ECLI:NL:HR:2013:782

• Datum uitspraak: 4 oktober 2013
• Publicatiedatum: 26 september 2013
• Zaaknummer: 12/02177
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Belastingrecht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: J.A.C.A. Overgaauw; D.G. van Vliet; C.B. Bavinck; E.N. Punt; L.F. van Kalmthout
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Duurzaam tegen vergoeding ter beschikking stellen van vertrekken in een woonhuis en de bewijs(last)verdeling voor economische activiteit

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 4 oktober 2013 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure betreffende een naheffingsaanslag in de omzetbelasting. De belanghebbende, een maatschap bestaande uit [A] en [B], had een woning gebouwd en deze ter beschikking gesteld aan [C] Holding B.V., waarvan [A] de directeur en enig aandeelhouder is. De belastingdienst stelde dat de verhuur van de ruimten in de woning niet als een economische activiteit kon worden aangemerkt, wat leidde tot een naheffingsaanslag. De Rechtbank en het Gerechtshof bevestigden dit standpunt, maar de belanghebbende ging in cassatie.

De Hoge Raad oordeelde dat het Hof ten onrechte had geoordeeld dat de verhuur door de echtgenoten afzonderlijk moest worden bezien, los van de werkzaamheden van [A] voor [C]. De Hoge Raad benadrukte dat als de ruimten duurzaam ter beschikking zijn gesteld aan [C] voor gebruik als kantoorruimte en parkeerruimte, en er een vergoeding voor wordt ontvangen, dit voldoende is om te concluderen dat er sprake is van een economische activiteit. De klacht van de belanghebbende slaagde, en de Hoge Raad vernietigde de uitspraak van het Hof en verwees de zaak naar het Gerechtshof 's-Hertogenbosch voor verdere behandeling.

De Hoge Raad heeft ook bepaald dat de Staatssecretaris van Financiën de kosten van het geding in cassatie moet vergoeden, inclusief het griffierecht en de kosten voor rechtsbijstand. Dit arrest is van belang voor de bewijs(last)verdeling in gevallen waarin de economische activiteit van een woning ter discussie staat, en verduidelijkt de voorwaarden waaronder verhuur als economische activiteit kan worden aangemerkt.

Uitspraak

4 oktober 2013

nr. 12/02177

Arrest

gewezen op het beroep in cassatie van
Maatschap [X] te
[Z] (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van het
Gerechtshof te Arnhem van 13 maart 2012, nr. 11/00477, betreffende een naheffingsaanslag in de omzetbelasting.

1. Het geding in feitelijke instanties

Aan belanghebbende is over de periode 1 januari 2007 tot en met 31 december 2008 een naheffingsaanslag in de omzetbelasting opgelegd. De naheffingsaanslag is, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur gehandhaafd.

De Rechtbank te Arnhem (nr. AWB 09/4751) heeft het tegen die uitspraak ingestelde beroep ongegrond verklaard.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld bij het Hof.

Het Hof heeft de uitspraak van de Rechtbank bevestigd. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

2. Geding in cassatie

Belanghebbende heeft tegen ’s Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht.

De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

3. Beoordeling van de klacht

3.1.

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

3.1.1.

Belanghebbende is een samenwerkingsverband tussen [A] en [B]. [A] en [B] zijn gehuwd in gemeenschap van goederen.

3.1.2.

Belanghebbende heeft in 2006 in [Z] grond gekocht. Op deze grond heeft zij een woning (hierna: de woning) laten bouwen. Nadat de woning in maart 2008 is opgeleverd, hebben [A] en [B] hun intrek daarin genomen.

3.1.3.

[A] is directeur en enig aandeelhouder van [C] Holding B.V. (hierna: [C]) en verricht op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaamheden ten behoeve van [C].

3.1.4.

Belanghebbende heeft met [C] een overeenkomst gesloten. In deze overeenkomst heeft belanghebbende zich jegens [C] ertoe verbonden een in de woning gelegen ruimte alsmede een tot de woning behorende garage (hierna tezamen: de ruimten) tegen vergoeding ter beschikking te stellen als kantoorruimte voor het verrichten van werkzaamheden door [A] respectievelijk parkeerruimte voor het stallen van de bedrijfspersonenauto.

3.1.5.

Belanghebbende heeft bij haar aangiften voor de omzetbelasting voor de periode 1 januari 2007 tot en met 31 december 2008 verzocht om teruggaaf van de omzetbelasting die haar ter zake van de bouw van de woning in rekening is gebracht. Deze aangiften hebben geleid tot teruggaven van die omzetbelasting.

3.1.6.

Naar aanleiding van een door de belastingdienst ingesteld onderzoek heeft de Inspecteur zich op het standpunt gesteld dat de verhuur van de ruimten niet kan worden aangemerkt als een economische activiteit in de zin van artikel 9, lid 1, van BTW-richtlijn 2006. De hiervoor in 3.1.5 bedoelde omzetbelasting heeft hij bij de onderhavige aanslag nageheven.

3.2.1.

Het Hof heeft geoordeeld dat aangezien de echtgenoten tezamen als verhuurder van de ruimten optreden zij tezamen als ‘ieder’ in de zin van artikel 9 van BTW-richtlijn 2006 worden beschouwd, en dat de onderhavige verhuur door de echtgenoten geacht moet worden zelfstandig te zijn verricht. Naar het – in cassatie onbestreden - oordeel van het Hof dient de onderhavige verhuur door de echtgenoten afzonderlijk te worden bezien, dat wil zeggen, los van de werkzaamheden die [A] in loondienst verrichtte voor [C].

3.2.2.

Het Hof heeft vervolgens onder verwijzing naar het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 26 september 1996, Renate Enkler, C-230/94, V-N 1997, blz. 653, overwogen dat, aangezien de ruimten naar hun aard zowel voor economische doeleinden als voor privédoeleinden kunnen worden gebruikt, alle exploitatieomstandigheden moeten worden onderzocht teneinde uit te maken of de ruimten werkelijk worden gebruikt om er duurzaam opbrengst uit te krijgen en dat het op de weg van belanghebbende ligt dienaangaande stellingen in te nemen en (zo nodig) bewijs te leveren.

Naar het oordeel van het Hof is belanghebbende niet geslaagd in de op haar rustende bewijslast, aangezien de enkele stelling in het hogerberoepschrift dat de ruimten objectief gezien geschikt zijn voor het beoogde doel (verhuur aan [C]) daartoe onvoldoende is. Evenmin is – aldus het Hof – van belang hoe [C] de ruimten als huurder gebruikt.

3.3.

De klacht richt zich tegen de hiervoor in 3.2.2, laatste alinea, vermelde oordelen van het Hof.

3.4.1.

Volgens vaste rechtspraak van het Hof van Justitie heeft het in artikel 9 van BTW-richtlijn 2006 gedefinieerde begrip ‘economische activiteiten’ een ruime werkingssfeer, alsook een objectief karakter, in die zin dat de activiteit op zichzelf moet worden beschouwd, zonder acht te slaan op het oogmerk of het resultaat van de activiteit.

Uit de rechtspraak van het Hof van Justitie blijkt voorts dat wanneer een zaak uitsluitend voor economische exploitatie geschikt is, die omstandigheid in de regel volstaat om te kunnen aannemen dat de eigenaar deze zaak ten behoeve van zijn economische activiteiten exploiteert en dus om er duurzaam opbrengst uit te verkrijgen. Indien een zaak daarentegen naar haar aard zowel voor economische doeleinden als voor privédoeleinden kan worden gebruikt, moeten alle exploitatieomstandigheden worden onderzocht, teneinde uit te maken of zij werkelijk wordt gebruikt om er duurzaam opbrengst uit te verkrijgen (zie het hiervoor in 3.2.1 vermelde arrest Enkler, punt 27, en recentelijk HvJ 19 juli 2012, Ainārs Rēdlihs, C-263/11, V-N 2012/51.19, punt 34, en 20 juni 2013, Thomas Fuchs, C-219/12, V-N 2013/31.15, punt 20).

3.4.2.

Wanneer in het onderhavige geval, alle omstandigheden in aanmerking genomen, belanghebbende aannemelijk maakt dat de ruimten duurzaam ter beschikking zijn gesteld aan [C] om te worden gebruikt als kantoorruimte voor haar directeur respectievelijk als parkeerruimte voor de bedrijfsauto, en ook daadwerkelijk hiervoor worden gebruikt, en voorts aannemelijk is dat belanghebbende in ruil daarvoor van [C] een vergoeding ontvangt, is dat voldoende om te concluderen dat de ruimten worden gebruikt om er duurzaam opbrengst uit te verkrijgen. In dat geval moet de dienstverlening door belanghebbende - gelet op hetgeen hiervoor in 3.4.1 is overwogen - worden aangemerkt als een economische activiteit in de zin van artikel 9, lid 1, tweede alinea, van BTW-richtlijn 2006. Gelet op het hiervoor overwogene getuigen de hiervoor in 3.2.2, laatste alinea, vermelde oordelen van het Hof in zoverre van een onjuiste rechtsopvatting. De klacht slaagt derhalve.

3.5.

Gelet op hetgeen hiervoor in 3.4.2 is overwogen, kan ’s Hofs uitspraak niet in stand blijven. Verwijzing moet volgen.

4. Proceskosten

De Staatssecretaris zal worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie.

5. Beslissing

De Hoge Raad:

verklaart het beroep in cassatie gegrond,

vernietigt de uitspraak van het Hof,

verwijst het geding naar het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest,

gelast dat de Staat aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie betaalde griffierecht ten bedrage van € 466, en

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 944 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

Dit arrest is gewezen door de vice-president J.A.C.A. Overgaauw als voorzitter, en de raadsheren D.G. van Vliet, C.B. Bavinck, E.N. Punt en L.F. van Kalmthout, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 4 oktober 2013.