ECLI:NL:HR:2017:169

Uitspraak

7 februari 2017

Strafkamer

nr. S 15/02710

EC/DAZ

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof Den Haag van 11 juni 2015, nummer 22/000631-14, in de strafzaak tegen:

[verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1985.

1.Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft R.J. Baumgardt, advocaat te Spijkenisse, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal F.W. Bleichrodt heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

2.Beoordeling van het middel

2.1.

Het middel klaagt dat de bewezenverklaring onvoldoende met redenen is omkleed op de grond dat de inhoud van de bewijsmiddelen onder 3 en 4 innerlijk tegenstrijdig is.

2.2.1.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

"hij in de periode van 1 juni 2008 tot en met 26 juni 2008, te Rotterdam, een voorwerp, te weten een (personen)auto (merk Audi, type Q7), voorhanden heeft gehad, terwijl hij wist dat bovenomschreven voorwerp middellijk afkomstig was uit enig misdrijf."

2.2.2.

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

"1.

Een proces-verbaal van bevindingen d.d. 26 juni 2008 van de politie Hollands Midden, District Gouwe IJssel, met nr. PL1623/08-125056. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (blz. 181 e.v.):

als relaas van de betreffende opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 2] :

Op 26 juni 2008 zagen wij een personenauto rijden van het merk Audi, type Q7. Wij zagen dat het kenteken een wit kenteken betrof waar in zwart op stond [AA-00-BB] .

Ter controle op de juiste naleving van de bepalingen gesteld bij of krachtens de Wegenverkeerswet 1994 gaven wij de bestuurder van de personenauto een stopteken waaraan hij voldeed.

De bestuurder bleek te zijn: [betrokkene 1] . Ik, verbalisant [verbalisant 1] , vroeg aan de bestuurder [betrokkene 1] of hij papieren bij zich had van de auto waar hij in reed.

Het kentekenbewijs kon hij mij desgevraagd niet tonen. Wij, verbalisanten, hoorden dat [betrokkene 1] zei dat een vriend van hem eigenaar van de auto was en dat hij er in mocht rijden.

Ik, verbalisant [verbalisant 2] , vroeg de centralist van de politie meldkamer het kenteken " [AA-00-BB] " in de systemen te controleren. Tevens gaf ik het chassisnummer door. Dit betrof [001] . Ik hoorde dat het door ons opgegeven chassisnummer thuis hoorde op een Suzuki SX4. Het kenteken [AA-00-BB] hoorde thuis op een Duits Volkswagen Passat, rood van kleur.

Aangekomen op het bureau van politie te Gouda meldde zich de verdachte [verdachte] . [verdachte] gaf aan dat hij de eigenaar van de Audi Q7 was die wij zojuist hadden aangetroffen.

2.
Een proces-verbaal verhoor verdachte d.d. 27 juni 2008 van de politie Hollands Midden, District Gouwe IJssel, met nr. PL1623/08-125056. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (p. 42 e.v.):

als de op genoemde datum afgelegde verklaring van [verdachte] :

Ik ben afgelopen dinsdag (het hof begrijpt: 23 juni 2008) door politie in Rotterdam staande gehouden. Die hebben mijn papieren en auto gecontroleerd.

Een proces-verbaal verhoor verdachte d.d. 26 juni 2008 van de politie Hollands Midden, District Gouwe IJssel, met nr. PL1623/08-125056. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (p. 30 e.v.):

als de op genoemde datum afgelegde verklaring van [verdachte] :

Ik ben eigenaar van een Audi Q7. Dit voertuig is voorzien van een kenteken dat begint met [AA] . Ik heb het voertuig afgelopen maandag gekocht in Bremen te Duitsland bij autobedrijf [A] . Deze heb ik daar handje contantje betaald. Ik heb dit voertuig gekocht voor een oom van mij in Marokko en heb dit geld ook van hem gehad. Ik zou dan binnenkort het voertuig naar Marokko rijden.

Een proces-verbaal van verhoor verdachte d.d. 26 juni 2008 van de politie Hollands Midden, District Gouwe IJssel, met nr. PL1623/08-125056. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (p. 38 e.v.):

Ik zal het maar gewoon zeggen van die oom klopt niet.

Een geschrift, te weten een vertaald exemplaar van de schriftelijke beantwoording van het rechtshulpverzoek, inhoudende het verhoor van getuige [betrokkene 2] , als bijlage gevoegd bij het proces-verbaal van bevindingen m.b.t. rechtshulpverzoek aan Duitsland met nr. PL1623/08-006880 d.d. 10 november 2011. Dit geschrift houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -:

als de op 10 februari 2009 afgelegde verklaring van [betrokkene 2] :

Ik ben zowel de eigenaar als de directeur van Autohandel [A] te Bremen.

Ik heb de Audi Q7 op internet, op de site mobile.de, geadverteerd en te koop aangeboden. Op 20 juni 2008 ontving ik de schriftelijke bestelling van de firma [B] . De koper, [betrokkene 3] , bevestigde mij per fax dat hij de Audi Q7 zou kopen. De koopprijs werd bepaald op 37.250 Euro. Voor die prijs werd de Audi later ook verkocht.

De door [betrokkene 3] gemachtigde en voor het ophalen van de Audi verschenen lasthebber was [verdachte] . Hij bracht ook de 37.250 Euro mee en betaalde bij mij met contant geld voor de Audi.

Een geschrift, te weten een vertaald exemplaar van een koopovereenkomst van autobedrijf [A] d.d. 23 juni 2008, als bijlage gevoegd bij het proces-verbaal van bevindingen m.b.t. rechtshulpverzoek aan Duitsland met nr. PL1623/08-006880 d.d. 10 november 2011. Dit geschrift houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -:

Op basis van uw bestelling ontvangt u hierbij het volgende gebruikte voertuig:

Fabrikant: Audi-Q7

Voertuig ID-nr.: [001]

Prijs af vestiging 37.250,00 EUR

Toeslag 19% BTW
Xxxxx EUR

Bedrag van de rekening 37.250,00 EUR

Een proces-verbaal van verhoor d.d. 17 juli 2008 van de politie Hollands Midden met nr. PL1623/08-125056. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (blz. 172 e.v.):

Als de op 16 juli 2008 afgelegde verklaring van [betrokkene 3] :
[verdachte] (het hof begrijpt: de verdachte [verdachte] ) vroeg mij of ik hem zou kunnen helpen met de aankoop van een auto in Duitsland.

Hij wil een Audi Q7 kopen en vraagt of ik wil bemiddelen bij de koop. Dat wil ik en ik ga voor hem bellen naar het betreffende bedrijf [A] in Duitsland. Na het gesprek met [A] belde ik [verdachte] en hij ging akkoord met de overeengekomen prijs. Ik heb hierna [A] gebeld dat we een akkoord hadden. Hierna heeft [A] de koopovereenkomst naar mij op de fax gezet. Ik heb de overeenkomst ondertekend en weer terug gefaxt naar hem. Ik heb de koopovereenkomst aan [verdachte] doen toekomen met een door mij opgemaakte volmacht waarmee [verdachte] de auto op zou kunnen halen. Mijn commissie was een bedrag van om en nabij de 1.000 euro. Ik heb dit bedrag later ontvangen.

Een proces-verbaal van bevindingen d.d. 14 juli 2008 van de politie Hollands Midden met proces verbaal nr. FER/08-660. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (blz. 115 e.v.):

als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar [verbalisant 3] :

Verdachte [verdachte] heeft omtrent de aanschaf van Audi Q7 verklaard dat hij deze in Duitsland heeft gekocht en contant heeft betaald. Hij zou dit hebben betaald van zijn spaargeld. Hij heeft hiervoor een bedrag van € 12.000,- gepind van zijn girorekeningnummer [002] bij de Postbank. De rest van het aankoopbedrag heeft hij betaald van zijn spaargeld dat hij thuis bewaarde.

Door mij is onderzoek gedaan naar inkomsten, vermogen en betalingen.

Onderzoek Belastingdienst:

[verdachte] heeft de afgelopen jaren de volgende netto bedragen uit loon en/of uitkering en studiefinanciering ontvangen:

Jaar Loon/uitkering Studiefinanciering

2003 € 1.271 -

2004 € 1.308 € 6.480

2005 € 2.134 € 7.950

2006 € 3.787 € 7.995

2007 € 7.263 -

Onderzoek Postbankrekening [002]

Uit de door de Postbank verstrekte informatie blijkt het volgende:

op 20 juni 2008 wordt een bedrag van € 15.000 ontvangen van Postbank tegenrekening [003] ;

op 20 juni 2008 wordt een bedrag van € 12.000,- contant opgenomen.

Uit aanvullende informatie blijkt nog het volgende:

Rekeningnummer [003] betreft een intern rekeningnummer van de Postbank wat onder andere wordt gebruikt voor buitenlandoverboekingen;

het geldbedrag van € 15.000,- blijkt een buitenlandboeking te betreffen vanuit Luxemburg.

Een proces-verbaal verhoor verdachte d.d. 27 juni 2008 van de politie Hollands Midden, District Gouwe IJssel, met nr. PL1623/08-125056. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (p. 42 e.v.):

als de op genoemde datum afgelegde verklaring van de verdachte:

U vraagt mij naar [betrokkene 1] , de jongen die in mijn auto reed. Hij is een vriend van mij, ik ken hem nu 4 jaar via mijn neef. Ik weet dat hij met drugs te maken heeft, want hij loopt in Maastricht te sjoemelen.

10.

Een proces-verbaal verhoor verdachte d.d. 2 december 2008 van de politie Hollands Midden, District Gouwe IJssel, met nr. PL1620/08-236752. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (p. 222 e.v.):

als de op genoemde datum afgelegde verklaring van de verdachte:

Wij hebben van jou money transfers opgevraagd over de periode 24 oktober 2005 t/m 4 februari 2008. Waarvoor en aan wie heb je deze bedragen betaald?

Ik heb dit gedaan voor [betrokkene 4] . Hij vroeg mij dit geld over te maken naar een kennis van [betrokkene 4] in Marokko.

Hoe kwam [betrokkene 4] aan dit geld?

Ik weet zeker dat hij dit met verdovende middelen heeft verdiend.

Je hebt in je verklaring op 27 juni 2008 verteld dat [betrokkene 1] met drugs te maken heeft. Hij zou sjoemelen in Maastricht. Wat doet [betrokkene 1] dan in Maastricht?

Ik denk dat hij met drugshandel bezig is.

11.

Een proces-verbaal, Resumé proces-verbaal verdenking witwassen d.d. 26 januari 2009 van de politie Hollands Midden, onderzoek PL1623/08-125056, met proces-verbaal nr. FER/09-127. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven - (p. 325 e.v.):

als relaas van de betreffende opsporingsambtenaren [verbalisant 3] en [verbalisant 4] :

Van [betrokkene 1] is bekend dat hij actief is in het drugrunnercircuit in de Limburgse grensstreek.

Verdachte [verdachte] blijkt tevens voor te komen in de bestanden van het zogenaamde Jointhitteam wat actief rechercheert op drugsrunners. Verdachte [verdachte] blijkt meerdere malen (4 maal) onder verdachte omstandigheden te zijn gezien in de streek waar drugsrunners actief zijn. De gedragingen van [verdachte] werden aangemerkt als verdacht van betrokkenheid bij het runnen in de verdovende middelen scène.

Dat [verdachte] en [betrokkene 1] kennelijk een meer dan oppervlakkige relatie met elkaar hebben, wordt bevestigd door historische gegevens van de mobiele telefoons van verdachte [verdachte] . In de sms-berichten tussen het toestel van [betrokkene 1] en het toestel van [verdachte] is het volgende te lezen:

- Het over en weer lenen van auto's.

- Is de auto vrij vanavond of heb je hem zelf nodig?

- Auto lenen om naar Maastricht te rijden omdat het niet kan met de auto van moeder.

- Plaatsnamen welke worden bezocht: Eindhoven, Maastricht, Delft, Duitsland.

- "Pak ook eentje gemaakt"

- "We kunnen daar ook 2 liter van maken"

- "Of pak nog een halve heb ik daar 880 die 80 neem ik en die 800 maken we vier van"

- "Bestel barkie kris"

- "Bel ook die mike kom het vanavond halen heb nog maar tien hier"

- "heb je die ding al naar de ijzerboer gebracht"

- "Ga nu naar Maas betaal ik hem daar wel van".

- "Pak die halve Hasj".

- "heb je hem al opgehaald"

- "hoe laat moet ik daar heen gaan voor die auto"

- Om 15.08 uur:

- "Zeg tegen hem dat ik er nu aan kom"

- "Hoeveel moet ik betalen"

- "Kom snel jij"

- "Waarom"

- "Inleveren jij"

- "Hoe laat ben je hier"

- "Oke haha"

- "Bijna tien uur haha"

- "Haha mag wel voor dertig kop"

- "Dank je wel yek"

- "Had je die halve nog gepakt hasj"

- "Heb hem echt nodig"

- "Oke nog drie uurtjes haha"

- "Gouda gewoon ga naar garage hij geeft me auto met weer gladde banden"

- "en al zei dat ik hem niet neem moest ik lopen"

- "Had trouwens niet betaald"

- "Maar heb vier bonnen die ik aan hem moet geven"

- "Kan ik alvast ophalen die halve"

- "Oke snel snel"

- "Kan ik hem even meenemen breng hem vanavond weer terug ga morgen toch terug naar maas"

- "Hoe lang heb je die halve ben er bijna"

- Ik ben in Duitsland, ik bel je als ik bij de grens ben

- Ik heb hem niet gekocht ze zeiden dat ie vol was maar klopt niet die auto heeft niet een xenon mohiem ben para.

Geld gerelateerde sms berichten:

- Bel die boy op over die doekoe

- Kom je deze kant op dan ga ik die man betalen

- Oke ga je mee naar Leeuwarden

- [verdachte] laat me weten wanneer je gaat storten

- ik heb doekoe in het dashboard, uitkijken;

- 30 rooie verschil

Vanaf het toestel van de verdachte [verdachte] wordt een sms verstuurd met de tekst:

"Iban [002] bic: [...] [verdachte] laat me weten wanneer je gaat storten."

2.2.3.

Het Hof heeft ten aanzien van het bewezenverklaarde voorts nog het volgende overwogen:

"De raadsman van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep betoogd - kort en zakelijk weergegeven - dat de verdachte behoort te worden vrijgesproken van het ten laste gelegde. Ter adstructie heeft hij aangevoerd dat niet kan worden vastgesteld dat de verdachte de personenauto, merk Audi, type Q7 heeft gekocht met geld dat uit misdrijf afkomstig is, mede gelet op de ter terechtzitting in hoger beroep afgelegde verklaring van de verdachte omtrent de herkomst van dat geld.

Het hof overweegt dienaangaande als volgt.

Ter terechtzitting in hoger beroep heeft de verdachte verklaard - zakelijk weergegeven -:

- dat hij het geldbedrag voor de aankoop van de Audi Q7 deels van zijn vader heeft geleend, te weten een bedrag van € 16.000,-;

- dat hij € 12.000,- van zijn eigen rekening heeft opgenomen nadat er € 15.000,- op zijn rekening was bijgeschreven vanaf een bankrekening uit Luxemburg. Dit bedrag van € 15.000,- is aan de verdachte betaald als koopprijs voor een door de verdachte verkochte personenauto (Audi A4);

- dat hij het restant van het aankoopbedrag van de Audi Q7 heeft betaald met zijn spaargeld dat hij heeft verdiend met diverse banen;

- dat hij thans geen geld meer heeft, mede omdat hij de lening van zijn vader heeft terugbetaald.

Naar het oordeel van het hof is bovengenoemde verklaring van de verdachte onaannemelijk en ongeloofwaardig. Allereerst neemt het hof daarbij in aanmerking dat de verdachte pas in hoger beroep heeft verklaard over de lening van zijn vader, terwijl hij die verklaring niet anders heeft onderbouwd dan met een rekeningafschrift op naam van zijn vader waaruit blijkt dat zijn vader op 20 maart 2008 een bedrag van € 9.025,10 op zijn rekening bijgeschreven heeft gekregen. Deze onderbouwing is onvoldoende, want uit dit afschrift blijkt niet dat er een overboeking van € 16.000,- heeft plaatsgevonden naar de rekening van de verdachte. Bovendien is door de verdediging geen verzoek gedaan tot het horen van de vader van de verdachte als getuige en evenmin is de vader van de verdachte meegebracht naar de terechtzitting in hoger beroep teneinde door het hof te worden gehoord.

Ten aanzien van de - eerst in hoger beroep afgelegde - verklaring van de verdachte, inhoudende dat het op zijn rekening bijgeschreven geldbedrag van € 15.000,- de tegenprestatie betreft van een door de verdachte verkochte Audi A4, zodat daarvan niet kan worden gezegd dat dat geld van misdrijf afkomstig was en dat de verdachte daarvan wist, is het hof eveneens van oordeel dat deze verklaring onaannemelijk en ongeloofwaardig is, nu ook deze stelling op geen enkele manier is onderbouwd en bovendien pas op een laat tijdstip is afgelegd.

Voorts stelt het hof op grond van de stukken in het dossier en het verhandelde ter terechtzitting in hoger beroep de volgende feiten en omstandigheden vast.

De verdachte heeft de personenauto (Audi Q7) gekocht voor een bedrag van € 37.250,-, dat hij in contanten heeft betaald. In 2007 heeft de verdachte een inkomen genoten van € 7.263,-. De verdachte heeft verklaard dat hij money transfers heeft verricht naar Marokko voor ene [betrokkene 4] terwijl hij zeker weet dat die [betrokkene 4] dit geld met verdovende middelen heeft verdiend. Bovendien gaat de verdachte om met [betrokkene 1] , van wie hij vermoedt dat deze zich met drugshandel bezig houdt.

Nu de verdachte naar eigen zeggen omgaat met kennissen die in het criminele milieu verkeren (en waarvoor hij hand- en spandiensten heeft verricht), de verdachte niet over de (legale) tegoeden beschikte die de aankoop van een dergelijke auto kunnen verklaren terwijl die auto in contanten is betaald, alsmede de omstandigheid dat de verdachte zowel bij de politie als in eerste aanleg en vervolgens in hoger beroep voortdurend op belangrijke onderdelen wisselend heeft verklaard over de aankoop van de auto en over de herkomst van het geld waarmee die aankoop is gedaan, is het hof van oordeel dat het op grond van voornoemde feiten en omstandigheden in onderlinge verband en samenhang bezien niet anders kan zijn dan dat het geld waarmee de Audi Q7 is gefinancierd, van enig misdrijf afkomstig is en dat verdachte daarvan op de hoogte was zodat wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan witwassen.

Het hof verwerpt het verweer."

2.3.

Het Hof heeft enerzijds de verklaring van de verdachte voor zover inhoudende "[i]k heb dit voertuig gekocht voor een oom van mij in Marokko en heb dit geld ook van hem gehad. Ik zou dan binnenkort het voertuig naar Marokko rijden" (bewijsmiddel 3) en anderzijds de verklaring van de verdachte inhoudende "[i]k zal het maar gewoon zeggen van die oom klopt niet" (bewijsmiddel 4) tot het bewijs gebezigd. De bewijsvoering is in zoverre tegenstrijdig. Het middel klaagt daarover terecht.

2.4.

Nochtans leidt de gegrondheid van het middel niet tot vernietiging van de bestreden uitspraak. Dat berust op het volgende. In zijn hiervoor onder 2.2.3 weergegeven overweging heeft het Hof vastgesteld dat de verdachte "zowel bij de politie als in eerste aanleg en vervolgens in hoger beroep voortdurend op belangrijke onderdelen wisselend heeft verklaard over de aankoop van de auto en over de herkomst van het geld waarmee die aankoop is gedaan". Mede op die grond heeft het Hof vervolgens geoordeeld dat het "niet anders kan zijn dan dat het geld waarmee de Audi Q7 is gefinancierd, van enig misdrijf afkomstig is". Daaruit volgt dat het Hof de in bewijsmiddel 3 weergegeven verklaring van de verdachte omtrent de herkomst van het geld niet geloofwaardig heeft geacht. Het Hof heeft de in 2.3 weergegeven onderdelen van de verklaringen van de verdachte, die niet redengevend zijn voor de bewezenverklaring, dus ten onrechte onder de bewijsmiddelen opgenomen. Mede gelet op de hiervoor weergegeven bewijsoverweging van het Hof is de bewezenverklaring, indien voormelde onderdelen van de verklaringen van de verdachte worden weggedacht, zonder meer toereikend gemotiveerd. Daarom heeft de verdachte onvoldoende rechtens te respecteren belang bij vernietiging van de bestreden uitspraak.

3. Beslissing

De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Dit arrest is gewezen door de vice-president W.A.M. van Schendel als voorzitter, en de raadsheren Y. Buruma en V. van den Brink, in bijzijn van de waarnemend griffier L. Nuy, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van
7 februari 2017.

Witwassen en tegenstrijdigheid in verklaringen van verdachte

Uitspraak

1.Geding in cassatie

2.Beoordeling van het middel