ECLI:NL:GHDHA:2015:2056

Uitspraak

Rolnummer: 22-004971-13

Parketnummer: 09-997166-10

Datum uitspraak: 21 juli 2015

TEGENSPRAAK

Gerechtshof Den Haag

meervoudige kamer voor strafzaken

Arrest

gewezen op het hoger beroep tegen het vonnis van de rechtbank Den Haag van 1 november 2013 in de strafzaak tegen de verdachte:

[verdachte],

geboren op [geboorteplaats] op [geboortedatum]

adres: [adres].

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg en het onderzoek op de terechtzitting in hoger beroep van dit hof van 7 juli 2015.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door en namens de verdachte naar voren is gebracht.

Procesgang

In eerste aanleg is de verdachte van het onder 1, 2, 3 primair en 4 ten laste gelegde vrijgesproken en ter zake van het onder 3 subsidiair ten laste gelegde veroordeeld tot een geldboete van € 25.000,-, subsidiair 60 dagen hechtenis, waarvan € 20.000,-, voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaren, met aftrek van voorarrest.

Namens de verdachte en door de officier van justitie is tegen het vonnis hoger beroep ingesteld.

Tenlastelegging

Aan de verdachte is ten laste gelegd dat:

1.
zij op één of meerdere tijdstip(pen) gelegen in de periode van 1 januari 2007 tot en met 7 juli 2010, te

's-Gravenhage en/of Voorburg en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans eenmaal, (telkens) opzettelijk één of meer (contant(e)) geldbedrag (en) van totaal 180.412 euro, althans 130.697 euro en/of 49.715 euro, in elk geval enig goed, dat/die geheel of ten dele toebehoorde(n) aan de [Stichting], in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte(n) en/of haar mededader(s) , en welk(e) (contant(e)) geldbedrag (en) zij, verdachte, uit hoofde van haar persoonlijke dienstbetrekking van directeur van die Stichting als voornoemd, in elk geval anders dan door misdrijf onder zich had , (telkens) zich wederrechtelijk heeft toegeëigend;

2.
de [Stichting], op één of meerdere tijdstip(pen) gelegen in de periode van 1 januari 2007 tot en met 29 november 2010 te 's-Gravenhage en/of Voorburg en/of Diemen en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans eenmaal,

één of meer formulier(en), te weten;

- aantal patiënten in 2007 (D-078) en/of

- aantal patiënten in 2008 (D-080) en/of

- aantal patiënten in 2009 (D-098) en/of

één of meer aanvra(a)g(en) subsidievaststelling, te weten;

- aanvraag subsidievaststelling 2007 (D-044) en/of

- aanvraag subsidievaststelling 2008 (D-047),

- ( elk) zijnde (een) geschrift(en) dat/die bestemd was/waren om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft opgemaakt en/of heeft vervalst en/of heeft doen opmaken en/of heeft doen vervalsen, immers heeft/hebben zij, de Stichting zoals voornoemd en/of haar mededader(s), toen en daar,

ad A. (telkens) valselijk in/op die formulier(en) onjuiste aantallen (behandelde) patiënten en/of onjuiste soorten medische verrichtingen vermeld en/of doen vermelden, en/of

ad B. (telkens) valselijk in/op die bij het [College] aanvra(a)g(en) subsidievaststelling, onjuiste aantallen (behandelde) patiënten en/of onjuiste soorten medische verrichtingen vermeld en/of doen vermelden en/of onjuist(e) bedrag(en) aan maximaal te vergoeden kosten en/of subsidie vermeld en/of doen vermelden, zulks (telkens) met het oogmerk om dat/die geschrift(en) als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken,

tot het plegen van welk(e) bovenomschreven strafba(a)r(e) feit(en) verdachte (telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven dan wel aan welke bovenomschreven verboden gedraging(en) verdachte (telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, (telkens) feitelijke leiding heeft gegeven;

3.
de [Stichting], op een of meerdere tijdstip(pen) gelegen in de periode van 21 augustus 2008 tot en met 29 november 2010, te 's-Gravenhage en/of Voorburg en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans eenmaal, (telkens) opzettelijk één of meer geldbedrag(en) van totaal 760.179 euro, althans 370.155 euro en/of 390.024 euro, in elk geval enig goed, dat/die geheel of ten dele toebehoorde(n) aan het [College], in elk geval aan een ander of anderen dan aan de [Stichting] en/of haar mededader(s), en welk(e) geldbedrag (en) zij, de Stichting, en/of haar mededader(s) anders dan door misdrijf, te weten uit hoofde van een bevoorschotting van [subsidie], onder zich had(den) , (telkens) wederrechtelijk zich heeft toegeëigend;

Subsidiair, indien het vorenstaande niet tot een bewezenverklaring en/of een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

de [Stichting], op een of meerdere tijdstip(pen) gelegen in de periode van 31 oktober 2006 tot en met 31 december 2008, te 's-Gravenhage en/of Voorburg en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans eenmaal,

(telkens) met het oogmerk om zich en/of (een) ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen (telkens) door het aannemen van een valse naam en/of van een valse hoedanigheid en/of door een (of meer) listige kunstgre(e)p(en) en/of door een samenweefsel van verdichtsels,

het [College], heeft bewogen tot de afgifte van (een) of meer geldbedrag(en) van in totaal 760.179 euro, althans 370.155 euro en/of 390.024 euro, in elk geval enig goed, hebbende de Stichting en/of haar mededader(s) (telkens) met vorenomschreven oogmerk - zakelijk weergegeven –

valselijk en/of listiglijk en/of bedrieglijk en/of in strijd met de waarheid aan het [College] een of meer valselijk opgemaakte stuk(ken) overlegd en/of doen overleggen en/of ingediend en/of doen indienen, te weten

een aanvraag subsidieverlening 2007 (D-043) en/of

een aanvraag subsidieverlening 2008 (D-046)

waardoor het [College] (telkens) werd bewogen tot bovenomschreven afgifte(n), althans het [College] (telkens) bewogen tot het tenietdoen van een inschuld van in totaal 760.179 euro, althans 370.155 euro en/of 390.024 euro,

hebbende de Stichting en/of haar mededader(s) (telkens) met vorenomschreven oogmerk - zakelijk weergegeven - valselijk en/of listiglijk en/of bedrieglijk en/of in strijd met de waarheid

aan het [College] een of meer valselijk opgemaakte stuk(ken) overlegd en/of doen overleggen en/of ingediend en/of doen indienen, te weten

een aanvraag subsidievaststelling 2007 (D-044) en/of

een aanvraag subsidievaststelling 2008 (D-047)

waardoor het [College] (telkens) werd bewogen tot de tenietdoening van die inschuld,

4.
zij, op een of meerdere tijdstip(pen) gelegen in de periode van 1 januari 2007 tot en met 21 januari 2011, te 's-Gravenhage en/of Voorburg en/of Diemen en/of (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met (een) ander(en) perso(o)n(en), althans alleen, meermalen, althans eenmaal, van het plegen van witwassen een gewoonte heeft gemaakt, immers heeft/hebben verdachte en/of haar mededader(s), van (telkens) (een) charta(a)l(e) en/of gira(a)l(e) en/of contant(e) geldbedrag(en) van in totaal 352.904,34 euro althans, 130.697 euro en/of 49.715 euro en/of 172.492,34 euro, in elk geval een of meer (grote) geldbedrag(en), de werkelijk aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding en of verplaatsing, verborgen en/of verhuld, en/of verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende(n) op dat geldbedrag(en) is/zijn, en/of die/dat geldbedrag(en) voorhanden gehad en/verworven en/of overgedragen en/of omgezet en/of gebruik gemaakt van dit/deze charta(a)l(e) of gira(a)l(e) geldbedrag(en), terwijl zij, verdachte, en/of haar mededader(s) wist(en) dat dat/die geldbedrag(en) -onmiddellijk of middellijk- afkomstig was/waren uit enig(e) misdrijf/misdrijven;

Subsidiair, indien het vorenstaande niet tot een bewezenverklaring en/of een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

zij, op een of meerdere tijdstip(pen) gelegen in de periode van 1 januari 2007 tot en met 21 januari 2011, te 's-Gravenhage en/of Voorburg en/of Diemen en/of (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met (een) ander(en) perso(o)n(en), althans alleen, zich meermalen, althans eenmaal, schuldig heeft gemaakt aan schuldwitwassen, immers heeft/hebben verdachte en/of haar mededader(s), (telkens) (een) charta(a)l(e) en/of gira(a)l(e) en/of contant(e) geldbedrag(en) van in totaal 352.904,34 euro althans, 130.697 euro en/of 49.715 euro en/of 172.492,34 euro, in elk geval een of meer (grote) geldbedrag(en), de werkelijk aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding en of verplaatsing heeft/hebben verborgen en/of verhuld, en/of verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende(n) op dat geldbedrag(en) is/zijn, en/of die/dat geldbedrag(en) voorhanden gehad en/of verworven en/of overgedragen en/of omgezet en/althans gebruik van dit/deze charta(a)l(e) of gira(a)l(e) geldbedrag(en),

terwijl zij, verdachte, en/of haar mededader(s) redelijkerwijs had(den) moet(en) vermoeden, dat dat/die geldbedrag(en) -onmiddellijk of middellijk- afkomstig was/waren uit enig(e) misdrijf/misdrijven;

Het vonnis waarvan beroep

Het vonnis waarvan beroep kan niet in stand blijven omdat het hof zich daarmee niet verenigt.

Vrijspraak

Naar het oordeel van het hof is overeenkomstig de vordering van de advocaat-generaal -, niet wettig en overtuigend bewezen hetgeen aan de verdachte onder 1 is tenlastegelegd.

Voorts is het hof van oordeel dat niet wettig en overtuigend is bewezen hetgeen onder 3 primair ten laste is gelegd, gelet op het ontbreken van bewijs voor het tijdstip van het ontstaan van het oogmerk van de wederrechtelijke toe-eigening van de tenlastgelegde bedragen, zodat de verdachte daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Ter zake van feit 4 is het hof van oordeel dat de verdachte als feitelijk leidinggevende slechts verantwoordelijk kan worden gehouden voor de onterechte ontvangst van subsidie voor niet [College] gerechtigden over de jaren 2007 en 2008. Dit betreft een bedrag dat op het totaal van de begroting van de Stichting van dusdanig geringe omvang is, dat het niet aangaat salarisbetalingen uit het overigens rechtmatig verkregen budget van de Stichting als witwassen aan te merken, laat staan de handelingen die verdachte ten aanzien van haar salaris heeft verricht, aangezien het hof bij het bepalen van een oordeel over feit 4 alleen heeft te oordelen over het handelen van de verdachte en niet over het handelen van de Stichting. Derhalve kan niet wettig en overtuigend worden bewezen dat de verdachte het ten laste gelegde heeft begaan, zodat zij hiervan dient te worden vrijgesproken.

Bewezenverklaring

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 2 en 3 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

2.
de [Stichting],
op één of meerdere tijdstip(pen) gelegenin de periode van 1 januari 2007 tot en met 29 november 2010 te 's-Gravenhage en/of Voorburg
en/of Diemen en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans eenmaal,

één of meerformulier
(en
), te weten;

- aantal patiënten in 2007 (D-078) en
/of

- aantal patiënten in 2008 (D-080) en
/of

- aantal patiënten in 2009 (D-098) en
/of

één of meeraanvra
(a)g
(en
)subsidievaststelling, te weten;

- aanvraag subsidievaststelling 2007 (D-044) en
/of

- aanvraag subsidievaststelling 2008 (D-047),

- ( elk) zijnde
(een)geschrift
(en
) dat/die bestemd
was/waren om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft opgemaakt
en/of heeft vervalst en/of heeft doen opmaken en/of heeft doen vervalsen, immers heeft
/hebben zij,de Stichting zoals voornoemd
en/of haar mededader(s), toen en daar,

ad A.
(telkens
)valselijk in/op die formulier
(en
)onjuiste aantallen (behandelde) patiënten
en/of onjuiste soorten medische verrichtingenvermeld
en/of doen vermelden, en
/of

ad B.
(telkens
)valselijk in/op die bij het [College} aanvra
(a)g
(en
)subsidievaststelling, onjuiste aantallen (behandelde) patiënten
en/of onjuiste soorten medische verrichtingenvermeld
en/of doen vermelden en/of onjuist(e) bedrag(en) aan maximaal te vergoeden kosten en/of subsidie vermeld en/of doen vermelden, zulks (telkens) met het oogmerk om
dat/die geschrift
(en
)als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken,

tot het plegen van welk(e) bovenomschreven strafba(a)r(e) feit(en) verdachte (telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven dan welaan welke bovenomschreven verboden gedraging(en) verdachte
(telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, (telkens)feitelijke leiding heeft gegeven;

3.
de [Stichting], op
een of meerderetijdstip
(pen
)gelegen in de periode van 31 oktober 2006 tot en met 31 december 2008, te 's-Gravenhage
en/of Voorburg en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans eenmaal,

(telkens)met het oogmerk om zich
en/of (een) ander(en)wederrechtelijk te bevoordelen
(telkens
) door het aannemen van een valse naam en/of van een valse hoedanigheid en/of door een (of meer) listige kunstgre(e)p(en) en/ofdoor een samenweefsel van verdichtsels,

het [College], heeft bewogen tot de afgifte van
(een) of meergeldbedrag
(en
) van in totaal 760.179 euro, althans 370.155 euro en/of 390.024 euro, in elk geval enig goed, hebbende de Stichting
en/of haar mededader(s) (telkens)met vorenomschreven oogmerk - zakelijk weergegeven –

valselijk en/of listiglijk en/of bedrieglijk en/ofin strijd met de waarheid aan het [College]
een of meervalselijk opgemaakte stuk
(ken
)overlegd
en/ofdoen overleggen en/of
ingediend en/ofdoen indienen, te weten

een aanvraag subsidieverlening 2007
(D-043)en
/of

een aanvraag subsidieverlening 2008
(D-046)

waardoor het [College]
(telkens
)werd bewogen tot bovenomschreven afgifte
(n
),
althans het [College] (telkens) bewogen tot het tenietdoen van een inschuld van in totaal 760.179 euro, althans 370.155 euro en/of 390.024 euro,

hebbende de Stichting en/of haar mededader(s) (telkens) met vorenomschreven oogmerk zakelijk weergegeven - valselijk en/of listiglijk en/of bedrieglijk en/of in strijd met de waarheid aan het [College] een of meer valselijk opgemaakte stuk(ken) overlegd en/of doen overleggen en/of ingediend en/of doen indienen, te weten

een aanvraag subsidievaststelling 2007 (D-044) en/of

een aanvraag subsidievaststelling 2008 (D-047)

waardoor het [College] (telkens) werd bewogen tot de tenietdoening van die inschuld,

tot het plegen van welk(e) bovenomschreven strafba(a)r(e) feit(en) verdachte (telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven dan welaan welke bovenomschreven verboden gedraging
(en
)verdachte
(telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, (telkens)feitelijke leiding heeft gegeven
;.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Blijkens het verhandelde ter terechtzitting is de verdachte daardoor niet geschaad in de verdediging.

Bewijsvoering

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezen verklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat en die reden geven tot de bewezenverklaring.

In die gevallen waarin de wet aanvulling van het arrest vereist met de bewijsmiddelen dan wel, voor zover artikel 359, derde lid, tweede volzin, van het Wetboek van Strafvordering wordt toegepast, met een opgave daarvan, zal zulks plaatsvinden in een aanvulling die als bijlage aan dit arrest zal worden gehecht.

Nadere bewijsoverweging

Door de verdediging is aangevoerd dat verdachte niet feitelijk leiding heeft gegeven aan de onder 2 en 3 subsidiair bewezenverklaarde gedragingen, nu zij daarmee geen feitelijke bemoeienis heeft gehad en zij daarvoor, gezien de interne organisatie, ook niet verantwoordelijk was.

Het hof overweegt daaromtrent als volgt.

Verdachte droeg binnen de organisatie als visie uit dat vrouwen die bij de stichting aanklopten voor een abortus geholpen dienden te worden ook als zij daarvoor niet of niet geheel konden betalen. Er werd niet vastgelegd wie welk bedrag contant had betaald, zodat niet te verifiëren was welke patiënten betaalde hulp hadden ontvangen. Verder werd niet vastgelegd of en zo ja, op welke manier, was vastgesteld of een patiënt [College] gerechtigd was. Uit diverse verklaringen van medewerkers van de kliniek blijkt dat de verdachte hiervan op de hoogte was en terughoudendheid voorstond en ook uitdroeg als het ging om het vaststellen van de woonplaats van patiënten in verband met al dan niet vermeende schending van privacy bepalingen. Verdachte was als algemeen directeur verantwoordelijk voor de subsidieaanvragen en de administratieve onderbouwing daarvan. Zij oefende geen controle uit op het tot stand komen van de cijfermatige basis onder de subsidieverzoeken.

Door enerzijds te bevorderen dat er ondeugdelijk werd geadministreerd en anderzijds geen controle uit te oefenen op het proces van subsidieaanvragen en de onderbouwing daarvan, heeft verdachte als algemeen directeur verzuimd de benodigde maatregelen te nemen om fraude te voorkomen en daarmee willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat de ten laste gelegde gedragingen konden plaatsvinden.

Strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Het onder 2 bewezen verklaarde levert op:

Valsheid in geschrift, terwijl zij hieraan feitelijk leiding heeft gegeven, meermalen gepleegd.

Het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde levert op:

Oplichting, terwijl zij hieraan feitelijk leiding heeft gegeven, meermalen gepleegd.

Strafbaarheid van de verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit. De verdachte is dus strafbaar.

Vordering van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd en dat de verdachte ter zake van het onder 2, 3 primair en 4 ten laste gelegde zal worden veroordeeld tot een taakstraf voor de duur van 240 uren, subsidiair 120 dagen hechtenis, in combinatie met een geldboete ter hoogte van € 75.000,-, subsidiair 365 dagen hechtenis. Voorts heeft de advocaat-generaal een geheel voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 8 maanden met een proeftijd van 2 jaren gevorderd.

Strafmotivering

Het hof heeft de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan en op grond van de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, zoals daarvan is gebleken uit het onderzoek ter terechtzitting.

Daarbij heeft het hof in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen. Verdachte was er als directeur verantwoordelijk voor dat de [Stichting] ten onrechte [College] subsidie aanvroeg voor abortusbehandelingen van buitenlandse patiënten, waarvan in het geheel niet vaststond noch was gecontroleerd of zij daadwerkelijk waren aan te merken als [College] verzekerden, door in strijd met de waarheid formulieren in te vullen. Hierdoor heeft zij het vertrouwen dat in het algemeen in geschriften met een bewijsbestemming moet kunnen worden gesteld geschonden, alsmede de verzekeraar bewogen tot afgiften van geldbedragen waar de Stichting achteraf geen recht toe had.

Bij de keuze van de aan de verdachte op te leggen straf staat voorop dat het hof haar van een aantal door het Openbaar Ministerie bewezen geachte feiten zal vrijspreken. Reeds daarom zal de straf lager zijn dan gevorderd. Bij de oplegging van de na te noemen straf weegt het hof mee dat er veel media-aandacht in de onderhavige zaak is geweest en dat de verdachte haar baan is verloren tot op heden zonder aanspraak te kunnen maken op pensioen. Daarnaast is de verdachte inmiddels op gevorderde leeftijd.

Het hof is - alles overwegende - van oordeel dat een geheel voorwaardelijke geldboete van na te melden hoogte een passende en geboden reactie vormt.

Bij de vaststelling van de geldboete is rekening gehouden met de draagkracht van de verdachte.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 14a, 14b, 14c, 23, 24, 24c, 51, 57, 225 en 326 van het Wetboek van Strafrecht, zoals zij rechtens gelden dan wel golden.

BESLISSING

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het onder 1, 3 primair, 4 primair en 4 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 2 en 3 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het onder 2 en 3 subsidiair bewezen verklaarde strafbaar en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een geldboete van, bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door.

Bepaalt dat de geldboete niet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechter later anders mocht gelasten omdat verdachte zich voor het einde van een proeftijd van
2 (twee) jarenaan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, of artikel 27a van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde geldboete in mindering zal worden gebracht, volgens de maatstaf van € 50,00 per in voorarrest doorgebrachte dag, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Dit arrest is gewezen door mr. M.J.J. van den Honert, mr R.C. Schlingemann en mr. J.T.F.M. van Krieken, in bijzijn van de griffier mr. M. ter Riet.

Het is uitgesproken op de openbare terechtzitting van het hof van 21 juli 2015.

Mr. M.J.J. van den Honert is buiten staat dit arrest mede te ondertekenen.