Meer tijd voor je cliënt, de inhoud en jezelf.

Op 11 juni 2024 opent het Financieele Dagblad (FD) met 'Werkgevers nog huiverig voor inzet AI'. Een dag later kopt de voorpagina van diezelfde krant Softwarebedrijf Afas voert vierdaagse werkweek in met vijf dagen loon. De reden waarom Afas dat kan doen? Efficiëntie door kunstmatige intelligentie.

Binnen een dag lijken starre, huiverige bedrijven te zijn ingehaald door flexibele bedrijven met lef. De snelheid waarmee deze berichten elkaar opvolgen, is illustratief voor de vaart waarmee AI zich ontwikkelt en belangrijker wordt binnen de Nederlandse economie.

En er is alle reden om aan te nemen dat juist voor juridische dienstverleners AI steeds belangrijker zal worden. Waarom? Omdat generatieve AI werkt op basis van zogenaamde Large Language Models, oftewel taalmodellen. En als er één type werk bij uitstek enorm ‘talig’ is, dan is het wel het werk van juristen. Het mooie is; juristen spreken allemaal hetzelfde juridische dialect en daar gaat zo’n taalmodel enorm lekker op. Het is daarom onvermijdelijk dat AI juridisch werk totaal gaat veranderen.

Het werk waar kunstmatige intelligentie enorme sprongen in de juridische wereld gaat maken zit ‘m op drie vlakken: juridisch inhoudelijk onderzoek (legal research), dossierbeheer en -analyse en contractmanagement.

Juridisch inhoudelijk onderzoek

Op dit moment bladeren advocaten nog door juridische databases door middel van zoektermen, met ellenlange overzichtslijsten van jurisprudentie en literatuur tot resultaat. Die lijst moet vervolgens handmatig gefilterd worden op relevantie en vervolgens volledig worden doorgelezen, wat uren, soms dagen kost.

Een juridisch getrainde generatieve AI-tool daarentegen geef je een concrete opdracht naar waar je op zoek bent. Vervolgens vindt zo’n LLM (Large Language Model, geen Masters of Law, pun intended) niet alleen binnen seconden de relevante jurisprudentie en literatuur, maar analyseert deze ook en geeft een inhoudelijk antwoord op de vraag die gesteld is.

Bij juridische AI-gedreven researchtools die getraind zijn op bronnen zoals rechtspraak.nl is de betrouwbaarheid bovendien gegarandeerd, in tegenstelling tot algemene AI-chattools. Dergelijke tools verwerken binnen seconden honderdduizenden uitspraken. Hierdoor vind je jurisprudentie die je, via traditionele zoekmachines die op basis van zoektermen werken, nooit zou vinden.

Dossierbeheer en -analyse

Legal research is belangrijk, maar zonder dossier is er geen werk. Nauwkeurige kennis en beheersing van de feiten en omstandigheden van de zaak is essentieel voor iedere jurist. De beste advocaten onderscheiden zich in dossierkennis.

In die dossiers zitten vaak duizenden documenten van contracten, e-mails, processen-verbaal, belastingaangiften, whatsappgesprekken… we kunnen nog wel even doorgaan. Het beheren van al die dossiers gebeurt via het minutieus bijhouden van Excel-bestanden en ja, zelfs gewoon nog in ordners op papier met de immer betrouwbare gele marker. En, OK, soms met een iets vooruitstrevend documentmanagementsysteem. Het snel en efficiënt terugvinden van de relevante documenten is voorbehouden aan degene die de indeling heeft gemaakt en begrijpt.

Met documentbeheertools die generatieve AI gebruiken, stappen we af van dit systeem. Min of meer gooien we alles op één hoop. Dat klinkt gek, maar de algoritmes van de taalmodellen doorzoeken namelijk alle documenten op de volledige inhoud in seconden. En ze kunnen met de juiste opdrachten direct de passages terugvinden die het standpunt van de cliënt ondersteunen. Dat is niet alleen handig voor de procespraktijk, maar ook voor de fusie- en overnamespecialisten. Goed getrainde AI-modellen kunnen namelijk het overgrote deel van due diligence werk bij een transactie zelfstandig uitvoeren en ‘red flags’ aangeven bij risico’s die zich openbaren.

Contractmanagement

Het laatste gebied waar juridische generatieve AI een enorme impact op gaat hebben, is contractmanagement.

Nu al hebben advocatenkantoren en bedrijven standaardmodellen voor veel voorkomende contracten, zoals arbeidsovereenkomsten en leveranciersovereenkomsten. Vaak worden die contracten beheerd als losse Word-documenten die gekopieerd worden en worden ingevuld naar de situatie waarvoor ze van de plank worden gehaald. Het gevaar is toch dat er verschillende versies van het standaardmodel gaan rondcirculeren door de organisatie. Want was versie 3.2 nou de meest recente of versie 3.2DEZEISHET?

Contractmanagementtools die gebruikmaken van taalmodellen lossen dit probleem op. Ze worden centraal gevoed met de juiste modules, de artikelen van het contract, en genereren op basis van de vraag van de gebruiker het meest up-to-date contract. Bovendien vullen ze, als je de juiste gegevens meegeeft in de prompt, alle lege velden al in. Dit zorgt ervoor dat advocatenkantoren en bedrijven door de hele organisatie heen altijd met dezelfde modellen werken.

Sneller en nauwkeuriger… wat ga je ermee doen?

Op al deze gebieden gaat kunstmatige intelligentie juridische dienstverleners een enorme tijdswinst opleveren. Repetitieve taken zoals het steeds opnieuw zoeken naar jurisprudentie, het doorakkeren van dossiers of het opstellen van contracten worden steeds efficiënter. Maar wat ga je ermee doen?

Het zal advocaten in staat stellen zich te richten op meer strategische en waardevolle taken en het contact met de cliënt. Het ligt voor de hand dat door deze efficiëntieslag de dienstverlening naar cliënten sneller en beter wordt. Maar hé, je kan ook Afas achterna en lekker één dag in de week gaan sporten, Netflixen of iets anders voor jezelf.