ECLI:NL:HR:1992:ZC5034

• Datum uitspraak: 8 juli 1992
• Publicatiedatum: 8 april 2013
• Zaaknummer: 28211
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Belastingrecht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: A. Stoffer; M. Mijnssen; W. Wildenboer; J. Urlings; A. Zuurmond
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Cassatie over overdrachtsbelasting en fraus legis bij verkrijging van aandelen in onroerend-goedlichaam

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 8 juli 1992 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure betreffende de overdrachtsbelasting. De belanghebbende, een besloten vennootschap, had een aanslag tot naheffing van overdrachtsbelasting ontvangen naar aanleiding van de verkrijging van aandelen in een onroerend-goedlichaam. De zaak kwam voor de Hoge Raad nadat het Hof de uitspraak van de Inspecteur had bevestigd. De belanghebbende stelde dat de juridische eigendom van de aandelen niet door haarzelf, maar door een door haar beheerste vennootschap was verkregen, terwijl zij het economische eigendom behield. De Hoge Raad oordeelde dat deze handelswijze niet in strijd was met de doel en strekking van de wet, omdat aangenomen moet worden dat de wetgever een dergelijke ontgaansmogelijkheid niet had willen uitsluiten. De Hoge Raad vernietigde de uitspraak van het Hof en de naheffingsaanslag, en gelastte dat de Staatssecretaris van Financiën de griffierechten aan de belanghebbende vergoedt. Dit arrest benadrukt de nuances van fraus legis in het belastingrecht en de voorwaarden waaronder de overdrachtsbelasting van toepassing is.

Uitspraak

Hoge Raad der Nederlanden

derde kamer

nr. 28.211

8 juli 1992

SK

ARREST

gewezen op het beroep in cassatie van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
[X] B.V. , gevestigd te
[Z] , tegen de uitspraak van het
Gerechtshof te 's-Gravenhage van 21 mei 1991 betreffende de haar ter zake van na te melden verkrijging opgelegde aanslag tot naheffing van overdrachtsbelasting.

1. Aanslag, bezwaar en geding voor het Hof.

Aan belanghebbende is ter zake van de verkrijging op 25 februari 1986 van 15 aandelen in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid [A] B.V., gevestigd te [Z] , een aanslag tot naheffing van overdrachtsbelasting opgelegd, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is verminderd tot een aanslag ten bedrage van f 14.526, -- , zonder toepassing van een verhoging.

Belanghebbende is van de uitspraak van de Inspecteur in beroep gekomen bij het Hof, dat die uitspraak heeft bevestigd. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

2. Geding in cassatie.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van het Hof beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit. De Staatssecretaris van Financiën heeft bij vertoogschrift het cassatieberoep bestreden.

3. Beoordeling van de klachten.

3.1. Het Hof heeft het volgende vastgesteld. Op 1 december 1980 heeft [B] voor f 1, -- van [C] 25 aandelen gekocht van elk nominaal f 500, -- in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid [A] B.V. (hierna: Vastgoed), een vennootschap met een nominaal aandelenkapitaal van f 25.000, -- die beoogt het verkrijgen, vervreemden of exploiteren van binnen het Rijk gelegen onroerende goederen of zakelijke rechten en waarvan de bezittingen hoofdzakelijk uit die goederen en rechten bestaan. De resterende 25 aandelen in Vastgoed behoorden [B] reeds in eigendom toe. Bij deze overeenkomst verkreeg [B] het economische belang bij die aandelen, in die zin dat alle rechten waaronder het stemrecht aan hem toekwamen, dit laatste kennelijk krachtens een hem daartoe door [C] verleende onherroepelijke volmacht. Ten aanzien van de juridische levering werd overeengekomen dat [B] het recht had degene aan te wijzen aan wie [C] de aandelen zou dienen te leveren. Bij notariële akte van 25 februari 1986 heeft [C] , onder behoud voor [B] van diens economische belang, de juridische eigendom van 15 van de 25 in 1980 aan [B] verkochte aandelen in Vastgoed op diens aanwijzing geleverd aan belanghebbende.

3.2. Het Hof heeft - in cassatie onbestreden - geoordeeld dat voor de beoordeling van de geschapen rechtstoestand geen betekenis toekomt aan de in 's Hofs uitspraak nader omschreven certificering.

3.3. Naar 's Hofs oordeel verschilt de geschapen rechtstoestand niet wezenlijk van die welke zou zijn ontstaan indien [B] naast de economische eigendom zelf ook de juridische eigendom van de aandelen zou hebben verkregen, in welk geval artikel 4, lid 1, aanhef en letter a, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (hierna: de Wet) toepasselijk geweest zou zijn, en dat doel en strekking van die wetsbepaling daarom wettigen ook het onderhavige geval onder haar werking te brengen door belanghebbende aan te merken als verkrijger in de zin van bedoelde wetsbepaling en dienovereenkomstig in de heffing van overdrachtsbelasting te betrekken. Deze oordelen worden in cassatie terecht bestreden.

3.4. Een aandeelhouder van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid handelt niet in strijd met doel en strekking van artikel 4, lid 1, aanhef en letter a, van de Wet indien hij aandelen in een onroerend-goedlichaam niet zelf verkrijgt maar door de besloten vennootschap doet verkrijgen, ook niet indien hij zelf reeds aandelen in het onroerend-goedlichaam hield. Aangenomen moet worden dat als de wetgever deze voor de hand liggende ontgaansmogelijkheid had willen uitsluiten, hij daarvoor een regeling zou hebben getroffen. Toepassing van het leerstuk van de wetsontduiking kan wel aan de orde komen indien de aandeelhouder het te verwerven pakket op kunstmatige wijze uitsplitst over meer besloten vennootschappen.

3.5. Uit 's Hofs uitspraak en de stukken van het geding blijkt niet dat de Inspecteur voor het Hof omtrent de resterende 10 aandelen in Vastgoed iets naders heeft gesteld, zodat het in het onderhavige geding ervoor moet worden gehouden dat voor de beoordeling van de geschapen rechtstoestand uitsluitend het onderhavige pakket van belang is.

3.6. Uit het vorenoverwogene volgt dat 's Hofs in 3.3 weergegeven oordeel niet als juist kan worden aanvaard. Dat is niet anders nu [B] de economische eigendom van het onderhavige pakket aandelen heeft verkregen en belanghebbende de juridische eigendom daarvan, aangezien het voor de heffing van overdrachtsbelasting aankomt op de verkrijging van de juridische eigendom.

3.7. De klachten zijn in zoverre gegrond. De uitspraak van het Hof kan niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen. De overige klachten behoeven geen behandeling meer.

4. Beslissing.

De Hoge Raad vernietigt de uitspraak van het Hof, vernietigt de uitspraak van de Inspecteur alsmede de naheffingsaanslag en gelast dat door de Staatssecretaris van Financiën aan belanghebbende wordt vergoed het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie gestorte griffierecht ten bedrage van f 300, -- alsmede het door belanghebbende voor de behandeling van het beroep bij het Hof gestorte griffierecht van f 75, -- , in totaal derhalve f 375, --.

Dit arrest is gewezen door de vice-president Stoffer voorzitter en de raadsheren Mijnssen, Wildenboer, Urlings en Zuurmond, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier Zandhuis in raadkamer van 8 juli 1992.