ECLI:NL:GHAMS:2022:1489

• Datum uitspraak: 7 juni 2022
• Publicatiedatum: 18 mei 2022
• Zaaknummer: 200.302.682/01 NOT
• Instantie: Gerechtshof Amsterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Hoger beroep
• Rechters: C.H.M. van Altena; H.T. van der Meer; J.L.G.M. Mertens
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Klacht tegen notaris en toegevoegd notaris inzake wilsbekwaamheid en vrije wilsvorming

In deze zaak heeft klager een klacht ingediend tegen de notarissen, waarbij hij hen verwijt dat zij hebben meegewerkt aan de totstandkoming van een testament van zijn halfzuster zonder haar wilsbekwaamheid te onderzoeken. Klager vermoedt dat zijn halfzuster haar vermogen heeft nagelaten aan een persoon van wie zij in zakelijk opzicht afhankelijk was. De klacht is ingediend bij het Gerechtshof Amsterdam na een eerdere beslissing van de kamer voor het notariaat in Den Haag. Tijdens de behandeling van de zaak op 24 maart 2022 hebben zowel klager als de notarissen hun standpunten toegelicht.

De feiten van de zaak zijn als volgt: de halfzuster van klager, erflaatster, is in 2020 overleden en had een testament gemaakt waarin klager niet was genoemd. Klager heeft een klacht ingediend tegen de notaris die het testament heeft gepasseerd, omdat hij van mening is dat de notaris niet voldoende heeft onderzocht of erflaatster wilsbekwaam was. Klager stelt dat erflaatster onder invloed van haar boekhouder heeft gehandeld, wat zou wijzen op een gebrek aan vrije wilsvorming.

Het hof heeft de ontvankelijkheid van de klacht beoordeeld en vastgesteld dat klager impliciet onterfd is in het testament, waardoor zijn belang is aangetoond. De klacht is echter niet-ontvankelijk verklaard voor zover deze gericht was tegen de notaris, omdat de verweten gedragingen uitsluitend betrekking hadden op de toegevoegd notaris. Het hof heeft de klacht tegen de toegevoegd notaris ongegrond verklaard, omdat er geen bewijs was dat erflaatster niet wilsbekwaam was en de geheimhoudingsplicht van de notaris in acht moest worden genomen. De beslissing van de kamer is vernietigd, maar de klacht is ongegrond verklaard.

Uitspraak

beslissing

___________________________________________________________________ _ _

GERECHTSHOF AMSTERDAM

afdeling civiel recht en belastingrecht

zaaknummer : 200.302.682/01 NOT

nummer eerste aanleg : 21-18

beslissing van de notaris- en gerechtsdeurwaarderskamer van 7 juni 2022

inzake

[klager] ,

wonend te [woonplaats] ,

appellant,

tegen

1. [notaris] ,

notaris te [plaats] ,

2.
[toegevoegd notaris] ,

toegevoegd notaris te [plaats] ,

geïntimeerden,

Partijen worden hierna klager dan wel de notaris respectievelijk de toegevoegd notaris (gezamenlijk: de notarissen) genoemd.

1. De zaak in het kort

Klager verwijt de notarissen dat zij hebben meegewerkt aan de totstandkoming van een testament van zijn halfzuster zonder haar wilsbekwaamheid nader te hebben onderzocht. Klager vermoedt dat zijn halfzuster haar vermogen heeft nagelaten aan een persoon van wie zij in zakelijk opzicht afhankelijk was.

2. Het geding in hoger beroep

2.1.

Klager heeft op 9 november 2021 een beroepschrift - met bijlagen - bij het hof ingediend tegen de beslissing van de kamer voor het notariaat in het ressort Den Haag (hierna: de kamer) van 13 oktober 2021 (ECLI:NL:TNORDHA:2021:25).

2.2.

De notarissen hebben op 18 februari 2022 een verweerschrift bij het hof ingediend.

2.3.

Het hof heeft van de kamer de stukken van de eerste aanleg ontvangen.

2.4.

De zaak is behandeld ter openbare terechtzitting van het hof van 24 maart 2022. Klager en de notarissen zijn verschenen en hebben het woord gevoerd.

3. Feiten

Samengevat komen de feiten neer op het volgende.

3.1.

De halfzuster van klager, mevrouw [X] (hierna te noemen: erflaatster), is op [overlijdensdatum] 2020 overleden.

3.2.

Erflaatster had een testament gemaakt. Klager is in dit testament niet genoemd.

3.3.

Klager heeft achterhaald bij welk notariskantoor het testament is gepasseerd. Hij heeft vervolgens een klacht ingediend tegen de notaris. Onder de notaris verstaat hij [naam notariaat] notariaat. [naam notariaat] notariaat werd destijds gevormd door de notaris en de toegevoegd notaris.

4. Standpunt van klager

In het klaagschrift leest het hof de volgende klachtonderdelen.

4.1.

Klager verwijt de notaris dat hij heeft meegewerkt aan een testament voor erflaatster, waarbij klager vermoedt dat erflaatster alles heeft nagelaten aan een persoon van wie zij zakelijk afhankelijk was (de boekhouder).

4.2.

Klager verwijt de notaris dat hij niet of niet voldoende heeft onderzocht of erflaatster wilsbekwaam was en of zij de gevolgen van het opgestelde testament kon overzien.

5. Beoordeling

Ontvankelijkheid

5.1.

Volgens artikel 99 lid 1 Wet op het notarisambt (hierna: Wna) kunnen klachten worden ingediend door een ieder met enig redelijk belang. Het is vaste rechtspraak dat dit begrip ruim moet worden uitgelegd. Klager is in het testament van erflaatster impliciet onterfd als erfgenaam. Hiermee is zijn belang en daarmee de ontvankelijkheid vast komen te staan.

Beklaagde(n)

5.2.

Uit het klaagschrift blijkt dat de verweten gedragingen uitsluitend zien op gedragingen van de toegevoegd notaris; klager klaagt niet over gedragingen van de notaris. Het hof verstaat daarom de klacht aldus dat de klacht mede is gericht tegen de toegevoegd notaris. Zij heeft ook in beide instanties, samen met de notaris, verweer gevoerd. Het hof is van oordeel dat de notaris niet tuchtrechtelijk kan worden aangesproken op het doen en laten van de toegevoegd notaris in deze zaak. De klacht zal, voor zover gericht tegen de notaris, daarom niet-ontvankelijk worden verklaard.

5.3.

Gelet op de nauwe onderlinge verbondenheid van de onder 4 genoemde klachtonderdelen ziet het hof aanleiding om, evenals de kamer, deze klachtonderdelen gezamenlijk te behandelen.

5.4.

Klager voert ter ondersteuning van zijn klacht aan dat hij vermoedt dat erflaatster haar vermogen heeft nagelaten aan de executeur van haar testament, tevens haar boekhouder. Klager is van mening dat het sowieso vreemd is dat erflaatster een testament had omdat zij erg onzakelijk was. Gedurende haar gehele leven was zij afhankelijk van haar in 2012 overleden jongere zus (de andere halfzus van klager). De boekhouder heeft vanaf 2012 de rol van deze vooroverleden jongere halfzus overgenomen. Erflaatster had zo weinig verstand van geld dat ze om deze reden wilsonbekwaam was. De notaris (het hof leest: de toegevoegd notaris) heeft onzorgvuldig gehandeld door hier geen onderzoek naar te doen. Klager is daarnaast van mening dat de toegevoegd notaris had moeten waken voor een vrije en onafhankelijke wilsvorming van erflaatster. Er is sprake geweest van undue influence van de kant van de executeur.

In hoger beroep voert klager aan dat de kamer zijn in eerste aanleg aangevoerde argumenten onvoldoende heeft meegewogen. Klager verwijt de toegevoegd notaris ten slotte dat zij zich star heeft opgesteld doordat zij met een beroep op haar geheimhoudingsplicht klager niet heeft willen helpen om enkele persoonlijke spullen van erflaatster van uitsluitend emotionele waarde te kunnen achterhalen.

5.5.

De toegevoegd notaris betoogt dat erflaatster destijds zelf contact heeft opgenomen met haar kantoor om haar testament te laten aanpassen. De toegevoegd notaris is bij erflaatster thuis uitgenodigd voor het bespreken (en later het passeren) van haar testament. Bij gelegenheid van deze besprekingen waren geen andere personen aanwezig. Er was geen enkele reden om te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van erflaatster; mevrouw woonde op zichzelf, was bezig met de uitgifte van een boek en ze reisde veel. Haar financiën regelde ze met ondersteuning van een werkstudent. Haar boekhouder verzorgde voor haar de belastingaangifte. Klager heeft zijn stelling dat erflaatster wilsonbekwaam was niet onderbouwd. Erflaatster was duidelijk en consistent ten aanzien van haar wensen met betrekking tot haar testament. In verband met haar geheimhoudingsplicht staat het de toegevoegd notaris niet vrij om mededelingen te doen over de inhoud van het testament van erflaatster.

5.6.

De kamer heeft in de bestreden beslissing de klacht ongegrond verklaard. De kamer heeft, kort gezegd, overwogen dat vast is komen te staan dat klager niet in het testament is genoemd. Op grond van de geheimhoudingsplicht staat het de toegevoegd notaris daarom niet vrij om klager te informeren over de inhoud van het testament. Er is niet gebleken van feiten of omstandigheden op grond waarvan de toegevoegd notaris had moeten twijfelen aan de wilsbekwaamheid van erflaatster. Het hof ziet geen aanleiding om anders te oordelen dan de kamer inzake de ongegrondheid van de klacht, te meer nu klager ook ter zitting in hoger beroep zijn klacht niet heeft onderbouwd. Evenmin is gebleken dat de toegevoegd notaris onzorgvuldig is geweest ten aanzien van het waken voor een vrije en onafhankelijke wilsvorming van erflaatster. Het feit dat klager niet is opgenomen in het testament van erflaatster heeft tot gevolg dat klager geen aanspraak kan maken op de persoonlijke bezittingen van erflaatster. De toegevoegd notaris heeft ter zitting in hoger beroep ook verklaard dat dit een bewuste keuze van erflaatster is geweest.

5.7.

Het hiervoor overwogene leidt tot de volgende beslissing, waarbij het hof voor alle duidelijkheid de beslissing van de kamer zal vernietigen en opnieuw zal beslissen.

6. Beslissing

Het hof:

- vernietigt de bestreden beslissing;

en, opnieuw beslissende:

- verklaart de klacht voor zover gericht tegen de notaris niet-ontvankelijk;

- verklaart de klacht voor zover gericht tegen de toegevoegd notaris ongegrond.

Deze beslissing is gegeven door mrs. C.H.M. van Altena, H.T. van der Meer en J.L.G.M. Mertens en in het openbaar uitgesproken op 7 juni 2022 door de rolraadsheer.