Uitspraak
17 november 2009
Strafkamer
nr. 01790/07
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch van 18 december 2006, nummer 20/007057-05, in de strafzaak tegen:
[Verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1968, wonende te [woonplaats].
1. Geding in cassatie
1.1. Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr. R.B. Milo, advocaat te Tilburg, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
De Advocaat-Generaal Machielse heeft geconcludeerd tot verlaging van de opgelegde straf en overigens tot verwerping van het beroep.
1.2. Mr. J.F.M. Wasser, advocaat te Tilburg, heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd. Nu deze reactie na afloop van de daartoe gestelde termijn is ingekomen, slaat de Hoge Raad op dit stuk geen acht.
2. Bewezenverklaring en bewijsvoering
2.1. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:
"1. hij in de periode van 17 tot en met 19 januari 2003 te Vught ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om met [slachtoffer] (geboren [geboortedatum] 1997), die toen de leeftijd van twaalf jaren nog niet had bereikt, een handeling te plegen, die bestond uit het seksueel binnendringen van het lichaam van [slachtoffer], zijn, verdachtes, penis tegen de mond (de lippen) van [slachtoffer] heeft geduwd of gedrukt, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;
2. hij in de periode van 17 tot en met 19 januari 2003 te Vught ontucht heeft gepleegd met zijn minderjarige kind, [slachtoffer], geboren op [geboortedatum] 1997, bestaande die ontucht hierin dat hij de vagina van [slachtoffer] heeft gelikt en betast."
2.2.1. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:
a. een proces-verbaal van politie, voor zover inhoudende als verklaring van [getuige 1]:
"Ik wens aangifte te doen tegen mijn ex-vriend, genaamd [verdachte]. Mijn dochter [slachtoffer] was in het weekend van 17 januari 2003 bij [verdachte] (de verdachte; hof) in [plaats]. [Verdachte] heeft [slachtoffer] die vrijdag 17 januari 2003 omstreeks 17.00 uur opgehaald. [Slachtoffer] werd die zondag 19 januari 2003 tussen 17.00 uur en 18.00 uur teruggebracht door [verdachte]. [Slachtoffer] kwam binnen en het viel mij op dat ze zich vreemd gedroeg. Omstreeks 19.30 uur heb ik haar op bed gelegd. Ik hoorde dat [slachtoffer] aan het huilen was. Ik heb haar weer uit bed gehaald. Ik hoorde [slachtoffer] spontaan zeggen: "mama, toen ik op zijn rug ging lopen en op zijn buik ging kruipen, toen had papa een stijve. "Mijn moeder heeft dit gehoord. Ik begon te lachen en vroeg of hij een stijve rug had. [Slachtoffer] zei toen: "Nee, papa had een stijve pik." Ik schrok hiervan. Ik vroeg toen aan haar hoe zij wist dat papa een stijve had. [Slachtoffer] vertelde mij dat papa dat had laten zien. Ik vroeg wanneer ze dat had gezien. Ze vertelde dat [betrokkene 1] lag te slapen. [Betrokkene 1] is de dochter van [verdachte] en [betrokkene 2], zij is nog een baby. [Slachtoffer] moest bij [betrokkene 1] in het grote bed gaan liggen. Toen ze wakker werd, was [betrokkene 1] weg en lag papa naast haar. Papa had toen laten zien dat hij een stijve piemel had. [Slachtoffer] vertelde mij namelijk dat [verdachte] tegen haar zei: "kijk, ik heb een stijve piemel." Ik vroeg aan haar waarom hij zijn piemel liet zien. [Slachtoffer] vertelde toen dat er engeltjes langs het bed komen zitten en dat ze aan zijn piemel komen kriebelen en dat die piemel dat fijn vond en dat die daarom groot werd. Hierna heb ik haar naar bed gebracht. Later op de avond hoorde ik dat [slachtoffer] aan het huilen was. Ik ben toen gaan kijken. [Slachtoffer] zat rechtop in haar bed. Ze vroeg aan mij of ik papa wilde bellen en hem wilde vragen om het niet meer te doen want zij had het al honderd keer gevraagd en hij doet het toch. Ik heb gezegd dat ik papa zou bellen. De volgende dag, dinsdag 21 januari 2003, ben ik met [slachtoffer] naar de Hema geweest. In de Hema hoorde ik [slachtoffer] zeggen: "Mama, ik wil nog iets vertellen." Ik vroeg wat ze wilde vertellen. Ik hoorde toen dat ze zei: "Ja, want papa heeft wel aan mijn bips gezeten." Ik heb [slachtoffer] toen apart genomen. Ik zag een pop liggen en heb die gepakt. Ik gaf haar die pop en vroeg aan [slachtoffer]: "Doe eens voor hoe hij aan jouw bips zat." Ik zag toen dat ze de benen van de pop opentrok en dat ze heel hard met haar wijsvinger in het kruis van de pop drukte. Ze zei daar niets bij. Met bips bedoelen [slachtoffer] en ik plasser."
b. een proces-verbaal van politie, voor zover inhoudende als verklaring van [getuige 2]:
"Ik ben oma van [slachtoffer]. Mijn dochter [getuige 1] en kleindochter [slachtoffer] wonen bij mij in huis. In het weekend van 17 januari 2003 was ik bij mijn vader. Ik kwam hiervan terug en zag dat [slachtoffer] thuis was. Ik zei gedag tegen [slachtoffer] en [getuige 1]. [Slachtoffer] deed raar, boos. Op een gegeven moment stond ik in de keuken. Ik hoorde toen dat [slachtoffer] tegen [getuige 1] zei dat papa een stijve had. Ik hoorde ook nog dat [slachtoffer] zei: "Toen ik bij papa in bed lag, ging ik op papa's rug lopen en buik lopen en toen had papa een stijve." Waarop [getuige 1] zei: "ooh wat zielig, had papa pijn aan zijn rug". Toen zei [slachtoffer] wederom: "Nee, papa had een stijve pik." Terwijl ik nog in de keuken stond hoorde ik [slachtoffer] vertellen dat bij papa engeltjes komen en die kriebelen aan zijn piemel en dan wordt zijn piemel stijf. Op maandagmorgen 20 januari 2003 zat ik samen met [slachtoffer] aan de ontbijttafel. [Getuige 1] kwam later binnen. Het eerste wat [slachtoffer] aan [getuige 1] vroeg, was of zij al gebeld had met papa. [Slachtoffer] zei: "Ik lieg niet, want het is echt waar hoor, mama"."
c. een proces-verbaal van politie, opgemaakt door de opsporingsambtenaar [verbalisant 1], voor zover inhoudende als relaas van de verbalisant:
"Op 26 februari 2003 hoorde ik in het bureau van politie te Eindhoven in een daarvoor bestemde ruimte, bestaande uit een verhoorkamer met daarnaast een regiekamer: [slachtoffer], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1997.
Het verhoor is audiovisueel geregistreerd.
[Slachtoffer] begint zonder inleiding te vertellen:
Weet je, vader heeft vieze dingen gedaan. Die heeft aan de bips gezeten. De piemel in m'n mond proberen te stoppen. Toen mijn zusje er was, die was even bij mij komen slapen. Toen het weer licht was, voelde ik waar mijn zusje was, maar daar was papa. En toen ging hij vieze dingen doen. Hij heeft ook verteld dat er engeltjes waren en dat die aan zijn piemel zaten te kriebelen en dan had hij een stijve gekregen.
Papa heeft gelikt aan haar ([slachtoffer]'s; hof) bips en heeft ook met zijn vinger aan haar bips gedaan. Het gebeurde gewoon bij papa thuis. Papa woont in [woonplaats]. Het gebeurde in bed. Ze waren aan het slapen. Hij deed vieze dingen. Ze werden allebei wakker. Ik, verbalisant, vraag hoe dat dan gaat, aan de bips likken. [Slachtoffer] vertelt dat hij gewoon heen en weer gaat met zijn tong. En met zijn vinger ook heen en weer. Papa trok haar broek omlaag en zij trok hem iedere keer weer omhoog. Papa trok haar broek tot haar voeten omlaag. Hij trok ook haar onderbroek omlaag. Zij lag op haar rug op het bed. Toen [slachtoffer] wakker werd, lag papa ineens op haar. [Slachtoffer] doet met de poppen voor hoe dat ging, toen hij met zijn tong aan haar bips deed likken. Ze duwt de pop "papa [verdachte]" met zijn gezicht in het kruis van de pop "[slachtoffer]". [Slachtoffer] zegt dat papa met zijn vinger over haar plasser heen deed. Papa had verteld dat er engeltjes in de lucht waren. Die kwamen aan zijn piemel. Die gingen kietelen aan de piemel en die werd dan stijf. Ik, verbalisant, vraag [slachtoffer] mij te vertellen over de piemel in de mond stoppen. Hij had toen geen stijve. Maar toen deed hij in een keer, een minuut proberen. Maar [slachtoffer] deed haar mond heel stijf dicht. Toen drukte hij. Later vertelt [slachtoffer] nog dat het hem niet gelukt is met zijn piemel in haar mond te komen. Haar zusje heet [betrokkene 1], die kwam logeren. Zomaar even slapen en daarna ging ze naar huis om verder te slapen. Toen [slachtoffer] 's morgens wakker werd, was [betrokkene 1] daar niet meer. Toen het 's morgens in bed gebeurde was het al licht. Op de bank gebeurde hetzelfde als in het bed. Ook met zijn hand aan haar bips. Weer zo heen en weer. Ze had gewoon haar kleren aan. Papa deed zijn hand tussen haar kleren. Hij ging met zijn hand in de broek en onderbroek en bewoog over haar plasser."
d. de verklaring van de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep van 13 maart 2006, voor zover inhoudende:
"Ik woon in [woonplaats]. Op 18 januari 2003 was ik bij mij thuis, samen met [slachtoffer], [betrokkene 2], [betrokkene 1] en de moeder van [betrokkene 2]. Op een gegeven moment zijn [betrokkene 1] en [slachtoffer] in mijn bed gaan slapen. Enige tijd daarna is [betrokkene 1] uit bed gehaald en zijn [betrokkene 2], haar moeder en [betrokkene 1] vertrokken. [Slachtoffer] is toen in mijn bed verder blijven slapen. Op 19 januari 2003 ben ik om 4.00 uur naar bed gegaan. Ik ben naast [slachtoffer] gaan liggen."
3. Beoordeling van het eerste middel
3.1. Het middel klaagt over de afwijzing van het verzoek van de verdediging om [slachtoffer] als getuige te horen.
3.2. Onder het hoofd "Bijzondere overwegingen omtrent het bewijs" houdt de bestreden uitspraak het volgende in:
"De raadsman heeft ter terechtzitting in hoger beroep aangevoerd dat de verklaring van [slachtoffer] van 26 februari 2003 ("studioverhoor") niet toelaatbaar is als bewijsmiddel omdat - kort gezegd - blijkens het onderzoeksrapport van het Ambulatorium te Zetten van 20 november 2006 de reden om [slachtoffer] niet opnieuw te horen achterhaald is en het ondervragingsrecht derhalve ten onrechte is beperkt, doch ook omdat er onvoldoende compensatie is geweest voor het niet kunnen ondervragen van [slachtoffer] (o.a. omdat genoemd onderzoek door het Ambulatorium veel te laat is uitgevoerd) en voorts omdat er onvoldoende steunbewijs is.
Het hof gaat uit van het volgende. (...)
1. De ouders van [slachtoffer] zijn gescheiden. In het weekeinde van 18 en 19 januari 2003 was [slachtoffer] - toen vijf jaar oud - bij haar vader. Zij werd op zondag 19 januari 2003 tussen 17:00 en 18:00 uur teruggebracht bij moeder. Dezelfde avond omstreeks 19:30 uur vertelde [slachtoffer] haar moeder over seksuele handelingen die vader dat weekeinde met haar zou hebben verricht (getuige [getuige 1] p. 28-30). [Slachtoffer]'s oma, getuige [getuige 2], heeft hiervan een deel gehoord (getuige [getuige 2] p.60-61).
2. Op 21 januari 2003 heeft moeder hierover een gesprek gehad op het politiebureau te Vught. Daarbij is zij uitgenodigd om op een ander tijdstip bij gespecialiseerde politiefunctionarissen aangifte te doen (p. 3).
3. Op 3 februari 2003 heeft moeder aangifte gedaan bij de politie te Boxtel en wel bij [verbalisant 2] en [verbalisant 3], zijnde zedenrechercheur en aandachtsvelder zeden. Deze aangifte is op band opgenomen (p. 33).
4. Op 26 februari 2003 is [slachtoffer] door de daartoe gecertificeerde brigadier van politie [verbalisant 1] verhoord in een daartoe bestemde studio in het hoofdbureau van politie te Eindhoven. Dit verhoor is audio-visueel geregistreerd (videoband). Het proces-verbaal van dit verhoor is op 5 maart 2003 opgemaakt (p. 46-51).
5. Op 14 april 2003 is de vader van [slachtoffer] verhoord als verdachte.
6. In de loop van februari tot en met juli 2003 zijn diverse betrokkenen over [slachtoffer] gehoord bij de rechter-commissaris.
7. In opdracht van de rechter-commissaris is op 24 september 2003 door de rechtspsycholoog prof. H.F.M. Crombag gerapporteerd over het onder 4 bedoelde studioverhoor.
8. Op 20 februari 2004 is door de verbalisant [verbalisant 4] een verbatim verslag van het onder 4 bedoelde verhoor gemaakt.
9. In opdracht van de rechter-commissaris is op 2 april 2004 door de kinder- en jeugdpsycholoog W.L.M. van der Laan en de kinder- en jeugdpsychiater A.X. Rutten gerapporteerd over de geloofwaardigheid van de onder 4 bedoelde verklaring van [slachtoffer].
10. De strafzaak tegen de verdachte is behandeld door de rechtbank 's-Hertogenbosch op 8 februari 2005. Bij vonnis van 22 februari 2005 heeft de rechtbank de verdachte ter zake van "poging tot met iemand beneden de leeftijd van twaalf jaar handelingen plegen die bestaan uit seksueel binnendringen van het lichaam" en "ontucht plegen met zijn minderjarig kind, meermalen gepleegd" veroordeeld tot een gevangenisstraf van 24 maanden, waarvan 6 maanden voorwaardelijk.
11. Op 3 maart 2005 heeft de verdachte tegen dit vonnis hoger beroep ingesteld.
12. Op verzoek van de verdediging heeft prof. W.A. Wagenaar op 15 oktober 2005 gerapporteerd over de betrouwbaarheid van de onder 4 bedoelde verklaring van [slachtoffer].
13. Op de terechtzitting van het hof op 13 maart 2006 zijn als deskundige gehoord de onder 9 en 12 genoemde Van der Laan, Rutten en Wagenaar. Op deze terechtzitting is door het hof en de overige procesdeelnemers een gedeelte van de onder 4 bedoelde videoband bekeken.
14. In opdracht van het hof is op 29 april 2006 door prof. Lamers-Winkelman gerapporteerd over de vraag of het schadelijk is voor de gezondheid en het welzijn van [slachtoffer] om te worden onderworpen aan een verhoor en of aan een ontwikkelingspsychologisch onderzoek.
Lamers-Winkelman heeft voor de beantwoording van deze vragen verwezen naar de behandelaars van [slachtoffer].
15. In opdracht van het hof is op 21 juni 2006 gerapporteerd door J.M.A. van den Boom en J. van Koll, verbonden aan het centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Herlaarhof in Den Bosch, bij welke instelling [slachtoffer] in behandeling is, over de vraag of een nieuw studioverhoor van [slachtoffer] bezwaarlijk is voor de gezondheid en het welzijn van [slachtoffer], welke vraag door deze deskundigen bevestigend wordt beantwoord.
16. Ter terechtzitting van 3 juli 2006 heeft het hof het verzoek om [slachtoffer] opnieuw te horen afgewezen en het verzoek om een ontwikkelingspsychologisch onderzoek van [slachtoffer] te laten uitvoeren toegewezen.
17. In opdracht van het hof is op 20 november 2006 door de GZ-psycholoog R.E.K. Wonink, de GZ-psycholoog en PO-coördinator P.M.A. van Oss en de kinder- en jeugdpsychiater O.N.A.M, de Thije, allen verbonden aan het Ambulatorium te Zetten verslag gedaan van een forensisch ontwikkelingspsychologisch onderzoek van [slachtoffer].
18. De zaak is verder behandeld op de terechtzitting van het hof van 4 december 2006. Heden 18 december 2006 wijst het hof arrest.
Naar aanleiding van het verweer van de raadsman overweegt het hof het volgende.
Geen nieuw verhoor [slachtoffer]
Anders dan de raadsman is het hof van oordeel dat de grond waarop het hof op zijn zitting van 3 juli 2006 een nieuw verhoor van [slachtoffer] heeft afgewezen, nog onverkort geldig is. Het hof heeft zich gebaseerd op de onder 15 bedoelde opinie van (gedrags)deskundigen van de Herlaarhof, bij wie [slachtoffer] in behandeling is. Volgens deze deskundigen is een tweede verhoor van [slachtoffer] niet wenselijk voor het ontwikkelingsproces van [slachtoffer]. [slachtoffer] zou - in een nieuw verhoor - opnieuw in de positie komen dat zij haar vader moet aanwijzen als dader van seksueel misbruik met de mogelijke consequentie van strafvervolging) voor haar vader. Dit zou teveel druk op [slachtoffer] leggen en schadelijk zijn voor haar genezingsproces. Een tweede verhoor zou haar weer verder uit evenwicht brengen, terwijl rust en het opbouwen van vertrouwen en stabiliteit in de gezinssituatie nu van groter belang zijn voor de verdere algehele ontwikkeling van [slachtoffer]. Gelet hierop heeft het hof geoordeeld dat het gegronde vermoeden bestaat dat de gezondheid of het welzijn van [slachtoffer] door het opnieuw horen van haar in gevaar wordt gebracht en dat het voorkomen van dit gevaar zwaarder weegt dan het belang van een dergelijk verhoor.
Het rapport van het Ambulatorium leidt niet tot een ander oordeel. De conclusie van het Ambulatorium - in het kader van een ontwikkelingspsychologisch onderzoek - dat bij [slachtoffer] geen sprake is van psychiatrische problematiek (blz. 30) en dat zij in haar psycho-seksuele ontwikkeling niet getraumatiseerd lijkt te zijn (blz. 30-31 en 33) raakt een onderwerp van andere orde en doet niet af aan de conclusie van de Herlaarhof. Deze laatste is immers geformuleerd naar aanleiding van de vraag of door een nieuw verhoor in het kader van de waarheidsvinding en in het kader van het strafproces tegen de vader het gevaar ontstaat dat de gezondheid of het welzijn van [slachtoffer] in gevaar wordt gebracht. Het Ambulatorium heeft deze vraag niet onderzocht noch (impliciet) beantwoord, terwijl de eveneens door het Ambulatorium getrokken conclusie dat het van belang lijkt dat [slachtoffer] therapeutisch wordt geholpen betreffende de verwerking van haar niet-leeftijdsadequate ervaringen (blz. 33) juist steun geeft aan de conclusie van de Herlaarhof. Gelet op het voorgaande wijst het hof het op de zitting van 4 december 2006 herhaalde verzoek om [slachtoffer] opnieuw te horen af.
Compensatie
Het hof stelt voorop dat het verzoek om [slachtoffer] opnieuw te horen voor het eerst is gedaan ter terechtzitting in hoger beroep d.d. 17 oktober 2005. Mede naar aanleiding van dat verzoek zijn deskundigen nader gehoord (op 13 maart 2006; hierboven sub 13) en is door andere deskundigen onderzoek verricht en gerapporteerd (op 29 april, 21 juni en 20 november 2006; hierboven sub 14, 15, 17).
Het hof is van oordeel dat in de onderhavige procedure in zijn geheel genomen voldoende compensatie is geboden voor het feit dat [slachtoffer] niet opnieuw wordt verhoord en dat de verdediging niet in de gelegenheid is geweest vragen aan haar te stellen. Deze compensatie bestaat met name uit de hierboven genoemde rapportages en verhoren onder 4, 7, 9, 12, 13 (zowel het onderzoek door en het verhoor van de deskundigen als het bekijken van de videoband), en 17.
De onder 4 bedoelde videoband is ter zitting van het hof (gedeeltelijk) bekeken. De videoband heeft ter beschikking gestaan van de verdediging en van de verschillende rapporterende deskundigen. De deskundigen Van der Laan, Rutten, Crombag en Wagenaar hebben zich allen op het standpunt gesteld dat het onder 4 bedoelde studioverhoor van goede kwaliteit is. Deze zaak verschilt in zoverre van de door de raadsman genoemde uitspraken van het EHRM d.d. 20 december 2001, NJ 2002, 435 (P.S. tegen Duitsland) en d.d. 10 november 2005, NJ 2006, 239 (Bocos Cuesta tegen Nederland) in welke zaken de beslissende verhoren niet waren opgenomen op videoband. Daarentegen blijkt uit EHRM 2 juli 2002, NJ 2003, 671 (S.N. tegen Zweden; met name par. 52) dat het bestaan en bekijken van een videoband van het verhoor van de minderjarige een belangrijke compensatie kan vormen om de verdediging in staat te stellen de verklaringen en de geloofwaardigheid van de getuige ter discussie te stellen.
Het feit dat het onderzoek door het Ambulatorium pas in 2006 is uitgevoerd en dat mede daardoor het verkrijgen van (niet-gekleurde) informatie is bemoeilijkt, neemt niet weg dat dit onderzoek inzicht geeft in [slachtoffer]'s ontwikkeling en daarmee informatie geeft die relevant is voor de beoordeling van het studioverhoor. Het hof tekent hierbij aan dat over verschillende aspecten van [slachtoffer]'s gedrag voorafgaande aan de tenlastegelegde feiten, reeds in 2003 is gerapporteerd door haar moeder, vader en anderen (zie hierboven onder 3, 5 en 6) en het onderzoek door het Ambulatorium in zoverre niet bemoeilijkt is door het tijdsverloop.
Bovendien is dit niet het enige deskundigenonderzoek, maar zijn er tevens diverse andere, in 2003 en 2004 uitgevoerde onderzoeken die een beoordeling van de verklaring van [slachtoffer] mede mogelijk maken, naast het feit dat alle proces-deelnemers deze verklaring op videoband hebben kunnen zien. Gelet hierop staat het tijdsverloop - dat mede het gevolg is geweest van het feit dat de verdediging pas eind 2005 voor het eerst een verzoek tot het opnieuw horen van [slachtoffer] heeft gedaan - er niet aan in de weg dat het - een jaar later - door het Ambulatorium verrichte onderzoek onderdeel uitmaakt van de door het hof als voldoende gekwalificeerde compensatie voor het niet kunnen ondervragen van [slachtoffer]. (...)"
3.3. Bij de beoordeling van het middel moet het volgende worden vooropgesteld. Ingevolge art. 288, eerste lid onder b, Sv kan de rechter van het verhoor van een niet verschenen getuige afzien indien het gegronde vermoeden bestaat dat de gezondheid of het welzijn van de getuige door het afleggen van een verklaring ter terechtzitting in gevaar wordt gebracht en het voorkomen van dit gevaar zwaarder weegt dan het belang om de getuige ter terechtzitting te kunnen ondervragen. Ook in een geval als het onderhavige, waarin het gaat om ontucht met een minderjarige, zal de rechter dus, indien hij daartoe de in genoemd artikellid vermelde gronden aanwezig acht, het belang van het slachtoffer mogen doen prevaleren boven het recht van de verdachte om het slachtoffer te (doen) ondervragen. Als dientengevolge voor de verdachte de gelegenheid heeft ontbroken het slachtoffer te (doen) ondervragen, staat art. 6 EVRM er niet zonder meer aan in de weg dat de door het slachtoffer bij de politie afgelegde verklaring tot het bewijs wordt gebezigd. In een geval als het onderhavige - waarin de betrokkenheid van de verdachte bij het hem tenlastegelegde onvoldoende steun vindt in andere bewijsmiddelen die betrekking hebben op die onderdelen van de hem belastende verklaring die hij betwist - dient aan de verdachte die die verklaring op haar betrouwbaarheid wenst te toetsen, een aan de eisen van een behoorlijke en effectieve verdediging beantwoordende compensatie te worden geboden voor het ontbreken van de mogelijkheid tot (rechtstreekse) ondervraging van het slachtoffer. De wijze waarop een zodanige compensatie zal kunnen worden geëffectueerd, zal afhangen van de omstandigheden van het geval. Daarbij valt in zaken als de onderhavige te denken aan het ter terechtzitting afspelen van de videoband die is gemaakt van het afleggen van de belastende verklaring van het slachtoffer tegenover de politie en zo nodig het gelasten van een onderzoek door een deskundige van het aldus vastgelegde verhoor (HR 20 mei 2003, LJN AF5704, NJ 2003, 672).
3.4.1. Het Hof heeft hetgeen hiervoor onder 3.3 is vooropgesteld niet miskend. Het heeft in het verband van de bewijsvoering gemotiveerd uiteengezet dat en waarom het van oordeel is dat aan een effectieve verdediging beantwoordende compensatie is geboden voor het ontbreken van de mogelijkheid het slachtoffer als getuige te horen. Mede tegen de achtergrond van dat niet van een onjuiste rechtsopvatting getuigende en niet onbegrijpelijke - en in cassatie ook niet bestreden - oordeel is de afwijzing van het in het middel bedoelde verzoek toereikend gemotiveerd.
3.4.2. Het Hof heeft die afwijzing doen steunen op zijn oordeel dat het gegrond vermoeden bestaat dat de gezondheid of het welzijn van het slachtoffer door het opnieuw horen in gevaar wordt gebracht. Het Hof heeft zich bij dat oordeel gebaseerd op de opinie van (gedrags)deskundigen bij wie het slachtoffer in behandeling is. Het Hof heeft voorts overwogen dat de inhoud van het nadien uitgebrachte rapport van het "Ambulatorium" niet tot een ander oordeel leidt, maar dat daarin juist steun kan worden gevonden voor het oordeel van genoemde gedragsdeskundigen.
Een en ander is, anders dan het middel betoogt, ook zonder nadere motivering niet onbegrijpelijk, terwijl het, verweven als het is met aan de feitenrechter voorbehouden waarderingen van feitelijke aard, in cassatie niet verder kan worden getoetst. Voor zover het middel blijkens de toelichting nog bedoelt te betogen dat gebruik had kunnen worden gemaakt van
"minder belastende verhoorsituaties" stuit het af op de omstandigheid dat niet blijkt dat die stelling in feitelijke aanleg is betrokken.
3.5. Het middel faalt.
4. Beoordeling van het tweede middel
4.1. Het middel klaagt over het gebruik voor het bewijs van de verklaring van [slachtoffer].
4.2. Het middel beoogt kennelijk te betogen dat die verklaring niet tot het bewijs had mogen worden gebezigd, nu de verdediging de getuige niet heeft kunnen ondervragen en de betrokkenheid van de verdachte onvoldoende steun vindt in andere bewijsmiddelen. Het middel faalt, omdat het voorbijziet aan het - in cassatie niet bestreden en door de Hoge Raad in stand gelaten - oordeel van het Hof dat het ontbreken van de mogelijkheid de getuige te ondervragen in voldoende mate is gecompenseerd.
5. Beoordeling van het derde middel
5.1. Het middel klaagt dat het Hof de bewezenverklaring onvoldoende heeft gemotiveerd door deze te doen steunen op het klinische oordeel van de deskundigen Van der Laan en Rutten, zoals neergelegd in hun rapport van 2 april 2004, in het bijzonder op hun oordeel "dat het zeer onaannemelijk is dat de door [slachtoffer] afgelegde verklaring verzonnen of in de mond gelegd is".
5.2. In de toelichting op het middel wordt gesteld dat van deskundige zijde is aangevoerd dat het klinisch inzicht van de deskundigen geen betrouwbaar meetinstrument vormt en dat het Hof daarom nader had moeten motiveren waarom het zijn beslissing mede op dat onderdeel van het rapport heeft gebaseerd.
5.3. Bij de beoordeling van het middel moet worden vooropgesteld dat het is voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt om, binnen de door de wet getrokken grenzen, van het beschikbare materiaal datgene tot het bewijs te bezigen hetwelk hem uit een oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt en datgene terzijde te stellen wat hij voor het bewijs van geen waarde acht. Deze beslissing behoeft, behoudens bijzondere gevallen, geen motivering.
In een geval als het onderhavige kan van een dergelijk bijzonder geval sprake zijn als het Hof zijn oordeel mede heeft gebaseerd op de conclusie van een deskundige waarvan de betrouwbaarheid, gelet op de gebruikte methode, door de verdediging voldoende onderbouwd is bestreden (vgl. HR 30 maart 1999, LJN ZD1360, NJ 1999, 451).
5.4. Nu de stukken van het geding niet inhouden dat door of namens de verdachte een dergelijk verweer is gevoerd tegen het onder 5.1 weergegeven onderdeel van het rapport, is hier geen sprake van een bijzonder geval als hiervoor onder 5.3 bedoeld, zodat het Hof niet gehouden was zijn beslissing in zoverre nader te motiveren.
5.5. Het middel faalt.
6. Ambtshalve beoordeling van de bestreden uitspraak
De Hoge Raad doet uitspraak nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Dit moet leiden tot vermindering van de aan de verdachte opgelegde gevangenisstraf van twintig maanden waarvan vijf maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren.
7. Slotsom
Nu geen van de middelen tot cassatie kan leiden, terwijl de Hoge Raad geen andere dan de hiervoor onder 6 genoemde grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, brengt hetgeen hiervoor is overwogen mee dat als volgt moet worden beslist.
8. Beslissing
De Hoge Raad:
vernietigt de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf;
vermindert deze in die zin dat deze achttien maanden waarvan vijf maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren beloopt;
verwerpt het beroep voor het overige.
Dit arrest is gewezen door de vice-president F.H. Koster als voorzitter, en de raadsheren B.C. de Savornin Lohman, J. de Hullu, W.M.E. Thomassen en H.A.G. Splinter-van Kan, in bijzijn van de griffier S.P. Bakker, en uitgesproken op 17 november 2009.