deel uitmaken van de onverdeeldheid ontstaan door het overlijden van Jan Meyer.

2.
De baten en de lasten met betrekking tot het gekochte komen vanaf heden voor rekening van de koper. Met ingang van heden behoort het gekochte in economische zin aan de koper.

3.
De verkoper neemt voor zijn rekening de verschuldigde successiebelasting terzake van zijn erfrechtelijke verkrijging.

4.
De koper neemt voor zijn rekening en zal als eigen schuld voldoen het ten laste van de verkoper zijnde aandeel in de hiervoor omschreven schulden.

5.
Partijen doen afstand van hun eventuele rechten ontbinding of vernietiging van deze overeenkomst te vorderen. Dit lijdt ten opzichte van de koper uitzondering, indien en voor zover door de verkoper terzake garantie is verstrekt of de opgave door de verkoper niet te goeder trouw is geschied.

6.
Alle kosten van deze akte en die der eventuele kennisgevingen en betekeningen aan de medegerechtigden in de nalatenschap van Jan Meyer zijn voor rekening van de koper.

De verkoper verklaart tenslotte voor zoveel nodig aan de koper onherroepelijk volmacht te verlenen – welke volmacht deel uitmaakt van deze overeenkomst, zodat zij niet een der in de wet gestelde wijzen teniet zal gaan – om:

I voor en namens hem de scheiding en deling van de onderhavige nalatenschap mede tot stand te brengen en daartoe, zo nodig, in te stellen de actie tot scheiding en deling en alle betekeningen en kennisgevingen te (doen) verrichten en voorts al datgene te doen wat de koper te dezer zake nodig of nuttig mocht achten;

II voor en namens hem het gekochte te leveren aan koper en de daarvan op te maken akte en alle andere daarmee verbandhoudende stukken te tekenen.

(…)”

[gedaagde 1] en [gedaagde 2] hebben de overeengekomen koopsom (NAf 50.000 ieder) voor de door [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] aan [gedaagde 1] en [gedaagde 2] verkochte onverdeelde aandelen aan [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] voldaan. Levering heeft nog niet plaatsgevonden.

Voor het Gemeenschappelijk Hof is onder zaaknummer CUR2017H00221 een verdelingszaak aanhangig met betrekking tot de nalatenschap van Jan Meyer. Bij tussenvonnis van 1 juni 2021 heeft het Hof onder meer het volgende overwogen:

“Deelgenootschap [gedaagde 1] c.s.

2.9. [

eisers en anderen] (conclusie na deskundigenbericht, onder 9) trekken in twijfel of [gedaagde 1] c.s. deelgenoten zijn. [Gedaagde 1] c.s. hebben gesteld van een deelgenoot diens aandeel gekocht te hebben (hetgeen tot verkrijging kan leiden: artikel 3:191 lid 1 BW). Maar is dat aandeel ook aan hen overgedragen via notariële akte en inschrijving in de openbare registers (artikel 3:89 BW jo artikel 3:96 BW)?

2.10.

Zo niet, dan kan overdracht in beginsel alsnog geschieden en het Hof zal vooralsnog [gedaagde 1] c.s. aanmerken als (gezamenlijke) deelgenoot.”

2. Het geschil

in conventie

2.1. [

[eisers] vorderen in conventie, voor zover mogelijk bij vonnis uitvoerbaar, te verklaren dat:

“a) Na de bovenvermelde uiteenzetting van het erfrechtelijke geschil dat veroorzaakt is door de onderhandse koopovereenkomsten op grond van de reeds vermelde rechtsoverwegingen en de navolgende wetsartikelen voor recht te verklaren dat de betreffende onderhandse koopovereenkomsten nietig c.q. vernietigbaar zijn.

Conform artikel 4:4 BW voor recht te verklaren dat de onderhandse koopovereenkomsten nietig zijn daar zij verricht zijn voordat de verklaring van erfrecht van de nalatenschap van Jan Meijer tot stand is gekomen. Deze handelingen hebben de bedoeling [eisers] te verhinderen in hun vrijheid om bevoegdheden uit te oefenen welke hen krachtens het erfrecht met betrekking tot de nalatenschap van Jan Meijer toekomen.

[eisers] conform artikel 4:183 BW de erfdelen van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] kunnen opvorderen van iedere derden, i.c. [gedaagde 1] en [gedaagde 2] omdat zij deze erfdelen (onroerende zaken) zonder recht houden, zoals herhaaldelijk door hen gesteld wordt.

[eisers] de enige wettige erfgenamen zijn van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers], en dan ook op grond van de volgende wetsbepalingen;

- Artikel 4:10 lid 3 BW waarin wordt bepaald dat zij de erfgenamen zijn omdat zij een familierechtelijke betrekking hebben met de Jan Meyer Jan Meijer;

- Artikel 4:10 lid 1 sub a jo artikel 4:10 lid 2 BW op grond waarvan [eisers] na het overlijden van hun moeder en oom, [de moeder van eisers] en [de oom van eisers], de wettige erfgenamen zijn geworden van Jan Meijer;

- Artikel 4:182 BW waarin wordt bepaald dat erfgenamen niet worden aangesteld middels onderhandse akten. Hierdoor is deelgenootschap van [gedaagde 1] en [gedaagde 2] middels verkrijging onterecht;

- Artikel 4:187 BW op grond waarvan [gedaagde 1] en [gedaagde 2] te kwader trouw zijn doordat zij Been verklaring van erfrecht noch een verdelingslijst hebben geraadpleegd;

- Artikel 4:182-189 BW op grond waarvan het erfrecht van [eisers] geschonden wordt daar deze algemene bepalingen inzake de erfopvolging niet in acht zijn genomen.

[gedaagde 1] en [gedaagde 2] worden veroordeeld in de kosten van de onderhavige procedure en eventuele gevolmachtigde.”

in reconventie

2.2. [

[gedaagde 1] en [gedaagde 2] vorderen in reconventie dat het gerecht, uitvoerbaar bij voorraad, [eisers zal] veroordelen ten kantore van een door [gedaagde 1] en [gedaagde 2] aangewezen notaris te verschijnen en hun volle medewerking te verlenen aan het verlijden van de door deze notaris op te stellen/opgestelde notariële akte tot overdracht en inschrijving in de openbare registers van de door van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] gekochte erfdelen in de nalatenschap van wijlen Jan Meyer, onder oplegging van een dwangsom, dan wel dat het gerecht zal bepalen dat het in deze te geven vonnis zal kunnen dienen ter vervanging daarvan, met een veroordeling van [eisers] hoofdelijk in de proceskosten, vermeerderd met de wettelijke rente daarover.

in conventie en reconventie

2.3.

Partijen hebben over en weer verweer gevoerd. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover voor de beoordeling van belang, nader ingegaan.

3. De beoordeling in conventie en in reconventie

De verkoop van de onverdeelde aandelen in de nalatenschap

4.1. [

de moeder van eisers] en [gedaagde 1] en [de oom van eisers] en [gedaagde 2] hebben overeenkomsten gesloten tot de koop en verkoop van de erfrechtelijke aanspraken in de nalatenschap van Jan Meyer.

4.2.

Anders dan [eisers] aan hun vorderingen in conventie en aan hun verweer in reconventie ten grondslag leggen, kan dat.

4.3.

De onverdeelde aandelen van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] in de nalatenschap van Jan Meyer betroffen vermogensbestanddelen die zij desgewenst konden verkopen. Wilden [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] bij leven nog financieel profijt hebben van hun deelgenootschap, dan was verkoop van hun onverdeelde aandeel wellicht de enige reële mogelijkheid. Dat de aanspraken van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] ten tijde van de verkoop (in omvang) niet vaststonden, was geen beletsel voor een geldige verkoop.

4.4.

Het betreft hier, zoals blijkt uit de overgelegde vonnissen van het Hof in de verdelingszaak, een anderhalve eeuw oude, complexe nalatenschap, met zeer vele, deels onbekende deelgenoten. Het gaat dus niet om een doorsnee nalatenschap met enkele naaste familieleden als erfgenamen. Artikel 3:191 lid 1 BW bepaalt dat, tenzij uit de rechtsverhouding tussen de deelgenoten anders voortvloeit, iedere deelgenoot over zijn aandeel in de gemeenschap kan beschikken. Door [eisers] zijn geen omstandigheden aangevoerd op grond waarvan moet worden aangenomen dat tussen [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] en de andere deelgenoten in de nalatenschap van Jan Meyer een zodanige rechtsverhouding bestond, dat zij zonder instemming van de andere deelgenoten niet over hun aandeel in de nalatenschap konden beschikken. Zo is van een benadeling van de andere deelgenoten niet gebleken, en evenmin van een verregaande inbreuk op enige familieverhouding. Gesteld noch gebleken is voorts dat door de verkoop (en overdracht) de verdeling van de nalatenschap (hetgeen neerkomt op de verdeling van Zee- en Landzicht) wordt bemoeilijkt. Er kwamen niet meer deelgenoten bij. Dat de verkoop van de aandelen niet te verenigen is met de aard van de gemeenschap, kan op grond van hetgeen in dit geding is aangevoerd dan ook niet worden aangenomen.

De leveringsverplichting

4.5.

Op grond van de koopovereenkomsten hadden [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] de verplichting om de onverdeelde aandelen aan [gedaagde 1] en [gedaagde 2] te leveren. Die verplichting gaat op grond van artikel 4:182 BW over op de erfgenamen onder algemene titel van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers], en dus (ook) op [eisers]

Bewijskracht koopaktes; echtheid handtekeningen

4.6.

De onderhandse aktes waarin de koopovereenkomsten zijn neergelegd leveren tussen partijen - en hun rechtsopvolgers - dwingend bewijs op in de zin van artikel 136 lid 2 Rv. [eisers] hebben hun twijfels geuit over de echtheid van de handtekeningen van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] onder de koopovereenkomsten. In het licht van de uiteenzetting door [gedaagde 1] en [gedaagde 2] over de totstandkoming van die overeenkomsten, is hier echter geen sprake van een stellige betwisting als bedoeld in artikel 138 lid 2 Rv. Daarbij betrekt het gerecht mede het feit dat de gemachtigde van [gedaagde 1] en [gedaagde 2] schriftelijk (in de door hem ondertekende conclusie van antwoord) heeft verklaard dat de ondertekening op zijn kantoor en in zijn bijzijn is geschied. Bovendien is uit de overgelegde stukken gebleken dat er ten gunste van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] cheques zijn uitgeschreven voor NAf 50.000 ieder. Dit komt overeen met de in de koopovereenkomsten genoemde bedragen. Deze omstandigheid ondersteunt de echtheid van de handtekeningen.

De koopprijs

4.7. [

eisers] hebben nog aangevoerd dat de overeengekomen koopprijs te laag is. Daargelaten dat zij hieraan geen rechtsgevolgen lijken te verbinden, vindt die stelling geen steun in de feiten. Ook indien de aandelen van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] samen goed zijn voor 10% van de nalatenschap (en daarmee van Zee- en Landzicht), zoals [eisers] stellen, en indien wordt uitgegaan van de in genoemd hofvonnis vermelde waarde voor het gehele terrein van NAf 2,2 miljoen, is de in 1995 betaalde prijs van in totaal NAf 100.000 niet als onevenredig laag aan te merken, alleen al gelet op de (toen al meer dan een eeuw voortdurende en nog te verwachten en gebleken) verdelingsperikelen. Dat [gedaagde 1] en [gedaagde 2] de overeenkomsten zouden zijn aangegaan ten behoeve van het veiligstellen van de bedrijfsactiviteiten van hun kippenfarm, dan wel de aankoop van de gehele plantage, kan zo zijn, maar maakt niet dat aan die koopovereenkomsten geen uitvoering meer hoeft te worden gegeven.

Vordering in conventie niet toewijsbaar; vordering in reconventie wel

4.8.

Het voorgaande leidt ertoe dat, nu de onverdeelde aandelen in de nalatenschap van Jan Meyer rechtsgeldig zijn verkocht, zij door [eisers] als rechtsopvolgers van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] aan [gedaagde 1] en [gedaagde 2] dienen te worden geleverd. De erfrechtelijke aanspraken van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] komen dus niet aan [eisers] toe en kunnen dus ook niet onder [eisers] als deelgenoten in de nalatenschap van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] worden verdeeld. Hierop stuiten alle vorderingen van [eisers] in conventie af.

4.9.

De vordering in reconventie is toewijsbaar als hierna in de beslissing omschreven. Een dwangsom zal niet worden opgelegd, nu bepaald zal worden, zoals eveneens gevorderd, dat dit vonnis in de plaats kan treden van de door [eisers] te verlenen medewerking.

Proceskosten

4.10. [

eisers] zullen als in het ongelijk te stellen partij hoofdelijk in de proceskosten worden veroordeeld.

4. De beslissing

Het gerecht:

in conventie

5.1.

wijst af het gevorderde;

5.2.

veroordeelt [eisers] hoofdelijk in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagde 1] en [gedaagde 2] tot op heden begroot op NAf 2.500 voor gemachtigdensalaris, bij uitblijven van betaling te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf de vijftiende dag na de datum van dit vonnis tot de dag van algehele voldoening;

in reconventie

5.3.

veroordeelt [eisers] om, op eerste vordering daartoe door een door [gedaagde 1] en [gedaagde 2] aan te wijzen notaris, ten kantore van deze notaris te verschijnen en hun volle medewerking te verlenen aan het verlijden van de door deze notaris op te stellen/opgestelde notariële akte tot overdracht en inschrijving in de openbare registers van de door hen op 24 mei 1995 van [de moeder van eisers] en [de oom van eisers] gekochte erfdelen in de nalatenschap van Jan Meyer, met bepaling dat, indien een van [eisers] mocht weigeren om aldus te verschijnen of verschenen zijnde mocht weigeren zijn of haar medewerking als bedoeld te verlenen, waaronder begrepen het weigeren om bedoelde akte te ondertekenen, dit vonnis in de plaats treedt van de door [eisers] te verlenen medewerking en/of de op te maken notariële akte;

5.4.

veroordeelt [eisers] hoofdelijk in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagde 1] en [gedaagde 2] tot op heden begroot op NAf 1.250 voor gemachtigdensalaris, bij uitblijven van betaling te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf de vijftiende dag na de datum van dit vonnis tot de dag van algehele voldoening;

5.5.

verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad;

5.6.

wijst af het meer of anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. P.E. de Kort, rechter, bijgestaan door
mr. M. Molenaar, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 19 december 2022.