Uitspraak
Afdeling strafrecht
Parketnummer: 21-005189-22
Uitspraak d.d.: 17 mei 2023
TEGENSPRAAK
Tussenarrestvan de meervoudige kamer voor strafzaken van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Leeuwarden
gewezen op het hoger beroep, ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank Midden-Nederland van 18 november 2022 met parketnummer 16-210985-21 in de strafzaak tegen
[verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedag] 2003,
wonende te [adres] .
Het hoger beroep
Verdachte is bij vonnis van de rechtbank Midden-Nederland van 18 november 2022 veroordeeld tot een gevangenisstraf van dertig maanden, met aftrek van het voorarrest. Verder heeft de rechtbank beslist op de vorderingen tot schadevergoeding van de benadeelde partijen. Ook heeft de rechtbank beslist dat de inbeslaggenomen voorwerpen worden teruggegeven aan verdachte.
De verdachte en de officier van justitie hebben tegen het hiervoor genoemde vonnis hoger beroep ingesteld.
Onderzoek van de zaak
Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de regiezitting van het hof van 20 april 2023, met inachtneming van dat wat voorafgaand aan die zitting tijdens de door het hof gelaste schriftelijke rondes aan standpunten is uitgewisseld, en, overeenkomstig het bepaalde bij artikel 422 van het Wetboek van Strafvordering, het onderzoek op de terechtzittingen in eerste aanleg. Het onderzoek is formeel gesloten op 17 mei 2023.
Het hof heeft kennisgenomen van de standpunten van de advocaten-generaal mrs. E.C. Lodder en A.M. Hermelink. Daarnaast heeft het hof kennisgenomen van hetgeen door verdachte en zijn raadsman mr. D. Fontein naar voren is gebracht.
Verzoeken en standpunten van de verdediging
De verdediging heeft bij appelschriftuur van 15 december 2022 verzocht om:
I het horen van getuigen
verbalisant/onderzoeksrechter met nummer [nummer] die getuige [getuige 1] heeft gehoord
de leider van het onderzoek in Spanje
medeverdachten [medeverdachte 4] , [medeverdachte 3] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 6] , [medeverdachte 7] , [medeverdachte 8] en [medeverdachte 2]
[getuige 3] en [getuige 8]
De verdediging heeft aangevoerd dat de rechtbank veel waarde heeft gehecht aan de verklaringen van de getuigen over het begin van het tweede gevecht. Over dit deel wenst de verdediging hen nogmaals te horen.
[getuige 9] , [getuige 10] , [getuige 4] , [persoon 1] , [getuige 1] , [getuige 6] en [persoon 2]
II het opmaken van een reclasseringsrapport en het horen van de reclasseringswerker
ter zitting
De verdediging verzoekt om een nieuw reclasseringsrapport, onder meer over de toepassing van het adolescentenstrafrecht. Daarnaast verzoekt de verdediging de reclassering op zitting te kunnen horen naar aanleiding van het rapport.
Door de verdediging is gedurende de schriftelijke voorfase op 13 februari 2023 een deel van de verzoeken ingetrokken, te weten: het horen van getuigen [medeverdachte 4] , [medeverdachte 3] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 6] , [medeverdachte 7] , [medeverdachte 8] en [medeverdachte 2] , [getuige 9] , [getuige 10] , [getuige 4] en [getuige 1] . Daarnaast zijn de gehandhaafde verzoeken nader toegelicht. Deze toelichting houdt – voor zover hier van belang – in:
ten aanzien van verzoek horen [getuige 3] en [getuige 8]
De verdachte stelt zich op het standpunt dat verdachte betwist dat hij vanaf het begin van het gevecht met de groep uit [plaats 1] vooraan stond. De verdediging wenst de getuigen hierover nader te bevragen.
ten aanzien van verzoek horen [persoon 1]
De verdediging stelt voorop dat de verklaring van getuige [persoon 1] voor het bewijs is gebruikt. Deze getuige heeft alleen verklaard over het slaan van [slachtoffer] en niet over het schoppen. De verdediging heeft daar vragen over.
ten aanzien van verzoek horen [getuige 6]
De verdediging stelt voorop dat de verklaring van getuige [getuige 6] voor het bewijs is gebruikt. De verdediging heeft met name over wat er met [slachtoffer] is gebeurd nog vragen.
ten aanzien van verzoek horen [persoon 2]
De verdediging wenst getuige [persoon 2] vragen te stellen over de rol van de groep rond [slachtoffer] .
ten aanzien van verzoek om een reclasseringsrapport
Naast het al ingediende verzoek om een reclasseringsrapport en het horen van de reclasseringswerker op zitting verzoekt de verdediging om een reclasseringsrapport rond juni 2023 over de mogelijkheden van een schorsing van de voorlopige hechtenis per uiterlijk eind augustus.
III aansluitverzoek
De verdediging wenst zich mogelijk aan de sluiten bij één of meerdere verzoeken van de (advocaten van de) medeverdachten.
De verdediging heeft zijn verzoeken op 3 april 2023 schriftelijk (per mail) nader toegelicht in reactie op de door het openbaar ministerie ingenomen standpunten en gereageerd op de onderzoekswensen van het openbaar ministerie. Deze toelichting houdt – voor zover hier van belang – in:
ten aanzien van verzoek horen Spaanse getuigen
De verdediging heeft dit verzoek in eerste aanleg uitgebreid gemotiveerd. Daarbij is uitgebreid ingegaan op het onderzoek in Spanje en met name de hiaten in dat onderzoek. Ook deskundige [deskundige] benoemt in het door hem uitgebrachte rapport de problemen in dat Spaanse onderzoek, in het bijzonder: de keuze van de groepsfoto, het gebrek aan deugdelijke tolken en de vraag of er sprake was van onzekerheid bij [getuige 1] of niet. De verdediging wenst de getuigen met deze bevindingen te confronteren.
ten aanzien van verzoek om reclasseringsrapporten
In hoger beroep ligt oplegging van een lagere straf voor de hand. In deze zaak speelt de vraag of het adolescentenstrafrecht toegepast moet worden. De reclassering is hierover niet ter zitting gehoord, terwijl de psycholoog in eerste aanleg wel als deskundige is gehoord.
De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat de verzoeken van de advocaten-generaal moeten worden afgewezen.
Ter terechtzitting van 20 april 2023 heeft de verdediging de verzoeken gehandhaafd en nader toegelicht. Door de verdediging is daarbij – voor zover hier van belang – aangevoerd:
ten aanzien van verzoek horen Spaanse getuigen
De verdediging heeft de voorkeur voor een normaal verhoor al dan niet via een video-verbinding, maar het schriftelijk stellen van vragen is ook een mogelijkheid.
ten aanzien van verzoek horen [getuige 3] en [getuige 8]
De rechtbank heeft op basis van deze getuigen vastgesteld dat verdachte vanaf het begin van het gevecht met de groep uit [plaats 1] vooraan stond. [getuige 8] is bij de rechter-commissaris niet over dit onderwerp gehoord. De verdediging wenst [getuige 3] te bevragen over het verhoor in Spanje van 16 juli 2021.
ten aanzien van verzoek horen [persoon 1]
De verdediging heeft in aanvulling op het verzoek opgemerkt dat [persoon 1] over het slaan dan wel schoppen anders heeft verklaard bij de rechter-commissaris dan eerder bij de politie. Dat roept vragen op, ook over de betrouwbaarheid van deze getuige.
Verzoek en standpunten van de advocaten-generaal
De advocaten-generaal hebben per mail van 13 februari 2023 verzocht om het (nogmaals) horen van alle verdachten als getuige in elkaars zaak. Naast de zeven verdachten die hoger beroep hebben ingesteld wordt ook verzocht om [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] als getuigen te horen. Hun vonnissen zijn onherroepelijk. Gelet hierop is het mogelijk dat [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] meer duidelijkheid willen en kunnen geven over de gebeurtenissen van 14 juli 2021 en over de rol van de zeven verdachten die wel in hoger beroep zijn gegaan.
Ten aanzien van de zeven verdachten die in hoger beroep zijn gegaan geldt, dat deze gedurende de procesgang in eerste aanleg geen volledige openheid van zaken hebben gegeven. Nu de rechtbank zich heeft uitgesproken over bewezenverklaring en straf zijn verdachten mogelijk bereid in hoger beroep wel naar waarheid en volledig te verklaren.
Dit brengt met zich de noodzaak de medeverdachten als getuigen te horen. Als het hof besluit tot het horen van deze getuigen, dan heeft het de voorkeur van het openbaar ministerie om deze getuigen te horen bij de raadsheer-commissaris, omdat zij zich aldaar zeer waarschijnlijk vrijer zullen voelen om te verklaren.
De advocaten-generaal hebben op 13 maart 2023 en 12 april 2023 schriftelijk gereageerd op de verzoeken van de verdediging, inhoudende – voor zover van belang:
ten aanzien van verzoek horen Spaanse getuigen
Het openbaar ministerie stelt zich op het standpunt dat dit verzoek dient te worden afgewezen. Het verzoek is onvoldoende onderbouwd. Daar komt bij dat de verdediging in eerste aanleg de gelegenheid heeft gehad de in Spanje gehoorde getuigen te bevragen over de wijze waarop deze verhoren zijn verlopen. Dat de deskundige [deskundige] kritisch is ten aanzien van de wijze waarop getuige [getuige 1] in Spanje is gehoord, is geen reden de onderzoeksrechter die [getuige 1] heeft gehoord en de leider van het onderzoek in Spanje te horen.
ten aanzien van verzoek horen [getuige 3] , [getuige 8] , [persoon 1] en [getuige 6]
Het openbaar ministerie stelt zich op het standpunt dat dit verzoek dient te worden afgewezen. Van de noodzaak om de getuigen nogmaals te horen is niet gebleken en wordt door de verdediging onvoldoende onderbouwd.
ten aanzien van verzoek horen [persoon 2]
Nu de verklaring van deze getuige voor het bewijs is gebruikt en de verdediging deze getuige niet eerder heeft kunnen horen kan dit verzoek worden toegewezen.
ten aanzien van verzoek om reclasseringsrapport en horen reclasseringswerker
Het openbaar ministerie zal tijdig voor de inhoudelijke zitting een rapport aanvragen bij de reclassering, met daarbij het verzoek om een advies uit te brengen over toepassing van het adolescentenstrafrecht. Het openbaar ministerie ziet geen noodzaak voor het horen van de reclasseringswerker op zitting. Dit verzoek dient te worden afgewezen.
ten aanzien van verzoek om schorsingsrapportage
Het openbaar ministerie stelt zich op het standpunt dat dit verzoek dient te worden afgewezen. Het openbaar ministerie ziet geen reden en ruimte voor schorsing van de voorlopige hechtenis en dus ook niet voor het doen opmaken van een reclasseringsrapport dienaangaande.
Daarnaast heeft het openbaar ministerie het verzoek om het horen van de medeverdachten gehandhaafd en nader toegelicht. Daartoe is – onder meer – aangevoerd dat er een verschil bestaat tussen het opnieuw horen van door de verdediging verzochte getuigen en het opnieuw horen van verdachten. Over de verdachten heeft de rechtbank immers inmiddels vonnis gewezen, waardoor voor wat betreft de verdachten een nieuwe situatie is ontstaan. De vonnissen van de rechtbank kunnen ertoe leiden, dat de verdachten in deze zaak een andere verklaring zullen afleggen en meer duidelijkheid zullen verschaffen over wie bij de dood van [slachtoffer] betrokken zijn geweest.
Ter zitting van 20 april 2023 hebben de advocaten-generaal hun standpunten gehandhaafd.
Oordeel van het hof
Onderzoekswens advocaten-generaal
Het hof wijst dit verzoek af. Dat – kortgezegd – de mogelijkheid bestaat dat getuigen een andersluidende verklaring gaan afleggen is onvoldoende om te oordelen dat het noodzakelijk is om deze getuigen te horen. Dat de uitspraken in de zaken van de medeverdachten [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] onherroepelijk zijn maakt het voorgaande niet anders.
Onderzoekswensen verdediging
Op 1 december 2022 is door verdachte hoger beroep tegen het vonnis ingesteld. De verzoeken zijn bij appelschriftuur van 15 december 2022 – en dus binnen 14 dagen na het instellen van het hoger beroep – ingediend.
I Het horen van getuigen
Op dit verzoek is (met uitzondering van het verzoek tot het horen van [persoon 2] ) het noodzaakcriterium van toepassing.
i. en ii. Verbalisant/onderzoeksrechter met nummer [nummer] die getuige [getuige 1] heeft gehoord en de leider van het onderzoek in Spanje
Het hof wijst dit verzoek toe. Het hof acht het noodzakelijk dat genoemde getuigen worden gehoord over het politieonderzoek in Spanje. Het verhoor zal – zo mogelijk – digitaal plaatsvinden bij de raadsheer-commissaris via een daarvoor geschikte verbinding.
iv. [getuige 3] en [getuige 8]
Het hof wijst dit verzoek af. De vragen die de verdediging aan de getuige wenst te stellen zijn al tijdens het verhoor van de getuigen bij de rechter-commissaris aan de orde gekomen. Gelet hierop acht het hof de noodzaak voor een nader verhoor – ook in het licht van de post Keskin-jurisprudentie – onvoldoende gebleken.
v. [persoon 1] , [getuige 6] en [persoon 2]
Het hof wijst het verzoek tot het horen van getuige [getuige 6] af. De vragen die de verdediging aan de getuige wenst te stellen zijn al tijdens het verhoor van de getuigen bij de rechter-commissaris aan de orde gekomen. Gelet hierop acht het hof de noodzaak voor een nader verhoor – ook in het licht van de post Keskin-jurisprudentie – onvoldoende gebleken.
Het hof wijst het verzoekt tot het horen van getuige [persoon 1] toe. De noodzaak tot het horen van de getuige is voldoende gebleken. Het verhoor zal plaatsvinden bij de raadsheer-commissaris.
Het hof wijst het verzoek tot het horen van getuige [persoon 2] toe. De verklaring van deze getuige is door de rechtbank voor het bewijs gebruikt, terwijl de verdediging de getuige niet eerder heeft kunnen horen. Het hof acht het in het belang van de verdediging dat de getuige wordt gehoord. Het verhoor zal plaatsvinden bij de raadsheer-commissaris.
II Opmaken van een reclasseringsrapport en horen reclasseringswerker ter zitting
De advocaten-generaal hebben toegezegd dat zij tijdig voor de inhoudelijke zitting een reclasseringsrapport zullen aanvragen met daarbij het verzoek om een advies uit te brengen over toepassing van het adolescentenstrafrecht
Het hof wijst toe het verzoek tot het horen van de reclasseringswerker ter zitting. Dit betreft de reclasseringswerker die ten behoeve van de inhoudelijke behandeling een reclasseringsrapport opmaakt. De noodzaak tot het horen van de getuige is voldoende gebleken.
Nu de voorlopige hechtenis van verdachte inmiddels is geschorst behoeft het verzoek om een schorsingsrapportage geen verdere bespreking.
III Aansluitverzoek
Het hof wijst het aansluitverzoek toe. Indien in de zaken van de medeverdachten verzoeken tot het horen van getuigen worden gehonoreerd, worden deze getuigen in alle zaken gehoord. Voor de planning van de verhoren gebruikt het hof de hiervoor in overleg met de verdediging en de advocaten-generaal gereserveerde data. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele verhinderingen van de verdediging die zien op deze data.
Dit brengt mee dat ook in de zaak van verdachte medeverdachte [medeverdachte 3] als getuige wordt gehoord door de raadsheer-commissaris. Dit verhoor ziet uitsluitend op de voiceberichten die via Telegram zouden zijn verstuurd door hem aan [persoon 3] .
Heropening
Gezien het voorgaande wordt het onderzoek heropend.
BESLISSING
Het hof:
Heropent het onderzoek onder gelijktijdige schorsing daarvan.
Stelt de stukken in handen van de raadsheer-commissaris, belast met de behandeling van strafzaken in dit hof teneinde als getuigen te horen:
- [medeverdachte 3] (wonende te [adres 1] );
- [persoon 1] (wonende te [adres 2] );
- [persoon 2] (wonende te [adres 3] );
en – zo mogelijk – via een digitale verbinding:
-
verbalisant/onderzoeksrechter met nummer [nummer] ;
verbalisant/onderzoeksrechter met nummer [nummer] ;
-
de leider van het politieonderzoek in Spanje.
de leider van het politieonderzoek in Spanje.
Het hof bepaalt dat het verhoor van (medeverdachte) [medeverdachte 3] bij de raadsheer-commissaris
uitsluitendziet op de voiceberichten die via Telegram zouden zijn verstuurd door die [medeverdachte 3] aan [persoon 3] .
uitsluitendziet op de voiceberichten die via Telegram zouden zijn verstuurd door die [medeverdachte 3] aan [persoon 3] .
Verstaat dat de advocaten-generaal zullen zorgdragen voor het (doen) opmaken van een reclasseringsrapport ten behoeve van de inhoudelijke behandeling, waarbij de reclassering wordt verzocht expliciet in te gaan op de vraag of in de zaak van verdachte aanleiding bestaat over te gaan tot de toepassing van het adolescentenstrafrecht.
Beveelt de oproeping van de reclasseringswerker (opsteller van het hiervoor genoemde reclasseringsrapport) als getuige tegen het nog nader te bepalen tijdstip.
Bepaalt dat het onderzoek zal worden hervat tegen een nog nader te bepalen terechtzitting.
Beveelt de oproeping van de verdachte tegen het nog nader te bepalen tijdstip, met tijdige kennisgeving daarvan aan de raadsman van verdachte en aan de benadeelde partijen en slachtoffer(s) en hun advocaten.
Aldus gewezen door
mr. E.M.J. Brink, voorzitter,
mr. G.A. Versteeg en mr. M.C. van Linde, raadsheren,
in tegenwoordigheid van mr. J. Brink, griffier,
en op 17 mei 2023 ter openbare terechtzitting uitgesproken.