ECLI:NL:GHARL:2023:1012

Uitspraak

Afdeling strafrecht

Parketnummer: 21-003856-21

Uitspraak d.d.: 7 februari 2023

TEGENSPRAAK

Arrestvan de meervoudige kamer voor strafzaken van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Arnhem

gewezen op het hoger beroep, ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank Midden-Nederland, zittingsplaats Utrecht, van 17 augustus 2021 met parketnummer 16-151156-20 in de strafzaak tegen

[verdachte],

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 2002,

wonende te [woonplaats] , [adres 1] .

Het hoger beroep

De officier van justitie heeft tegen het hiervoor genoemde vonnis hoger beroep ingesteld.

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van het hof van 24 januari 2023 en, zoals dat is bepaald in artikel 422 van het Wetboek van Strafvordering, het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal. Deze vordering is na voorlezing aan het hof overhandigd. Het hof heeft ook kennisgenomen van dat wat door verdachte en zijn raadsvrouw, mr. L.E. Toet, naar voren is gebracht.

Het vonnis waarvan beroep

De rechtbank heeft verdachte op 17 augustus 2021 vrijgesproken van het feit waar hij van werd verdacht, namelijk poging tot doodslag (primair) of poging tot zware mishandeling (subsidiair) of mishandeling in vereniging (meer subsidiair).

Het hof zal het vonnis waarvan beroep vernietigen en opnieuw rechtdoen.

De tenlastelegging

Verdachte wordt in hoger beroep – na toewijzing van de wijziging van de tenlastelegging – kort gezegd verweten dat hij op 26 januari 2020 in [pleegplaats] (gemeente [gemeente] ), samen met een ander, geprobeerd heeft [benadeelde] opzettelijk van het leven te beroven door rakelings met een scooter langs die [benadeelde] te rijden en hem met een glazen fles op het achterhoofd te slaan/de fles tegen het achterhoofd te gooien, dan wel (subsidiair) samen met een ander geprobeerd heeft die [benadeelde] zwaar lichamelijk letsel toe te brengen, dan wel (meer subsidiair) samen met een ander die [benadeelde] heeft mishandeld, dan wel dat hij in vereniging openlijk geweld heeft gepleegd tegen die [benadeelde] (meest subsidiair).

De volledige tenlastelegging is als bijlage aan dit arrest gehecht.

Vrijspraak

Standpunt advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gevorderd verdachte te veroordelen voor de primair ten laste gelegde poging tot doodslag in vereniging. Naar het oordeel van de advocaat-generaal kan worden vastgesteld dat verdachte de bestuurder was van de scooter en medeverdachte [medeverdachte] achterop de scooter zat. Het was [medeverdachte] die aangever [benadeelde] met de fles heeft geslagen, terwijl verdachte rakelings langs [benadeelde] reed. Zij hadden het op [benadeelde] gemunt. Het hoofd is een kwetsbaar lichaamsdeel, door het slaan met een glazen fles kan levensgevaarlijk letsel ontstaan. Er is sprake van vol opzet, subsidiair voorwaardelijk opzet.

Subsidiair heeft de advocaat-generaal gevorderd verdachte te veroordelen voor het medeplegen van een poging tot zware mishandeling.

Meer subsidiair heeft de advocaat-generaal gevorderd verdachte te veroordelen voor het medeplegen van eenvoudige mishandeling.

Uiterst subsidiair heeft de advocaat-generaal gevorderd verdachte te veroordelen voor openlijke geweldpleging in vereniging.

Standpunt verdediging

De raadsvrouw heeft vrijspraak bepleit ten aanzien van alle varianten van de tenlastelegging. Met de rechtbank is de verdediging van oordeel dat niet met voldoende mate van zekerheid kan worden vastgesteld:

met welke snelheid de scooter en op welke afstand de scooter langs het slachtoffer is gereden;

wie de bestuurder en wie de passagier van de scooter is geweest;

wie met de fles geslagen of gegooid heeft;

of hetgeen er gebeurd is van tevoren tussen verdachte en medeverdachte is besproken waardoor allebei de verdachten van tevoren op de hoogte waren van wat er zou gebeuren.

De raadsvrouw heeft aangevoerd dat de bewijsmiddelen die in hoger beroep zijn toegevoegd dit niet anders maken. De foto’s van de plaats delict in het aanvullend proces-verbaal geven geen volledig beeld van de situatie, zijn niet op de exacte locatie gemaakt en zijn bovendien uitgerekt waardoor het breder lijkt dan de werkelijkheid, én er ontbreken auto’s aan de zijkant. Daarnaast is de vraag wat de waarde is van deze foto’s, immers kan aan de hand hiervan nog steeds niet worden vastgesteld of er met de fles gegooid of geslagen is en wat de afstand van de scooter tot aangever moet zijn geweest.

Wat betreft de verklaringen van de getuigen bij de raadsheer-commissaris heeft de raadsvrouw aangevoerd dat [getuige 1] en [getuige 2] niet weten wat er gebeurd is en wie wat zou hebben gedaan, waardoor deze verklaringen niet kunnen bijdragen aan het bewijs. [getuige 3] en [getuige 4] hebben in grote lijnen hetzelfde verklaard als bij de politie. Ze verklaren tegenstrijdig aan elkaar, zijn niet bij het incident geweest en hebben hun informatie van horen zeggen.

Dat verdachte niets heeft willen verklaren kan niet bijdragen aan het bewijs. Er is geen sprake van een 'schreeuw om een verklaring’ in juridische zin, zoals bedoeld in de jurisprudentie, maar van een schreeuw in morele zin.

Subsidiair heeft de raadsvrouw bepleit dat er geen sprake is van een poging doodslag nu (voorwaardelijk) opzet op de dood van aangever niet uit het dossier volgt en ook de handeling – het slaan/gooien met een fles – gelet op de jurisprudentie niet voldoende is om te kunnen spreken van een poging doodslag.

Oordeel hof

Niet ter discussie staat dat aangever [benadeelde] in de nacht van 26 januari 2020 over straat fietste, door een scooter met twee opzittenden werd gepasseerd en op dat moment, zonder dat daarvoor enige aanleiding was, met een glazen fles tegen zijn achterhoofd werd geraakt waardoor hij ten val kwam. De fles is door één van de opzittenden van de scooter tegen zijn hoofd geslagen of gegooid.

Voor de beoordeling van deze zaak is een aantal vragen van belang.

Wie waren de opzittenden van de scooter?

Wie zat waar op de scooter?

Wie heeft met de fles geslagen of gegooid?

Met welke snelheid en afstand is de scooter langs [benadeelde] gereden?

Was er sprake van een vooropgezet plan?

1.Wie waren de opzittenden van de scooter?

Het hof is – met de rechtbank – van oordeel dat, gelet op de verklaringen van [getuige 4] (de vriendin van medeverdachte [medeverdachte] ) en van [getuige 3] (de vriendin van de verdachte [verdachte] ) alsmede de gegevens van de paallocaties van de telefoons van beide verdachten ten tijde van het incident, verdachte en de medeverdachte de opzittenden van de scooter waren op het moment dat aangever [benadeelde] vanaf die scooter werd geraakt door de fles. Dit vindt mede steun in de inhoud van de opgenomen gesprekken tussen beide verdachten tijdens hun transport in een politiebusje. Daarnaast heeft verdachte in eerste instantie een aantoonbaar leugenachtige verklaring afgelegd over waar hij was ten tijde van het incident. Beide verdachten hebben zich verder op hun zwijgrecht beroepen.

2.Wie zat waar op de scooter?

Op basis van het dossier kan niet worden vastgesteld wie de bestuurder en wie de passagier van de scooter is geweest. Getuigen wijzen naar beide verdachten, verklaren wisselend en hebben zelf allemaal niet gezien wie op welke plek op de scooter zat. Aangever heeft niet kunnen zien wie waar zat en verdachten hebben zich op hun zwijgrecht beroepen. De camerabeelden die zich in het dossier bevinden zijn te vaag om enige uiterlijke kenmerken van de opzittenden van de scooter waar te kunnen nemen.

3.Wie heeft met de fles geslagen of gegooid?

Anders dan de rechtbank is het hof van oordeel dat niet kan worden aangenomen dat de passagier van de scooter degene is geweest die met de fles geslagen of gegooid heeft. Alhoewel het beter voorstelbaar is dat de passagier – die zijn handen dus niet aan het stuur heeft hoeven hebben – de fles gehanteerd heeft, kan dit naar het oordeel van het hof niet met voldoende mate van zekerheid worden vastgesteld.

Ook de resultaten van het DNA-onderzoek kunnen naar het oordeel van het hof niet leiden tot de conclusie dat de persoon wiens ‘DNA’ op de dop en de opening van de fles is aangetroffen, dus de persoon moet zijn die met de fles geslagen heeft of deze gegooid heeft. Er is een mengprofiel aangetroffen dat met een zeer hoge mate van waarschijnlijkheid DNA van verdachte, getuige [getuige 5] (de vriend van aangever die de flessenhals heeft opgepakt) en minimaal twee andere personen bevat. Verdachte en zijn medeverdachte zijn voorafgaand aan de aanval op aangever samen op een feest geweest, waar de inhoud van dergelijke flessen werd genuttigd. Het DNA kan dus al tijdens dit feest op de fles terecht zijn gekomen.

Op basis van het dossier kan naar het oordeel van het hof wel worden vastgesteld dat met de fles door verdachte of medeverdachte [medeverdachte] is geslagen of gegooid, maar kan niet worden vastgesteld wie van beiden dat heeft gedaan.

Ook kan niet worden vastgesteld of er sprake is geweest van slaan of gooien.

4.Met welke snelheid en afstand is de scooter langs aangever gereden?

Na de wijziging tenlastelegging is daaraan toegevoegd dat de snel rijdende scooter rakelings langs aangever is gereden. Uit de bewijsmiddelen kan worden vastgesteld dat de scooter bij het passeren van aangever geen vaart heeft geminderd, maar op basis hiervan kan de gereden snelheid niet worden vastgesteld. Ook voor wat betreft het rakelings passeren bevat het dossier onvoldoende bewijs. Het aanvullende proces-verbaal betreffende de foto’s van de verkeerssituatie maakt dit oordeel niet anders.

5.Was er sprake van een vooropgezet plan?

Uit het dossier blijkt niet waarom aangever met een fles is aangevallen. De enige personen die hier iets over zouden kunnen zeggen zijn verdachten en zij beroepen zich op hun zwijgrecht. Uit de verklaringen van de getuigen en aangever blijkt niet van enig motief. Ook kan niet worden vastgesteld of dat wat er gebeurd is van tevoren tussen verdachte en de medeverdachte is besproken waardoor allebei de verdachten van tevoren op de hoogte waren van wat er zou gebeuren.

Een vooropgezet plan kan – anders dan de advocaat-generaal meent – naar het oordeel van het hof ook niet worden afgeleid uit de uiterlijke verschijningsvorm. Anders dan de advocaat-generaal is het hof immers van oordeel dat niet vastgesteld kan worden dat de scooter met hoge snelheid rakelings langs aangever is gereden.

Het hof voegt hieraan toe dat op basis van het voorgaande (ook) niet vastgesteld kan worden dat er sprake is geweest van een op het moment van slaan of gooien kenbaar maken van die handeling aan de andere opzittende van de scooter. Zo kan het scenario van een impulsieve éénmansactie op het moment dat de scooter [benadeelde] passeerde niet worden uitgesloten.

Conclusie

Het hof kan wel vaststellen dat óf verdachte óf medeverdachte [medeverdachte] vanaf de scooter met een fles tegen het hoofd van [benadeelde] heeft geslagen of gegooid, maar niet wie van hen tweeën, noch wie van hen tweeën als bestuurder of als passagier op de scooter zat. In een dergelijke situatie is bewezenverklaring van het primair, subsidiair, meer of meest subsidiair tenlastegelegde feit alleen mogelijk als vastgesteld kan worden dat de voor het medeplegen relevante samenwerking om aangever met de fles te verwonden voorafgaand of ten tijde van het slaan of gooien van die fles is ontstaan. In het voorgaande is al uiteengezet dat het hof niet tot een dergelijke vaststelling kan komen op basis van de bewijsmiddelen.

Nu het hof niet kan vaststellen dat verdachte als medepleger maar ook niet als pleger bij het slaan of gooien met de fles betrokken is geweest, zal het hof verdachte vrijspreken van de gehele tenlastelegging.

Met de rechtbank realiseert het hof zich dat deze beslissing voor aangever uiterst onbevredigend en zeer moeilijk te accepteren zal zijn. Het gaat om een zeer ernstig misdrijf waardoor aangever fors letsel heeft opgelopen en waarbij ook niet kan worden uitgesloten dat dit veel slechter af had kunnen lopen. Ook het hof acht het zeer zorgelijk dat verdachte op geen enkel moment zijn verantwoordelijkheid heeft genomen terwijl hij zich in ieder geval bewust moet zijn geweest van wat er gebeurd was op het moment dat het slachtoffer (met fiets en al) op de grond viel. Verdachte is met zijn medeverdachte doorgereden en zij hebben zich op geen enkel moment om het slachtoffer bekommerd.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde]

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 2.024,17. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep niet-ontvankelijk verklaard. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van haar oorspronkelijke vordering.

De verdachte wordt niet schuldig verklaard. De benadeelde partij kan daarom in haar vordering niet worden ontvangen.

BESLISSING

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het primair en subsidiair en meer subsidiair en meest subsidiair tenlastegelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde]

Verklaart de benadeelde partij [benadeelde] niet-ontvankelijk in de vordering tot schadevergoeding.

Bepaalt dat de benadeelde partij en de verdachte ieder hun eigen kosten dragen.

Aldus gewezen door

mr. R.W. van Zuijlen, voorzitter,

mr. H.M.E. Tebbenhoff Rijnenberg en mr. M.J. Vos, raadsheren,

in tegenwoordigheid van mr. S.H. Diepeveen, griffier,

en op 7 februari 2023 ter openbare terechtzitting uitgesproken.

Bijlage: de tenlastelegging

Aan verdachte wordt – na wijziging van de tenlastelegging in hoger beroep – ten laste gelegd dat:

primair
hij op of omstreeks 26 januari 2020 te [pleegplaats] , gemeente [gemeente] , althans in het arrondissement Midden-Nederland, ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om tezamen en in vereniging met een ander, althans alleen, [benadeelde] opzettelijk van het leven te beroven, met dat opzet, tezamen met zijn mededader

(op een -snel- rijdende scooter) rakelings voorbij die [benadeelde] is gaan rijden en/of
(daarbij) die [benadeelde] (met kracht) met een (glazen) fles op/tegen het (achter)hoofd, althans het lichaam, heeft geslagen en/of gegooid en/of geraakt,

terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

subsidiair
hij op of omstreeks 26 januari 2020 te [pleegplaats] , gemeente [gemeente] , althans in het arrondissement Midden-Nederland, ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om tezamen en in vereniging met een ander, althans alleen, aan [benadeelde] opzettelijk zwaar lichamelijk letsel toe te brengen, met dat opzet, tezamen met zijn mededader

(op een -snel- rijdende scooter) rakelings voorbij die [benadeelde] is gaan rijden en/of
(daarbij) die [benadeelde] (met kracht) met een (glazen) fles op/tegen het (achter)hoofd, althans het lichaam, heeft geslagen en/of gegooid en/of geraakt,

terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

meer subsidiair
hij op of omstreeks 26 januari 2020 te [pleegplaats] , gemeente [gemeente] , althans in het arrondissement Midden-Nederland, tezamen en in vereniging met een ander, althans alleen [benadeelde] heeft/hebben mishandeld door

(op een -snel- rijdende scooter) rakelings voorbij die [benadeelde] te gaan rijden en/of
(daarbij) die [benadeelde] (met kracht) met een (glazen) fles op/tegen het (achter)hoofd, althans het lichaam, te slaan en/of te gooien en/of te raken;

meest subsidiair
hij op of omstreeks 26 januari 2020 te [pleegplaats] , gemeente [gemeente] , althans in het arrondissement Midden-Nederland, openlijk, te weten, aan [adres 2] , in elk geval op of aan de openbare weg en/of op een voor het publiek toegankelijke plaats, in vereniging geweld heeft gepleegd tegen een persoon, te weten [benadeelde] , door

(op een -snel- rijdende scooter) rakelings voorbij die [benadeelde] te gaan rijden en/of
(daarbij) die [benadeelde] (met kracht) met een (glazen) fles op/tegen het (achter)hoofd, althans het lichaam, te slaan en/of te gooien en/of te raken;

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze verbeterd. De verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.