Uitspraak
GERECHTSHOF AMSTERDAM
afdeling civiel recht en belastingrecht, team I
zaaknummers: 200.337.201/01 en 200.337.207/01
arrest van de meervoudige burgerlijke kamer van 25 juni 2024
in de zaak van
GEMEENTE GOOISE MEREN,
gevestigd te Bussum,
eiseres in de hoofdzaak,
verweerster in het incident,
advocaat: mr. S. Derksen te Amsterdam,
tegen
KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE SPRINGSTOFFENFABRIEKEN N.V.,
gevestigd te Muiden, gemeente Gooise Meren,
KNSF VASTGOED II B.V.,
gevestigd te Muiden, gemeente Gooise Meren,
De Krijgsman Beheer B.V.,
gevestigd te Muiden, gemeente Gooise Meren,
gedaagden in de hoofdzaak,
eisers in het incident,
advocaat: mr. F.E. Vermeulen te Amsterdam.
Partijen worden hierna de gemeente en KNSF c.s. genoemd.
1.Procesverloop
De gemeente heeft bij dagvaarding van 18 september 2023 bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden de partiële vernietiging gevorderd van arbitrale vonnissen gewezen in de door KNSF c.s. op 8 mei 2019 tegen de gemeente aanhangig gemaakte arbitrage. De arbitrage is door het Nederlands Arbitrage Instituut (hierna: NAI) geadministreerd onder zaaknummer NAI 4735.
Bij incidentele conclusie strekkende tot niet-ontvankelijk verklaring van 10 oktober 2023, met een productie, heeft KNSF c.s. geconcludeerd dat de gemeente haar vernietigingsvordering niet binnen de door artikel 1064a lid 2 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) gestelde termijn heeft ingesteld en niet-ontvankelijk dient te worden verklaard.
De gemeente heeft bij conclusie van antwoord in het incident van 24 oktober 2023 geconcludeerd tot afwijzing van de incidentele vordering van KNSF c.s. met veroordeling van KNSF c.s. in de kosten van het incident, te vermeerderen met nakosten en wettelijke rente.
Vervolgens hebben partijen arrest gevraagd in het incident.
Bij arrest van 16 januari 2024 heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden de zaak in de stand waarin deze zich bevindt ter verdere behandeling naar het gerechtshof Amsterdam verwezen, omdat de arbitrale vonnissen mede zijn gewezen door een voormalig raadsheer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Vervolgens is arrest bepaald in het incident.
2.Beoordeling
In het incident:
2.1
KNSF c.s. heeft haar incidentele vordering tot niet-ontvankelijkverklaring van de gemeente als volgt onderbouwd. Artikel 1064a lid 2 Rv bepaalt dat de bevoegdheid tot het instellen van de vordering tot vernietiging vervalt drie maanden na de dag van verzending van het vonnis. De verzending van het arbitrale eindvonnis van 2 juni 2023 heeft diezelfde dag per e-mail plaatsgevonden. In het geval een arbitraal eindvonnis elektronisch wordt verzonden, dient voor het moment van verzending aansluiting gezocht te worden bij de termijn uit artikel 1072b lid 5 Rv, waarin is bepaald dat een mededeling of handeling die langs elektronische weg geschiedt of een processtuk dat langs elektronische weg wordt ingediend, wordt geacht te zijn verzonden op het tijdstip waarop het bericht een systeem voor gegevensverwerking heeft bereikt waarvoor de verzender geen verantwoordelijkheid draagt. Dit betekent volgens KNSF c.s. dat de in artikel 1064a lid 2 Rv genoemde vernietigingstermijn van drie maanden is verstreken drie maanden na 2 juni 2023, dus op 2 september 2023.
2.2
De gemeente heeft verweer gevoerd, stellende dat de wetgever voor het moment van verzending in het belang van de rechtszekerheid een fictie in het leven heeft geroepen. Artikel 1058 lid 2 Rv bepaalt dat een arbitraal vonnis wordt geacht te zijn verzonden indien vier weken na de dagtekening van het vonnis zijn verstreken. Het arbitrale eindvonnis is gedateerd op 2 juni 2023, zodat het vonnis geacht wordt te zijn verzonden op 30 juni 2023. De gemeente heeft op 18 september 2023 haar vordering tot vernietiging ingesteld, zodat de gemeente ontvankelijk is in haar vordering, aldus de gemeente.
2.3
Uitgangspunt is dat artikel 1064a lid 2 Rv bepaalt dat de bevoegdheid tot het instellen van de vordering tot vernietiging van een arbitraal vonnis drie maanden na de dag van verzending van het vonnis vervalt. Volgens artikel 1058 lid 2 Rv wordt een arbitraal vonnis geacht te zijn verzonden vier weken na de dagtekening van het vonnis. De wetgever heeft bij de invoering van het nieuwe arbitragerecht overwogen dat hij gekozen heeft voor een fictieve datum van verzending in het belang van de rechtszekerheid:
‘Over de datum waarop een vonnis is verzonden kan discussie ontstaan en daarmee over het moment waarop een bepaalde termijn aanvangt en dus eindigt. Om deze discussie en de daarmee gepaard gaande rechtsonzekerheid te voorkomen, bevat het nieuwe tweede lid van artikel 1058 een aanvangsmoment van de termijnen, dat aanknoopt bij de datum van dagtekening van het vonnis (1057, lid 4, onder c). Omdat elk vonnis een dagtekening bevat, is altijd vast te stellen wanneer de termijnen starten. Uitgaan van het tijdstip van verzending voor de aanvang van termijnen kan voor partijen nadelig zijn als het enige tijd duurt voordat zij het vonnis ontvangen. Vaststaat dat partijen een vonnis niet ontvangen op de datum waarop het door het scheidsgerecht is verzonden. Afhankelijk van de plaats waar partijen zich bevinden (binnen- of buitenland) kan dit korter of iets langer duren. Ik acht niet wenselijk dat voor verschillende partijen verschillende aanvangstijdstippen gelden voor termijnen voor bijvoorbeeld hoger beroep of vernietiging van het vonnis. Om die reden is gekozen voor een termijn van vier weken na dagtekening van het vonnis. Pas op dat moment geldt het vonnis als verzonden (1058, lid 2 (nieuw)) en eindigt de opdracht van het scheidsgerecht (1058, lid 3 (nieuw)). Alle termijnen die zijn gekoppeld aan het moment van verzending gaan pas dan lopen. Ik acht het voordeel van de rechtszekerheid van een vast aanvangstijdstip en een betere bescherming van partijen van groot belang. Ik meen dat dit opweegt tegen het feit dat de termijnen – zeker voor binnenlandse partijen – hierdoor in de praktijk in de regel meer dan drie maanden zullen bedragen.’(
Kamerstukken II2013/14, 33 611, nr. 6, p. 11)
.’
Kamerstukken II2013/14, 33 611, nr. 6, p. 11)
.’
2.4
De vraag is hoe de fictie van artikel 1058 lid 2 Rv zich verhoudt tot de fictie vastgelegd in artikel 1072b lid 5 Rv, waarin is bepaald dat een mededeling of handeling die langs elektronische weg geschiedt of een processtuk dat langs elektronische weg wordt ingediend, wordt geacht te zijn verzonden op het tijdstip waarop het bericht een systeem voor gegevensverwerking heeft bereikt waarvoor de verzender geen verantwoordelijkheid draagt.
2.5
Het hof oordeelt als volgt. Artikel 1072b lid 5 Rv bevat een bepaling over het moment van verzending bij een mededeling of handeling die langs elektronische weg geschiedt en ziet daarmee ook op de verzending van een (al dan niet ex artikel 1072b lid 3 Rv elektronisch opgemaakt) arbitraal vonnis langs elektronische weg. Artikel 1058 lid 2 Rv omtrent het moment van verzending van een arbitraal vonnis, waar het de aanvang van termijnen betreft, dient evenwel als
lex specialisvoor te gaan. Artikel 1058 lid 2 Rv ziet immers specifiek op het moment van verzending van een arbitraal vonnis, terwijl artikel 1072b lid 5 Rv ‘slechts’ ziet op het moment van verzending van mededelingen en handelingen in het algemeen. Artikel 1058 lid 2 Rv is niet beperkt tot de verzending van een arbitraal vonnis per gewone post en sluit de verzending van een arbitraal vonnis langs elektronische weg niet uit. Naar het oordeel van het hof wordt ook een per e-mail verzonden arbitraal vonnis geacht te zijn verzonden indien vier weken na de dagtekening van het vonnis zijn verstreken, conform het in artikel 1058 lid 2 Rv bepaalde. Het hof acht daarbij van belang dat de wetgever artikel 1058 lid 2 Rv heeft ingevoerd om discussie over en onduidelijkheden omtrent het begin en einde van aan de verzending van het arbitraal vonnis gekoppelde termijnen te voorkomen. Artikel 1058 lid 2 Rv kent voor de geadresseerde steeds een fictieve, doch duidelijk vast te stellen datum van verzending, terwijl dit in artikel 1072b lid 5 Rv niet (noodzakelijkerwijs) het geval is. De wetgever heeft blijkens de onder 2.3 geciteerde wetsgeschiedenis voorts willen uitsluiten dat voor verschillende partijen uiteenlopende termijnen voor het instellen van een vordering tot vernietiging hebben te gelden. Indien een arbitraal vonnis naar één van de partijen per gewone post wordt verzonden en naar de andere partij langs elektronische weg, zouden voor ieder der partijen uiteenlopende momenten van verzending kunnen gelden, hetgeen in strijd zou zijn met de rechtszekerheid en de uitdrukkelijke wens van de wetgever.
lex specialisvoor te gaan. Artikel 1058 lid 2 Rv ziet immers specifiek op het moment van verzending van een arbitraal vonnis, terwijl artikel 1072b lid 5 Rv ‘slechts’ ziet op het moment van verzending van mededelingen en handelingen in het algemeen. Artikel 1058 lid 2 Rv is niet beperkt tot de verzending van een arbitraal vonnis per gewone post en sluit de verzending van een arbitraal vonnis langs elektronische weg niet uit. Naar het oordeel van het hof wordt ook een per e-mail verzonden arbitraal vonnis geacht te zijn verzonden indien vier weken na de dagtekening van het vonnis zijn verstreken, conform het in artikel 1058 lid 2 Rv bepaalde. Het hof acht daarbij van belang dat de wetgever artikel 1058 lid 2 Rv heeft ingevoerd om discussie over en onduidelijkheden omtrent het begin en einde van aan de verzending van het arbitraal vonnis gekoppelde termijnen te voorkomen. Artikel 1058 lid 2 Rv kent voor de geadresseerde steeds een fictieve, doch duidelijk vast te stellen datum van verzending, terwijl dit in artikel 1072b lid 5 Rv niet (noodzakelijkerwijs) het geval is. De wetgever heeft blijkens de onder 2.3 geciteerde wetsgeschiedenis voorts willen uitsluiten dat voor verschillende partijen uiteenlopende termijnen voor het instellen van een vordering tot vernietiging hebben te gelden. Indien een arbitraal vonnis naar één van de partijen per gewone post wordt verzonden en naar de andere partij langs elektronische weg, zouden voor ieder der partijen uiteenlopende momenten van verzending kunnen gelden, hetgeen in strijd zou zijn met de rechtszekerheid en de uitdrukkelijke wens van de wetgever.
2.6
Gelet op het voorgaande zal de incidentele vordering van KNSF c.s. worden afgewezen.
2.7
Een oordeel over de kosten van het incident zal worden aangehouden tot het eindarrest in de hoofdzaken.
2.8
De hoofdzaken zullen naar de hierna te noemen roldatum worden verwezen voor conclusie van antwoord.
2.9
Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.
3.Beslissing
Het hof:
in het incident:
3.1
wijst de vordering af;
3.2
houdt de beslissing over de proceskosten aan tot het eindarrest in de hoofdzaken;
in de hoofdzaken:
3.3
verwijst de hoofdzaken naar de rol van 17 september 2024 voor conclusie van antwoord;
3.4
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit arrest is gewezen door mrs. I.A. van der Burg, G.C. Boot en R.L. de Graaff en door de rolraadsheer in het openbaar uitgesproken op 25 juni 2024.